Hormon Testi Nedir?
Hormanlar vücudumuzdaki bir çok sistemi etkileyen farklı yapıda ve değişik fonksiyonları olan sinyal molekülleridir. Taşıdıkları sinyaller ile kimi zaman bir organın çalışmasının belirteci iken, kimi zaman çalışmamasının göstergesi olabilir. Endokrin bezlerden salgılanır. Hormon düzeylerinin saptanması kan testleri ile anlaşılabilir.
Hormon Testi Neden Yapılır?
Menopoz kelime anlamına bakarsak son adet demektir. Ancak günlük kullanımda çoğunlukla son adet ve devam eden adet görülmeyen dönemin tamamı menopoz olarak adlandırılmaktadır.
Adet görmeyen veya adet düzensizliği yaşayan her kadın mutlaka kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Gerekli jinekolojik muayenesi ve ultrasonografisi yapılan ve düzensiz adetin nedenleri araştırılan hastamızdan tanının konulabilmesi için hormon testleride istenebilmektedir. Özellikle menopozun kesinleştirilmesi, yumurta kapasitesinin anlaşılması için hormon testleri gereklidir. Hormon testleri adet düzensizliği yaşayan kadında adetin 2, veya 3, günün yapılırken, adet görmeyen bir kadında herhangi bir günde yapılabilir.
Hangi Hormanlara Bakılır ve Bu Hormanların Görevleri Nelerdir?
Bir kız çocuğu ilk dünyaya geldiğinde yumurtalıklarında yüz binlerce yumurta bulunur. Bu yumurtalar yıllar içerisinde azalır. Normal bir gelişim sürecinde bu yumurtaların azalışı 30’lu yaşlara kadar sabit iken 35 yaş ve sonrasında azalma hızı artar. İşte bu yumurtaların rezervinin anlaşılması için kullandığımız hormonal testler aynı zamanda menopozunda göstergesi olarak kullanılabilmekte. Menopoz yaşını belirleyen en önemli etken genetik olmakla beraber bu duruma yol açan genetik dışı faktörlerde vardır. Özellikle medikal onkolojide kullanılan ilaçlar, ışın tedavisi , yumurtalıklara yapılan cerrahi operasyonlar erken menopoza yol açabilmektedir.
Hormon Testleri Nelerdir?
FSH Hormonu
Beyinde yerleşim gösteren hipofiz bezinden salgılanan, hedef organı yumurtalıklar olan bir hormondur. Salgılanan Fsh yumurtalıklar içindeki seçilmiş yumurtayı büyüterek östrojen hormonunun salgılanmasını sağlar. Yüksek Fsh hormonu yumurtalık rezervinin azaldığını ve menopoz dönemine yaklaşıldığını gösterir. Fsh değerine güvenilmesi için testin adet dönemi içinde özellikle 2, veya 3, günü yapılması gerekir. Menopoz dönemi öncesinde ise Fsh düzeyindeki artış kısa süreli olarak östrojen düzeyinde artışlara yol açabilmektedir. Ancak menopoz sonrasında östrojen düzeyi azalmaktadır.
Fsh seviyesinin gösterdiği bilgiler;
- Adet kanmasının 3. Günü yapılan hormon sonuçlarına göre:
- Fsh 10 ve altında ise yumurta rezervinin iyi olduğunu, yakın bir süreçde menopoz yaşanmayacağını , yumurtlamanın olabileceğini gösterir.
- Fsh 10-15 arasında ise yumurta rezervinin azaldığını ve kadının çocuk isteği varsa bu konuda hızlıca karar alması gerektiğini gösterir.
- Fsh seviyesi 15-20 arasında ise menopoz döneminin yaklaştığını ve çocuk isteği durumunda tüp bebek tedavisiyle dahi başarının düşük olduğunu gösterir.
- Fsh 30 ve üzerinde ise menopoz dönemini ve adet görülmeyeceğini gösterir.
Testler adetin 2-3, günü dışında yapıldığında Fsh değeri yüksek çıkabilir ve testi yaptıran hasta endişelenebilir. Bu nedenle hormon testleri mutlaka adetin 2-3. Günü yapılmalıdır.
Östrojen Hormonu
Fsh hormonunun etkisi ile yumurtalıklardan salgılanan bir hormondur. Kadınlığın bir simgesi olarak da bilinen östrojen hormonu yumurtaların zayıflaması ve fonksiyonlarını yitirmesi ile seviyesi azalır. Menopoz ve sonrasında ortaya çıkan belirtilerin çoğu östrojen hormonunun azalmasından kaynaklanır. Östrojen hormon düzeyinin ölçümü adet döneminin 2. veya 3. Gününde yapılmalıdır. Normal değeri 25-140pg/ml arasında olup düzeyi yumurtlama dönemi, adetin yaklaşmasında vekullanılan ilaçların etkisi ile değişebilir.
LH Hormonu:
Adet kanamasının 3. Günü yapılan LH hormonu menopoz öncesinde 5-20 mlU/ml seviyesindedir. Menopozla birlikte artan ve menopoz döneminde bakılan hormonlardan biri olmakla beraber Fsh hormonuna göre daha geç belirti verir. Ve daha geç dönemde yükselir.
Testoteron ve Progesteron
Menopoz dönemi ile bu hormon düzeyleri azalmaktadır. Ancak bu azalış her daim menopozu göstermez. Menopozu belirleyen bir test olarak kullanılmaz.
İnhibin-B Hormonu
Kadında FSH hormonunun salgılanmasını düzenleyen bir hormondur. Beyinde yer alan hipofiz bezinden salgılanır. Menopoz döneminde salınımı azalmakla birlikte menopozun kesin göstergesi değildir.
HCG Hormonu
Gebelik testi olarak bilinen B-hcg hormonu, kadının yaşının artmasıyla da yüksek çıkabilir. Gebelik şüphesi olan b-hcg artışı ilk tespit edildiğinde yine de yaş nedeniyle artış olduğu düşünülmemelidir. Mevcut durumu gebelik şüphesi olarak değerlendirilmeli ve takip buna göre yapılmalıdır.
Menopoz Teşhisi
Menopoza yaklaşan kadında adet kanamalarında düzensizlikler olabilir. Beyaz ırkta kadının menopoza girme yaşı ortalama 48-55 yaş dilimi arasındadır. Bu dönemin başlangıcında birtakım hormonal değişimler olur ve tetkikler bize erken dönemde bilgi sahibi olmamızı sağlar. Menopoza yaklaşma sürecinde mevcut durumu öğrenmek önemlidir. Çünkü kadının medikal durumuna ve şikayetlerine göre ilaç tedavisi başlanılabilir. Kullanılan hormonal terapi kadının yumurta kalitesini arttırmaz yada menopozu engellemez. Sadece eksik olanı yerine koyar. Böylece kadının menopoz belirtilerini ve menopozun kadında oluşturduğu psiklojik etkileri ortadan kaldırır. Ancak her kadın tedavi alamayacağı gibi, tedavi vermek de her daim yararlı olmayabilir. Her hasta farklı olup genel bir sonuca ulaşmak doğru değildir.
