Fransız Ihtilalinin Osmanlı Devletine Olumlu Etkileri

Tez NoİndirmeTez KünyeDurumu613113
Fransız kaynakları ışığında Tanzimat Dönemi eğitimine Fransız etkileri / French effects on the education in Tanzimat reform era in the light of the French resources
Yazar:EYLEM BOR
Danışman: PROF. DR. İSMAİL GÜVEN
Yer Bilgisi: Ankara Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü / Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı / Eğitimin Felsefi, Sosyal ve Tarihi Temelleri Bilim Dalı
Konu:Eğitim ve Öğretim = Education and Training ; Tarih = History
Dizin:Batılılaşma = Westernization ; Eğitim = Education ; Eğitim reformları = Education reforms ; Eğitim sistemi = Education system ; Eğitim tarihi = Educational history ; Fransa = France ; Fransızlar = French ; Osmanlı Devleti = Ottoman State ; Tanzimat Dönemi = Tanzimat Period ; Türk eğitim sistemi = Turkish education system Onaylandı
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
323 s. XIX. Yüzyıl, Osmanlı Devleti için gerek zihinlerde gerekse açılan kurumlarda başlayan ve etkileri bugünkü eğitim sistemimizin yapı taşlarını oluşturan siyasi, tarihi ve eğitimsel dönüşümleri ifade etmektedir. Kuruluşundan itibaren hızla gelişip büyük bir güç olarak dünya ülkeleri arasında yerini alan Osmanlı Devleti'nin gerilemeye başlamasında; özellikle askerî kurumlardan başlayarak eğitim sisteminin zamanla bozulması ve çağın gerisinde kalması gibi sebepler olduğu düşünülmüştür. Batılı güçlerin bilim ve teknolojideki üstünlüğü karşısında zayıf düşmek istemeyen Osmanlı Devleti, III. Selim (1789-1807) ve II. Mahmut (1808-1839) dönemlerinden başlayarak 1839 Tanzimat Fermanı ve 1856 Islahat Fermanı ile devam eden süreçte her alanda modernleşmeye gitmiştir. Bu dönemde, yüzyıllardır Osmanlı eğitiminde kökleşmiş geleneksel düşüncelerden ve kurumlardan vazgeçip Tanzimat ideallerinin ruhunu yansıtacak, çağdaş, devletine bağlı, aydın görüşlü, bilgili bir nesil yetiştirmeyi hedefleyen Osmanlı Devleti bürokrasisi ve üst yönetimi, bunun da ancak eğitimin her kademesinde sağlanacak bir asrîleşme ve aynı anlayışla açılacak eğitim kurumları ile gerçekleşeceğine inanmıştır. XVI. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566) ile Fransa Kralı I. François (1515-1547) arasında doğan Osmanlı-Fransa müttefikliğinin yarattığı olumlu etki ve o dönem Fransa'sının Avrupa ülkeleri arasında birçok yönden üstün olması gibi sebeplerle Tanzimat Dönemi'nde (1839-1876) Batı ülkeleri içinde en çok Fransa ile yakınlık kurulmuş, yenilik modelleri de bu ülkeden alınmıştır. Başlangıçta yalnızca ticarî ilişkilerde görülen bu yakınlaşma zamanla sosyal, siyasal ve kültürel alanlara da geçmiş, özellikle 1789 Fransız İhtilali'nin getirdiği özgürlük, eşitlik, adalet gibi evrensel kavramlar Osmanlıların da düşünce yapısını değiştirmeye başlamıştır. XIX. yüzyıla gelindiğinde ise bu etkilenme özellikle eğitimsel anlamda olmuş ve gerek devletin, gerekse sosyal yaşamın her alanında kendini belli etmiştir. Fransa'yı örnek alma sürecinin Tanzimat Dönemi ve sonrasında neredeyse Osmanlı eğitim sisteminin genel politikası haline gelmesi ise günümüz eğitim sisteminin temellerini atmış olması bakımından önemlidir. Fransa'nın ve bu ülkeyi model alan Osmanlı Devleti'nin o dönemden bugüne ulaşan eğitim felsefesi üç ana ilkeye dayanmaktadır: "Ücretsiz, laik ve zorunlu eğitim." İstenilen başarıya tam anlamıyla ulaşılamamış olsa da Osmanlı eğitiminde görülen Batılılaşma hareketinin Türk eğitim tarihi ile günümüz Türkiye'sinin eğitim sistemine yeni ve farklı bir çerçeve çizdiği şüphesizdir. Bu çalışma, Tanzimat Dönemi'nde Osmanlı Devleti'nin eğitim alanında yaşadığı değişim ve yenilikleri ortaya çıkarmayı ve Osmanlıların eğitim sistemi için iyi bir örnek teşkil eden Fransız eğitim anlayışının Osmanlı eğitim anlayışı üzerinde hangi açılardan etkili olduğunu vurgulamayı amaçlamaktadır. Bu yapılırken de iki ülkenin Tanzimat Dönemi'ndeki ve bu döneme gelene değin yaşadığı tarihi ilişkilerin gerek ülke içinde gerekse uluslararası platformda Osmanlı Devleti'nin siyasi ve içtimai hayatını nasıl şekillendirdiği ve geleneksel Osmanlı toplumuna yabancı olan Batılılaşma fikrinin dönemin şartlarına göre nasıl özümsendiği ele alınmıştır. Çalışmada, araştırmanın konusu ve amacı itibariyle nitel araştırma yöntemlerinden olan tarihsel araştırma ve belge tarama metodu kullanılarak çoklu biçimlerde veriler toplanmıştır. Daha sonra, araştırmayı sonuca ulaştırmayı sağlayan bu veriler sistematik biçimde organize edilmiş ve elde edilen bilgiler ışığında çalışmanın konusuna ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır. Anahtar Sözcükler: Tanzimat, eğitim, Fransa, Batılılaşma, reform The 19th century means the political, historical and educational transformations which began either in minds or with the founded institutions and whose effects have comprised a basis for today's education system. It has been thought that among the reasons of the decline of the Ottoman Empire which took its place among world countries as an effective power by having been developed rapidly since being established were such reasons as the gradual deterioration of its education system starting with the military institutions and its falling behind the times. The Ottoman Empire, which didn't want to fall into a decline against the supremacy of Western powers in science and technology, started a movement of modernisation in all areas of the state starting from the periods of Selim III and Mahmut II with the Ottoman Reform Edicts of Tanzimat (1839) and Islahat (1856). In this period, The Ottoman Empire, which aimed at growing a generation reflecting the soul of Tanzimat ideals, being modern, loyal to its country, open-minded and intellectual by giving up the deep-rooted traditional thoughts and institutions in the education system of the state for centuries, believed that the only way to achieve this goal was to modernise all the stages of education and to open new educational institutions in accordance with this philosophy. In Tanzimat Reform Era, The Ottoman was primarily in relationship with France among the other Western countries thanks to the reasons such as the positive impact arising from the alliance between Suleyman the Magnificent (1520-1566) and François I (1515-1547) in the 16th century, and France's predominant position among the other European countries in every aspect in that time. This relationship seen only in commercial issues at the beginning switched to the social, political and cultural areas later on and especially the concepts such as freedom, equality and justice which were brought with the French Revolution (1789) started to change the mentality of the Ottoman also. When it came to 19th century, this French effect was especially seen in educational sense and it became apparent in every area of life from social to political. The process of taking France as an example virtually became the general policy of the Ottoman education system, therefore this process is important in terms of laying the basis of today's education system in Turkey. The philosophy of education from that time to present in France and the Ottoman taking this country as a model has been grounded in three main principles: "free, secular and compulsory education". Despite the fact that the intended achivement goal hasn't been reached completely, it is beyond question that the westernization movement seen in the education system of The Ottoman has given a new and different point of view to the history of Turkish education as well as today's education system in our country. This study aims to find out the changes and innovations the Ottoman underwent in the educational field in Tanzimat Reform Era and to emphasise from which aspects the educational perception of France, which was a good model for the education system of the Ottoman, had an impact on the philosophy of education in the Ottoman. While studying the subject mentioned above, the topics of how the historical relationships between these two countries until and in Tanzimat Reform Era shaped the political and social life of the Ottoman both domestically and internationally and of how the westernization idea, which is totally a new concept for the traditional Ottoman society, was internalised in the conditions of that era are handled. In the present study, data were collected in many ways by using historical research and document analysis techniques which are two of the qualitative research methods. Finally, these data providing the study to come to a conclusion were systematically organised and evaluations concerning the subject of the study were made in regard to the data collected. Key Words: Tanzimat, education, France, Westernization, reform