Flap Hisse Investing Yorum

Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 İslami Hisse Senedi Endekslerinde Yer Alan Şirketlerin Sektör Bazlı İncelenmesi: Katılım 50 ve Ziraat Portföy Katılım Endeksi Örneği Fatih GÜÇLÜ163 Özet İslami hisse senedi endeksleri, İslami sermaye piyasası araçlarından biridir. Bu endeksler oluşturulurken, menkul kıymet borsalarında işlem gören hisse senetlerine, faaliyet alanına ve çeşitli finansal oranlara göre filtreleme işlemi uygulanmaktadır. Bu çalışmada, BIST’te işlem gören Katılım 50 (KAT50) ve Ziraat Portföy Katılım Endeksi (ZPYKAT) İslami hisse senedi endekslerinde yer alan şirketlerin sektörel analizinin yapılması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, adı geçen endekslerde yer alan şirketlerin faaliyet gösterdikleri sektörler incelenerek İslami hisse senedi endekslerinde ağırlıklı olarak hangi sektörlere ait şirketlerin hisse senetlerinin işlem gördüğü belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca bu şirketlerin piyasa değerleri de incelenmiştir. Son olarak, KAT50 ve ZPYKAT endekslerinin filtreleme ölçütleri karşılaştırılarak aralarındaki farklılıklar ve benzerlikler ortaya koyulmuştur. Her iki endeksin filtreleme ölçütlere bakıldığında, kullanılan ölçütlerin hemen hemen aynı olduğu görülmektedir. Filtreleme ölçütleri arasındaki en önemli farklılık, finansal ölçütlerde kullanılan eşik değerlerin KAT50 endeksinde %30, ZPYKAT endeksinde %33 olarak belirlenmiş olmasıdır. Faaliyet alanı ölçütlerinde ise tek farklılık KAT50 endeksinin katılım bankaları için sağladığı ayrıcalıktır. Endeks kurucusu Albaraka Türk, Kuveyt Türk ve Türkiye Finans katılım bankaları, piyasa değerlerine bakılmaksızın endekse dahil edilmektedir. Endekslerde yer alan şirketler sektör bazlı incelendiğinde ise her iki endeksinden yarıdan fazlasını imalat sanayiinde sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin oluşturuyor olması dikkati çeken bir husustur. KAT50 endeksinin %58’ini, ZPYKAT endeksinin ise %63’ünü imalat sanayii şirketleri oluşturmaktadır. Bu durum, çalışmada incelenen İslami hisse senedi endekslerinin, İslam’ın üretimi teşvik eden öğretilerine uygun bir şekilde filtreleme yaptıkları şeklinde yorumlanabilir. Endekslerin temsil ettikleri toplam piyasa değerlerine bakıldığında ise KAT50 endeksinde yer alan 50 şirketin toplam piyasa değerinin 120 milyar TL, ZPYKAT endeksinde yer alan 70 şirketin ise toplam piyasa değerinin 160 milyar TL dolaylarında olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: İslami Finans, İslami Hisse Senedi Endeksleri, Yatırım. 163 Arş. Gör. Dr., Karabük Üniversitesi, İşletme Fakültesi, Karabük-Türkiye, [email protected] 1067 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 A Sector Based Analysis of Companies Listed in Islamic Stock Indices: Evidence from Participation 50 Index and Ziraat Portfolio Participation Index Abstract Islamic stock indices are one of the Islamic capital market instruments. These indices are screening the shares traded on the stock exchanges according to their business activity and various financial ratios. The purpose of this study to make a sectoral analysis of companies listed in Participation 50 and Ziraat Portfolio Participation Islamic stock indices traded in BIST. In this respect, the business sectors in which the companies in the mentioned indices are examined and it is tried to determine which business sectors of the companies are mainly traded on Islamic stock indices. The market capitalizations of these companies are also examined. Finally, the screening criteria of KAT50 and ZPYKAT indices are compared and the differences and similarities between them are revealed. When the screening criteria of both indices are examined, it is seen that the criteria used are almost the same. The most important difference between the screening criteria is that the thresholds used in financial ratios are determined as 30% in the KAT50 index as distinct from 33% in the ZPYKAT index. The only difference in the business activity criteria is that KAT50 index provides a privilege for participation banks. Index founder participation banks which are Albaraka Türk, Kuveyt Türk and Türkiye Finance have a privilege to being in the index regardless of their market capitalizations. When the companies of the indices are analyzed according to business sectors, it is noteworthy that more than half of both indices are composed of companies included in the manufacturing industry sector. 58% of KAT50 index and 63% of ZPYKAT index are composed of manufacturing industry sector companies. This can be interpreted as the Islamic stock indices screens the companies in accordance with the teachings of Islam that encourage manufacturing. When the total market capitalizations represented by the indices are examined, it is determined that the total market capitalization of 50 companies in the KAT50 index is about 120 billion TL and the total market capitalization of 70 companies in the ZPYKAT index is about 160 billion TL. Keywords: Islamic Finance, Islamic Stock Indices, Investment. 1. Giriş İslami sermaye piyasaları, tasarruf sahiplerinin hisse senedi endeksleri, yatırım fonları ve sukuk gibi bir takım finansal araçlar vasıtasıyla yatırımda bulunabildikleri piyasalardır. İslami sermaye piyasalarını konvansiyonel sermaye piyasalarından ayıran en önemli fark, bu piyasalarda işlem gören finansal araçların İslami kurallara göre yapılandırılmış olmasıdır. Söz 1068 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 konusu İslami kuralların başında faiz yasağı gelmektedir. Bununla birlikte aşırı belirsizlikten kaçınma (garar), kumar yasağı (meysir), rüşvet yasağı ve risk paylaşımı kuralları da tüm İslami finans ürünleri yapılandırılırken temel alınan kurallardır (Rizvi, Bacha ve Mirakhor, 2016, s. 51). İslami hisse senedi endeksleri de İslami sermaye piyasası araçlarından biridir. Bu endeksler oluşturulurken, menkul kıymet borsalarında işlem gören hisse senetlerine, faaliyet alanları ve çeşitli finansal oranlara göre filtreleme işlemi uygulanmaktadır. Hisse senetlerinin paylarını temsil ettiği şirket, İslam dini tarafından faaliyette bulunulması yasaklanmış alkol, tütün, kumar, faizli bankacılık vb. birtakım alanlarda faaliyet göstermesi halinde, söz konusu şirket İslami hisse senedi endeksi içerisinde yer alamamaktadır. Faaliyet alanı filtrelemesinden geçen şirketler, daha sonra Şer’i danışma kurulları tarafından önerilen çeşitli finansal oranlara göre filtrelenerek filtrelemeyi geçen şirketlerden bir endeks oluşturulur. İslami hisse senedi endeksleri global çapta ya da yerel düzeyde çeşitli endeks sağlayıcıları tarafından oluşturulmaktadır. Dünyada en bilinen endeks sağlayıcıları FTSE, MSCI, S&P ve Dow Jones’tur. Bizim Menkul Değerler tarafından oluşturulan Katılım Endeksi (KATLM ve KAT50) ile Ziraat Portföy tarafından oluşturulan Ziraat Portföy Katılım Endeksi (ZPYKAT) endeksleri ise Borsa İstanbul (BIST)’da işlem gören ulusal İslami hisse senedi endeksleridir (Güçlü, 2019, s. 116). Bu çalışmada, BIST’te işlem gören KAT50 ve ZPYKAT İslami hisse senedi endekslerinde yer alan şirketlerin sektörel analizinin yapılması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, adı geçen endekslerde yer alan şirketlerin faaliyet gösterdikleri sektörler incelenerek İslami hisse senedi endekslerine ağırlıklı olarak hangi sektörlere ait şirketlerin hisse senetlerinin işlem gördüğü belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca bu şirketlerin piyasa değerleri de incelenmiştir. Son olarak, KAT50 ve ZPYKAT endekslerinin filtreleme ölçütleri karşılaştırılarak aralarındaki farklılıklar ve benzerlikler ortaya koyulmuştur. 2. Endekslerin Filtreleme Ölçütleri 2.1. Katılım 50 Endeksi Katılım Endeksi, ilk olarak 06.01.2011 tarihinde Bizim Menkul Değerler A.Ş. tarafından yayımlanmaya başlamıştır. Katılım 30 endeksi isimli endeksin içerisinde 30 hisse senedi yer almaktadır (Katılım Endeksi, 2019a). 09.07.2014 tarihinde ise bu kez 50 hisse senedinden oluşan Katılım 50 endeksi yine Bizim Menkul Değerler A.Ş. tarafından yayımlanmaya başlamıştır (Katılım Endeksi, 2019b). 2.1.1. Faaliyet Alanı Ölçütleri Bir şirketin hisse senetlerinin Katılım Endekslerinde yer alabilmesi için şirketin şu faaliyet alanlarından birinde faaliyet göstermemesi gerekmektedir (Katılım Endeksi, 2019c); 1069 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019  Konvansiyonel finansal hizmetler,  Alkollü içecek,  Tütün mamulleri,  Kumar ve şans oyunları,  Domuz eti ve domuz eti içeren gıdalar,  Basın, yayın, reklamcılık,  Turizm, eğlence,  Vadeli altın ve gümüş ticareti. Burada, şirketin faaliyet alanlarına karar verilirken, şirketin ana sözleşmesine bakılmaktadır. Şirket ana sözleşmesinde söz konusu faaliyet alanlarından bir veya birkaçının yer alması durumunda, şirket filtrelemeyi geçememektedir. 2.1.2. Finansal Ölçütler Faaliyet alanı ölçütlerine göre yapılan filtrelemeyi geçen şirketler, birtakım finansal oranlara göre filtrelemeye tabi tutulur. Katılım Endekslerinde kullanılan finansal ölçütler şu şekildedir (Katılım Endeksi, 2019c);  Toplam Faizli Krediler / Piyasa Değeri < %30  Faiz Getirili Nakit ve Menkul Kıymetler / Piyasa Değeri < %30  Faaliyet Alanı Ölçütlerinde Belirtilen Alanlardan Elde Edilen Gelir / Toplam Gelir < %5 Belirtilen oranları eşik değerlerden yüksek olan şirketler filtrelemeyi geçememekte ve endeks dışında bırakılmaktadır. Endekste yer alan şirketlerin periyodik değerlendirilmesi üçer aylık dönemlerde yapılır. Yapılan değerlendirmeler neticesinde hem faaliyet alanı hem de finansal ölçütleri karşılayamayan şirketler endeksler çıkartılırken, yerlerine varsa ölçütleri karşılayan şirketler dahil edilir. Endekste yer alacak şirketler belirlenirken, fiili dolaşımdaki payların piyasa değerinin günlük ortalamasına bakılmakta ve büyükten küçüğe sıralama yapılmaktadır. Ancak kurucu üç katılım bankası Albaraka Türk, Kuveyt Türk ve Türkiye Finans katılım bankaları, piyasa değerine bakılmaksızın endekse dahil edilmektedir. (Katılım Endeksi, 2019c). 2.2. Ziraat Portföy Katılım Endeksi Ziraat Portföy Katılım Endeksi, Ziraat Portföy Yönetimi A.Ş. tarafından 01.07.2016 tarihinde yayımlanmaya başlamıştır. Endekste 70 şirket yer almaktadır (Ziraat Portföy, 2019a). 1070 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 2.2.1. Faaliyet Alanı Ölçütleri ZPYKAT endeksinin faaliyet alanı ölçütlerine göre endekste yer alacak şirketlerin şu faaliyet alanlarından herhangi birinde faaliyet göstermemesi gerekmektedir (Ziraat Portföy, 2019b);  Konvansiyonel finansal hizmetler,  Alkollü içecek,  Tütün mamulleri,  Kumar ve şans oyunları,  Domuz eti ve domuz eti içeren gıdalar,  Basın, yayın, reklamcılık,  Turizm, eğlence,  Vadeli altın ve gümüş ticareti. Ziraat Portföy tarafından yapılan bir açıklamada, faaliyet alanı ölçütlerinde daha önceden yer alan silah sektörü ile ilgili kısıtlamanın, Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) Danışma Kurulu’nun 28.02.2018 tarihli kararı çerçevesinde kaldırıldığı belirtilmektedir (TKBB, 2018). Karar metni incelendiğinde, söz konusu kararın yalnızca ZPYKAT endeksi için değil Bizim Menkul Değerler A.Ş. tarafından yayımlanan Katılım Endeksleri için de alındığı görülmektedir. Her ne kadar Bizim Menkul Kıymetler yayımlamış olduğu kural setinde böyle bir açıklamaya yer verilmemiş olsa da Güçlü (2018, s. 127) çalışmasında, faaliyet alanları ölçütleri içerisinde silah sektörünün bulunduğunu belirtmiştir. Söz konusu kararda kısıtlamanın kaldırılmasının gerekçesi olarak, “katılım bankalarının milli savunma sanayiiyle alakalı faaliyetleri denetlenebilir olan şirketlerin hisse senetlerini almaları, satmaları ve bunların alım-satımına aracılık etmeleri katılım finans ilkelerine uygundur” ibaresi yer almaktadır. 2.2.2. Finansal Ölçütler ZPYKAT endeksinin filtreleme sürecinde kullandığı finansal ölçütler şu şekildedir (Ziraat Portföy, 2019b);  Toplam Faizli Krediler / Piyasa Değeri < %33  Faiz Getirili Nakit ve Menkul Kıymetler / Piyasa Değeri < %33  Faaliyet Alanı Ölçütlerinde Belirtilen Alanlardan Elde Edilen Gelir / Toplam Gelir < %5 ZPYKAT endeksi finansal ölçütlerinde, finansal oranlar için kullanılan eşik değerin %33 olarak belirlendiği görülmektedir. Periyodik değerlendirme dönemleri Ocak-Mart, Nisan- Haziran, Temmuz-Eylül ve Ekim-Aralık olmak üzere üçer aylık dört dönemden oluşmaktadır. Fiili dolaşımdaki payların piyasa değerinin günlük ortalamasına bakılarak en yüksek piyasa değerine sahip ilk 70 şirket endekse dahil edilmektedir. 1071 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 2.3. Endekslerin Filtreleme Ölçütlerinin Karşılaştırılması Öncelikle KAT50 ve ZPYKAT endekslerinin faaliyet alanı ölçütleri incelendiğinde, her iki endeks için de endekslerde yer alacak şirketlerin faaliyette bulunmamaları gereken alanlar aynıdır. Finansal ölçütlerde kullanılan finansal oranların ise aynı olduğu, ancak kullanılan eşik değerler arasında fark olduğu görülmektedir. KAT50 finansal oranlar için eşik değer olarak %30 oranını belirlemişken, ZPYKAT endeksi için eşik değer %33’tür. Ölçütleri sağlayan şirketlerin endekse alınmasında her iki endekste de öncelikli kriter, fiili dolaşımdaki payların piyasa değerinin günlük ortalamasıdır. Sıralama büyükten küçüğe doğru yapılmakta ve piyasa değeri en yüksek olan şirketten başlanarak endeks oluşturma işlemi gerçekleştirilmektedir. Ancak Katılım Endeksinde katılım bankaları için istisnai bir durum mevcuttur. Albaraka Türk, Kuveyt Türk ve Türkiye Finans katılım bankaları, endeks kurucusu oldukları için piyasa değerleri diğer şirketlerden küçük olsa dahi, piyasa değeri en küçük olan şirketlerin yerine endekse alınmaktadır. 3. Endekslerde Yer Alan Şirketlerin İncelenmesi Katılım 50 ve Ziraat Portföy Katılım endekslerinde yer alan şirketler, söz konusu endekslerin web sayfalarından temin edilmiştir (Katılım Endeksi, 2019d; Ziraat Portföy, 2019c). Endekslerde yer alan şirketlerin sektör bilgileri Kamu Aydınlatma Platformu (KAP) web sayfasından, piyasa değerleri ise investing.com platformundan elde edilmiştir (KAP, 2019; Investing, 2019). Tablo 1. Katılım 50 Endeksinde Yer Alan Şirketler ve Sektörleri PİYASA KOD HİSSE ADI SEKTÖR DEĞERİ MALİ KURULUŞLAR / ATAKULE GAYRİMENKUL AGYO GAYRİMENKUL YATIRIM YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. 321.090.000,00 ORTAKLIKLARI AKSU ENERJİ VE TİCARET ELEKTRİK GAZ VE SU / AKSUE A.Ş. ELEKTRİK GAZ VE BUHAR 137.445.000,00 MALİ KURULUŞLAR / ALBR ALBARAKA TÜRK BANKALAR VE ÖZEL K KATILIM BANKASI A.Ş. 1.170.000.000,00 FİNANS KURUMLARI İMALAT SANAYİİ / METAL ALCA ALARKO CARRIER EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ R SANAYİ VE TİCARET A.Ş. 393.768.000,00 YAPIM 1072 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 İMALAT SANAYİİ / KİMYA, ALKİM ALKALİ KİMYA ALKIM PETROL KAUÇUK VE A.Ş. 658.674.000,00 PLASTİK ÜRÜNLER ASELSAN ELEKTRONİK ASELS TEKNOLOJİ / SAVUNMA 23.096.400.000,0 SAN VE TİC. A.Ş. 0 İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE ASLAN ASLAN ÇİMENTO A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 2.427.980.000,00 İMALAT SANAYİİ / ATEKS AKIN TEKSTİL A.Ş. DOKUMA, GİYİM EŞYASI 247.968.000,00 VE DERİ BANV BANVİT BANDIRMA İMALAT SANAYİİ / GIDA, T VİTAMİNLİ YEM SAN. A.Ş. İÇKİ VE TÜTÜN 1.470.346.611,30 İMALAT SANAYİİ / METAL BOSCH FREN SİSTEMLERİ BFREN EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ SAN. VE TİC. A.Ş. 457.000.000,00 YAPIM TOPTAN VE PERAKENDE BİM BİRLEŞİK TİCARET, OTEL VE BIMAS 29.150.817.919,0 MAĞAZALAR A.Ş. LOKANTALAR / 8 PERAKENDE TİCARET BURSA ÇİMENTO İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE BUCIM FABRİKASI A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 480.403.768,32 ÇEMTAŞ ÇELİK MAKİNA İMALAT SANAYİİ / METAL CEMTS SAN. VE TİC. A.Ş. ANA SANAYİ 549.307.699,20 İDARİ VE DESTEK HİZMET FAALİYETLERİ / BÜRO CEOE CEO EVENT MEDYA A.Ş. YÖNETİMİ, BÜRO DESTEĞİ M 21.330.087,00 VE DİĞER ŞİRKET DESTEK FAALİYETLERİ ÇİMENTAŞ İZMİR CMEN İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE ÇİMENTO FABRİKASI T TOPRAĞA DAYALI 997.437.701,35 T.A.Ş. DENC DENİZLİ CAM SANAYİİ VE İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE M TİCARET A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 66.900.000,00 DESPEC BİLGİSAYAR DESPC TEKNOLOJİ / BİLİŞİM PAZARLAMA VE TİC. A.Ş. 68.080.000,00 1073 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 İMALAT SANAYİİ / METAL EGE ENDÜSTRİ VE EGEEN EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ TİCARET A.Ş. 1.530.270.000,00 YAPIM İMALAT SANAYİİ / KİMYA, EGGU EGE GÜBRE SANAYİİ A.Ş. PETROL KAUÇUK VE B 339.200.000,00 PLASTİK ÜRÜNLER EGE SERAMİK SANAYİ VE İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE EGSER TİCARET A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 224.250.000,00 İDARİ VE DESTEK HİZMET FAALİYETLERİ / SEYAHAT FLAP KONGRE TOPLANTI ACENTESİ, TUR FLAP HİZMETLERİ OTOMOTİV OPERATÖRÜ VE DİĞER 101.562.500,00 VE TURİZM A.Ş. REZERVASYON HİZMETLERİ İLE İLGİLİ FAALİYETLER FEDERAL-MOGUL İZMİT İMALAT SANAYİİ / METAL FMIZP PİSTON VE PİM ÜRETİM EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ 248.416.146,00 TESİSLERİ A.Ş. YAPIM FONET BİLGİ FONET TEKNOLOJİ / BİLİŞİM 128.000.000,00 TEKNOLOJİLERİ A.Ş. İMALAT SANAYİİ / METAL FORM FORMET ÇELİK KAPI SAN. EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ T VE TİC. A.Ş. 376.185.233,02 YAPIM İMALAT SANAYİİ / METAL FORD OTOMOTİV SANAYİ 21.335.328.000,0 FROTO EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ A.Ş. 0 YAPIM GENTAŞ GENEL METAL İMALAT SANAYİİ / ORMAN GENTS SAN. VE TİC. A.Ş. ÜRÜNLERİ VE MOBİLYA 207.350.000,00 MALİ KURULUŞLAR / HLGY HALK GAYRİMENKUL GAYRİMENKUL YATIRIM O YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. 874.782.541,84 ORTAKLIKLARI İHLAS EV ALETLERİ İMALAT SANAYİİ / METAL IHEVA İMALAT SANAYİ VE EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ 490.700.000,00 TİCARET A.Ş. YAPIM İSKENDERUN DEMİR VE İMALAT SANAYİİ / METAL ISDMR 18.299.000.000,0 ÇELİK A.Ş. ANA SANAYİ 0 1074 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 İZOCAM TİCARET VE İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE IZOCM SANAYİ A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 494.608.322,88 İMALAT SANAYİİ / METAL JANTSA JANT SANAYİ VE JANTS EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ TİCARET A.Ş. 434.841.646,00 YAPIM İMALAT SANAYİİ / KAĞIT KART KARTONSAN KARTON VE KAĞIT ÜRÜNLERİ, N SAN. VE TİC. A.Ş. 883.729.861,00 BASIM VE YAYIN KEREVİTAŞ GIDA SANAYİ İMALAT SANAYİİ / GIDA, KERVT VE TİCARET A.Ş. İÇKİ VE TÜTÜN 1.582.180.000,00 KAFEİN YAZILIM KFEIN TEKNOLOJİ / BİLİŞİM HİZMETLERİ TİC. A.Ş. 141.015.000,00 KONFRUT GIDA SANAYİ İMALAT SANAYİİ / GIDA, KNFRT VE TİCARET A.Ş. İÇKİ VE TÜTÜN 232.056.000,00 KONY KONYA ÇİMENTO İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE A SANAYİİ A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 908.896.560,00 KRON KRON TELEKOMÜNİKASYON TEKNOLOJİ / BİLİŞİM T 126.989.765,70 HİZMETLERİ A.Ş. KRİSTAL KOLA VE İMALAT SANAYİİ / GIDA, KRSTL MEŞRUBAT SAN. TİC. A.Ş. İÇKİ VE TÜTÜN 103.680.000,00 LOGO YAZILIM SANAYİ LOGO TEKNOLOJİ / BİLİŞİM VE TİCARET A.Ş. 909.183.261,14 İMALAT SANAYİİ / METAL MAKT MAKİNA TAKIM EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ K ENDÜSTRİSİ A.Ş. 310.000.000,00 YAPIM TOPTAN VE PERAKENDE MAVİ GİYİM SANAYİ VE TİCARET, OTEL VE MAVI TİCARET A.Ş. LOKANTALAR / 1.923.712.180,00 PERAKENDE TİCARET TOPTAN VE PERAKENDE MİLPA TİCARİ VE SINAİ TİCARET, OTEL VE MIPAZ ÜRÜNLER PAZARLAMA LOKANTALAR / 316.160.000,00 SANAYİ VE TİCARET A.Ş. PERAKENDE TİCARET İNŞAAT VE BAYINDIRLIK / ORGE ENERJİ ELEKTRİK ORGE İNŞAAT VE BAYINDIRLIK TAAHHÜT A.Ş. 174.090.696,50 İŞLERİ 1075 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 PINAR ENTEGRE ET VE UN İMALAT SANAYİİ / GIDA, PETUN SANAYİİ A.Ş. İÇKİ VE TÜTÜN 289.044.450,00 SAN-EL MÜHENDİSLİK İNŞAAT VE BAYINDIRLIK / SANEL ELEKTRİK TAAHHÜT İNŞAAT VE BAYINDIRLIK 69.960.250,00 SANAYİ VE TİCARET A.Ş. İŞLERİ TOPTAN VE PERAKENDE SELÇUK ECZA DEPOSU TİCARET, OTEL VE SELEC TİC. VE SAN. A.Ş. LOKANTALAR / TOPTAN 3.198.150.000,00 TİCARET SMAR SMARTİKS YAZILIM A.Ş. TEKNOLOJİ / BİLİŞİM T 80.910.000,00 TOPTAN VE PERAKENDE TEKNOSA İÇ VE DIŞ TİCARET, OTEL VE TKNSA TİCARET A.Ş. LOKANTALAR / 297.000.000,00 PERAKENDE TİCARET ULUSOY ELEKTRİK İMALAT SANAYİİ / METAL ULUSE İMALAT TAAHHÜT VE EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ 2.120.000.000,00 TİCARET A.Ş. YAPIM YAPI KREDİ KORAY MALİ KURULUŞLAR / YKGY GAYRİMENKUL YATIRIM GAYRİMENKUL YATIRIM O 80.800.000,00 ORTAKLIĞI A.Ş. ORTAKLIKLARI 120.547.001.200, TOPLAM 33 Kaynak: Yazar tarafından oluşturulmuştur. Tablo 1’de, 1 Temmuz 2019 tarihi itibariyle Katılım Endeksinde yer alan şirketler ve faaliyet gösterdikleri sektörler ile piyasa değerleri yer almaktadır. KAT50 endekste yer alan 50 şirketin 29 tanesi yani %58’i imalat sanayii sektöründe faaliyet göstermektedir. 7 şirket teknoloji sektöründe faaliyet göstermektedir. Bu şirketlerden 1’i savunma alt sektöründe, 6’sı ise bilişim alt sektöründe yer almaktadır. Toptan ve perakende ticaret, otel ve lokantalar sektöründe 5 şirket, mali kuruluşlar sektöründe 4 şirket bulunmaktadır. Mali kuruluşlar sektöründe yer alan şirketlerin 3’ü gayrimenkul yatırım ortaklıkları alt sektöründe, 1’i ise bankalar ve özel finans kurumları alt sektöründe faaliyet göstermektedir. Geriye kalan 5 şirketten 2’si idari ve destek hizmet faaliyetleri sektöründe, 2’si inşaat ve bayındırlık sektöründe, 1’i ise elektrik gaz ve su sektöründe yer almaktadır. Endekste yer alan şirketlerin 11 tanesi, aynı zamanda Borsa İstanbul 100 Endeksinde (BIST100) işlem görmektedir. Söz konusu 11 şirket; Albaraka Türk Katılım Bankası A.Ş., Aselsan Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş., BİM Birleşik Mağazalar A.Ş., Çemtaş Çelik Makina Sanayi ve Ticaret A.Ş., Ege Endüstri 1076 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 ve Ticaret A.Ş., Ford Otomotiv Sanayi A.Ş., Gentaş Genel Metal Sanayi ve Ticaret A.Ş., İskenderun Demir ve Çelik A.Ş., Kerevitaş Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş., Konya Çimento Sanayii A.Ş. ve Mavi Giyim Sanayi ve Ticaret A.Ş.’dir. Tablo 2. Ziraat Portföy Katılım Endeksinde Yer Alan Şirketler ve Sektörleri PİYASA KOD HİSSE ADI SEKTÖR DEĞERİ ACISELSAN ACIPAYAM İMALAT SANAYİİ / KİMYA, ACSEL SELÜLOZ SANAYİ VE PETROL KAUÇUK VE 47.068.263,00 TİCARET A.Ş. PLASTİK ÜRÜNLER ADAN ADANA ÇİMENTO İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE A SANAYİİ T.A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 1.838.915.540,00 MALİ KURULUŞLAR / ATAKULE GAYRİMENKUL AGYO GAYRİMENKUL YATIRIM YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. 321.090.000,00 ORTAKLIKLARI AKCN AKÇANSA ÇİMENTO SAN. İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE S VE TİC. A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 1.148.682.408,00 İDARİ VE DESTEK HİZMET AKGU AKDENİZ GÜVENLİK FAALİYETLERİ / GÜVENLİK V HİZMETLERİ A.Ş. VE SORUŞTURMA 63.650.428,18 FAALİYETLERİ AKSU AKSU ENERJİ VE TİCARET ELEKTRİK GAZ VE SU / E A.Ş. ELEKTRİK GAZ VE BUHAR 137.445.000,00 MALİ KURULUŞLAR / ALBR ALBARAKA TÜRK BANKALAR VE ÖZEL K KATILIM BANKASI A.Ş. 1.170.000.000,00 FİNANS KURUMLARI İMALAT SANAYİİ / METAL ALCA ALARKO CARRIER EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ R SANAYİ VE TİCARET A.Ş. 393.768.000,00 YAPIM İMALAT SANAYİİ / KİMYA, ALKİM ALKALİ KİMYA ALKIM PETROL KAUÇUK VE A.Ş. 658.674.000,00 PLASTİK ÜRÜNLER ASELSAN ELEKTRONİK ASELS TEKNOLOJİ / SAVUNMA 23.096.400.000,0 SAN. VE TİC. A.Ş. 0 ASLA İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE ASLAN ÇİMENTO A.Ş. N TOPRAĞA DAYALI 2.427.980.000,00 1077 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 İMALAT SANAYİİ / ATEKS AKIN TEKSTİL A.Ş. DOKUMA, GİYİM EŞYASI 247.968.000,00 VE DERİ BANV BANVİT BANDIRMA İMALAT SANAYİİ / GIDA, T VİTAMİNLİ YEM SAN. A.Ş. İÇKİ VE TÜTÜN 1.470.346.611,30 İMALAT SANAYİİ / METAL BOSCH FREN SİSTEMLERİ BFREN EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ SAN. VE TİC. A.Ş. 457.000.000,00 YAPIM TOPTAN VE PERAKENDE BİM BİRLEŞİK TİCARET, OTEL VE BIMAS 29.150.817.919,0 MAĞAZALAR A.Ş. LOKANTALAR / 8 PERAKENDE TİCARET BURSA ÇİMENTO İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE BUCIM FABRİKASI A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 480.403.768,32 CEMT ÇEMTAŞ ÇELİK MAKİNA İMALAT SANAYİİ / METAL S SAN. VE TİC. A.Ş. ANA SANAYİ 549.307.699,20 ÇİMBETON HAZIRBETON CMBT VE PREFABRİK YAPI İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE N ELEMANLARI SAN. VE TİC. TOPRAĞA DAYALI 50.763.600,00 A.Ş. ÇİMENTAŞ İZMİR CMEN İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE ÇİMENTO FABRİKASI T TOPRAĞA DAYALI 997.437.701,35 T.A.Ş. DENC DENİZLİ CAM SANAYİİ VE İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE M TİCARET A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 66.900.000,00 DESPEC BİLGİSAYAR DESPC TEKNOLOJİ / BİLİŞİM PAZARLAMA VE TİC. A.Ş. 68.080.000,00 EİS ECZACIBAŞI İLAÇ, MALİ KURULUŞLAR / SINAİ VE FİNANSAL ECILC HOLDİNGLER VE YATIRIM YATIRIMLAR SANAYİ VE 1.905.022.800,00 ŞİRKETLERİ TİCARET A.Ş. İMALAT SANAYİİ / METAL EGE ENDÜSTRİ VE EGEEN EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ TİCARET A.Ş. 1.530.270.000,00 YAPIM İMALAT SANAYİİ / KİMYA, EGGU EGE GÜBRE SANAYİİ A.Ş. PETROL KAUÇUK VE B 339.200.000,00 PLASTİK ÜRÜNLER 1078 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 EGE SERAMİK SANAYİ VE İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE EGSER TİCARET A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 224.250.000,00 ERBOSAN ERCİYAS BORU İMALAT SANAYİİ / METAL ERBOS SAN. VE TİC. A.Ş. ANA SANAYİ 373.200.000,00 EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK İMALAT SANAYİİ / METAL 24.150.000.000,0 EREGL FABRİKALARI T.A.Ş. ANA SANAYİ 0 ESCO ESCORT TEKNOLOJİ TEKNOLOJİ / BİLİŞİM M YATIRIM A.Ş. 43.493.127,00 İDARİ VE DESTEK HİZMET FAALİYETLERİ / SEYAHAT FLAP KONGRE TOPLANTI ACENTESİ, TUR FLAP HİZMETLERİ OTOMOTİV OPERATÖRÜ 101.562.500,00 VE TURİZM A.Ş. VE DİĞER REZERVASYON HİZMETLERİ İLE İLGİLİ FAALİYETLER FEDERAL-MOGUL İZMİT İMALAT SANAYİİ / METAL FMIZP PİSTON VE PİM ÜRETİM EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ 248.416.146,00 TESİSLERİ A.Ş. YAPIM FONET BİLGİ FONET TEKNOLOJİ / BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ A.Ş. 128.000.000,00 İMALAT SANAYİİ / METAL FORM FORMET ÇELİK KAPI SAN. EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ T VE TİC. A.Ş. 376.185.233,02 YAPIM İMALAT SANAYİİ / METAL FORD OTOMOTİV SANAYİ 21.335.328.000,0 FROTO EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ A.Ş. 0 YAPIM İMALAT SANAYİİ / KİMYA, GEDZ GEDİZ AMBALAJ SANAYİ PETROL KAUÇUK VE A VE TİCARET A.Ş. 66.601.440,00 PLASTİK ÜRÜNLER GENTAŞ GENEL METAL İMALAT SANAYİİ / ORMAN GENTS SAN. VE TİC. A.Ş. ÜRÜNLERİ VE MOBİLYA 207.350.000,00 İMALAT SANAYİİ / KİMYA, GOOD GOODYEAR LASTİKLERİ PETROL KAUÇUK VE Y T.A.Ş. 783.000.000,00 PLASTİK ÜRÜNLER MALİ KURULUŞLAR / HLGY HALK GAYRİMENKUL GAYRİMENKUL YATIRIM O YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. 874.782.541,84 ORTAKLIKLARI 1079 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 İNTEMA İNŞAAT VE TOPTAN VE PERAKENDE TESİSAT TİCARET, OTEL VE INTEM MALZEMELERİ YATIRIM LOKANTALAR / TOPTAN 139.773.600,00 VE PAZ. A.Ş. TİCARET İSKENDERUN DEMİR VE İMALAT SANAYİİ / METAL ISDMR 18.299.000.000,0 ÇELİK A.Ş. ANA SANAYİ 0 İZOCAM TİCARET VE İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE IZOCM SANAYİ A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 494.608.322,88 İMALAT SANAYİİ / METAL JANTSA JANT SANAYİ VE JANTS EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ TİCARET A.Ş. 434.841.646,00 YAPIM İMALAT SANAYİİ / KAĞIT KART KARTONSAN KARTON VE KAĞIT ÜRÜNLERİ, N SAN. VE TİC. A.Ş. 883.729.861,00 BASIM VE YAYIN KENT GIDA MADDELERİ İMALAT SANAYİİ / GIDA, KENT SAN. VE TİC. A.Ş. İÇKİ VE TÜTÜN 3.335.328.781,10 KEREVİTAŞ GIDA SANAYİ İMALAT SANAYİİ / GIDA, KERVT VE TİCARET A.Ş. İÇKİ VE TÜTÜN 1.582.180.000,00 KAFEİN YAZILIM KFEIN TEKNOLOJİ / BİLİŞİM HİZMETLERİ TİC. A.Ş. 141.015.000,00 KONFRUT GIDA SANAYİ İMALAT SANAYİİ / GIDA, KNFRT VE TİCARET A.Ş. İÇKİ VE TÜTÜN 232.056.000,00 KONY KONYA ÇİMENTO İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE A SANAYİİ A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 908.896.560,00 KRON KRON TELEKOMÜNİKASYON TEKNOLOJİ / BİLİŞİM T 126.989.765,70 HİZMETLERİ A.Ş. KRİSTAL KOLA VE İMALAT SANAYİİ / GIDA, KRSTL MEŞRUBAT SAN. TİC. A.Ş. İÇKİ VE TÜTÜN 103.680.000,00 KUTP KÜTAHYA PORSELEN İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE O SANAYİ A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 210.361.536,00 LOGO YAZILIM SANAYİ LOGO TEKNOLOJİ / BİLİŞİM VE TİCARET A.Ş. 909.183.261,14 İMALAT SANAYİİ / METAL MAKT MAKİNA TAKIM EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ K ENDÜSTRİSİ A.Ş. 310.000.000,00 YAPIM 1080 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 TOPTAN VE PERAKENDE MAVİ GİYİM SANAYİ VE TİCARET, OTEL VE MAVI TİCARET A.Ş. LOKANTALAR / 1.923.712.180,00 PERAKENDE TİCARET MRDI MARDİN ÇİMENTO SAN. İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE N VE TİC. A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 319.810.080,00 NİĞBAŞ NİĞDE BETON İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE NIBAS SAN. VE TİC. A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 865.080.000,00 İNŞAAT VE BAYINDIRLIK / ORGE ENERJİ ELEKTRİK ORGE İNŞAAT VE BAYINDIRLIK TAAHHÜT A.Ş. 174.090.696,50 İŞLERİ MALİ KURULUŞLAR / PAGY PANORA GAYRİMENKUL GAYRİMENKUL YATIRIM O YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. 386.280.000,00 ORTAKLIKLARI PINAR ENTEGRE ET VE UN İMALAT SANAYİİ / GIDA, PETUN SANAYİİ A.Ş. İÇKİ VE TÜTÜN 289.044.450,00 PLASTİKKART AKILLI KART İLETİŞİM PKART TEKNOLOJİ / BİLİŞİM SİSTEMLERİ SANAYİ VE 78.487.500,00 TİCARET A.Ş. MALİ KURULUŞLAR / POLH POLİSAN HOLDİNG A.Ş. HOLDİNGLER VE YATIRIM O 1.941.760.000,00 ŞİRKETLERİ PRİZMA PRES İMALAT SANAYİİ / KAĞIT PRZM MATBAACILIK VE KAĞIT ÜRÜNLERİ, A YAYINCILIK SANAYİ VE 91.198.965,55 BASIM VE YAYIN TİCARET A.Ş. SAN-EL MÜHENDİSLİK İNŞAAT VE BAYINDIRLIK / SANEL ELEKTRİK TAAHHÜT SAN. İNŞAAT VE BAYINDIRLIK 69.960.250,00 VE TİC. A.Ş. İŞLERİ TOPTAN VE PERAKENDE SELÇUK ECZA DEPOSU TİCARET, OTEL VE SELEC TİC. VE SAN. A.Ş. LOKANTALAR / TOPTAN 3.198.150.000,00 TİCARET TATG İMALAT SANAYİİ / GIDA, TAT GIDA SANAYİ A.Ş. D İÇKİ VE TÜTÜN 667.760.000,00 TKNS TEKNOSA İÇ VE DIŞ TOPTAN VE PERAKENDE A TİCARET A.Ş. TİCARET, OTEL VE 297.000.000,00 1081 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 LOKANTALAR / PERAKENDE TİCARET ULUSOY ELEKTRİK İMALAT SANAYİİ / METAL ULUSE İMALAT TAAHHÜT VE EŞYA, MAKİNE VE GEREÇ 2.120.000.000,00 TİCARET A.Ş. YAPIM UNYE ÜNYE ÇİMENTO SANAYİ İMALAT SANAYİİ / TAŞ VE C VE TİCARET A.Ş. TOPRAĞA DAYALI 346.041.950,80 MALİ KURULUŞLAR / VERUS VERUSA HOLDİNG A.Ş. HOLDİNGLER VE YATIRIM 1.023.026.937,40 ŞİRKETLERİ İMALAT SANAYİİ / YATA YATAŞ YATAK VE DOKUMA, G. EŞYASI VE S YORGAN SAN. VE TİC. A.Ş. 871.187.019,78 DERİ YAPI KREDİ KORAY MALİ KURULUŞLAR / YKGY GAYRİMENKUL YATIRIM GAYRİMENKUL YATIRIM O 80.800.000,00 ORTAKLIĞI A.Ş. ORTAKLIKLARI 160.384.395.090, TOPLAM 14 Kaynak: Yazar tarafından oluşturulmuştur. Tablo 2’de, Ziraat Portföy Katılım Endeksinde yer alan şirketler ve faaliyet gösterdikleri sektörler ile piyasa değerleri görülmektedir. Endekste yer alan 70 şirketin 44 tanesi imalat sanayii sektöründe faaliyet göstermektedir. Başka bir ifadeyle endeks şirketlerinin yaklaşık %63’ünü imalat sanayii şirketleri oluşturmaktadır. 8 şirket mali kuruluşlar sektöründe faaliyet göstermektedir. Söz konu şirketlerin 4’ü gayrimenkul yatırım ortaklıkları, 3’ü holdingler ve yatırım şirketleri, 1’i ise bankalar ve özel finans kurumları alt sektöründe faaliyet göstermektedir. Ziraat Portföy Katılım Endeksinde yer alan yine 8 şirket teknoloji sektöründe faaliyet göstermektedir. Bu şirketlerden 7’si bilişim alt sektöründe, 1’i savunma alt sektöründe yer almaktadır. Toptan ve perakende ticaret, otel ve lokantalar sektöründe 5 şirket bulunmaktadır. Geriye kalan 5 şirketten 2’si idari ve destek hizmet faaliyetleri sektöründe, 2’si inşaat ve bayındırlık sektöründe, 1’i ise elektrik gaz ve su sektöründe faaliyet göstermektedir. Ziraat Portföy Katılım Endeksinde yer alan şirketlerin 16 tanesi, aynı zamanda Borsa İstanbul 100 Endeksinde (BIST100) işlem görmektedir. Bu şirketler; Albaraka Türk Katılım Bankası A.Ş., Aselsan Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş., BİM Birleşik Mağazalar A.Ş., Çemtaş Çelik Makina Sanayi ve Ticaret A.Ş., EİS Eczacıbaşı İlaç, Sınai ve Finansal Yatırımlar Sanayi ve Ticaret A.Ş., Ege Endüstri ve Ticaret A.Ş., Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş., Ford Otomotiv Sanayi A.Ş., Gentaş Genel Metal Sanayi ve Ticaret A.Ş., İskenderun Demir ve Çelik A.Ş., Kerevitaş Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş., Konya Çimento Sanayii A.Ş., Mavi Giyim Sanayi 1082 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 ve Ticaret A.Ş., Polisan Holding A.Ş., Verusa Holding A.Ş. ve Yataş Yatak ve Yorgan Sanayi ve Ticaret A.Ş.’dir. Katılım 50 Endeksi ve Ziraat Portföy Katılım Endeksinde yer alan şirketler birlikte değerlendirildiğinde, 46 şirketin her iki endekste de yer aldığı görülmektedir. 50 şirketin bulunduğu Katılım 50 endeksinde yer alıp Ziraat Portföy Katılım Endeksinde yer almayan şirketler; CEO Event Medya A.Ş., İhlas Ev Aletleri İmalat Sanayi ve Ticaret A.Ş., Milpa Ticari ve Sınai Ürünler Pazarlama Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile Smartiks Yazılım A.Ş.’dir. Her iki endeksin %50’sinden fazlasını imalat sanayii sektöründe faaliyet gösteren şirketler oluşturmaktadır. Yine her iki endekste de yalnızca bir bankaya ait hisse senetleri işlem görmektedir. Bahsi geçen katılım bankası, Albaraka Türk Katılım Bankası A.Ş.’dir. Endekslerde yer alan şirketlerin piyasa değerlerine bakıldığında, Katılım 50 Endeksinde yer alan 50 şirketin toplam piyasa değerinin 120 milyar TL dolaylarında olduğu görülmektedir. Piyasa değeri en yüksek olan şirket 29 milyar TL piyasa değeri ile Bim Birleşik Mağazalar A.Ş.’dir. Bim Birleşik Mağazalar A.Ş.’nin ardından sırasıyla 23 milyar TL’lik piyasa değeri ile Aselsan Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş., 21 milyar TL’lik piyasa değeri ile Ford Otomotiv Sanayi A.Ş., 18 milyar TL’lik piyasa değeri ile İskenderun Demir Çelik A.Ş. ve 3 milyar TL’lik piyasa değeri ile Selçuk Ecza Deposu Ticaret ve Sanayi A.Ş. gelmektedir. Ziraat Portföy Katılım Endeksinde yer alan 70 şirketin ise toplam piyasa değeri 160 milyar TL’dir. En yüksek piyasa değerine sahip ilk 5 şirketten 4’ü tıpkı Katılım 50 Endeksinde olduğu gibi Bim Birleşik Mağazalar A.Ş., Aselsan Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş., Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. ve İskenderun Demir Çelik A.Ş.’dir. En yüksek piyasa değerine ikinci şirket, Katılım 50 Endeksinde yer almayan Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş.’dir. Katılım 50 endeksinde yer alan şirketler içerisinde piyasa değeri en düşük şirket CEO Event Medya A.Ş.’dir. Söz konusu şirketin piyasa değeri 21 milyon TL’dir. Ziraat Portföy Katılım Endeksinde yer alan şirketler içerisinde piyasa değeri en düşük olan şirket ise 43 milyon TL’lik piyasa değeri Escort Teknoloji Yatırım A.Ş.’dir. 4. Sonuç İslami hisse senedi endeksleri, hisse senedi piyasalarına yatırım yapmak isteyen, ancak hisse senedi piyasalarında işlem gören şirketlerin hem faaliyet alanı hem de finansal açıdan İslam’a uygunlukları noktasında çekinceleri olan yatırımcılar için şirketleri birtakım İslami ölçütlere göre filtreleyerek önemli bir hizmeti yerine getirmektedir. Türkiye için yurt dışı menşeli Dow Jones, MSCI gibi endeks sağlayıcıların oluşturdukları İslami hisse senedi endeksleri mevcut olduğu gibi, Bizim Menkul Değerler A.Ş. tarafından oluşturulan Katılım 30 ve 50 endeksleri ile Ziraat Portföy tarafından oluşturulan Ziraat Portföy Katılım Endeksi bu hizmeti yerine getirmektedir. Bu çalışmada, yatırımcıların hisse senedi yatırımında bulunurken, yatırım yaptıkları ya da yapmayı planladıkları İslami hisse senedi endekslerini tanımalarını sağlamak için Katılım 1083 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 50 Endeksi ve Ziraat Portföy Katılım Endekslerinin filtreleme ölçütleri karşılaştırılmış ve endekslerde yer alan şirketler sektör bazlı incelenmiştir. Bununla birlikte endekslerde yer alan şirketlerin piyasa değerleri de incelenmiş ve endekslerde yer alan şirketlerin ve endekslerin tamamının piyasa değerleri yatırımcıların dikkatine sunulmuştur. Öncelikle her iki endeksin filtreleme ölçütlere bakıldığında, kullanılan ölçütlerin hemen hemen aynı olduğu görülmektedir. Filtreleme ölçütleri arasındaki en önemli farklılık, finansal ölçütlerde kullanılan eşik değerlerin KAT50 endeksinde %30, ZPYKAT endeksinde %33 olarak belirlenmiş olmasıdır. Faaliyet alanı ölçütlerinde ise tek farklılık KAT50 endeksinin katılım bankaları için sağladığı ayrıcalıktır. Endeks kurucusu Albaraka Türk, Kuveyt Türk ve Türkiye Finans katılım bankaları, piyasa değerlerine bakılmaksızın endekse dahil edilmektedir. Ancak söz konusu ayrıcalık, pratikte katılım bankaları açısından bir farklılık yaratmamaktadır. Zira katılım bankaları arasında halka açık tek banka olan Albaraka Türk Katılım Bankası A.Ş., iki endekste de yer almaktadır. Endekslerde yer alan şirketler sektör bazlı incelendiğinde ise her iki endeksinden yarıdan fazlasını imalat sanayii sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin oluşturuyor olması dikkati çeken bir husustur. KAT50 endeksinin %58’ini, ZPYKAT endeksinin ise %63’ünü imalat sanayii şirketleri oluşturmaktadır. Bu durum, çalışmada incelenen İslami hisse senedi endekslerinin, İslam’ın üretimi teşvik eden öğretilerine uygun bir şekilde filtreleme yaptıkları şeklinde yorumlanabilir. Zira endekslerin ikisinde de faize dayalı işlemler yürüten banka ve benzeri mali kuruluşlar yer almamaktadır. Endekslerde yer alan tek banka, daha önce de bahsedildiği gibi İslami finans ilkelerine göre faaliyet gösteren bir katılım bankası olan Albaraka Türk Katılım Bankası A.Ş.’dir. Endekslerde daha önce yer alması yasak olan silah ve savunma sanayii şirketlerine ilişkin kural 2018 yılında değiştirilmiş ve böylelikle Aselsan Elektronik ve Sanayi ve Ticaret A.Ş. her iki endeks içerisinde yer almaya başlamıştır. KAT50 endeksinde yer alan 46 şirket ZPYKAT endeksinde de yer almaktadır. Bu durumun başlıca nedeni, endekslerin filtreleme ölçütlerinin benzerliği olarak gösterilebilir. Ancak bu durumun bir diğer nedeni de endekslerden birinde 50, diğerinde ise 70 şirketin yer alıyor olmasıdır. Çünkü endekslerde yer alan şirketler piyasa değerlerine göre sıralandığında ve ZPYKAT endeksinde de KAT50’de olduğu gibi 50 şirketin yer aldığı varsayıldığında, diğer etmenler göz ardı edilirse 14 şirketin farklılık göstereceği tespit edilmiştir. Eldeki veriler ışığında, benzer ölçütleri kullanan iki endeks arasında bu denli bir farklılığı oluşturabilecek tek nedenin, ZPYKAT endeksinin finansal ölçütlerde kullandığı eşik değerin KAT50 endeksinden farklı olarak %33 olarak belirlenmiş olması gösterilebilir. Örneğin ZPYKAT endeksinde yer alan ancak KAT50 endeksinde yer almayan Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş., piyasa değeri açısından en yüksek değere sahip ikinci şirkettir. Bu şirketin KAT50 endeksinde yer almama nedeninin, iki endeksin kullandıkları eşik değerler arasındaki %3’lük fark olması muhtemeldir. 1084 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 İleride yapılacak çalışmalarda, bu çalışma kapsamında incelenen İslami hisse senedi endekslerinde yer alan şirketler arasındaki farklılıkların nedenleri, endeks sağlayıcıların yayınladıkları finansal ölçütler baz alınarak yapılacak bir filtreleme ile ortaya konabilir. Ayrıca finansal ölçütlerde kullanılan eşik değerlerin daha düşük belirlenmesi durumunda endeks oluşturmaya yetecek kadar şirketin filtrelemeyi geçip geçmeyeceği tespit edilerek, faizli borçları ve faiz getirisi daha az olan şirketlerle İslam’ın faiz yasağına daha uygun bir endeks teşkil edilip edilemeyeceği belirlenebilir. Referanslar Güçlü, F. (2018) İslami Hisse Senedi Piyasaları ile Geleneksel Hisse Senedi Piyasaları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz: A.B.D., İngiltere, Malezya ve Türkiye Örneği. Karabük: Yayımlanmamış Doktora Tezi, Karabük Üniversitesi. Güçlü, F. (2019) “Katılım 30 Endeksinin Zamanla Değişen Betası”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, Bor Özel Sayısı, s. 115-126. doi: 10.18092/ulikidince.515150. Investing (2019) Equities. https://tr.investing.com/equities/ adresinde, (Erişim: 18.07.2019). KAP (2019) Sektörler. https://www.kap.org.tr/tr/Sektorler adresinde, (Erişim: 18.07.2019). Katılım Endeksi (2019a) Katılım 30 Endeksi. http://www.katilimendeksi.org/subpage/16/endeks_bilgileri adresinde, (Erişim: 12.07.2019). Katılım Endeksi (2019b) Katılım 50 Endeksi. http://www.katilimendeksi.org/subpage/20/endeks_bilgileri adresinde, (Erişim: 12.07.2019). Katılım Endeksi (2019c) Endeks Kuralları. http://www.katilimendeksi.org/subpage/21/endeks_kurallari adresinde, (Erişim: 12.07.2019). Katılım Endeksi (2019d) Endeks Şirketleri. http://www.katilimendeksi.org/subpage/23/endeks_sirketleri adresinde, (Erişim: 18.07.2019). Rizvi, S. A. R., Bacha, O. I. ve Mirakhor, A. (2016) Public Finance and Islamic Capital Markets: Theory and Application, New York: Palgrave Macmillan. 1085 Business and Organization Research Izmir (International Conference) 4th-6th September 2019 TKBB (2018) Katılım Bankaları Kararı. https://www.ziraatportfoy.com.tr/documents/Katilim_Bankalari_Karari 29032018.pdf adresinde, (Erişim: 12.07.2019). Ziraat Portföy, (2019a) Endeks Bilgileri. https://www.ziraatportfoy.com.tr/TRK/endeks- bilgileri adresinde, (Erişim: 13.07.2019). Ziraat Portföy, (2019b) Endeks Kuralları. https://www.ziraatportfoy.com.tr/TRK/endeks- kurallari adresinde, (Erişim: 13.07.2019). Ziraat Portföy, (2019c) Endeks Şirketleri. https://www.ziraatportfoy.com.tr/TRK/endeks- sirketleri adresinde, (Erişim: 18.07.2019). 1086