Fsh Lh E2 Normal Değerleri

Hormon Testi Nedir?

Hormanlar vücudumuzdaki bir çok sistemi etkileyen farklı yapıda ve değişik fonksiyonları olan sinyal molekülleridir. Taşıdıkları sinyaller ile kimi zaman bir organın çalışmasının belirteci iken, kimi zaman çalışmamasının göstergesi olabilir. Endokrin bezlerden salgılanır. Hormon düzeylerinin saptanması kan testleri  ile anlaşılabilir.        

Hormon Testi Neden Yapılır?

Menopoz kelime anlamına bakarsak son adet demektir. Ancak günlük kullanımda çoğunlukla son adet ve devam eden adet görülmeyen dönemin tamamı menopoz olarak adlandırılmaktadır.

Adet görmeyen veya adet düzensizliği yaşayan her kadın mutlaka kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.  Gerekli jinekolojik muayenesi ve ultrasonografisi yapılan ve düzensiz adetin nedenleri araştırılan hastamızdan tanının konulabilmesi için hormon testleride istenebilmektedir. Özellikle menopozun kesinleştirilmesi, yumurta kapasitesinin anlaşılması için hormon testleri gereklidir. Hormon testleri adet düzensizliği yaşayan kadında adetin 2, veya 3, günün yapılırken, adet görmeyen bir kadında herhangi bir günde yapılabilir.

Hangi Hormanlara Bakılır ve Bu Hormanların Görevleri Nelerdir?

Bir kız çocuğu ilk dünyaya geldiğinde yumurtalıklarında yüz binlerce yumurta bulunur. Bu yumurtalar yıllar içerisinde azalır. Normal bir gelişim sürecinde bu yumurtaların azalışı 30’lu yaşlara kadar sabit iken 35 yaş ve sonrasında azalma hızı artar. İşte bu yumurtaların rezervinin anlaşılması için kullandığımız hormonal testler aynı zamanda menopozunda göstergesi olarak kullanılabilmekte.  Menopoz yaşını belirleyen en önemli etken genetik olmakla beraber bu duruma yol açan genetik dışı faktörlerde vardır. Özellikle medikal onkolojide kullanılan ilaçlar, ışın tedavisi , yumurtalıklara yapılan cerrahi operasyonlar erken menopoza yol açabilmektedir.

Hormon Testleri Nelerdir?

FSH Hormonu

Beyinde yerleşim gösteren hipofiz bezinden salgılanan, hedef organı yumurtalıklar olan bir hormondur. Salgılanan Fsh yumurtalıklar içindeki seçilmiş yumurtayı büyüterek östrojen hormonunun salgılanmasını sağlar. Yüksek Fsh hormonu yumurtalık rezervinin azaldığını ve menopoz dönemine yaklaşıldığını gösterir. Fsh değerine güvenilmesi için testin adet dönemi içinde özellikle 2, veya 3, günü yapılması gerekir. Menopoz dönemi öncesinde ise Fsh düzeyindeki artış kısa süreli olarak östrojen düzeyinde artışlara yol açabilmektedir. Ancak menopoz sonrasında östrojen düzeyi azalmaktadır.

Fsh seviyesinin gösterdiği bilgiler;

- Adet kanmasının 3. Günü yapılan hormon sonuçlarına göre:

• Fsh 10 ve altında ise yumurta rezervinin iyi olduğunu, yakın bir süreçde menopoz yaşanmayacağını , yumurtlamanın olabileceğini gösterir.
• Fsh arasında ise yumurta rezervinin azaldığını ve kadının çocuk isteği varsa bu konuda hızlıca karar alması gerektiğini gösterir.
• Fsh seviyesi arasında ise menopoz döneminin yaklaştığını ve çocuk isteği durumunda tüp bebek tedavisiyle dahi başarının düşük olduğunu gösterir.
• Fsh 30 ve üzerinde ise menopoz dönemini ve adet görülmeyeceğini gösterir.

Testler adetin , günü dışında yapıldığında Fsh değeri yüksek çıkabilir ve testi yaptıran hasta endişelenebilir. Bu nedenle hormon testleri mutlaka adetin Günü yapılmalıdır. 

Östrojen Hormonu

Fsh hormonunun etkisi ile yumurtalıklardan salgılanan bir hormondur.  Kadınlığın bir simgesi olarak da bilinen östrojen hormonu yumurtaların zayıflaması ve fonksiyonlarını yitirmesi ile seviyesi azalır. Menopoz ve sonrasında ortaya çıkan belirtilerin çoğu östrojen hormonunun azalmasından kaynaklanır. Östrojen hormon düzeyinin ölçümü adet döneminin 2. veya 3. Gününde yapılmalıdır. Normal değeri pg/ml arasında olup düzeyi yumurtlama dönemi, adetin yaklaşmasında vekullanılan ilaçların etkisi ile değişebilir.

LH Hormonu:

Adet kanamasının 3. Günü yapılan LH hormonu menopoz öncesinde mlU/ml seviyesindedir. Menopozla  birlikte  artan ve menopoz döneminde bakılan hormonlardan biri olmakla beraber Fsh hormonuna göre daha geç belirti verir. Ve daha geç dönemde yükselir.

Testoteron ve Progesteron

Menopoz dönemi ile bu hormon düzeyleri azalmaktadır. Ancak bu azalış her daim menopozu göstermez. Menopozu belirleyen bir test olarak kullanılmaz.

İnhibin-B Hormonu

Kadında  FSH hormonunun salgılanmasını düzenleyen bir hormondur. Beyinde yer alan hipofiz bezinden salgılanır. Menopoz döneminde salınımı azalmakla birlikte menopozun kesin göstergesi değildir.     

HCG Hormonu

Gebelik testi olarak bilinen B-hcg hormonu, kadının yaşının artmasıyla da yüksek çıkabilir. Gebelik şüphesi olan b-hcg artışı ilk tespit edildiğinde yine de yaş nedeniyle artış olduğu düşünülmemelidir. Mevcut durumu gebelik şüphesi olarak değerlendirilmeli ve takip buna göre yapılmalıdır.     

Menopoz Teşhisi

Menopoza yaklaşan kadında adet kanamalarında düzensizlikler olabilir. Beyaz ırkta kadının menopoza girme yaşı ortalama yaş dilimi arasındadır. Bu dönemin başlangıcında birtakım hormonal değişimler olur ve tetkikler bize erken dönemde bilgi sahibi olmamızı sağlar. Menopoza yaklaşma sürecinde mevcut durumu öğrenmek önemlidir. Çünkü kadının medikal durumuna ve şikayetlerine göre ilaç tedavisi başlanılabilir. Kullanılan hormonal terapi kadının yumurta kalitesini arttırmaz yada menopozu engellemez. Sadece eksik olanı yerine koyar. Böylece kadının menopoz belirtilerini ve menopozun kadında oluşturduğu psiklojik etkileri ortadan kaldırır. Ancak her kadın tedavi alamayacağı gibi, tedavi vermek de her daim yararlı olmayabilir. Her hasta farklı olup genel bir sonuca ulaşmak doğru değildir.  

Doğal yöntemlerle gebe kalmakta güçlük çeken çiftlerin, bir doğurganlık uzmanından yardım alması gerekir. Her tedavi planı kesin bir teşhis ile başlamaktadır ve bu nedenle kısırlık teşhisi öncesinde problemin kaynağı tespit edilmelidir. Erkeklerin muayenesi ile birlikte bazı testlerin yapılması gereklidir.

Çocuk sahibi olma sorunu yaşayan olgularda yapılması gereken incelemelerin başında hormon seviyelerinin ölçülmesi gelir. FSH seviyelerinin sperm üretimi üzerinde etkili olması nedeniyle kan testi ile seviyesinin belirlenmesi yapılmalıdır. FSH yüksekliği hem kadınlarda hem de erkeklerde üreme sağlığını değerlendirmede kadında over ve erkekte testisin fonksiyon bozukluğunu belirlemede rol oynar.

FSH yüksekliği nedir?

Yapılan kan tahlili sonucunda FSH hormonunun normal değerler aralığından daha yüksek seviyede olma durumudur. FSH, birçok nedenden dolayı yükselebilir. Yüksek FSH infertilitenin nedeni değil, bir semptomu olarak kabul edilmektedir. Kadında overlerin ve erkekte testislerin hücre (kadında yumurta, erkekte sperm) üretiminde sorun yaşadığını gösterir.

Kadında FSH yüksekliği, genellikle vücudun yumurta üretmek ve yumurtayı serbest bırakmak için normalden daha fazla çalıştığının bir işaretidir. Vücut, normalde yumurtlayana kadar daha fazla FSH üretir ve yumurtlama meydana gelmezse süresiz olarak FSH üretmeye devam edecektir. Sonuç olarak, anormal derecede yüksek bir FSH seviyesi, azalan yumurtalık rezervinin veya kadının ileri yaşlarda olduğunun göstergelerindendir. Erken menapoz durumunda da kadında FSH erken yaşlarda yükselir. Buna benzer durum erkekte de olabilir. Yani sperm üretim bozukluğu testisin kendisine ait olduğu durumda (primer testiküler yetmezlik) FSH değerleri erkekte yüksek çıkar. Primer testiküler yetmezlik durumunda FSH ve LH yükselmişse erkeklik hormonu seviyeleri normalin altında ise bu durum hipergonadotropik hipogonadizm olarak da adlandırılır. Bu erkeklerde sperm dışarı çıkmayabilir (azoospermia) veya menide yıkama sonrasında az miktarda sperm görülebilir (kriptozoospermia).

Öğrenelim: Hipogonadizm Nedir?

FSH hormonu görevi nedir?

Folikül stimüle edici veya folikül uyarıcı hormon olarak adlandırılan FSH, hipofiz bezi tarafından üretilmektedir. FSH, kadınlarda yumurta üretimini kontrol etmeye ve yumurtalık rezervlerini düzenlemeye yardımcı olur FSH miktarı, bir kadının adet döngüsü boyunca değişir ve yumurta salınmadan hemen önce en yüksek seviyeye ulaşır.

Erkeklerde FSH, sperm üretimini kontrol etmeye yardımcı olur. Erkeklerde FSH miktarı sperm üretimi normal olan erkeklerde sabittir ve yükselmez.

FSH ve diğer hormonların (luteinize edici hormon, kadınlarda östrojen ve progesteron) miktarları, kısırlık durumunu belirlemek için ölçülür. FSH seviyesi, erkek veya kadın cinsiyet organlarının düzgün çalışıp çalışmadığını belirlemeye yardımcı olabilir.

FSH yüksekliğinin nedenleri nelerdir?

FSH yüksekliği, nadir durumlarda adrenal ve hipofiz bezlerini etkileyen genetik ya da fiziksel bir soruna işaret edebilir. Konjenital adrenal hiperplazi, vücudun hormon üretme şeklini etkileyebilen ve FSH seviyelerinin yükselmesine neden olabilecek kalıtsal bir hastalıktır. Hipofiz tümörleri ise genellikle iyi huyludur, ancak hipofizin FSH de dahil olmak üzere hormon üretme şeklini de etkileyebilir.

FSH yüksekliğin en yaygın görülen nedenleri şunlardır:

Yüksek bir FSH seviyesinin önemli bir nedeni, kadının 40 yaş ve üzerinde olmasıdır. Kadınlar, belli sayıda yumurtayla doğar ve ergenlik döneminden itibaren yumurta sayısı azalmaya başlar. Bir kadın yaşlandıkça yumurta da yaşlanır ve bu durum FSH seviyesini yükseltir. Erkeklerde ise sperm üretimi ileri yaşlara kadar normalde devam eder. Ancak bazı nedenlerle testiste sperm üretimi bozulduğunda (inmemiş testis, testis yaralanmaları, testis torsiyonu, kabakulak hastalığında testisin zarar görmesi, kemoterapi, radyoterapi vb.) FSH değerleri değişik oranlarda testisteki bozukluğa bağlı olarak yükselmeye başlar.

Menopoz evresinden önce, bir kadının vücudu daha fazla döllenebilir yumurtalar üretme girişimindedir ve böylece FSH seviyesi yükselir. Ancak menopozdan itibaren artık yumurta üretilemez. Menopoz dönemindeki kadınlarda FSH, yumurtlamayı yeniden başlatmak ve canlı yumurta üretmek için verimsiz bir girişimde yüksek kalabilir. Erkeklerde yaşam döngüsünde menapoza benzer bir durum olmadığından hayatı boyunca sperm üretimi devam eder. Ancak yaşla birlikte erkeğin sağlık sorunlarına bağlı olarak sperm sayısı ve kalitesinde azalmalar olabilir. İleri yaşlarda bile sağlıklı bir erkekte sperm sayısı ve kalitesi çocuk sahibi olmaya yetecek kadar üretilmeye devam eder.

• Düşük yumurta kalitesi veya Sperm Azlığı:

Düşük yumurta kalitesi, kadınlarda FSH seviyesini yükseltebilir. Yumurta kalitesi, bir kadının yumurtasının döllendikten sonra embriyolara dönüşme şeklini ifade etmektedir. Yumurta, hayatta kalmak ve gelişmek için doğru miktarda kromozoma ve bu kromozomları sperm ile birleştirme yeteneğine sahip olmalıdır. Bir kadının yumurtaları doğru miktarda kromozom içermediğinde, FSH seviyeleri yükselir. Erkekte de sperm sayısı ve kalitesi azaldığında FSH seviyeleri yükselmeye başlar.

• Erken yumurtalık yetmezliği veya Testis Yetmezliği:

Erken yumurtalık yetmezliği, bir kadının yumurtalıkları 40 yaşından önce yumurta üretmeyi bıraktığında ortaya çıkar. Menopoz dönemiyle benzer özelliklere sahip olan erken over yetmezliğinde de FSH düzeyi yüksektir. Erkekte buluğ çağı ile birlikte hipofiz bezinden üretimi artan FSH ve LH salınımı ile testisler gelişmeye başlar. Erkeklik hormonu seviyelerinin artması ile birlikte vücutta kıllanma artışı, kas yapısında artma, penis ve testiste büyüme gerçekleşir. Bu dönemde testisler içerisinde sperm üretimi de başlar. Ancak bazı erkeklerde çeşitli nedenlerle sperm üretimi yeterli olmayabilir, erkeklik hormonu seviyeleri yeteri kadar üretilemediğinden düşük kalabilir. Bu durumda hipofiz bezinden salgılanan FSH ve LH artmaya ve daha fazla sperm üretimi ve erkeklik hormonu üretimini sağlamaya çalışır.

FSH yüksekliği belirtileri nelerdir?

Kadınlarda yüksek FSH belirtileri düzensiz adet dönemleri, sıcak basmaları ve baş ağrıları da dahil olmak üzere menopoz belirtileriyle benzer özelliktedir. Aktif olarak gebe kalmaya çalışan çiftlerde, hamile kalmada zorluk yaşanması yüksek FSH belirtisi olabilir. Erkeklerde FSH yüksekliğinin belirtisi yoktur. Bu erkekler ancak çocuk sahibi olmak istedikleri zaman gebelik oluşmadığında kontrollerde FSH değerinin yüksek olduğu anlaşılır. Sperm sayıları normal seviyelerin altında olduğu görülür. FSH yüksekliğinde sperm yapımı ciddi oranda azalmıştır ve 1milyon/ml altında olabilir. Testiste sperm üretim bozukluğuna bağlı azospermik erkeklerde genellikle FSH seviyesi yükselmiştir. Ancak sperm üretim bozukluğu spermatid düzeyinde duraklamış olan erkeklerde normal seviyelerde olabilir. Yani FSH seviyesinin normal olması demek her zaman sperm üretimi normaldir anlamı taşımaz. FSH seviyesi normal olan erkeklerde menide dışarı sperm çıkmıyorsa sperm kanalları ile ilgili tıkanıklık olması nedenlerden biri olabilir ancak testiste sperm üretim bozukluğunun olmadığını kesin teşhisi testis biopsisi yolu ile konulabilir.

Erkekte FSH yüksekliği neden olur?

Yetişkin erkeklerde normal FSH seviyeleri, tipik olarak 1,5 ila 12,4 mIU/mL arasındadır. Erkeklerde yüksek FSH seviyesi, testislerin sperm üretim fonksiyonu açısından problem yaşadığı anlamına gelir. Yapılan çalışmalar sonucunda FSH seviyesi 7,6 mIU/mL üzerinde olarak tespit edilen erkeklerde testiste sperm üretim fonksiyon bozukluğunun göstergesi olduğu tespit edilmiştir. Biz de klinik gözlemlerimizde sperm üretimi normal olan bir erkekte FSH düzeylerinin 6 mIU/mL üzerinde olmadığını görmekteyiz. Folikül uyarıcı hormon, beyindeki hipofiz bezinin salgıladığı bir hormondur. Erkeklerde, testislerde sperm üretiminin kontrolünü sağlar. Normal sperm hücrelerinin oluşturulmasına yardımcı olur ve serbest bırakılmaya hazır olana kadar erkek fertilitesinde hayati rol oynayan bir proteinin üretilmesine yardımcı olur. Normalin altında FSH seviyelerinde de normal sperm oluşturmak zordur. Bu durumu özellikle hipogonadotropik hipogonadizm olan erkeklerde görmekteyiz. Erkeklerde FSH seviyesinin yüksek olması testislerde hasar (radyasyon, inmemiş testis, torsiyon, travma), genetik problemler, ilerleyen yaş, bazı ilaçlar (erkeklik hormonu kullanımı, aşırı alkol kullanımı veya steroidler), enfeksiyon hastalıkları (kabakulak orşiti, tüberküloz), tip 2 diyabet veya nadir durumlarda hipofiz bezi tümörleri nedeniyle kaynaklanabilir.

FSH nasıl düşürülür?

Yüksek FSH düzeyini meydana getiren nedenler, yaşam sürecinin doğal bir parçası olarak kabul edilir ve genellikle tedavi seçenekleri yetersizdir. Kadında nasıl azalan yumurtalık rezervi, menopoz, over yetmezliği gibi sebeplerle oluşan FSH yüksekliğinde herhangi bir tedavi olanağı bulunmuyorsa; FSH seviyesinin yüksek olduğu erkekte de bunun ilaç yoluyla düzeltilmesi veya tedavisi bulunmamaktadır. Ancak aşırı hipofiz hormonları (hCG) kullanımı ile erkeklik hormonu seviyelerinin arttırılması veya direkt olarak erkeklik hormonunun verilmesi yoluyla hipofiz bezinden FSH salınımı baskılanarak seviyeleri düşürülebilir. Bu yolla FSH seviyelerinin normal sınırlar içerisine çekilmesi sperm üretimi başladığı anlamına gelmez. FSH seviyesinde azalma erkeklik hormonu artması nedeniyle oluşan negatif geribildirim (feedback) mekanizmasıyla hipofiz bezinden daha az hipofiz hormonları (FSH, LH) salınmasının yani baskılanmanın olmasındandır.

Kadınlarda da teknik olarak, hastalara östrojen hapı verilerek FSH seviyelerini baskılamak kolaydır. Bununla birlikte, FSH seviyesi, yumurtalık rezervinin dolaylı bir göstergesidir. Yalnızca FSH seviyesini düşürmek, yumurta kalitesinde iyileşmeye neden olmayacaktır. Aynı şekilde erkektede FSH seviyesinin düşürülmesi sperm yapımının artacağı anlamına gelmez. yılında yapılan çalışmada FSH yüksekliğinin mikro TESE operasyonunda sperm bulma açısından fark yaratmadığı gösterilmiştir. (High serum FSH levels in men with nonobstructive azoospermia does not affect success of microdissection testicular sperm extraction ). Bu nedenle FSH yüksekliği olan azospermik erkeklerde FSH seviyesini düşürmek anlamında herhangi bir tedaviye gerek yoktur, Avrupa ve Amerika Üroloji Derneği kılavuzlarında öneri bulunmamaktadır. Sadece hormon düşüklüğüne bağlı azospermik erkeklerde hormon tedavisi önerilmektedir.