Fikret Eren Borçlar Özel Pdf

Hasan Kalyoncu niversitesi

iin bir sre verilir ve eer kirac bu sre ierisinde de borcunu ifa etmezse szlemenin
feshedilecei bildirilir. Ancak TBK. m. anlamnda bir ihtarname dzenlenmek isteniyorsa
ncelikle bu ihtarnamenin yazl olmas art aranr. Ayrca kiracya verilecek sre konut ve
atl iyeri kiralar iin en az otuz gn, dier kira szlemeleri iin en az on gndr.
Somut olayda kirac (K), kira bedelini demek bakmndan temerrde dmtr. Bu
sebeple malk (M)nin, TBK. m. in getirdii koullara uyarak kira szlemesini feshetme
yetkisi vardr. Ancak (M), bu fesh-i ihbar (fesih bildirimi) szl olarak yapt gibi ayrca
atl iyeri ve konut kiralarnda geerli olan en az otuz gnlk sreye de riayet etmemitir. O
halde somut olaydaki diyalog, hukuk anlamda bir fesh-i ihbar olarak grlemez.
Son olarak belirtmek gerekir ki bu ihbar sre kouluna uyularak ve yazl olarak dahi
yaplm olsa idi TBK. m. kapsamnda deerlendirilemeyecekti. nk (M)nin yasal
haklarm kullanacam ifadesi ak bir fesih tehdidi niteliinde deildir. Zira, rnein, kira
alacaklarnn tahsili iin bir eda davas amak ya da bir icra takibi balatmak da (M)nin yasal
haklar arasndadr. Fesih bildiriminde ise szlemenin feshedileceinin aka gsterilmesi
gerekir. Vurgulanmas gereken bir baka husus ise fesih ihbarnda bor miktarnn
gsterilmesi usuldr. Fesih bildiriminde, kiracnn borcu toplam olarak gsterilmez. Her bir
kira dnemi ve bu dneme karlk gelen bor ayr ayr gsterilir. Mesela, Ocak e dair
bor TL, ubat e ait bor TL olmak zere toplam TL. eklinde gsterilir.
Sonu olarak, Mnin beyan bakmndan,
ekle aykrlk vardr, hkmszdr,
Sre, kanundaki sreden azdr, hkmszdr,
Fesih tehdidi aka
Sonu olarak, Mnin beyan bakmndan,
-ekle aykrlk vardr, hkmszdr,
-Sre kanundaki sreden azdr, hkmszdr,
-Fesih tehditi aka konmamtr, hkmszdr,
-htarda hangi ay ve ona isabet eden borcun miktar ve nitelii aka ortaya
konmamtr, hkmszdr. Buna dayanlarak szlemenin bildirim yoluyla sona erdirilmesi
mmkn deildir.
OLAY (devam):
(K), dkkanda aydr kiracdr ve kira szlemesi bir yllna kurulmutur. (K),
dkkan fiilen kullanmaya baladktan bir hafta sonra, depo olarak kullanmay
planlad dkkann bodrum katnda pek ok fare olduunu farketmitir. Fareler,
(K)nin bodruma brakt kitaplarn bir ksmn kemirerek (K)yi TL zarara
uratmtr. (K), kitaplarn farelerden koruyabilmek iin baka bir depo kiralam ve
kitaplarn bu depoya tamtr. (K), dkkandaki fazla kitaplar yeni tuttuu depoya
tadktan sonra (M)yi durumdan haberdar etmi ve dkkann ilalatlmasn, bodrum
kattaki fare yuvalarnn uygun bir inaat harc ile doldurulmasn talep etmitir. Ancak
(M), bu uyary ve talebi dikkate almam, bu ilemleri (K)nin yapmas gerektiini,
dkkann bodrum katn farelerin basmasnn kendi kusurundan kaynaklanmadn
ileri srmtr. Bunun zerine (K), bir ilalama firmas ve bir de usta ile anlaarak
bodrum katta gerekli ilalama ve tamirat ilerini toplam TL karlnda
yaptrmtr. (K), bu alacaklarn kira bedelinden kestiini ileri srerek (M)nin kira
bedelinin denmesi talebini reddetmektedir.

SORU 3)
Olaydaki hukuki sorunu tespit ediniz. Tespit ettiiniz hukuki sorunun zm iin
izlenecek bir yol var mdr, TBK. kapsamnda ve gerekeli olarak tartnz. (K), (M)'ye kar
hangi talepleri ileri srebilir, niin? Aklaynz.
CEVAP:
Borlar hukukunun genel prensibi gerei szlemeler, tam ve gerei gibi ifa edilmek
zere kurulur. Borcun gerei gibi ifa edilmemesinin bir tr aypl ifadr. Satm szlemesinde
ayp denilince akla nesnel ayplar gelir ancak kira szlemesinde estetik ayplar, manevi
ayplar gibi ayplar da aypl ifa kapsamnda deerlendirilir. Ayp, kira konusunun szlemede
belirtilen zelliklere uymamas veya bulunmas gereken asgari zellikleri tamamas
anlamna gelir. Ayp, teslim annda var olabilecei gibi sonradan da ortaya kabilir.
Kiraya verenin ayptan sorumluluu (ayba kar tekeffl) TBK. m. hkmleri ile
dzenlenmitir. TBK. m. te ayp konusunda ikili bir ayrm yaplmtr. Buna gre
kiralanann nemli ayplarla teslimi halinde kirac, kiralanan teslim almayarak borlunun
temerrdne veya kiralanan teslim alarak kiralanann sonradan aypl hale gelmesinden
doan hkmlere, seimlik olarak, bavurabilir. Eer kiralanan nemli olmayan ayplarla
teslim edilmi ise kirac, kiralananda sonradan ortaya kan ayplardan dolay kiraya verenin
sorumluluuna ilikin hkmlere bavurabilir. Burada nemli ayp ve nemli olmayan ayp
kavramlarn da aklamak gerekir. nemli ayp, kiralanann kullanmn tamamen veya ciddi
seviyede ortadan kaldran/engelleyen ayplardr. nemli olmayan ayplar ise hafif derecede ve
orta derecede ayp olarak ikiye ayrlabilir. Hafif derecede ayplar, basit bir ura ile ortadan
kaldrlabilecek ayplardr. rnein duvardaki mrekkep lekesi silinerek, pencere camndaki
boya kalnts kaznarak giderilebilir ve bunlar hafif derecede ayplardr. Orta derecede ayplar
ise, nemli ayp saylmamakla birlikte kullanm kalitesini dren, bu yzden grmezden
gelinemeyecek ayplardr.
Eer ayp sonradan ortaya karsa TBK. m. vd. hkmleri uygulanr. Buna gre kirac, bir
takm seimlik haklara sahiptir. Satm szlemesinden farkl olarak kira szlemesinde,
kiracnn bu haklardan yararlanabilmesi iin ncelikle aybn verilen sre ierisinde
giderilmesini istemesi gereklidir. Fakat bu durum, dier seimlik haklarn doumu iin bir
nart deildir ancak kullanm iin narttr.. Eer yaplan bildirime ramen verilen sre
ierisinde ayp kiraya veren tarafndan giderilemezse, kirac, kira bedelinden indirim, eyin
aypsz bir benzeri ile deitirilmesi, szlemenin feshi haklarndan birini seebilir. Kiraya
verenin ayptan sorumluluu kapsamnda kiracya tannan bir baka hak ise TBK. m. ile
tannmtr. Anlan maddeye gre kirac, kiraya verilene tannan uygun srede ayp
giderilmezse, ayb kiraya veren hesabna gidertebilir ve bundan doan alacan kira
bedelinden indirebilir. Ancak hemen eklemek gerekir ki TBK. m. ile kiracya tannan
ayb kiraya veren hesabna gidertme hakk hafif ve orta dereceli ayplarda sz konusudur.
nemli ayplar bakmndan ise TBK. m. devreye girer; buna gre kirac, nemli aybn
giderilmesini hakimden talep eder ya da ayb gidertmek iin kendisine yetki verilmesini yine
hakimden ister.
TBK. m. /2ye gre ayp, kiralanann ngrlen kullanma elverililiini ortadan
kaldran ya da nemli lde engelleyen bir ayp olmas halinde kirac, kira szlemesini
feshedebilir. Son olarak belirtmek ki kirac, ayptan tr urad zararlar her zaman ve bu
haklarla bitiik olarak talep edebilir.
Somut olayda (M), (K)'ye bir dkkan kiralamtr. Dkkann kullanma elverililiini
deerlendirirken yalnzca dkkann ticaret yaplan ksm ile ele almamak gerekir. Bu
bakmdan, depo olarak kullanlan bodrum katnn farelerle dolu olmas bir ayptr. Aybn
derecesi ise deponun, dkkan ile bana gre deerlendirilir. Bir i yerini kiralayan kii,
iyerinin deposunu da elverili bir ekilde kullanma hakkna sahiptir. Ancak olayda bu

kullanm ciddi seviyede engelleyen bir hal mevcuttur. Ayrca bu durum, (K)'nin maddi
zararna da mal olmutur.
Yaplan aklamalar neticesinde sylenebilir ki; (M), TBK.'nun ilgili hkmlerine gre kiraya
verenin ayptan sorumluluu kapsamnda sorumludur. Sz konusu ayp, teslim annda kirac
tarafndan farkedilmediine gre, sonradan ortaya kan bir ayptr ve kiralanann kullanmn
nemli lde engelledii iin nemli bir ayptr. O halde kirac (K), TBK. m. ve TBK.
m. hkmlerine seimlik olarak bavurabilir. Yani aybn giderilmesi iin bir sre verir
(TBK. m. /1), kira bedelinden indirim talep edebilir (TBK. m. /1), szlemeyi
feshedebilir (TBK. m. /2 ve paralel olarak TBK. m. /2), ayp giderilmezse ayb
kendisi fakat kiraya veren hesabna gidertmek zere hakimden yetki talep edebilir bundan
doan alacan kira bedelinden indirebilir (TBK. m. /1), aybn giderilmesini hakimden
talep edebilir ve setii hakkn yannda zararlarn da tazmin edebilir (TBK. m. /1).
Aklanan gerekelerle, (M), dkkann bodrumunda pek ok farenin bulunmasndan, ayba
kar tekeffl kapsamnda sorumludur. Olayda (K)'nin, (M)'den aybn giderilmesini istemesi
ve ayp giderilmeyince ilalama ve onarm ilerini kendisinin yapmas ve dedii paray kira
bedelinden indirmesi yetkisi yoktur nk (K), bu yetkiye ancak hakim tarafndan kurulacak
bir hkmle sahip olur.
Somut olayda (K), bu hakk gerei gibi kullanmamtr.
- yle ki; (K), (M)'den aybn giderilmesini isterken uygun bir mehil (sre, mddet)
vermemitir. Oysa TBK. m. /1 hkm bu konuda aktr.
- (K), ayb kendisi gidererirken TBK. m. hkmne aykr olarak, hakimden aybn
giderilmesi ya da gidertilmesi iin kendisine yetki verilmesi talebinde bulunmamtr.
Ayrca (K); urad zararlarn tazminini de (M)'den talep edebilecektir. nk TBK. m.
hkm gerei, kiraya veren (somut olayda (M)), kusuru olmadn ispat etmedii mddete
kiralanann aybndan doan zararlar da kiracya (somut olayda (K)) demekle ykmldr.
Yani (M), (K)'nin zararlarn tazmin etmekten ancak kusursuzluunu ispat ederek
kanabilecektir.
OLAY (devam)
Dkkandan sinirli bir ekilde kan (M), arkada (N) ile birlikte tapu mdrlne
giderek dkkann (N)ye satm ve mlkiyetini (N) lehine tescil ettirmitir.
Ertesi gn dkkana gelen (O), (K) ile zerine anlamaya vard kitabn teslimini
istemitir ancak (K), dkkan sahibi (M) ile tarttn, bu sebeple kitab getirmeyi
unuttuunu, ertesi gn kitab teslim edebileceini sylemitir. (O), bu kitab
kiralamaktan vazgetiini bildirerek dkkandan kmtr.
ki gn sonra dkkana gelen (N), dkkann artk kendisine ait olduunu, dkkan bir
bakasna kiraya vermek istediini ve (K)nin dkkan derhal boaltmasn sylemitir.
Durumdan morali bozulan (K), avukat (A)nn yanna giderek yardm istemitir.
SORU 4)
(K)'nin avukat olsaydnz ona vereceiniz tavsiye ne olurdu? Gerekesi ile aklaynz.
CEVAP:
TBK. m. hkm gerei, kira szlemesinin kurulmasndan sonra kiralanan herhangi bir
sebeple el deitirirse, yeni malik kira szlemesinin taraf olur. stelik yeni malikin, kira
szlemesinden haberi olmasna dahi lzum yoktur. Kira szlemesinden kiraya veren
zerinde doan tm hak ve borlar yeni malike geer. O halde (K), tanmazn mlkiyetinin
(N)'ye geirildii tarihten itibaren kira bedelini (N)'ye deyerek kira szlemesini devam
ettirecektir. (N) ise kiraya veren sfatn haiz olacak ve yklendii borlar ifa edecektir.
SORU 5)
(O)'nun szlemeyi feshetmesini, borlar hukuku erevesinde ve gerekeli olarak tartnz.

CEVAP:
Kira szlemesi, tam iki tarafa bor douran szlemelerdendir. Kiraya verenin ilk borcu ise,
kira konusunu (kiralanan) kararlatrlan tarihte ve szlemede amalanan kullanma uygun
bir vaziyette teslim etme ve szleme boyunca bulundurma borcudur. Teslim etme borcundan
kast, zilyetliin devir trlerinden teslimdir. Teslim borcu derhal muaccel olur, TBK. m.
denetimine tabii olmak zere ve szleme ile teslim borcunun muacceliyet an baka bir an
olarak kararlatrlabilir. Bu denetimde esas alnacak yorum, kirac lehine yorumdur. Olayda
teslim tarihi, szleme tarihinin ertesi gn olarak belirlenmitir.
(K) ile (O) arasnda yaplan szlemede teslim tarihi belirtilmitir ve bu tarihte borcun ifa
edilmemesi sz konusudur. O halde borlu temerrdne ilikin hkmlerin yrtlmesi
gerekecektir. TBK. m. vd.'da borlunun temerrdn dzenlemitir. TBK. m. hkm
gerei, szlemeden doan bir borcun muacceliyet tarihi taraflarca birlikte belirlenmi ise bu
tarihin gemesiyle borlu temerrde der. Karlkl bor ykleyen szlemelerde borlu
temerrdn dzenleyen TBK. m. vd. hkmlere gre ise borlunun temerrde dmesi
kural olarak alacaklnn ihtarname ekmesine baldr. Ancak TBK. m. /3 ile getirilen
dzenleme de borcun ifasnn, belirli bir zamanda veya belirli bir sre iinde
gereklememesi zerine, ifann artk kabul edilmeyecei szlemeden anlalyorsa demek
sureti ile szleme ieriine gre sre verilmesi gerekliliinin ortadan kalkabileceini
dzenlemitir. TBK. m. , temerrde den borlu karsnda alacaklya baz seimlik
haklar tanmtr. Buna gre alacakl seimlik olarak borcun ifasn ve gecikme tazminat
talep edebilir, borcun ifasndan vazgeerek mspet zararlarnn giderilmesini talep edebilir
veya szlemeden dnebilir.
Olayda (O), szlemeden dnme hakkn kullanmtr. Kural olarak szlemeden dnme, ani
edimli szlemeler iin szlemeyi sona erdiren ve taraflarn ifa etmi olduklar edimlerini
karlkl iade etmelerini gerektiren bir sona erme halidir. Yine kural olarak srekli bor
douran szlemelerde, szlemenin feshinden bahsedilir. Ancak somut olayda taraflar, kira
szlemesinin hemen bandadr ve ifa edilmi olan hibir edim mevzubahis deildir. Bu
sebeple, kira szlemelerinde szlemenin banda, szlemeden dnme ifadesi doktrinde
kabul edilmektedir.
OLAY (Devam)
Biraz sonra dkkana gelen (Y), (K)nin raflarndan setii bir kitab kiralamak
istemi ve 10 gnlk kira bedelini pein deyerek kitapla beraber dkkandan kmtr.
Aradan yarm saat getikten sonra dkkana tekrar gelen (Y), kitabn sayfalarnn eksik
olduunu ve kitab bu ekliyle kullanamayacan ileri srerek kitab kiralamaktan
vazgetiini ve dedii creti geri almak istediini belirtmitir. (K), dolabndan (Y)nin
elindeki kitabn bir baka basksn kararak (Y)ye uzatm ve szlemeyi sona
erdiremeyeceini, (Y)'ye verdii yeni kitab almas gerektiini sylemitir.

SORU 5)
Olaydaki hukuki sorunu tespit ediniz. (K)'nin (Y)'ye verdii cevab tartnz. (Y)'nin
szlemeyi sona erdirme imkan olup olmadn gerekeli olarak aklaynz.
CEVAP:
Olaydaki hukuki sorun, kiraya verenin ayptan sorumluluuna ilikindir. Kiraya
verenin ayptan sorumluluu TBK. m. vd. hkmlerinde dzenlenmektedir. Anlan
maddelere gre kirac, bir takm seimlik haklara sahiptir.
Kitabn sayfalarnn eksik olmas, kiralanann kullanma elverililiini ortadan kaldrr
nitelikte bir ayptr ve bu haliyle nemli bir ayp olarak deerlendirmek gerekir. TBK. m.

/2 gerei, kiracnn byle bir ayp karsnda szlemeyi feshetme hakk bulunmakla
birlikte TBK. /son maddesi kiraya veren, kiracya ayn maln aypsz bir benzerini hemen
vererek ve urad zararn tamamn gidererek, onun seimlik haklarn kullanmasn
engelleyebilir hkm ile kiraya verenin, kiracnn seimlik haklarn kullanmasnn nne
gemesine imkan tanmtr.
Somut olayda (K), (Y)'ye szlemeye konu kitabn aypsz bir benzerini derhal
vermitir. Eer (Y)'nin, ayptan tr bir zarar domu ise (K) bu zarar da gidermelidir.
Verilen olayda (Y)'nin bakaca bir zararna dikkat ekilmediine gre, (K)'nin ileri srm
olduu iddia TBK. m. /son fkrasna ve dolaysyla hukuka uygundur.

I<br />

borçlar <strong>hukuku</strong><br />

genel hükümler<br />

Prof. Dr. Fikret EREN

III<br />

Prof. Dr. Fikret EREN<br />

Baflkent Üniversitesi <strong>Hukuk</strong> Fakültesi<br />

Medeni <strong>Hukuk</strong> Ö¤retim Üyesi<br />

borçlar <strong>hukuku</strong><br />

genel hükümler<br />

Düzeltilmifl<br />

Bask›

IV<br />

Yay›n No : <br />

<strong>Hukuk</strong> Dizisi : <br />

8. Bas› - Ekim 2<strong>00</strong>3 - ‹STANBUL<br />

9. Bas› - Aral›k 2<strong>00</strong>6 - ‹STANBUL<br />

Bas› - Ocak 2<strong>00</strong>8 - ‹STANBUL<br />

Bask› (T›pk› Bas›m) - Ekim 2<strong>00</strong>9 - ‹STANBUL<br />

Bask› - Eylül - ‹STANBUL<br />

ISBN - - - - 8<br />

Copyright © Bu kitab›n bu bas›s›n›n Türkiye’deki yay›n haklar› BETA Bas›m Yay›m Da¤›t›m<br />

monash.pw’ye aittir. Her hakk› sakl›d›r. Hiçbir bölümü ve paragraf› k›smen veya tamamen ya da özet<br />

halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço¤alt›lamaz, da¤›t›lamaz. Normal<br />

ölçüyü aflan iktibaslar yap›lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur.<br />

Dizgi<br />

: Beta Bas›m monash.pw<br />

Bask› - Cilt : Kahraman Neflriyat Ofset San. Tic. Ltd. fiti. (Sertifika No: )<br />

Yüzy›l Mah. Matbaac›lar Cad. Atahan No: 34 K: 4<br />

Ba¤c›lar/‹stanbul () <strong>00</strong> 01<br />

Kapak Tasar›m : Gülgonca Çarp›k<br />

Beta BASIM YAYIM DA⁄ITIM monash.pw<br />

Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. <br />

Ca¤alo¤lu - ‹STANBUL<br />

Tel : () 54 32 - 01 77<br />

Fax: () 36 50<br />

monash.pw

V<br />

Sevgili eflim FATMA EREN’in<br />

aziz hat›ras›na.

VII<br />

ON‹K‹NC‹ BASIYA ÖNSÖZ<br />

Borçlar <strong>Hukuk</strong>u, Genel Hükümler adl› Kitab›m›z›n Bas›s›n›n yay›mlanmas›n›n<br />

mutlulu¤u içindeyim. Bu bas›da da doktrindeki yeni geliflmeler<br />

izlenmifl, yeni eserlerden yararlan›lm›flt›r. Yeni Türk Medeni Kanun ile<br />

bu arada ç›kan di¤er kanun veya kanun ya da mvzuat de¤iflikliklerinin<br />

Borçlar <strong>Hukuk</strong>u ile ilgili k›s›mlar› da gözönünde tutulmufl ilgili yerde metne<br />

ifllenmifltir.<br />

Bu bas›n›n haz›rlanmas› ve düzeltilmesinde emeklerini esirgemeyen<br />

de¤erli ö¤rencim ve meslekdafl›m Prof. Dr. Veysel BAfiPINAR’a teflekkürü bir<br />

borç bilirim.<br />

En büyük dile¤im, kitab›n bu bask›s›n›n meslektafllar›ma faydal› olmas›d›r.<br />

Prof. Dr. Fikret EREN

IX<br />

‹Ç‹NDEK‹LER<br />

BORÇLAR HUKUKU<br />

GENEL HÜKÜMLER<br />

G‹R‹fi<br />

§ 1. BORÇLAR HUKUKUNUN TANIMI VE KONUSU, S‹STEM VE<br />

KAYNAKLARI <br />

I. BORÇLAR HUKUKUNUN TANIMI, KONUSU VE ÖNEM‹ <br />

II. TÜRK BORÇLAR KANUNUNUN KABULÜ, S‹STEM VE TEKN‹⁄‹ <br />

1. Türk Borçlar Kanununun kabulü <br />

2. Türk Borçlar Kanununun sistemi <br />

3. Türk Borçlar Kanununun tekni¤i<br />

III. BORÇLAR HUKUKUNUN KAYNAKLARI <br />

1. Yaz›l› kaynaklar (asli kaynaklar) <br />

2. Yaz›l› olmayan kaynaklar (yard›mc› kaynaklar) <br />

IV. TÜRK BORÇLAR KANUNUNDA YAPILAN DE⁄‹fi‹KL‹KLER <br />

§ 2. BORÇLAR HUKUKUNUN D‹⁄ER HUKUK DALLARIYLA ‹L‹fiK‹S‹ <br />

I. BORÇLAR HUKUKUNUN MEDEN‹ HUKUK ‹LE ‹L‹fiK‹S‹ <br />

1. Genel bilgi<br />

2. Borçlar <strong>hukuku</strong>nun genel hükümlerinin medeni<br />

hukuka uygulanmas› <br />

3. Medeni <strong>hukuku</strong>n genel hükümlerinin borçlar <strong>hukuku</strong>na<br />

uygulanmas› <br />

II. BORÇLAR HUKUKUNUN T‹CARET HUKUKU ‹LE ‹L‹fiK‹S‹ <br />

III. BORÇLAR HUKUKUNUN ANAYASA HUKUKU ‹LE ‹L‹fiK‹S‹

X<br />

§ 3. BORÇLAR HUKUKUNA HAK‹M OLAN ‹LKELER <br />

I. ‹RADE ÖZERKL‹⁄‹ ‹LKES‹ <br />

1. Sözleflme özgürlü¤ü (sözleflme serbestisi) ilkesi<br />

2. Eflitlik ilkesi <br />

3. fiekil serbestisi ilkesi <br />

II. N‹SBÎL‹K ‹LKES‹ <br />

III. DÜRÜSTLÜK (OBJEKT‹F ‹Y‹N‹YET) ‹LKES‹ <br />

IV. KUSURLU SORUMLULUK ‹LKES‹ <br />

V. ÜÇÜNCÜ K‹fi‹ ALEYH‹NE BORÇ KURULAMAMASI ‹LKES‹ <br />

VI. SÖZLEfiMELERDE ‹VAZ (KARfiILIK) ‹LKES‹ <br />

VII. BORÇLUNUN YERLEfi‹M YER‹NDE (‹KAMETGÂHINDA)<br />

‹FA ‹LKES‹ <br />

Birinci Bölüm<br />

BORÇLAR HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI<br />

§ 4. BORÇ VE BORÇ ‹L‹fiK‹S‹ KAVRAMLARI <br />

I. GENEL OLARAK <br />

II. BORÇ KAVRAMI (OBLIGATION, SCHULD) <br />

III. BORÇ ‹L‹fiK‹S‹ (SCHULDVERHÄLTN‹S) <br />

IV. BORÇ ‹LE BORÇ ‹L‹fiK‹S‹ ARASINDAK‹ FARKLAR. <br />

1. Do¤um an› yönünden farklar <br />

2. Kapsam yönünden farklar <br />

3. Devir yönünden farklar <br />

4. Sona erme yönünden farklar <br />

§ 5. BORÇ ‹L‹fiK‹S‹N‹N ‹ÇERD‹⁄‹ HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER<br />

I. GENEL OLARAK <br />

II. BORÇ ‹L‹fiK‹S‹N‹N ‹ÇERD‹⁄‹ HAKLAR <br />

1. Borç iliflkisinin içerdi¤i asli haklar <br />

2. Borç iliflkisinin içerdi¤i fer’i haklar <br />

3. Borç iliflkisinin içerdi¤i tali haklar<br />

III. BORÇ ‹L‹fiK‹S‹N‹N ‹ÇERD‹⁄‹ YÜKÜMLÜLÜKLER <br />

1. Genel olarak <br />

2. Yükümlülüklerin çeflitleri

XI<br />

a) Sözleflmeden do¤an ilk yükümler-tali yükümler<br />

(Primärpflichten-Sekundärpflichten) <br />

b) Edim yükümleri-yan yükümler (Leistungspflichten-<br />

Nebenpflichten) <br />

aa) Asli edim yükümü (Hauptleistungspflicht)-Yan<br />

edim yükümü (Nebenleistungspflicht) <br />

1/a) Asli edim yükümü (Hauptleistungspflicht) <br />

1/b) Yan edim yükümü (Nebenleistungspflicht) <br />

1/aa) Kavram <br />

1/bb) Yan edim yükümlerinin do¤ufl kaynaklar› <br />

1/aaa) Kanundan do¤an yan edim<br />

yükümleri <br />

1/bbb) Sözleflmeden do¤an yan edim<br />

yükümleri <br />

1/ccc) Do¤ruluk kural›ndan do¤an yan<br />

edim yükümleri <br />

bb) Yan yükümler (Nebenpflichten) <br />

c. Edim yükümleri-koruma yükümleri (Leistungpflichten-<br />

Schutzpflichten) <br />

3. Edim yükümlerinden ba¤›ms›z borç iliflkileri<br />

(Schuldverhaeltnisse ohne Leistungspflicht) <br />

§ 6. HAK KAVRAMI, HAKLARIN ÇEfi‹TLER‹ VE ÖZELL‹KLE<br />

ALACAK HAKKI <br />

I. HAK KAVRAMI <br />

II.<br />

HAKLARIN ÇEfi‹TLER‹, ÖZELL‹KLE YARARLANMA<br />

HAKLARI-DÜZENLEME HAKLARI <br />

III. YARARLANMA HAKLARININ (GENUSSRECHTE) ÇES‹TLER‹ <br />

1) Genel bilgi <br />

2) Alacak hakk› (Forderungsrecht) <br />

a- Genel olarak <br />

b- Alacak hakk›n›n hukuki niteli¤i <br />

aa- Alacak hakk› bir yararlanma hakk›d›r <br />

bb- Alacak hakk› bir malvarl›¤› hakk›d›r <br />

cc- Alacak hakk› nisbi bir hakt›r: <br />

1/a) Genel olarak : <br />

1/b) Alacak hakk›n›n (borç iliflkisinin nisbî<br />

niteli¤inden do¤an sonuçlar

XII<br />

1/aa) Alacak hakk› borç iliflkisinin sadece<br />

di¤er taraf›na, yani borçluya karfl›<br />

ileri sürülebilir <br />

1/bb) Alacak hakk› (borç iliflkisi) yaln›z borçlu<br />

taraf›ndan ihlâl edilebilir <br />

1/cc) Alacak hakk›n›n (borç iliflkisinin) borçlu<br />

taraf›ndan ihlâl edilmesinden üçüncü<br />

kifliler hiç bir hak elde edemezler <br />

1/dd) Alacak hakk›, maddi edimlerde<br />

alacakl›ya fley üzerinden dolayl›<br />

bir yetki verir ; <br />

1/ee) Alacak hakk›n›n (borç iliflkisinin) nisbili¤i,<br />

boçlunun iflâs› halinde görülür <br />

dd) Alacak hakk›n›n say›s› içeri¤i belirli tip ve<br />

konularla s›n›rl› de¤ildir <br />

ee) Alacak hakk› geçici bir hakt›r <br />

c) Bir hakk›n nisbi hak olarak kabulü bir hukuk<br />

politikas› sorunudur<br />

d) Kuvvetlendirilmifl flahsi haklar- Eflyaya ba¤l› borçlar <br />

e) Nisbîlik ilkesinin istisnalar› <br />

IV.<br />

DÜZENLEME HAKLARI (TAL‹ HAKLAR, ‹K‹NC‹ DERECEDEK‹<br />

HAKLAR) : <br />

1) Yenilik do¤uran haklar (‹nflaî haklar = Gestaltungsrechte)<br />

a- Kavram <br />

b- Çeflitleri <br />

aa- Do¤ufl nedenlerine göre <br />

bb- fiahsa veya baflka bir hakka ba¤l› olup<br />

olmamalar›na göre <br />

cc- Üçüncü flah›slar›n hukuki alan›n› etkileyip<br />

etkilememesine göre <br />

dd- ‹çeriklerine göre <br />

1/a) Kurucu yenilik do¤uran haklar <br />

1/b) De¤ifltirici yenilik do¤uran haklar <br />

1/c) Bozucu yenilik do¤uran haklar <br />

1/aa) Kavram <br />

1/bb) Çeflitleri <br />

1/aaa) Bir hakk› ortadan kald›ran haklar <br />

1/bbb) Bir hukuki iliflkiyi ortadan<br />

kald›ran haklar <br />

1/ccc) Bir statüyü ortadan kald›ran<br />

haklar

XIII<br />

ee- Hakk›n do¤urdu¤u sonuçlara göre;<br />

1/a) Özel yenilik do¤uran haklar <br />

1/b) Yenilik do¤uran dava haklar› <br />

c. Yenilik do¤uran haklar› kullanma flekli <br />

d. Yenilik do¤uran haklar›n özellikleri<br />

aa) Yenilik do¤uran haklar, bir defa kullan›lmakla tükenen,<br />

sona <strong>eren</strong> haklard›r <br />

bb) Yenilik do¤uran haklar, alacak hakk› olmad›klar› ve<br />

dolay›s› ile bir edimi kapsamad›klar› için, ilke olarak<br />

zamanafl›m›na ba¤l› olmay›p, hak düflürücü süreye<br />

tabidirler <br />

cc) Yenilik do¤uran haklardan, kullan›ld›ktan sonra<br />

dönmek (bunlar› geri almak) mümkün de¤ildir <br />

dd) Yenilik do¤uran haklar flarta ba¤lanamaz <br />

ee) Yenilik do¤uran haklar dürüstlük kurallar›na<br />

uygun olarak kullan›lmal›d›r <br />

ff) Yenilik do¤uran haklar devredilen haklard›r <br />

e) Yenilik do¤uran haklar›n sona ermesi <br />

2. Yönetim veya temsil haklar› (Yetki haklar›-kudret yetkileri) <br />

3. Def’i haklar› (karfl› haklar) <br />

a) Kavram <br />

b) Def’i hakk›n›n çeflitleri <br />

aa) Kesin (sürekli) def’iler <br />

bb) Geciktirici def’iler<br />

cc) Ba¤›ms›z def’iler <br />

dd) Ba¤›ml› def’iler<br />

ee) Tam def’iler <br />

ff) Tam olmayan def’iler (k›smî def’iler) <br />

c. Kullanma flekli <br />

d. ‹tiraz <br />

aa) Kavram <br />

bb) Def’i ve itiraz aras›ndaki farklar <br />

1/a) Def’i bir hakt›r, itiraz ise bir olayd›r <br />

1/b) ‹tiraz, hâkim taraf›ndan re’sen (kendili¤inden)<br />

gözönünde tutulur <br />

1/c) Def’i, bir hak oldu¤u için sadece hak sahibi<br />

taraf›ndan ileri sürülebilir <br />

1/d) ‹tiraz, hakk›n do¤mad›¤›n› veya sona erdi¤ini<br />

ifade eder

XIV<br />

§ 7. ALACAK VE TALEP KAVRAMLARI <br />

I. GENEL OLARAK <br />

II. KONULARI YÖNÜNDEN <br />

III. DO⁄Ufi ANLARI YÖNÜNDEN <br />

IV. KAPSADIKLARI YETK‹LER YÖNÜNDEN <br />

1. ‹cra yoluyla takip yetkisi <br />

2. Tazminat isteme hakk› <br />

3. Yenilik do¤uran haklar <br />

4. Def’i haklar› <br />

5. Tasarruf yetkisi <br />

6. Fer’i haklar <br />

§ 8. BORÇ VE SORUMLULUK <br />

I. GENEL OLARAK <br />

II. SORUMLULUK KAVRAMININ D‹⁄ER ANLAMLARI <br />

III. SORUMLULU⁄A HAK‹M OLAN ‹LKELER <br />

1. Ferdi sorumluluk ilkesi<br />

2. Aynî sorumluluk ilkesi <br />

3. Tam sorumluluk ilkesi <br />

4. K›ymet itibariyle sorumluluk ilkesi <br />

IV.<br />

SORUMLULUK TÜRLER‹<br />

1. fiah›s ile sorumluluk<br />

2. Malvarl›¤› ile sorumluluk <br />

a) S›n›rs›z malvarl›¤› sorumlulu¤u(Tam sorumluluk) <br />

b) S›n›rl› malvarl›¤› sorumlulu¤u <br />

aa) Konu itibariyle s›n›rl› malvarl›¤› sorumlulu¤u <br />

bb) Miktar itibariyle s›n›rl› malvarl›¤› sorumlulu¤u <br />

§ 9. EKS‹K (TAB‹Î) BORÇLAR <br />

I. KAVRAM <br />

II. EKS‹K BORÇLARIN ÖZELL‹KLER‹ <br />

III. EKS‹K BORÇLARIN ÇEfi‹TLER‹ <br />

1. Do¤ufltan eksik borçlar<br />

a) Kumar ve bahisten do¤an borçlar<br />

b) Evlenme tellall›¤›ndan do¤an ücret borçlar› <br />

c) Ahlâki ödevlerden do¤an borçlar

XV<br />

d) Malikin, iyiniyetli zilyet karfl›s›ndaki borcu<br />

e) Sözleflmeden do¤an eksik borçlar <br />

2. Geçici eksik borçlar <br />

3. Sonradan eksik borçlar <br />

a) Zamanafl›m›na u¤ram›fl olan borçlar <br />

b) Konkordato d›fl›nda kalan borç<br />

§ BORCUN (ALACA⁄IN) KONUSU: ED‹M <br />

I. ED‹M KAVRAMI (LEISTUNGSBEGRIFF) <br />

II.<br />

ED‹M F‹‹L‹ - ED‹M SONUCU (LEISTUGSHANDLUNG-<br />

LEISTUNGSERFOLG <br />

III. BORCUN KONUSU DIfiINDAK‹ ED‹MLER <br />

IV. ED‹M ‹LE KAZANDIRMA ARASINDAK‹ ‹L‹fiK‹ <br />

V. ED‹M‹N UNSUR VE fiARTLARI <br />

1. Edim, hukuken korunan bir menfaat olmal›d›r <br />

2. Edim imkans›z olmamal›d›r <br />

3. Edim hukuka ayk›r› olmamal›d›r <br />

4. Edim genel ahlaka ve kiflilik haklar›na ayk›r› olmal›d›r <br />

5. Edim belirli veya belirlenebilir olmal›d›r <br />

VI.<br />

ED‹M‹N ÇEfi‹TLER‹<br />

1. Konular›na göre edim çeflitleri <br />

a) Yapma ve yapmama (kaç›nma) edimleri <br />

aa) Olumlu edim (verme ve yapma edimleri) <br />

bb) Olumsuz edim (yapmama ve katlanma edimleri) <br />

1/a) Yapmama edimi <br />

1/b) Katlanma edimi <br />

b) fiahsi edim –maddi edim <br />

aa) fiahsi edim (iflgörme edimi) <br />

bb) Maddi edim (eflyaya iliflkin edim) <br />

2. Sürelerine göre edim çeflitleri <br />

a) Sürekli edimler<br />

b) Ani (bir defal›k) edimler <strong>00</strong><br />

c) Dönemli (devri) edimler <strong>00</strong><br />

3. Bölünmelerine göre edim çeflitleri <br />

a) Bölünebilir edimler <br />

b) Bölünemez edimler <br />

4. Do¤urduklar› sonuçlar›n türüne göre edim çeflitleri

XVI<br />

a) Fiilî edim <br />

b) <strong>Hukuk</strong>i edim <br />

c) Fiili ve hukuki edimler <br />

5. Bir ferde veya toplulu¤a yap›lan edimler<br />

a) Ferde yap›lan edim <br />

b) Bir toplulu¤a yap›lan edim <br />

VII. PARÇA VE C‹NS BORÇLARI (STUCKSCHULD –<br />

GATTUNGSSCHULD) <br />

VIII. SEÇ‹ML‹K BORÇ (WAHLSCHULD)<br />

‹kinci Bölüm<br />

BORCUN DO⁄UMU<br />

§ BORÇ ‹L‹fiK‹LER‹N‹N DO⁄Ufi SEBEPLER‹ (BORÇ ‹L‹fiK‹LER‹N‹N<br />

KAYNAKLARI) <br />

B‹R‹NC‹ KISIM<br />

HUKUK‹ ‹fiLEMDEN DO⁄AN BORÇLAR<br />

§ HUKUK‹ ‹fiLEM KAVRAMI <br />

I. HUKUK‹ ‹fiLEM‹N TAR‹F‹ <br />

II. HUKUK‹ ‹fiLEM‹N UNSURLARI <br />

1. <strong>Hukuk</strong>i ifllemin kurucu unsurlar›(Tatbestand des<br />

Rechtsgeschaefts) <br />

a) ‹rade aç›klamas› (Willensäusserung) <br />

b) ‹rade aç›klamas›na eklenmesi gereken di¤er (kurucu)<br />

unsurlar (olaylar) <br />

2. <strong>Hukuk</strong>i ifllemin etkinlik unsurlar› (Wirksamkeitsvoraussetzungen)<br />

<br />

III. HUKUK‹ ‹fiLEM‹N HÜKÜM VE SONUÇLARI <br />

IV. HUKUK‹ ‹fiLEM KAVRAMI, SOYUT B‹R KAVRAMDIR <br />

§ ‹RADE AÇIKLAMASI (‹RADE BEYANI VE ‹RADE FAAL‹YET‹) <br />

I. ‹RADE AÇIKLAMASININ TANIMI <br />

1. ‹rade aç›klamas› kavram›<br />

2. ‹rade aç›klamas›n›n türleri <br />

II. ‹RADE BEYANININ UNSURLARI <br />

1. ‹rade Unsuru (Subjektif unsur)

XVII<br />

a) Fiil iradesi (Handlungswille) <br />

b) ‹fllem iradesi (muamele iradesi= Geshäftswille) <br />

c) Beyan iradesi (Bildirme iradesi = Erklärungswille) <br />

2. Beyan unsuru (Objektif unsur) <br />

III. ‹RADE BEYANININ ÇEfi‹TLER‹ <br />

1. Kullan›lan vas›taya göre beyan çeflitleri <br />

a) Do¤rudan do¤ruya irade beyan› <br />

b) Dolayl› irade beyan› <br />

2. Aç›k veya kapal› olmas›na göre beyan çeflitleri <br />

a) Aç›k irade beyanlar› <br />

b) Kapal›(z›mnî) irade beyanlar› <br />

3. Yaz›l› ve sözlü olmas›na göre beyan çeflitleri <br />

4. Muhataba varmas› gerekip gerekmemesine göre<br />

beyan çeflitleri <br />

a) ‹rade beyan›n›n yap›lmas› ve varmas›<br />

(Abgabe und Zugang der Willenserklärung <br />

b) Varmas› gerekmeyen irade beyanlar› <br />

c) Varmas› gerekli irade beyanlar› <br />

§ ‹RADE BEYANLARININ YORUMU<br />

I. YORUM KAVRAMI <br />

II. YORUM TEOR‹LER‹ <br />

1. ‹rade teorisi (Willenstheorie) <br />

2. Beyan teorisi (Erklärungstheorie) <br />

3. Güven teorisi (Vertrauenstheorie) <br />

a) Genel bilgi <br />

b) Klasik güven teorisi <br />

c) Yeni güven teorisi (Güven teorisindeki yeni geliflmeler:<br />

Meram anlatma teorisi = Auslegungstheorie des<br />

Sichverständlichmachens) <br />

aa) Genel bilgi <br />

bb) Yeni güven teorisinin esaslar› <br />

cc) Meram anlatma teorisi<br />

§ HUKUK‹ ‹fiLEMLER‹N D‹⁄ER HUKUK‹ F‹‹LLERDEN AYRILMASI <br />

I. HUKUK‹ OLAYLAR (JURISTISCHE TATSACHEN) <br />

II. HUKUK‹ F‹‹LLER (RECHTSHANDLUNGEN) <br />

1. <strong>Hukuk</strong>a ayk›r› fiiller <br />

2. <strong>Hukuk</strong>a uygun fiiller (Dar anlamda hukuki fiiller)

XVIII<br />

a) ‹rade aç›klamalar› (Willensäusserungen)<br />

aa) <strong>Hukuk</strong>i ifllemler (Rechtsgeschäfte) <br />

bb) <strong>Hukuk</strong>i ifllem benzeri fiiller <br />

cc) Maddi fiiller <br />

b) Tasavvur (bilgi) aç›klamalar› (Vorstellungsäusserungen) <br />

c) Duygu aç›klamalar› (Gefühläusserungen) <br />

§ HUKUK‹ ‹fiLEMLER‹N ÇEfi‹TLER‹ <br />

I. HUKUK‹ ‹fiLEM ‹LE DÜZENLENEN HUKUK‹ ‹L‹fiK‹N‹N<br />

KONUSUNA (‹ÇER‹⁄‹NE) GÖRE <br />

II. HUKUK‹ ‹fiLEME KATILANLARIN SAYISINA GÖRE <br />

1. Bir (tek) tarafl› hukuki ifllemler <br />

2. ‹ki veya çok tarafl› hukuki ifllemler <br />

a) Genel olarak sözleflme ve karar <br />

b) Sözleflme ile karar aras›ndaki farklar <br />

III. ‹VAZLI-‹VAZSIZ OLUfiLARINA GÖRE <br />

IV. HUKUK‹ SONUÇLARINI MEYDANA GET‹RD‹KLER‹<br />

ANA GÖRE<br />

1. Ölüme ba¤l› tasarruflar <br />

2. Sa¤lararas› hukuki ifllemler <br />

V. YAPTIKLARI ETK‹LERE GÖRE <br />

1. Borçland›r›c› ifllem (Verpflichtungsgeschäft) <br />

2. Tasarruf ifllemi (Verfügungsgeschäft) <br />

a) Kavram<br />

b) Tasarruf iflleminin türleri <br />

3. Borçland›r›c› ifllem ile tasarruf ifllemi aras›ndaki farklar <br />

a) Genel olarak <br />

b) Tasarruf yetkisi (Verfügungsmacht) <br />

c) Öncelik ilkesi (Prioritätsprinzip) <br />

VI. SEBEBE BA⁄LI OLUP OLMAMALARINA GÖRE <br />

§ KAZANDIRMA VE SEBEP KAVRAMLARI <br />

I. KAZANDIRMA <br />

1. Genel bilgi<br />

2. Kazand›rma çeflitleri <br />

a) Tasarruf ifllemi ile yap›lan kazand›rmalar<br />

b) Borçland›r›c› ifllem ile yap›lan kazand›rmalar <br />

c) Maddi fiiller ile yap›lan kazand›rmalar

XIX<br />

II. KAZANDIRMANIN (KAZANDIRICI ‹fiLEM‹N) SEBEB‹ <br />

1. ‹fa sebebi (causa solvendi) <br />

2. Alacak sebebi (causa credendi)<br />

a) ‹ade alaca¤›na sahip olma amac› <br />

b) Rücu alaca¤›na sahip olma amac› <br />

c) Bir karfl› edim alaca¤›na sahip olma amac›<br />

3. Ba¤›fllama sebebi (causa donandi) <br />

4. Teminat sebebi <br />

5. Karma sebepler <br />

III. KAZANDIRICI MUAMELEN‹N SEBEBE BA⁄LILI⁄I SORUNU <br />

IV.<br />

BORÇ SÖZLEfiMELER‹NDE HUKUK‹ SEBEP: ÖZELL‹KLE<br />

SOYUT BORÇ ‹KRARI <br />

1. Kavram <br />

2. Soyut borç sözleflmelerinin çeflitleri<br />

3. Soyut borç vaadinin (sözleflmesinin) flartlar› <br />

a) Bir sözleflme bulunmal›d›r <br />

b) Sözleflme flekle tâbi de¤ildir <br />

c) Sözleflmede borç vaadinin sebebi gösterilmemelidir <br />

4. Soyut borç sözleflmelerinin hukuki niteli¤i ve sonuçlar› <br />

5. ‹spat sorunu <br />

§ SÖZLEfiMEDEN DO⁄AN BORÇLAR<br />

I. GENEL OLARAK SÖZLEfiME KAVRAMI <br />

1. Sözleflme bir hukuki ifllemdir <br />

a) Sözleflme olgusu=Sözleflmenin kurucu unsurlar›<br />

(Tatbestand des Vertrages) <br />

b) Sözleflmenin hukuki sonuçlar› <br />

aa) Sözleflmenin inflai (kurucu) sonucu<br />

(Gestaltungswirkung)<br />

bb) Sözleflmenin ba¤lay›c› sonucu (Abschlusswirkung) <br />

2. Sözleflme, bir hukuki iliflkidir <br />

II. AK‹T, SÖZLEfiME, BA⁄IT VE MUAMELE KAVRAMLARI <br />

III. SÖZLEfiME TÜRLER‹ <br />

1. <strong>Hukuk</strong>i sonuçlar›na göre sözleflme türleri <br />

a) Borç sözleflmeleri (borçland›r›c› sözleflmeler =<br />

Schuldverträge) <br />

b) Tasarruf sözleflmeleri <br />

c) Statü sözleflmeleri (Statusverträge)

XX<br />

2. Ba¤›ms›z olup olmamalar›na göre sözleflme türleri <br />

3. <strong>Hukuk</strong> alanlar›na göre sözleflme çeflitleri <br />

a) fiahs›n <strong>hukuku</strong>na giren sözleflmeler <br />

b) Aile <strong>hukuku</strong>na giren sözleflmeler <br />

c) Miras <strong>hukuku</strong>na giren sözleflmeler <br />

d) Eflya <strong>hukuku</strong>na giren sözleflmeler <br />

e) Borçlar <strong>hukuku</strong>na giren sözleflmeler <br />

4. Borç sözleflmeleri (Borçland›r›c› sözleflmeler =<br />

Schuldverträge) <br />

a) Genel bilgi <br />

b) Borç sözleflmelerinin türleri <br />

aa) Kanunla düzenlenmifl olup olmamalar›na göre <br />

1/a) ‹simli sözleflmeler (Nominatkontrakte) <br />

1/b) ‹simsiz sözleflmeler (Innominatkontrakte)<br />

bb) Edim ilflikisine göre borç sözleflmelerinin türleri <br />

1/a) Bir tarafa borç yükleyen sözleflmeler<br />

(einseitige Verträge) <br />

1/b) ‹ki tarafa borç yükleyen sözleflmeler<br />

(zweiseitige Verträge) <br />

1/aa) Tam iki tarafa borç yükleyen sözleflmeler<br />

(vollkommen zweiseitige Verträge) <br />

1/bb) Eksik iki tarafa borç yükleyen sözleflmeler<br />

(unvollkommene zweiseitige Verträge) <br />

1/cc) Çok tarafl› sözleflmeler<br />

(mehrseitige Verträge) <br />

cc) Zaman yönünden sözleflme türleri <br />

1/a) Yal›n sözleflmeler <br />

1/b) Dönemli sözleflmeler <br />

1/c) Sürekli sözleflmeler <br />

dd) Özel sözleflme türleri <br />

1/a) Çerçeve sözleflmeler <br />

1/b) Üçüncü kifli yarar›na sözleflmeler <br />

1/c) ‹ltihakî sözleflmeler <br />

1/d) Genel ifllem flartlar›n› iç<strong>eren</strong> sözleflmeler <br />

1/e) R›zai sözleflmeler-Real sözleflmeler<br />

1/aa) R›zai sözleflmeler (Konsensualverträge) <br />

1/bb) Real sözleflmeler (Realverträge) <strong>00</strong><br />

1/f) Görüflmeli sözleflmeler <strong>00</strong><br />

1/g) ‹nançl› sözleflmeler<strong>00</strong><br />

ee) Elden ifllemler (Handgeschäfte)-Borç sözleflmeleri <strong>00</strong>

XXI<br />

ff) fiekle ba¤l› sözleflmeler-flekle ba¤l› olmayan<br />

sözleflmeler <br />

1/a) fiekle ba¤l› sözleflmeler <br />

1/b) fiekle ba¤l› olmayan sözleflmeler <br />

gg) ‹vazl› sözleflmeler-ivazs›z sözleflmeler <br />

hh) Kesin sözleflmeler-Tesadüfi(bahta ba¤l›) sözleflmeler <br />

§ SÖZLEfiMEN‹N KURULMASI (SÖZLEfiMEN‹N MEYDANA GELMES‹) <br />

I. GENEL OLARAK <br />

II. SÖZLEfiMEN‹N TARAFLARI <br />

III. ‹RADE BEYANLARININ UYGUNLU⁄U <br />

1. Uygunluk (Uyuflma, Anlaflma, Konsens) kavram› <br />

2. Uygunlu¤un kapsam› <br />

a) Genel bilgi <br />

b) Sözleflmenin esasl› noktalar›<br />

aa) Objektif esasl› noktalar <br />

bb) Sübjektif esasl› noktalar <br />

c) Sözleflmenin yan (ikinci derecedeki-tali) noktalar›<br />

3. Uyuflmazl›k (Anlaflmazl›k, Dissens) <br />

a) Kavram<br />

b) Uyuflmazl›k türleri <br />

aa) Aç›k uyuflmazl›k (offener Dissens) <br />

bb) Gizli uyuflmazl›k.(versteckter Dissens) <br />

IV.<br />

‹RADE BEYANLARININ KARfiILIKLI OLMASI<br />

1. Kavram <br />

a) ‹cap (Antrag, Offerte) <br />

aa) Tan›m› ve hukukî niteli¤i <br />

bb) ‹cab›n özellikleri<br />

1/a) ‹cap, karfl› tarafa ulaflmal›, ona varmal›d›r<br />

1/b) ‹cap, sözleflmenin objektif ve sübjektif yönden<br />

esasl› bütün noktalar›n› kapsamal›d›r <br />

1/c) ‹cap, hukuki sebebi içermelidir <br />

1/d) ‹cab› yapan ciddi olmal›, icab›yla ba¤lanmak<br />

niyetinde olmal›d›r <br />

cc) ‹cab›n flekli <br />

dd) ‹cap ve icaba ça¤›rma (icaba davet) <br />

ee) ‹cab›n hüküm ve sonuçlar› <br />

1/a) ‹cap sahibinin icab›yla ba¤l› olmas›

XXII<br />

1/b) Ba¤l›l›k süresi <br />

1/aa) Süreli icap<br />

1/bb) Süresiz icap<br />

1/aaa) Haz›rlar aras›ndaki süresiz icap<br />

1/bbb) Haz›r olmayanlar aras›ndaki<br />

süresiz icap <br />

ff) ‹cab›n reddi <br />

b) Kabul <br />

aa) Kavram <br />

bb) Aç›k ve z›mnî (kapal›) kabul beyan› <br />

cc) Kabulün tâbi oldu¤u flekil <br />

dd) Kabulün hüküm ve sonuçlar› <br />

c) ‹cap ve kabulün geri al›nmas› (Rücu=Widerruf) <br />

d) ‹cap sahibi veya kabul edenin (muhatab›n) ölmesi,<br />

ehliyetini kaybetmesi <br />

V. SÖZLEfiMEN‹N KURULDU⁄U (MEYDANA GELD‹⁄‹) AN <br />

1. Sözleflmenin meydana geldi¤i an› aç›klayan teoriler <br />

a) Aç›klama teorisi <br />

b) Gönderme teorisi <br />

c) Varma teorisi <br />

d) Ö¤renme teorisi <br />

2. Borçlar Kanununun kabul etti¤ teori <br />

a) Haz›rlar aras›nda <br />

b) Haz›r olmayanlar aras›nda <br />

VI.<br />

SÖZLEfiMEN‹N HÜKÜM VE SONUÇLARINI<br />

MEYDANA GET‹RD‹⁄‹ AN<br />

1. Haz›rlar aras›nda <br />

2. Haz›r olmayanlar aras›nda <br />

§ SÖZLEfiMELERDE fiEK‹L <br />

I. TANIM VE AMAÇ <br />

1. Tan›m› <br />

2. Amaç <br />

II. fiEKL‹N FAYDA VE SAKINCALARI <br />

1. fieklin faydalar› <br />

a) fiekil sözleflmeye kesinlik sa¤lar <br />

b) fiekil sözleflmeye aç›kl›k getirir <br />

c) fiekil flart›, ispat, güvenlik ve kolayl›¤› getirir <br />

d) fiekil, taraflar› düflünmeye sevkeder

XXIII<br />

e) fiekil, aleniyet ve güven sa¤lar <br />

f) fiekil, sözleflmenin yorumunu kolaylaflt›r›r <br />

2. Sak›ncalar› <br />

III. BORÇLAR HUKUKUNUN KABUL ETT‹⁄‹ S‹STEM <br />

IV. fiEKL‹N TÜRLER‹ <br />

1. Amaçlar›na göre fleklin türleri<br />

a) Geçerlik flart› olarak flekil<br />

aa) Kanuni flekil <br />

bb) ‹radi flekil <br />

cc) fiekil mecburiyetinin kapsam› <br />

b) ‹sbat flart› olarak flekil <br />

2. Yap›l›fl tarz›na göre fleklin türleri <br />

a) Adi yaz›l› flekil <br />

aa) Genel bilgi <br />

bb) Metin <br />

cc) ‹mza <br />

1/a) Genel kural <br />

1/b) Mümessil veya vekilin imzas› <br />

1/c) Bofla (beyaza) imza atmak <br />

1/d) Kural›n (elyaz›s›yla imzan›n) istisnalar› <br />

1/aa) Bir alet vas›tas›yla (mekanik)<br />

imza atmak <br />

1/bb) ‹mza atamayanlar›n el iflareti kullanmas› <br />

1/cc) Mühür kullan›lmas›<br />

1/dd) Görme özürlülerin (âmâlar›n) imza atmas› <br />

1/ee) Güvenli elektronik imza<br />

1/f f) ‹mza yeri <br />

b) Mevsuf yaz›l› flekil <br />

c) Resmi flekil<br />

aa) Genel bilgi <br />

1/a) Noter <br />

1/aa) Düzenleme yoluyla (re’sen düzenlenen)<br />

senet <br />

1/bb) ‹mza tasdiki (imza onaylamas›) <br />

1/b) Tapu sicil müdürü <br />

1/c) Di¤er resmi makamlar <br />

d) Resmi sicillere tescil <br />

e) ‹lân <br />

f) Sözlü flekil

XXIV<br />

V. RESM‹ S‹C‹L VE SENETLER‹N HÜKÜM VE SONUÇLARI <br />

VI. KANUN‹ fiEKLE BA⁄LI SÖZLEfiMELER‹N DE⁄‹fiT‹R‹LMES‹ <br />

VII. KANUN‹ fiEKLE BA⁄LI SÖZLEfiMELER‹N<br />

ORTADAN KALDIRILMASI <br />

VIII. fiEK‹L fiARTINA UYMAMANIN SONUÇLARI<br />

1. Butlan görüflü <br />

2. Kendine özgü geçersizlik görüflü <br />

3. Yokluk görüflü <br />

4. Eksik borç görüflü <br />

5. Fiili sözleflme görüflü <br />

IX. fiEK‹L NOKSANLI⁄IYLA SAKAT SÖZLEfiMEN‹N BAfiKA<br />

B‹R HUKUK‹ ‹fiLEME DÖNÜfiMES‹<br />

§ SÖZLEfiMEN‹N ‹ÇER‹⁄‹ (AKD‹N MUHTEVASI)<br />

I. SÖZLEfiME ÖZGÜRLÜ⁄Ü (AK‹T SERBEST‹S‹) VE SINIRLARI <br />

1. ‹rade özerkli¤i (‹rade muhtariyeti=Privatautonomie)<br />

2. Sözleflme özgürlü¤ü (Akit serbestisi=Vertragsfreiheit)<br />

3. Sözleflme özgürlü¤ünün çeflitli anlamlar›<br />

a) Sözleflme yapma hürriyeti<br />

(‹nikat serbestisi=Abschlussfreiheit) <br />

aa) Kural: Kurma (inikat) özgürlü¤ü <br />

b) ‹stisna: Sözleflme yapma mecburiyeti<br />

(Kontrahierungszwang) <br />

aa) Genel bilgi <br />

bb) Kanundan do¤an sözleflme yapma mecburiyeti <br />

1/a) Özel hukuk kökenli kanunlardan do¤an<br />

sözleflme yapma mecburiyeti <br />

1/b) Kamu <strong>hukuku</strong> kökenli kanunlardan do¤an<br />

sözleflme yapma mecburiyeti <br />

1/aa) Kamu hizmetlerini ve baz› hayati<br />

maddeleri sa¤lamak için öngörülen<br />

sözleflme yapma mecburiyeti <br />

1/bb) Güdümlü ekonominin getirdi¤i sözleflme<br />

yapma mecburiyeti <br />

1/cc) Fiilî tekel nedeniyle sözleflme yapma<br />

mecburiyeti veya tazminat ödeme borcu <br />

cc) <strong>Hukuk</strong>i ifllemden do¤an sözleflme yapma<br />

mecburiyeti: SÖZLEfiME YAPMA VAAD‹ (ÖNAK‹T)

XXV<br />

1/a) Tan›m› <br />

1/b) Sözleflme yapma vaadinin (önakdin) flartlar› <br />

1/aa) Önakit, borçland›r›c› bir iflleme, bir borç<br />

sözleflmesine iliflkin olmal›d›r <br />

1/bb) As›l sözleflmenin konusu yeter derecede<br />

belirli veya belirlenebilir olmal›d›r <br />

1/cc) Sözleflme yapma vaadi, as›l sözleflmenin<br />

ba¤l› tutuldu¤u flekle uygun olarak<br />

yap›lmal›d›r <br />

1/dd) Sözleflme yapma vaadi, alacakl›ya, vaad<br />

edenden vaadini yerine getirmesini isteme<br />

yetkisini vermelidir <br />

1/ee) Önakdin konusu imkâns›z, hukuka veya<br />

ahlâka ayk›r› olmamal›d›r <br />

1/c) Sözleflme yapma vaadinin hüküm ve sonuçlar› <br />

1/aa) Önakit, taraflara as›l sözleflmeyi<br />

yapma borcu yükler <br />

1/bb) Vaad alacakl›s›, aynen ifa yerine<br />

tazminat davas› da açabilir <br />

c) Sözleflmenin di¤er taraf›n› seçme hürriyeti <br />

d) Sözleflmeyi ortadan kald›rma veya de¤ifltirme hürriyeti <br />

e) fiekil hürriyeti <br />

f) Sözleflmenin içeri¤ini düzenleme hürriyeti<br />

(Gestaltungsfreiheit, Inhaltsfreiheit) <br />

aa) Genel ilke <br />

bb) Düzenleme serbestisinin s›n›rlar› <br />

1/a) Sözleflmenin içeri¤inin hukuka ayk›r› olmas› <br />

1/aa) Genel bilgi <br />

1/bb) <strong>Hukuk</strong>a ayk›r›l›¤›n tesbiti (Emredici<br />

hukuk kurallar›na ayk›r›l›k) <br />

1/cc) Sözleflmelerde görülen hukuka<br />

ayk›r›l›k halleri <br />

1/aaa) <strong>Hukuk</strong> düzeni bizzat sözleflmenin<br />

yap›lmas›n› yasaklam›flt›r <br />

1/bbb) <strong>Hukuk</strong> düzeni sözleflmede öngörülen<br />

edimi yasaklam›flt›r <br />

1/ccc) <strong>Hukuk</strong> düzeni sözleflmenin amac›n›<br />

yasaklam›flt›r <br />

1/ddd) Kanuna karfl› hile

XXVI<br />

1/b) Sözleflmenin içeri¤inin ahlâka ayk›r› olmas›<br />

1/aa) Genel olarak <br />

1/bb) Ahlâka ayk›r›l›k halleri <br />

1/aaa) Bizzat sözleflmenin yap›lmas›<br />

ahlâka ayk›r›d›r <br />

1/bbb) Edim (Sözleflmenin içeri¤i) ahlâka<br />

ayk›r›d›r: <br />

1/ccc) Sözleflmenin amac› ahlâka<br />

ayk›r›d›r <br />

1/c) Sözleflmenin içeri¤inin imkâns›z olmas› <br />

1/aa) Genel bilgi <br />

1/bb) ‹mkâns›zl›¤›n unsurlar›: <br />

1/aaa) Edim,bafllangݍtan itibaren<br />

imkâns›z olmal›d›r <br />

1/bbb) Edim, objektif (mutlak) anlamda<br />

imkâns›z olmal›d›r <br />

II.<br />

SÖZLEfiME HÜRR‹YET‹N‹N MÜEYY‹DES‹: GEÇERS‹ZL‹K<br />

(HÜKÜMSÜZLÜK) <br />

1. Yokluk ve geçersizlik kavramlar›<br />

a) Genel olarak <br />

b) Yokluk (Sözleflmenin meydana gelmemesi) <br />

c) Geçersizlik (Hükümsüzlük: Ungültigkeit: Unwirksamkeit) <br />

aa) Eksiklik (Eksik Sözleflmeler = Unvollkommenheit,<br />

Unvollkommene Vertråge) <strong>00</strong><br />

bb) Butlan (bât›l sözleflmeler= Nichtigkeit, nichtige<br />

Verträge) <strong>00</strong><br />

1/a) Genel olarak (tam) butlan <strong>00</strong><br />

1/b) K›smî butlan (Teilnichtigkeit) <br />

1/aa) Genel bilgi <br />

1/bb) K›smî butlan›n flartlar› <br />

1/aaa) Objektif flart<br />

1/bbb) Subjektif flart <br />

1/cc) <strong>Hukuk</strong>i sonuçlar› <br />

cc) ‹ptal (‹ptal kabiliyeti= Anfechtung, Anfechtbarkeit)<br />

§ ‹RADE ‹LE BEYAN ARASINDA ‹STENEREK MEYDANA<br />

GET‹R‹LEN UYGUNSUZLUK <br />

I. GENEL B‹LG‹<br />

II. LAT‹FE BEYANI (SCHERZERKLAERUNG)

XXVII<br />

III. Z‹HN‹ KAYIT (MENTALRESERVATION,<br />

GEHEIMER VORBEHALT) <br />

IV. MUVAZAA (SCHEINGESCHAEFT, SIMULATION <br />

1. Tarifi <br />

2. Muvazaan›n flartlar› (unsurlar›) <br />

a) Görünürdeki (zahiri, muvazal›) ifllem<br />

(Scheingeschäft, simuliertes Geschäft) <br />

b) Muvazaa anlaflmas› (Simulationsabrede) <br />

c) Gizli ifllem (Verdecktes, dissimuliertes Geschäft)<br />

d) Aldatma kasd› (Täuschungsabsicht) <br />

3. Muvazan›n çeflitleri: <br />

a) Mutlak muvazaa<br />

b) Nisbi muvazaa <br />

aa) Genel bilgi <br />

bb) Nisbi muvazan›n çeflitleri <br />

1/a) Sözleflmenin niteli¤ini de¤ifltiren muvazaa <br />

1/b) Sözleflmenin konusunda veya flartlar›nda<br />

yap›lan muvazaa <br />

1/c) Taraflar›n flahs›nda muvazaa<br />

4. Muvazaan›n taraflar aras›ndaki hüküm ve sonuçlar›: <br />

a) Görünürdeki (Muvazal›) ifllemin hükümsüzlü¤ü <br />

aa) Kural <br />

bb) ‹stisnalar <br />

1/a) Alacak hakk›n› iyi niyetle yaz›l› borç ikrar›na<br />

dayanarak iktisap eden kimse korunur<br />

1/aa) Alacak, hukuken geçerli bir flekilde<br />

iktisap edilmifl olmal›d›r: <br />

1/bb) Alacak, yaz›l› bir borç ikrar›na dayanarak<br />

kazan›lm›fl olmal›d›r <br />

1/cc) Alacak, iyiniyetle temellük edilmifl<br />

olmal›d›r <br />

1/b) Tapu sicilindeki kayda iyi niyetle güvenerek aynî<br />

hak iktisap eden kimse korunur <br />

1/c) Dürüstlük kural› <br />

b) Gizli ifllemin hüküm ve sonuçlar› <br />

5. Muvazaan›n isbat› <br />

a) Üçüncü kifliler yönünden <br />

b) Taraflar yönünden <br />

6. Tek tarafl› hukuki ifllemlerde muvazaa

XXVIII<br />

7. Muvazaan›n mümkün olmad›¤› ifllemler <br />

8. Muvazaan›n benzer baz› ifllemlerden fark› <br />

a) ‹nançl› ifllemden fark› <br />

aa) Genel bilgi <br />

bb) Unsurlar› <br />

1/a) ‹nanç anlaflmas› <br />

1/b) Devir (temlik) ifllemi <br />

cc) ‹nançl› ifllemin hüküm ve sonuçlar› <br />

b) Nam› müsteardan fark› <br />

c) Kanuna karfl› hile<br />

aa) Genel bilgi <br />

bb) Kanuna karfl› hilenin unsurlar› <br />

1/a) Bir ifllemin yap›lmas› emredici bir<br />

hukuk kural›yla yasaklanmal›d›r <br />

1/b) Kanunun izin verdi¤i baflka bir ifllem<br />

yap›lmal›d›r <br />

1/c) Taraflar›n yapt›klar› ifllem, yasaklanan ifllemin<br />

do¤uraca¤› sonucu meydana getirme¤e elveriflli<br />

olmal›d›r <br />

cc) Kanuna karfl› hilenin sonuçlar›<br />

dd) Kanuna karfl› hilenin muvazaadan fark› <br />

§ 23 ‹RADE SAKATLI⁄I (WILLENSMAENGEL) <br />

I. GENEL B‹LG‹<br />

II.<br />

‹RADE SAKATLI⁄ININ ÇEfi‹TLER‹ (OLUfiUM SAKATLI⁄I-<br />

BEYAN SAKATLI⁄I) <br />

III. ‹RADEY‹ SAKATLAYAN SEBEPLER<br />

1. Hata (Irrtum) <br />

a) Kavram ve tan›m <br />

b) Hatan›n çeflitleri <br />

aa) Genel bilgi <br />

bb) Saik hatas›-beyan hatas› <br />

1/a) Saik hatas› <br />

1/aa) Genel bilgi: <br />

1/bb) Saik hatas›n›n sonuçlar›<br />

1/b) Beyan hatas›: <br />

1/aa) Beyan fiilinde hata (Irrtum über die<br />

Erklärungshandlung)<br />

1/bb) Beyan muhtevas›nda hata (Irrtum über<br />

den Inhalt der Erklärung; Inhaltsirrtum)

XXIX<br />

c) Esasl› hata-Esasl› olmayan hata<br />

1/a) Sözleflmenin niteli¤inde hata <br />

1/b) Eflyan›n ayn›nda hata <br />

1/c) fiahs›n hüviyetinde (kimli¤inde) hata <br />

1/d) Edim veya karfl› edimin miktar›nda hata <br />

1/e) Temel hatas› (Mevsuf saik hatas›), (Akdin lüzumlu<br />

vas›flar›nda hata; Grundlagenirrtum) <br />

1/aa) Genel olarak <br />

1/bb) Temel hatas›n›n hukuki niteli¤i <br />

1/cc) Temel hatas›n›n unsurlar› <br />

1/aaa) Saik hatas›<br />

1/bbb) Subjektif unsur <br />

1/ccc) Objektif unsur <br />

1/dd) Uygulama halleri: <br />

dd) Vas›tan›n hatas› (yanl›fl iletme) <br />

c) Hatan›n dürüstlük (do¤ruluk) kural›na ayk›r›<br />

olarak ileri sürülememesi <br />

d) Hata sebebiyle sözleflmenin iptali halinde hata<br />

edenin tazminat ödeme borcu<br />

aa) Genel bilgi <br />

bb) Karfl› tarafa ödenecek tazminat›n flartlar›<br />

1/a) Hata eden, kusurlu olmal›d›r <br />

1/b) Karfl› taraf (muhatap), hata edenin hataya<br />

düfltü¤ünü bilmemeli veya bilebilecek durumda<br />

olmamal›d›r <br />

1/c) Ödenecek zarar, kural olarak menfi zarard›r <br />

2. Hile (aldatma: absichtliche Täuschung)<br />

a) Genel olarak: <br />

b) Hilenin unsurlar›<br />

aa) Aldatma fiili: <br />

bb) Aldatma (hile) kasd›: <br />

cc) ‹lliyet ba¤›<br />

c) Üçüncü flahs›n hilesi: <br />

d) Zarar›n tazmini: <br />

e) Hileyi ispat: <br />

3. ‹krah (Korkutma): <br />

a) Kavram: <br />

b) ‹krah›n unsurlar›<br />

aa) Sözleflmeyi yapan kimseye veya yak›nlar›na<br />

yönelmifl bir tehlike söz konusu olmal›d›r

XXX<br />

bb) Tehlike a¤›r ve derhal meydana gelecek nitelikte<br />

olmal›d›r: <br />

cc) Tehdit hukuka ayk›r› olmal›d›r: <br />

dd) ‹krah ile sözleflmenin kurulmas› aras›nda illiyet<br />

ba¤› bulunmal›d›r: <br />

c) Üçüncü flahs›n ikrah›nda tazminat: <br />

IV. SÖZLEfiMEN‹N KURULMASI ‹LE ‹RADE SAKATLI⁄I,<br />

ÖZELL‹KLE HATA ARASINDAK‹ ‹L‹fiK‹ <br />

V. ‹RADE SAKATLI⁄ININ SONUÇLARI <br />

1. ‹ptal hakk› <br />

2. ‹ptal hakk›n›n kullan›lmas› <br />

3. ‹ptalin sonuçlar› <br />

4. ‹ptal hakk›ndan feragat (Sözleflmeye=Akde icazet) <br />

§ GAB‹N (AfiIRI FAYDALANMA) <br />

I. GENEL B‹LG‹<br />

II. GAB‹N‹N UNSURLARI <br />

1. Objektif unsur <br />

2. Sübjektif unsur <br />

a) Zarar gören taraf›n özel (zay›f) durumu<br />

aa) Muzayaka hali <br />

bb) Hafiflik<br />

cc) Tecrübesizlik <br />

b) Sömürme (yararlanma) kasd›: <br />

III. GAB‹N‹N SONUÇLARI<br />

1. Sözleflmenin iptali: <br />

2. Edimlerin geri verilmesi: <br />

3. Tazminat: <br />

§ 25 SÖZLEfiMELERDE TEMS‹L <br />

I. TEMS‹L KAVRAMI: <br />

1. Genel bilgi<br />

2. Temsili aç›klayan teoriler<br />

a) ‹fllem sahibi teorisi: <br />

b) Birlikte ifllem teorisi: <br />

c) Temsil teorisi

XXXI<br />

II. TEMS‹L‹N ÇEfi‹TLER‹: <br />

1. Do¤rudan do¤ruya temsil-dolayl› temsil: <br />

a) Do¤rudan do¤ruya temsil: <br />

b) Dolayl› temsil: <br />

2. Aktif temsil-pasif temsil <br />

3. ‹radi temsil-kanunî temsil: <br />

a) ‹radi temsil: <br />

b) Kanunî temsil: <br />

III. ‹RAD‹ TEMS‹L‹N fiARTLARI: <br />

1. Baflkas› ad›na hareket: <br />

2. Temsil yetkisi: <br />

a) Genel bilgi: <br />

b) ‹ç temsil-d›fl temsil yetkisi: <br />

aa) ‹ç temsil yetkisi<br />

bb) D›fl temsil yetkisi: <br />

c) Temsil yetkisinin ba¤l› oldu¤u flekil: <br />

d) Mümessilin ehliyeti<br />

e) Temsil yetkisinin ba¤›ms›zl›¤› (soyutlu¤u): <br />

IV. TEMS‹L YETK‹S‹N‹N KAPSAMI: <br />

1. Genel bilgi<br />

2. Temsil yetkisi ve talimat<br />

V. TEMS‹L ‹L‹fiK‹S‹NDE BAZI ÖZEL DURUMLAR<br />

1. Mümessilin kendi kendisiyle sözleflme yapmas›: <br />

2. Çift temsil iliflkisi<br />

VI. TEMS‹L YETK‹S‹N‹N SONA ERMES‹: <br />

1. Genel olarak: <br />

a) Temsil yetkisinin k›smen veya tamamen geri al›nmas›<br />

(Tam veya k›smî azil): <br />

b) ‹stifa: <br />

c) Ölüm, gaiplik karar›, fiil ehliyetinin kayb›: <br />

d) ‹flâs: <br />

e) Tüzel kiflili¤in sona ermesi: <br />

f) Yetki verilen sürenin veya iflin bitmesi<br />

2. Sona ermenin hüküm ve sonuçlar›: <br />

VII. YETK‹S‹Z TEMS‹L: <br />

1. Genel bilgi<br />

2. Yetkisiz temsilin sonuçlar›:

XXXII<br />

a) Temsil olunanla üçüncü kifli aras›ndaki<br />

hukukî durum<br />

aa) Genel olarak temsil olunan›n durumu: <br />

bb) Temsil olunan›n sözleflmeye icazet (onay) vermesi <br />

cc) Üçüncü kiflinin durumu: <br />

dd) ‹stisnai haller: <br />

b) Mümessil ile üçüncü kifli aras›ndaki durum<br />

c) Mümessil ile temsil olunan aras›ndaki durum: <br />

§ TEK TARAFLI HUKUK‹ ‹fiLEMLERDEN DO⁄AN BORÇLAR<br />

‹LÂN SURET‹YLE YAPILAN VAADLER <br />

I. GENEL B‹LG‹: <br />

II. ‹LÂN SURET‹YLE YAPILAN VAAD‹N ÇEfi‹TLER‹: <br />

1. Aleni mükâfat vaadi: <br />

2. Mükâfatl› müsabaka (Ödüllü yar›flma): <br />

III. ‹LÂN SURET‹YLE VAAD‹N HUKUK‹ N‹TEL‹⁄‹: <br />

IV. ‹LÂN SURET‹YLE VAAD‹N fiARTLARI: <br />

1. ‹lân (duyuru) yap›lm›fl olmal›d›r: <br />

2. Bir edim gösterilmifl olmal›d›r: <br />

3. Vaad edenin edimin ifas›nda bir menfaati bulunmal›d›r: <br />

4. Bir ödül gösterilmelidir: <br />

V. ‹LÂN SURET‹YLE VAAD‹N HÜKÜM VE SONUÇLARI: <br />

1. ‹fa edilmenin hüküm ve sonuçlar›: <br />

2. Vaad edenin vaadinden dönmesi<br />

§ SÖZLEfiMEN‹N YORUMLANMASI, TAMAMLANMASI VE<br />

UYARLANMASI <br />

I. SÖZLEfiMEN‹N YORUMLANMASI<br />

1. Tan›m<br />

2. Sözleflmenin yorumlanmas›n›n (yorum uyuflmazl›¤›n›n)<br />

flartlar› <br />

a) Sözleflme kurulmufl olmal›d›r: <br />

b) Taraflar, sözleflmenin içeri¤ini farkl› flekilde<br />

anlamal›d›r: <br />

c) Hâkim, taraflar›n birbirine uygun gerçek ve<br />

farazi iradelerini araflt›r›p bulmal›d›r: <br />

3. Sözleflmenin yorumlanmas›n›n sonuçlar›<br />

4. Yorum araçlar› <br />

a) Asli yorum araçlar› <br />

b) Tamamlay›c› yorum araçlar›

XXXIII<br />

5. Yorum kurallar› <br />

a) Genel yorum kurallar› <br />

aa) Geçmifle dönük (ex tunc) yorum kural› <br />

bb) Dürüstlü¤e (iyiniyete) dayal› yorum kural› <br />

aaa) Objektif yorum ilkesi <br />

bbb) Güven ilkesi: <br />

cc) Tümsel yorum kural›: <br />

dd) Lâfzî yorum yasa¤› kural›: <br />

ee) Beyan› kaleme alan aleyhine yorum kural›: <br />

ff) Sözleflmenin korunmas› lehine yorum kural›: <br />

gg) Düzenleyici kurallardan sapan anlaflmalar›n<br />

dar yorumlanmas› kural› <br />

hh) Borçlu lehine yorum kural›: <br />

6. fiekle ba¤l› sözleflmelerde yorum: <br />

II. SÖZLEfiMEN‹N TAMAMLANMASI <br />

1. Tan›m <br />

2. Sözleflmenin tamamlanmas›n›n çeflitleri <br />

a) Sözleflmenin taraflarca tamamlanmas›<br />

(‹radi tamamlama) <br />

b) Sözleflmenin düzenleyici kurallarla tamamlanmas›<br />

(Kanunî tamamlama) <br />

c) Sözleflmenin hâkim taraf›ndan tamamlanmas›: <br />

aa) Sözleflmenin hâkim taraf›ndan tamamlanmas›n›n<br />

flartlar›<br />

aaa) Geçerli olarak kurulmufl bir sözleflme<br />

olmal›d›r: <br />

bbb) Taraflar sözleflmenin içeri¤ini oluflturan hukuki<br />

sorunlardan birini, özellikle sözleflmenin yan<br />

noktalar›n› düzenlememifl, bofl b›rakm›fl<br />

olmal›d›rlar: <br />

1/a) Taraflar, sözleflmenin ikinci derecedeki bir<br />

noktas›n› bofl b›rakm›fl olmal›d›rlar: <br />

1/aa) Taraflar sözleflmeyi yaparken bunun<br />

içeri¤ini oluflturan yan noktalardan<br />

birini hiç düflünmemifllerdir: <br />

1/bb) Taraflar yan noktay› görüflmüfller, ancak<br />

bir anlaflmaya varamam›fllard›r: <br />

1/cc) Taraflar yan nokta üzerinde anlaflma<br />

flart›n› sakl› tutarak bunu ileriye<br />

b›rakm›fllard›r:

XXXIV<br />

1/b) Esasl› noktalardaki boflluklar: <br />

1/aa) Sözleflmenin objektif esasl›<br />

noktalar›ndaki boflluk: <br />

1/bb) Sözleflmenin sübjektif esasl›<br />

noktalar›ndaki boflluk: <br />

III. SÖZLEfiMEN‹N DE⁄‹fiEN fiARTLARA UYARLANMASI<br />

1. Tan›m <br />

2. Uyarlama çeflitleri <br />

a) ‹radî (Sözleflmeye dayal›) uyarlama <br />

b) Kanunî uyarlama <br />

c) Sözleflmenin, de¤iflen flartlara hâkim taraf›ndan<br />

konulan kurallarla uyarlanmas› <br />

aa) Genel bilgi <br />

bb) fiartlar› <br />

aaa) Sözleflmede uyarlama bofllu¤u olmal›d›r <br />

bbb) Hâkim, sözleflmeyi de¤iflen flartlara kendi<br />

koydu¤u kurallarla uyarlamal›d›r <br />

ccc) Uyarlamay› engelleyen bir durum olmamal›d›r<br />

ddd) Edimler henüz ifa edilmemifl olmal›d›r <br />

cc) Uyarlaman›n sonuçlar› <br />

‹K‹NC‹ KISIM<br />

DO⁄RUDAN DO⁄RUYA KANUNDAN DO⁄AN BORÇLAR<br />

§ GEN‹fi ANLAMDA HAKSIZ F‹‹LDEN DO⁄AN BORÇLAR:<br />

SORUMLULUK HUKUKU <br />

I. SORUMLULUK KAVRAMI, SORUMLULUK HUKUKUNA<br />

‹L‹fiKlN GENEL B‹LG‹ VE ‹LKELER<br />

1. Sorumluluk kavram› <br />

2. Sorumluluk <strong>hukuku</strong>nun çeflitli anlamlar›<br />

a) Genifl anlamda sorumluluk <strong>hukuku</strong><br />

b) Dar anlamda sorumluluk <strong>hukuku</strong><br />

c) En dar anlamda sorumluluk <strong>hukuku</strong> <br />

3. Sorumluluk sebepleri (sorumluluk ilkeleri) <br />

a) Kusur<br />

b) Sözleflme <br />

4. <strong>Hukuk</strong>i sorumlulu¤un türleri<br />

a) Kusur sorumlulu¤u (dar anlamda haks›z fiil<br />

sorumlulu¤u)

XXXV<br />

b) Sebep sorumlulu¤u <br />

aa) Genel bilgi <br />

bb) Sebep sorumlulu¤unu gerektiren nedenler <br />

1/a) Teknik geliflmeler<br />

1/b) Kusurun yetersizli¤i<br />

1/c) Sebep sorumlulu¤unu gerektiren f›kirler<br />

1/aa) Hakkaniyet fikri<br />

1/bb) Tehlike fikri <br />

1/cc) Hâkimiyet f›kri <br />

cc) Sebep sorumlulu¤unun türleri<br />

1/a) Ola¤an sebep sorumlulu¤u<br />

(einfache Kausalhaftung) <br />

1/b) Tehlike sorumlulu¤u<br />

1/aa) Genel bilgi <br />

1/bb) Tehlike kavram›<br />

1/cc) Tehlike sorumlulu¤unun düzenlenmesi <br />

c) <strong>Hukuk</strong>a uygun müdahaleden do¤an sorumluluk:<br />

(Fedakârl›¤›n denklefltirilmesi ilkesi) <br />

5. Sözleflme d›fl› sorumluluk-Sözleflme sorumlulu¤u<br />

kavramlar› <br />

6. Sorumluluk <strong>hukuku</strong>nun tarihi geliflimi <br />

a) K›sas ilkesi <br />

b) <strong>Hukuk</strong>î sorumlulu¤un cezai sorumluluktan aynlmas› <br />

c) Kusur sorumlulu¤u ilkesinin kabulü<br />

d) Sebep (objektif, kusursuz) so›umlulu¤un kabulü<br />

7. Sorumluluk <strong>hukuku</strong>ndaki yeni geliflme ve e¤ilimler:<br />

Sorumluluk ve sigorta fikri <br />

8. Sorumluluk <strong>hukuku</strong>nun amaçlar›<br />

a) Zarar› denklefltirme (giderme, karfl›lama) amac› <br />

b) Zarar› önleme amac›<br />

c) Tazminat talebinde ihlâl edilen hakk›n devam› (takibi)<br />

amac›<br />

§ KUSUR SORUMLULU⁄U (HAKSIZ F‹‹L SORUMLULU⁄U) <br />

I. GENEL B‹LG‹<br />

II. HAKSIZ F‹‹L‹N UNSURLARI <br />

1. Davran›fl (Fiil; Hareket; Verhalten) <br />

a) Davran›fl kavram› ve bunun sorumluluktaki rolü. <br />

b) Davran›fl›n tan›m› ve unsurlar›

XXXVI<br />

c) Davran›fl›n çeflitleri<br />

aa) Olumlu davran›fl (fiil, eylem, bir fley yapma,<br />

Handlung, positives Tun, Verhalten) <br />

bb) Olumsuz davran›fl (yapmama, içtinap =<br />

Unterlassung, negatives Verhalten) <br />

2. Zarar (Schaden) <br />

a) Genel olarak zarar kavram›. <br />

b) Maddi zarar›n tan›m› ve unsurlar› <br />

aa) Malvarl›¤›<br />

bb) Malvarl›¤›n›n eksilmesi <br />

cc) Azalman›n irade d›fl› maydana gelmesi <br />

c) Maddi zarar›n çeflitleri <br />

aa) Fiilî zarar (Damnun emergens)<br />

bb) Yoksun (mahrum) kal›nan kâr (lucrum cessans) <br />

cc) fiahsa verilen zarar (Personenschaden) <br />

dd) fieye verilen zarar (Sachschaden) <br />

ee) Di¤er zararlar (sonstige Schäden)<br />

ff) Do¤rudan do¤ruya zarar-Dolayl› zarar:<br />

Özellikle "Takip eden veya refakat eden zarar" <br />

gg) Menf› zarar- Müsbet zarar <br />

hh) Somut (müflahhas) zarar-Soyut (mücerret) zarar <br />

d) Manevi zarar (ideeller, immaterieller Schaden) <br />

e) Zarar›n nitelikleri <br />

3. Uygun illiyet ba¤› <br />

a) ‹lliyet ba¤› kavram› <br />

b) Felsefî sebep kavram› <br />

c) Tabiî (mant›ki) sebep kavram›<br />

d) Felsef› veya tabiî sebep kavramlar›n›n yetersizli¤i <br />

e) <strong>Hukuk</strong>î sebep kavram› ve illiyet teorileri<br />

aa) fiart teorisi (fiartlar›n eflitli¤i veya zorunlu<br />

flart teorisi) <br />

1/a) Teorinin aç›klanmas› <br />

1/b) Teorinin elefltirilmesi<br />

1/aa) fiart teorisi flart kavram› ile sebep<br />

kavram›n› birbirine kar›flt›rmaktad›r <br />

1/bb) Sonucu meydana getiren flartlar bütününden<br />

her biri sebep say›ld›¤› takdirde sorumluluk<br />

s›n›rs›z bir flekilde geniflletilmifl olur<br />

1/cc) fiart teorisinin, iddia edildi¤i gibi,<br />

objektif de¤il, sübjektif bir takdir unsurunu<br />

içerdi¤i de belirtilmektedir

XXXVII<br />

1/dd) <strong>Hukuk</strong>ta yaln›z flart teorisinin<br />

illiyet teorisi oldu¤u, buna karfl›l›k di¤er<br />

teorilerin bir sorumluluk teorisi oldu¤u<br />

görüflüne de kat›lmak zordur<br />

bb) Uygun illiyet ba¤› teorisi <br />

1/a) Teorinin aç›klanmas› <br />

1/aa) Uygun sebep veya uygun illiyet<br />

ba¤›n›n tan›m› <br />

1/bb) Teorinin görev ve amac›<br />

1/cc) Uygun illiyet teorisinin hareket noktas› <br />

1/dd) Uygunluk kavram›n›n tesbit ve<br />

de¤erlendirilmesi <br />

1/aaa) Sonucun genellefltirilmesi<br />

(tan›mlanmas›) <br />

1/bbb) fiart›n genellefltirilmesi<br />

(tan›mlanmas›) <strong>00</strong><br />

1/aaaa) Sübjektif olarak önceden<br />

tahmin görüflü<br />

1/bbbb) Objektif olarak önceden<br />

tahmin görüflü<br />

1/cccc) Rümel'in objektif olarak<br />

sonradan tahmin<br />

(de¤erlendirme) görüflü<br />

1/b) Teorinin elefltirilmesi<br />

1/aa) Uygun illiyet kavram› kesin ve<br />

belirli bir kavram de¤ildir <br />

1/bb) Uygun illiyet kavram› keyifli¤e<br />

yol açmaktad›r <br />

1/cc) Uygun illiyet teorisi, ihtimal hükmü<br />

gibi kat› bir kritere dayanmaktad›r <br />

1/dd) fiart teorisine dönüfl tenkidi <br />

1/ee) ‹lliyet kavram›yla kusur kavram›n›n<br />

kar›flt›r›lmas› tenkidi <br />

1/ff) Kusur sorumlulu¤unda uygun illiyet<br />

teorisine lüzum olmad›¤› tenkidi<br />

1/gg) Uygun illiyet teorisi, zararv<strong>eren</strong>i<br />

fevkalâde (anormal) sonuçlardan sorumlu<br />

tutmaktad›r <br />

1/c) Elefltirilere cevaplar

XXXVIII<br />

f) Sebeplerin çoklu¤u <br />

aa) Ortak illiyet (gemeinsame Kausalität)<br />

bb) Yar›flan illiyet (konkurri<strong>eren</strong>de Kausalität) <br />

cc) Seçimlik illiyet (alternative Kausalität) <br />

g) Birden çok sebepten yaln›z birinin zarar› do¤urmas› <br />

aa) Farazî illiyet veya önüne geçilen illiyet <br />

bb) ‹lliyet ba¤›n›n kesilmesi (Unterbrechung des<br />

Kausalzusammenhangs) <br />

1/a) Genel bilgi <br />

1/b) Terim sorunu <br />

1/c) ‹lliyet ba¤›n› kesen sebepler <br />

1/aa) Mücbir sebep (höhere Gewalt,<br />

force majeure) <br />

1/aaa) Tarifi<br />

1/bbb) Mücbir sebebin unsurlar›<br />

1/aaaa) Bir olay <br />

1/bbbb) Haricilik <br />

1/cccc) Bir davran›fl normunun<br />

veya borcun ihlâli<br />

1/dddd) ‹lliyet ba¤› <br />

1/eeee) Kaç›n›lmazl›k<br />

1/ffff) Öngörülmezlik <br />

1/ccc) Mücbir sebebin hükümleri <br />

1/bb) Zarar görenin kusuru <br />

1/cc) Üçüncü kiflinin kusuru <br />

4. Kusur <br />

1 I borçlar hukuku genel hükümler Prof. Dr. Fikret EREN

2 Prof. Dr. Fikret EREN Baflkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Ö retim Üyesi borçlar hukuku genel hükümler Bask (T pk Bas m)

3 Yay n No : Hukuk Dizisi : Bas - Ekim STANBUL 9. Bas - Aral k STANBUL Bas - Ocak STANBUL Bask (T pk Bas m) - Ekim STANBUL ISBN Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da - t m monash.pw ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Bas m monash.pw Bask - Cilt : Kahraman Neflriyat Ofset San. Tic. Ltd. fiti. (Sertifika No: ) Yüzy l Mah. Matbaac lar Cad. Atahan No: 34 K: 4 Ba c lar/ stanbul () Kapak Tasar m : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM monash.pw Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No Ca alo lu - STANBUL Tel : () Fax: ()

4 V Sevgili eflim FATMA EREN in aziz hat ras na.

5 VII ONUNCU BASIYA ÖNSÖZ Borçlar Hukuku, Genel Hükümler adl Kitab m z n Bas s n n yay mlanmas n n mutlulu u içindeyim. Bu bas da da doktrindeki yeni geliflmeler izlenmifl, yeni eserlerden yararlan lm flt r. Yeni Türk Medeni Kanun ile bu arada ç kan di er kanun veya kanun de iflikliklerinin Borçlar Hukuku ile ilgili k s mlar da gözönünde tutulmufltur. Bu bas n n haz rlanmas ve düzeltilmesinde emeklerini esirgemeyen de erli ö rencim ve meslekdafl m Doç. Dr. Veysel BAfiPINAR a teflekkürü bir borç bilirim. En büyük dile im, kitab n bu bask s n n meslektafllar ma faydal olmas d r. 03 Aral k Prof. Dr. Fikret EREN

6 IX Ç NDEK LER BORÇLAR HUKUKU GENEL HÜKÜMLER G R fi 1. BORÇLAR HUKUKUNUN TANIMI VE KONUSU, S STEM VE KAYNAKLARI I. BORÇLAR HUKUKUNUN TANIMI, KONUSU VE ÖNEM II. TÜRK BORÇLAR KANUNUNUN KABULÜ, S STEM VE TEKN Türk Borçlar Kanununun kabulü Türk Borçlar Kanununun sistemi Türk Borçlar Kanununun tekni i III. BORÇLAR HUKUKUNUN KAYNAKLARI Yaz l kaynaklar (asli kaynaklar) Yaz l olmayan kaynaklar (yard mc kaynaklar) IV. TÜRK BORÇLAR KANUNUNDA YAPILAN DE fi KL KLER BORÇLAR HUKUKUNUN D ER HUKUK DALLARIYLA L fik S I. BORÇLAR HUKUKUNUN MEDEN HUKUK LE L fik S Genel bilgi Borçlar hukukunun genel hükümlerinin medeni hukuka uygulanmas Medeni hukukun genel hükümlerinin borçlar hukukuna uygulanmas II. BORÇLAR HUKUKUNUN T CARET HUKUKU LE L fik S III. BORÇLAR HUKUKUNUN ANAYASA HUKUKU LE L fik S

7 X 3. BORÇLAR HUKUKUNA HAK M OLAN LKELER I. RADE ÖZERKL LKES Sözleflme özgürlü ü (sözleflme serbestisi) ilkesi Eflitlik ilkesi fiekil serbestisi ilkesi II. N SBÎL K LKES III. DÜRÜSTLÜK (OBJEKT F Y N YET) LKES IV. KUSURLU SORUMLULUK LKES V. ÜÇÜNCÜ K fi ALEYH NE BORÇ KURULAMAMASI LKES VI. SÖZLEfiMELERDE VAZ (KARfiILIK) LKES VII. BORÇLUNUN YERLEfi M YER NDE ( KAMETGÂHINDA) FA LKES Birinci Bölüm BORÇLAR HUKUKUNUN GENEL KAVRAMLARI 4. BORÇ VE BORÇ L fik S KAVRAMLARI I. GENEL OLARAK II. BORÇ KAVRAMI (OBLIGATION, SCHULD) III. BORÇ L fik S (SCHULDVERHÄLTN S) IV. BORÇ LE BORÇ L fik S ARASINDAK FARKLAR Do um an yönünden farklar Kapsam yönünden farklar Devir yönünden farklar Sona erme yönünden farklar BORÇ L fik S N N ÇERD HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER I. GENEL OLARAK II. BORÇ L fik S N N ÇERD HAKLAR Borç iliflkisinin içerdi i asli haklar Borç iliflkisinin içerdi i fer i haklar Borç iliflkisinin içerdi i tali haklar III. BORÇ L fik S N N ÇERD YÜKÜMLÜLÜKLER Genel olarak Yükümlülüklerin çeflitleri

8 XI a) Sözleflmeden do an ilk yükümler-tali yükümler (Primärpflichten-Sekundärpflichten) b) Edim yükümleri-yan yükümler (Leistungspflichten- Nebenpflichten) aa) Asli edim yükümü (Hauptleistungspflicht)-Yan edim yükümü (Nebenleistungspflicht) /a) Asli edim yükümü (Hauptleistungspflicht) /b) Yan edim yükümü (Nebenleistungspflicht) /aa) Kavram /bb) Yan edim yükümlerinin do ufl kaynaklar 1/aaa) Kanundan do an yan edim yükümleri /bbb) Sözleflmeden do an yan edim yükümleri /ccc) Do ruluk kural ndan do an yan edim yükümleri bb) Yan yükümler (Nebenpflichten) c. Edim yükümleri-koruma yükümleri (Leistungpflichten- Schutzpflichten) Edim yükümlerinden ba ms z borç iliflkileri (Schuldverhaeltnisse ohne Leistungspflicht) HAK KAVRAMI, HAKLARIN ÇEfi TLER VE ÖZELL KLE ALACAK HAKKI I. HAK KAVRAMI II. HAKLARIN ÇEfi TLER, ÖZELL KLE YARARLANMA HAKLARI-DÜZENLEME HAKLARI III. YARARLANMA HAKLARININ (GENUSSRECHTE) ÇES TLER ) Genel bilgi ) Alacak hakk (Forderungsrecht) a- Genel olarak b- Alacak hakk n n hukuki niteli i aa- Alacak hakk bir yararlanma hakk d r bb- Alacak hakk bir malvarl hakk d r cc- Alacak hakk nisbi bir hakt r: /a) Genel olarak : /b) Alacak hakk n n (borç iliflkisinin nisbî niteli inden do an sonuçlar

9 XII 1/aa) Alacak hakk borç iliflkisinin sadece di er taraf na, yani borçluya karfl ileri sürülebilir /bb) Alacak hakk (borç iliflkisi) yaln z borçlu taraf ndan ihlâl edilebilir /cc) Alacak hakk n n (borç iliflkisinin) borçlu taraf ndan ihlâl edilmesinden üçüncü kifliler hiç bir hak elde edemezler /dd) Alacak hakk, maddi edimlerde alacakl ya fley üzerinden dolayl bir yetki verir ; /ee) Alacak hakk n n (borç iliflkisinin) nisbili i, boçlunun iflâs halinde görülür dd) Alacak hakk n n say s içeri i belirli tip ve konularla s n rl de ildir ee) Alacak hakk geçici bir hakt r c) Bir hakk n nisbi hak olarak kabulü bir hukuk politikas sorunudur d) Kuvvetlendirilmifl flahsi haklar- Eflyaya ba l borçlar e) Nisbîlik ilkesinin istisnalar IV. DÜZENLEME HAKLARI (TAL HAKLAR, K NC DERECEDEK HAKLAR) : ) Yenilik do uran haklar ( nflaî haklar = Gestaltungsrechte) a- Kavram b- Çeflitleri aa- Do ufl nedenlerine göre bb- fiahsa veya baflka bir hakka ba l olup olmamalar na göre cc- Üçüncü flah slar n hukuki alan n etkileyip etkilememesine göre dd- çeriklerine göre /a) Kurucu yenilik do uran haklar /b) De ifltirici yenilik do uran haklar /c) Bozucu yenilik do uran haklar /aa) Kavram /bb) Çeflitleri /aaa) Bir hakk ortadan kald ran haklar /bbb) Bir hukuki iliflkiyi ortadan kald ran haklar

10 XIII 1/ccc) Bir statüyü ortadan kald ran haklar ee- Hakk n do urdu u sonuçlara göre; /a) Özel yenilik do uran haklar /b) Yenilik do uran dava haklar c. Yenilik do uran haklar kullanma flekli d. Yenilik do uran haklar n özellikleri aa) Yenilik do uran haklar, bir defa kullan lmakla tükenen, sona eren haklard r bb) Yenilik do uran haklar, alacak hakk olmad klar ve dolay s ile bir edimi kapsamad klar için, ilke olarak zamanafl m na ba l olmay p, hak düflürücü süreye tabidirler cc) Yenilik do uran haklardan, kullan ld ktan sonra dönmek (bunlar geri almak) mümkün de ildir dd) Yenilik do uran haklar flarta ba lanamaz ee) Yenilik do uran haklar dürüstlük kurallar na uygun olarak kullan lmal d r ff) Yenilik do uran haklar devredilen haklard r e) Yenilik do uran haklar n sona ermesi Yönetim veya temsil haklar (Yetki haklar -kudret yetkileri) Def i haklar (karfl haklar) a) Kavram b) Def i hakk n n çeflitleri aa) Kesin (sürekli) def iler bb) Geciktirici def iler cc) Ba ms z def iler dd) Ba ml def iler ee) Tam def iler ff) Tam olmayan def iler (k smî def iler) c. Kullanma flekli d. tiraz aa) Kavram bb) Def i ve itiraz aras ndaki farklar /a) Def i bir hakt r, itiraz ise bir olayd r /b) tiraz, hâkim taraf ndan re sen (kendili inden) gözönünde tutulur /c) Def i, bir hak oldu u için sadece hak sahibi taraf ndan ileri sürülebilir

11 XIV 1/d) tiraz, hakk n do mad n veya sona erdi ini ifade eder ALACAK VE TALEP KAVRAMLARI I. GENEL OLARAK II. KONULARI YÖNÜNDEN III. DO Ufi ANLARI YÖNÜNDEN IV. KAPSADIKLARI YETK LER YÖNÜNDEN cra yoluyla takip yetkisi Tazminat isteme hakk Yenilik do uran haklar Def i haklar Tasarruf yetkisi Fer i haklar BORÇ VE SORUMLULUK I. GENEL OLARAK II. SORUMLULUK KAVRAMININ D ER ANLAMLARI III. SORUMLULU A HAK M OLAN LKELER Ferdi sorumluluk ilkesi Aynî sorumluluk ilkesi Tam sorumluluk ilkesi K ymet itibariyle sorumluluk ilkesi IV. SORUMLULUK TÜRLER fiah s ile sorumluluk Malvarl ile sorumluluk a) S n rs z malvarl sorumlulu u(tam sorumluluk) b) S n rl malvarl sorumlulu u aa) Konu itibariyle s n rl malvarl sorumlulu u bb) Miktar itibariyle s n rl malvarl sorumlulu u EKS K (TAB Î) BORÇLAR I. KAVRAM II. EKS K BORÇLARIN ÖZELL KLER III. EKS K BORÇLARIN ÇEfi TLER Do ufltan eksik borçlar

12 XV a) Kumar ve bahisten do an borçlar b) Evlenme tellall ndan do an ücret borçlar c) Ahlâki ödevlerden do an borçlar d) Malikin, iyiniyetli zilyet karfl s ndaki borcu e) Sözleflmeden do an eksik borçlar Geçici eksik borçlar Sonradan eksik borçlar a) Zamanafl m na u ram fl olan borçlar b) Konkordato d fl nda kalan borç BORCUN (ALACA IN) KONUSU: ED M I. ED M KAVRAMI (LEISTUNGSBEGRIFF) II. ED M F L - ED M SONUCU (LEISTUGSHANDLUNG- LEISTUNGSERFOLG III. BORCUN KONUSU DIfiINDAK ED MLER IV. ED M LE KAZANDIRMA ARASINDAK L fik V. ED M N UNSUR VE fiartlari Edim, hukuken korunan bir menfaat olmal d r Edim imkans z olmamal d r Edim hukuka ayk r olmamal d r Edim genel ahlaka ve kiflilik haklar na ayk r olmal d r Edim belirli veya belirlenebilir olmal d r VI. ED M N ÇEfi TLER Konular na göre edim çeflitleri a) Yapma ve yapmama (kaç nma) edimleri aa) Olumlu edim (verme ve yapma edimleri) bb) Olumsuz edim (yapmama ve katlanma edimleri) /a) Yapmama edimi /b) Katlanma edimi b) fiahsi edim maddi edim aa) fiahsi edim (iflgörme edimi) bb) Maddi edim (eflyaya iliflkin edim) Sürelerine göre edim çeflitleri a) Sürekli edimler b) Ani (bir defal k) edimler c) Dönemli (devri) edimler Bölünmelerine göre edim çeflitleri

13 XVI a) Bölünebilir edimler b) Bölünemez edimler Do urduklar sonuçlar n türüne göre edim çeflitleri a) Fiilî edim b) Hukuki edim c) Fiili ve hukuki edimler Bir ferde veya toplulu a yap lan edimler a) Ferde yap lan edim b) Bir toplulu a yap lan edim VII. PARÇA VE C NS BORÇLARI (STUCKSCHULD GATTUNGSSCHULD) VIII. SEÇ ML K BORÇ (WAHLSCHULD) kinci Bölüm BORCUN DO UMU BORÇ L fik LER N N DO Ufi SEBEPLER (BORÇ L fik LER N N KAYNAKLARI) B R NC KISIM HUKUK filemden DO AN BORÇLAR HUKUK filem KAVRAMI I. HUKUK filem N TAR F II. HUKUK filem N UNSURLARI Hukuki ifllemin kurucu unsurlar (Tatbestand des Rechtsgeschaefts) a) rade aç klamas (Willensäusserung) b) rade aç klamas na eklenmesi gereken di er (kurucu) unsurlar (olaylar) Hukuki ifllemin etkinlik unsurlar (Wirksamkeitsvoraussetzungen) III. HUKUK filem N HÜKÜM VE SONUÇLARI IV. HUKUK filem KAVRAMI, SOYUT B R KAVRAMDIR RADE AÇIKLAMASI ( RADE BEYANI VE RADE FAAL YET ) I. RADE AÇIKLAMASININ TANIMI rade aç klamas kavram rade aç klamas n n türleri

14 XVII II. RADE BEYANININ UNSURLARI rade Unsuru (Subjektif unsur) a) Fiil iradesi (Handlungswille) b) fllem iradesi (muamele iradesi= Geshäftswille) c) Beyan iradesi (Bildirme iradesi = Erklärungswille) Beyan unsuru (Objektif unsur) III. RADE BEYANININ ÇEfi TLER Kullan lan vas taya göre beyan çeflitleri a) Do rudan do ruya irade beyan b) Dolayl irade beyan Aç k veya kapal olmas na göre beyan çeflitleri a) Aç k irade beyanlar b) Kapal (z mnî) irade beyanlar Yaz l ve sözlü olmas na göre beyan çeflitleri Muhataba varmas gerekip gerekmemesine göre beyan çeflitleri a) rade beyan n n yap lmas ve varmas (Abgabe und Zugang der Willenserklärung b) Varmas gerekmeyen irade beyanlar c) Varmas gerekli irade beyanlar RADE BEYANLARININ YORUMU I. YORUM KAVRAMI II. YORUM TEOR LER rade teorisi (Willenstheorie) Beyan teorisi (Erklärungstheorie) Güven teorisi (Vertrauenstheorie) a) Genel bilgi b) Klasik güven teorisi c) Yeni güven teorisi (Güven teorisindeki yeni geliflmeler: Meram anlatma teorisi = Auslegungstheorie des Sichverständlichmachens) aa) Genel bilgi bb) Yeni güven teorisinin esaslar cc) Meram anlatma teorisi HUKUK filemler N D ER HUKUK F LLERDEN AYRILMASI I. HUKUK OLAYLAR (JURISTISCHE TATSACHEN) II. HUKUK F LLER (RECHTSHANDLUNGEN) Hukuka ayk r fiiller

15 XVIII 2. Hukuka uygun fiiller (Dar anlamda hukuki fiiller) a) rade aç klamalar (Willensäusserungen) aa) Hukuki ifllemler (Rechtsgeschäfte) bb) Hukuki ifllem benzeri fiiller cc) Maddi fiiller b) Tasavvur (bilgi) aç klamalar (Vorstellungsäusserungen) c) Duygu aç klamalar (Gefühläusserungen) HUKUK filemler N ÇEfi TLER I. HUKUK filem LE DÜZENLENEN HUKUK L fik N N KONUSUNA ( ÇER NE) GÖRE II. HUKUK fileme KATILANLARIN SAYISINA GÖRE Bir (tek) tarafl hukuki ifllemler ki veya çok tarafl hukuki ifllemler a) Genel olarak sözleflme ve karar b) Sözleflme ile karar aras ndaki farklar III. VAZLI- VAZSIZ OLUfiLARINA GÖRE IV. HUKUK SONUÇLARINI MEYDANA GET RD KLER ANA GÖRE Ölüme ba l tasarruflar Sa lararas hukuki ifllemler V. YAPTIKLARI ETK LERE GÖRE Borçland r c ifllem (Verpflichtungsgeschäft) Tasarruf ifllemi (Verfügungsgeschäft) a) Kavram b) Tasarruf iflleminin türleri Borçland r c ifllem ile tasarruf ifllemi aras ndaki farklar a) Genel olarak b) Tasarruf yetkisi (Verfügungsmacht) c) Öncelik ilkesi (Prioritätsprinzip) VI. SEBEBE BA LI OLUP OLMAMALARINA GÖRE KAZANDIRMA VE SEBEP KAVRAMLARI I. KAZANDIRMA Genel bilgi Kazand rma çeflitleri a) Tasarruf ifllemi ile yap lan kazand rmalar b) Borçland r c ifllem ile yap lan kazand rmalar c) Maddi fiiller ile yap lan kazand rmalar

16 XIX II. KAZANDIRMANIN (KAZANDIRICI filem N) SEBEB fa sebebi (causa solvendi) Alacak sebebi (causa credendi) a) ade alaca na sahip olma amac b) Rücu alaca na sahip olma amac c) Bir karfl edim alaca na sahip olma amac Ba fllama sebebi (causa donandi) Teminat sebebi Karma sebepler III. KAZANDIRICI MUAMELEN N SEBEBE BA LILI I SORUNU IV. BORÇ SÖZLEfiMELER NDE HUKUK SEBEP: ÖZELL KLE SOYUT BORÇ KRARI Kavram Soyut borç sözleflmelerinin çeflitleri Soyut borç vaadinin (sözleflmesinin) flartlar a) Bir sözleflme bulunmal d r b) Sözleflme flekle tâbi de ildir c) Sözleflmede borç vaadinin sebebi gösterilmemelidir Soyut borç sözleflmelerinin hukuki niteli i ve sonuçlar spat sorunu SÖZLEfiMEDEN DO AN BORÇLAR I. GENEL OLARAK SÖZLEfiME KAVRAMI Sözleflme bir hukuki ifllemdir a) Sözleflme olgusu=sözleflmenin kurucu unsurlar (Tatbestand des Vertrages) b) Sözleflmenin hukuki sonuçlar aa) Sözleflmenin inflai (kurucu) sonucu (Gestaltungswirkung) bb) Sözleflmenin ba lay c sonucu (Abschlusswirkung) Sözleflme, bir hukuki iliflkidir II. AK T, SÖZLEfiME, BA IT VE MUAMELE KAVRAMLARI III. SÖZLEfiME TÜRLER Hukuki sonuçlar na göre sözleflme türleri a) Borç sözleflmeleri (borçland r c sözleflmeler = Schuldverträge) b) Tasarruf sözleflmeleri c) Statü sözleflmeleri (Statusverträge)

17 XX 2.

18 XXI ee) Elden ifllemler (Handgeschäfte)-Borç sözleflmeleri ff) fiekle ba l sözleflmeler-flekle ba l olmayan sözleflmeler /a) fiekle ba l sözleflmeler /b) fiekle ba l olmayan sözleflmeler gg) vazl sözleflmeler-ivazs z sözleflmeler hh) Kesin sözleflmeler-tesadüfi(bahta ba l ) sözleflmeler SÖZLEfiMEN N KURULMASI (SÖZLEfiMEN N MEYDANA GELMES ) I. GENEL OLARAK II. SÖZLEfiMEN N TARAFLARI III. RADE BEYANLARININ UYGUNLU U Uygunluk (Uyuflma, Anlaflma, Konsens) kavram Uygunlu un kapsam a) Genel bilgi b) Sözleflmenin esasl noktalar aa) Objektif esasl noktalar bb) Sübjektif esasl noktalar c) Sözleflmenin yan (ikinci derecedeki-tali) noktalar Uyuflmazl k (Anlaflmazl k, Dissens) a) Kavram b) Uyuflmazl k türleri aa) Aç k uyuflmazl k (offener Dissens) bb) Gizli uyuflmazl k.(versteckter Dissens) IV. RADE BEYANLARININ KARfiILIKLI OLMASI Kavram a) cap (Antrag, Offerte) aa) Tan m ve hukukî niteli i bb) cab n özellikleri /a) cap, karfl tarafa ulaflmal, ona varmal d r /b) cap, sözleflmenin objektif ve sübjektif yönden esasl bütün noktalar n kapsamal d r /c) cap, hukuki sebebi içermelidir /d) cab yapan ciddi olmal, icab yla ba lanmak niyetinde olmal d r cc) cab n flekli dd) cap ve icaba ça rma (icaba davet) ee) cab n hüküm ve sonuçlar

19 XXII 1/a) cap sahibinin icab yla ba l olmas /b) Ba l l k süresi /aa) Süreli icap /bb) Süresiz icap /aaa) Haz rlar aras ndaki süresiz icap /bbb) Haz r olmayanlar aras ndaki süresiz icap ff) cab n reddi b) Kabul aa) Kavram bb) Aç k ve z mnî (kapal ) kabul beyan cc) Kabulün tâbi oldu u flekil dd) Kabulün hüküm ve sonuçlar c) cap ve kabulün geri al nmas (Rücu=Widerruf) d) cap sahibi veya kabul edenin (muhatab n) ölmesi, ehliyetini kaybetmesi V. SÖZLEfiMEN N KURULDU U (MEYDANA GELD ) AN Sözleflmenin meydana geldi i an aç klayan teoriler a) Aç klama teorisi b) Gönderme teorisi c) Varma teorisi d) Ö renme teorisi Borçlar Kanununun kabul etti teori a) Haz rlar aras nda b) Haz r olmayanlar aras nda VI. SÖZLEfiMEN N HÜKÜM VE SONUÇLARINI MEYDANA GET RD AN Haz rlar aras nda Haz r olmayanlar aras nda SÖZLEfiMELERDE fiek L I. TANIM VE AMAÇ Tan m Amaç II. fiekl N FAYDA VE SAKINCALARI fieklin faydalar a) fiekil sözleflmeye kesinlik sa lar b) fiekil sözleflmeye aç kl k getirir

20 XXIII c) fiekil flart, ispat, güvenlik ve kolayl getirir d) fiekil, taraflar düflünmeye sevkeder e) fiekil, aleniyet ve güven sa lar f) fiekil, sözleflmenin yorumunu kolaylaflt r r Sak ncalar III. BORÇLAR HUKUKUNUN KABUL ETT S STEM IV. fiekl N TÜRLER Amaçlar na göre fleklin türleri a) Geçerlik flart olarak flekil aa) Kanuni flekil bb) radi flekil cc) fiekil mecburiyetinin kapsam b) sbat flart olarak flekil Yap l fl tarz na göre fleklin türleri a) Adi yaz l flekil aa) Genel bilgi bb) Metin cc) mza /a) Genel kural /b) Mümessil veya vekilin imzas /c) Bofla (beyaza) imza atmak /d) Kural n (elyaz s yla imzan n) istisnalar /aa) Bir alet vas tas yla (mekanik) imza atmak /bb) mza atamayanlar n el iflareti kullanmas /cc) Mühür kullan lmas /dd) Görme özürlülerin (âmâlar n) imza atmas /ee) Güvenli elektronik imza /f f) mza yeri b) Mevsuf yaz l flekil c) Resmi flekil aa) Genel bilgi /a) Noter /aa) Düzenleme yoluyla (re sen düzenlenen) senet /bb) mza tasdiki (imza onaylamas ) /b) Tapu sicil müdürü /c) Di er resmi makamlar d) Resmi sicillere tescil

21 XXIV e) lân f) Sözlü flekil V. RESM S C L VE SENETLER N HÜKÜM VE SONUÇLARI VI. KANUN fiekle BA LI SÖZLEfiMELER N DE fit R LMES VII. KANUN fiekle BA LI SÖZLEfiMELER N ORTADAN KALDIRILMASI VIII. fiek L fiartina UYMAMANIN SONUÇLARI Butlan görüflü Kendine özgü geçersizlik görüflü Yokluk görüflü Eksik borç görüflü Fiili sözleflme görüflü IX. fiek L NOKSANLI IYLA SAKAT SÖZLEfiMEN N BAfiKA B R HUKUK fileme DÖNÜfiMES SÖZLEfiMEN N ÇER (AKD N MUHTEVASI) I.

23 XXVI 1/ccc) Hukuk düzeni sözleflmenin amac n yasaklam flt r /ddd) Kanuna karfl hile /b) Sözleflmenin içeri inin ahlâka ayk r olmas /aa) Genel olarak /bb) Ahlâka ayk r l k halleri /aaa) Bizzat sözleflmenin yap lmas ahlâka ayk r d r /bbb) Edim (Sözleflmenin içeri i) ahlâka ayk r d r: /ccc) Sözleflmenin amac ahlâka ayk r d r /c) Sözleflmenin içeri inin imkâns z olmas /aa) Genel bilgi /bb) mkâns zl n unsurlar : /aaa) Edim,bafllang çtan itibaren imkâns z olmal d r /bbb) Edim, objektif (mutlak) anlamda imkâns z olmal d r II. SÖZLEfiME HÜRR YET N N MÜEYY DES : GEÇERS ZL K (HÜKÜMSÜZLÜK) Yokluk ve geçersizlik kavramlar a) Genel olarak b) Yokluk (Sözleflmenin meydana gelmemesi) c) Geçersizlik (Hükümsüzlük: Ungültigkeit: Unwirksamkeit) aa) Eksiklik (Eksik Sözleflmeler = Unvollkommenheit, Unvollkommene Vertråge) bb) Butlan (bât l sözleflmeler= Nichtigkeit, nichtige Verträge) /a) Genel olarak (tam) butlan /b) K smî butlan (Teilnichtigkeit) /aa) Genel bilgi /bb) K smî butlan n flartlar /aaa) Objektif flart /bbb) Subjektif flart /cc) Hukuki sonuçlar cc) ptal ( ptal kabiliyeti= Anfechtung, Anfechtbarkeit) RADE LE BEYAN ARASINDA STENEREK MEYDANA GET R LEN UYGUNSUZLUK

24 XXVII I. GENEL B LG II. LAT FE BEYANI (SCHERZERKLAERUNG) III. Z HN KAYIT (MENTALRESERVATION, GEHEIMER VORBEHALT) IV.

25 XXVIII a) Üçüncü kifliler yönünden b) Taraflar yönünden Tek tarafl hukuki ifllemlerde muvazaa Muvazaan n mümkün olmad ifllemler Muvazaan n benzer baz ifllemlerden fark a) nançl ifllemden fark aa) Genel bilgi bb) Unsurlar /a) nanç anlaflmas /b) Devir (temlik) ifllemi cc) nançl ifllemin hüküm ve sonuçlar b) Nam müsteardan fark c) Kanuna karfl hile aa) Genel bilgi bb) Kanuna karfl hilenin unsurlar /a) Bir ifllemin yap lmas emredici bir hukuk kural yla yasaklanmal d r /b) Kanunun izin verdi i baflka bir ifllem yap lmal d r /c) Taraflar n yapt klar ifllem, yasaklanan ifllemin do uraca sonucu meydana getirme e elveriflli olmal d r cc) Kanuna karfl hilenin sonuçlar dd) Kanuna karfl hilenin muvazaadan fark RADE SAKATLI I (WILLENSMAENGEL) I. GENEL B LG II. RADE SAKATLI ININ ÇEfi TLER (OLUfiUM SAKATLI I- BEYAN SAKATLI I) III. RADEY SAKATLAYAN SEBEPLER Hata (Irrtum) a) Kavram ve tan m b) Hatan n çeflitleri aa) Genel bilgi bb) Saik hatas -beyan hatas /a) Saik hatas /aa) Genel bilgi: /bb) Saik hatas n n sonuçlar : /b) Beyan hatas

26 XXIX 1/aa) Beyan fiilinde hata (Irrtum über die Erklärungshandlung) /bb) Beyan muhtevas nda hata (Irrtum über den Inhalt der Erklärung; Inhaltsirrtum)

Daha göster