Fiil çatısı, en genel ifadeyle yüklemin özne ve nesne ile olan ilişkisidir.
“Fiil çatısı” sözü ilk duyulduğunda “Neden çatı denmiş ki?” gibi bir soru gelebilir akıllara. Bir evin çatısını düşünelim (Genelde üçgen şeklinde çizilir) çatının alt kısmına yüklemi koyarsak üstteki iki kenara da özne ve nesneyi koyduğumuzda fiil çatısını oluşturmuş oluruz.
Fiillerde çatı veya fiil çatısı dendiğinde aklımıza yüklem-özne-nesne ilişkisi gelmelidir.
UYARI
Konumuzun isminden de anlaşılacağı üzere çatı, sadece fiil cümlelerinde aranan bir özelliktir. İsim cümlelerinde çatı aranmaz!
Fiil çatısı, öznelerine ve nesnelerine göre olmak üzere iki yönden incelenir.
Özne – yüklem ilişkisinde, öznenin, eylemin bildirdiği işi nasıl yaptığı önemlidir.
Özne-yüklem ilişkisine göre fiiller dörde ayrılır:
Ancak 8. sınıf öğrencilerinin öznesine göre fiillerden sadece “Etken Fiil” ve “Edilgen Fiil” konularını bilmeleri yeterlidir.
İşi yapan gerçek bir öznenin bulunduğu fiillere etken fiil denir.
Örnek(ler)
» Bu kitabı dün aldım.
cümlesinde “alma” eylemini gerçekleştiren bir özne vardır. Ama bu cümlede bir sözcük olarak verilmemiştir. Özne bir sözcük olarak verilmese de, cümlenin öznesi gizli olsa da cümlede işi yapan belli olduğu için bu cümlenin yüklemi çatısına göre etkendir.
» Bahar gelince ağaçlar güzelleşti.
cümlesinde olduğu gibi sadece canlı varlıklar değil, insan dışındaki varlıklar da özne görevini üstlenebilir. Yukarıdaki cümlede “güzelleşen” ağaçlardır. Cümlede özne olduğuna göre, bu cümlenin eylemi çatısına göre etkendir.
Örnek Soru
A) Semtimize bu yıl yeni parklar yaptırılıyor.
B) Otomobilimiz on gündür boyanıyor.
C) Hırsızlar, her gün birer ikişer yakalanıyor.
D) Çocuklar oyun sahasının yokluğundan yakınıyor.
Çözüm
Cevap D
UYARI Etken fiiller, nesne – yüklem ilişkisine göre geçişli veya geçişsiz olabilir.
Örnek(ler)
» Benim sözlerimi herkes anladı.
cümlesinde “anlama” işini gerçekleştiren gerçek özne “herkes” sözüdür. Yükleme sorulan “neyi” sorusuna cevap veren “sözlerimi” ise nesnedir. Öyleyse bu cümlenin yüklemi öznesine göre etken, nesnesine göre geçişlidir.
İşi yapan gerçek bir öznesi olmayan fiillere edilgen fiil denir. Edilgen çatılı fiillerde özne işi yapan değil, yapılan işten etkilenen durumundadır. Edilgen fiiller, fiil kök veya gövdelerine “-l” veya “-n” eklerinin getirilmesiyle oluşturulur.
Örnek(ler)
» Bütün sokaklar temizlendi.
» Kitapların hepsi okundu.
» Kapı hızlı hızlı vuruldu.
Yukarıdaki cümlelerde yüklem durumundaki fiiller “-l- ve -n-” eklerini almıştır. Ayrıca “temizlenme, okunma ve vurulma” eylemlerini yapan gerçek bir özne de bu cümlelerde verilmemiştir. Onların yerine işten etkilenen “bütün sokaklar, kitapların hepsi, kapı” sözcükleri özne görevini üstlenmiştir.
» Bakkaldan bir ekmekalındı.
sözde özne yüklem cümlesinde “alma” eylemini yapan, gerçekleştiren gerçek bir özne yoktur. Biz zihnimizden “tarafından” sözüyle cümleye bir özne getirebiliriz. Bu durumda cümle şöyle olur: “(Çocuk tarafından) bakkaldan bir ekmek alındı.”
UYARI Edilgen fiiller, nesne – yüklem ilişkisine göre daima geçişsizdir. Çünkü; edilgen fiillerde nesne gibi görünen öge, daima sözde öznedir.
Örnek(ler)
» Kırtasiyeden güzel bir kalem alındı.
cümlesi ise öznesine göre etken değil, edilgendir. Çünkü cümlede “alma” işini yapan gerçek bir özne yoktur. Bu cümlede eylem başkası tarafından yapılmıştır. Başkası tarafından yapıldığı için de öznesine göre edilgendir. Edilgen fiiller nesnesine göre daima geçişsiz olduğuna göre, bu “alınma” eylemi geçişsizdir. Demek ki cümle öznesine göre edilgen, nesnesine göre geçişsizdir.
Bu fiillerin bir kısmı kullanılırken nesneye ihtiyaç gösterir, bir kısmı ise herhangi bir nesne olmadan da kullanılabilir.
Nesne-yüklem ilişkisine göre fiiller dörde ayrılır:
Ancak 8. sınıf öğrencilerinin nesnesine göre fiillerden sadece “Geçişli Fiil” ve “Geçişsiz Fiil” konularını bilmeleri yeterlidir.
Nesnesi olan ya da nesne alabilen eylemlere geçişli eylem denir. Geçişli fiiller, yükleme sorduğumuz “neyi, kimi, ne?” sorularına cevap verirler.
Örnek(ler)
» Hakem kaleciyi maçtan attı.
cümlesinde “atmak” eyleminden etkilenen, “kaleci” sözüdür. Bu söz, cümlede nesne olarak kullanılmıştır. Dolayısıyla “atmak” fiili geçişlidir.
UYARI Bazı cümlelerde, fiiller geçişli olduğu hâlde nesne bulunmayabilir. Çünkü geçişli fiiller nesne alan ya da nesne gerektiren fiillerdir.
Örnek(ler)
» Yolcular durakta bekliyor.
cümlesinde “beklemek” eylemi geçişlidir. Ama cümlede “nesne” bir sözcük olarak verilmemiştir. Cümle “neyi?” sorusuna cevap verdiği için geçişlidir. Çünkü sonuçta beklenen dolmuş ya da otobüs vardır.
Nesne almayan, yani “ne, neyi ve kimi?” sorularına cevap vermeyen fiillere geçişsiz fiil denir. Geçişsiz fiillere nesneyi bulmak için “ne, neyi, kimi?” sorularını sorduğumuzda cevap alamayız.
Örnek(ler)
» Ali’nin sözlerine çok güldük.
cümlesinde de “gülmek” eylemi geçişsizdir. Çünkü “ne, neyi, kimi” sorularına cevap vermiyor.
FİİL ÇATISI TEST 2 (8.SINIF TÜRKÇE)
CEVAPLAR:
1-D ,2-A, 3-D, 4-A, 5-A, 6-D, 7-C, 8-D, 9-C, 10-D, 11-B, 12-D ,13-C, 14-B, 15-B, 16-B, 17.B, 18.C, 19.C
fiilcatisitest2-8.sinifturkce indir.
Yazdır
8.Sınıf Türkçe Testleri » Fiilde Çatı Test Soruları için yapılan yorumlar
LGS-2022-ADCC Güzel sorulardı 10da 10 yaptım site çok faydalı.
Yine Sorular gayet güzel ve kaliteliydi.
Lgs Tayfa Sorular gerçekten kaliteliydi ve çok güzeldi tavsiye ederim.
Lgs Öğrencisi Çok güzeldi teşekkürler.
Kumru Kurt Soruları çok beğendim en sevdiğim soru tipleri.
Lgs Birincisi Çok güzel bir testi, tavsiye edrim.
Kumru Kurt Gerçekten de çok beğendim.
Lgs Test çok efsane olmuş herkese öneririm.
LGS 2021 Çok teşekkür ederim emeğinize sağlık.
Genetik Mühendisi Güzel ama daha fazla soru yaparsanız sevinirim, teşekkürler.
Nejla Çok güzel bir site çok eğlendim.
Bangtan Soyendan Güzel ancak biraz daha zor olabilir.
Ezgi Çok beğendim herkese tavsiye ederim.
Hi Bitch Sitenizi uzun bir süredir kullanıyorum. Gerçekten çok güzel bir site ve çok güzel sorular hazırlıyorsunuz, teşekkürler.
Elanur Terlemez Çok güzel ben çok beğendim teşekkürler.
Google Kullanıcı Çok beğendim güzel çözmenizi tavsiye ederim
Kız Çok güzel bir test herkese öneririm.
Lgs Öğrencisi Çok güzel bir site sorularıda çok iyi.
Kızın biri 4 sınıftan beri aynı site ve kardeşime de öneride bulunuyorum sağolun
buse naz valla çok güzel ama çok az soru ben günde 50 , 100 soru çözüyorum
Ala Güzel bir test LGS ye uygun tavsiye ederim
8c çok beğendim çok güzel
yağmur soruların birinde hata mı var?
DARK çok muhteşem süper bir site böyle sorular varken sınavlardan düşük alınmaz
Ecem Zülal çok güzel ve yararlı ellerinize sağlık
misafir süper bir testti bunun sayesinde sınavda başarılı oldum
DUYGU ALTUNAY ÇOK İYİ BİR SİTE ÇOK GÜZEL SURULAR VAR
elif sıla çok güzel çok beğendim elinize sağlık
8.sınıf fiilde çatı test soruları ile LGS sınavı öncesi son eksik bilgilerinizi kapatabilirsiniz. LGS sınavı için hazırlık yapan
8.sınıf öğrencilerini belki de en fazla zorluk çektikleri konu fiilde çatı konusudur. İlk etapta biraz karışık gelse de mantığını anladığınız zaman oldukça kolay bir şekilde soruları çözebilirsiniz.
8.sınıf türkçe yeni nesil fiilde çatı pdf test soruları ile ilgili yapılan çalışmaya aşağıda verilen bağlantılar ile ulaşabilirsiniz. Test sorularının cevapları da eklenmiştir.
Testler google drive bulut depolama sistemin eklenmiştir. İndirmede sorun yaşamamak adına gmail yani google drive hesabınız açık olursa daha iyi olacaktır.
cevaplitestler.com içerisinde gezinmeye devam ederek en yeni testleri kolay bir şekilde indirebilirsiniz. Sorular MEB ile uyumludur.
İNSTAGRAMDAN TAKİP ETMEK İÇİN AŞAĞIDA YER ALAN LOGOYA TIKLAYABİLİRSİNİZ :)