Gamet Çeşidi Sayısı
Ancak iki veya daha fazla karakter heterozigot ise oluşabilecek gamet çeşitleri değişir.
Yandaki canlı sadece iki çeşit gamet oluşturur. Oysa bağımsız genler söz konusu olduğu zaman 4 çeşit gamet oluşturabiliyordu.
Bu farkın nedeni;bağlı genlerin aynı gamete gitmesi, diğer gamete gidecek genlerle kombinasyon yapamamasıdır.
Böyle durumlarda formülümüz yine aynıdır. Değişen heterozigot kromozom çifti sayısıdır.Bağımsız genler söz konusuyken, bu canlının 2 çift (4) kromozomu bulunmaktaydı ve her iki kromozom çifti de heterozigot idi.Bağlı genler varken ise 1 çift (2) kromozom bulunmakta olup2n=21=2çeşit gamet oluşmaktadır.
Bir kromozom çifti üzerinde bulunan alel gen çiftlerinden bir tanesinin heterozigot olması, kromozom çiftinin heterozigot olması için yeterlidir.
İki veya daha fazla alel gen çiftinin heterozigot olması, oluşabilecek gamet çeşidini artırmaz. Örnekler bunu açıklamaktadır.
Gamet Çeşidini Etkileyen Faktörler
GAMET ÇEŞİDİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Genlerin bağımsız ya da bağlı olması
Bağımsız genler gamet çeşidini arttırabilir, bağlı genler azaltabilir.
Karakterin homozigot ya da heterozigot olması
Homozigot karakterler gamet çeşidini artırmaz. Heterozigot karakterler gamet çeşidini arttırabilir.
Çok sayıda gamet oluşturulması
Bir canlıda çok çeşitli gamet oluşma ihtimali olabilir.Ancak bütün gamet çeşitlerinin ortaya çıkabilmesi için çok sayıda gametin oluşturulması gerekir.
Ayrılmama olayı
Mayozun I. ve II. bölünmelerinde kromozomlar ayrılamayıp aynı hücreye gidebilirler. Böylece bir kromozomu fazla ve bir kromozomu eksik gametler meydana gelir. Bununla da anormal olarak oluşmuş gamet çeşitleri meydana gelir.
Canlıların gen ve kromozom sayısı incelendiğinde gen sayısının kromozom sayısından çok daha fazla olabildiği gözlenmiştir.
Bu durum, bir kromozom üzerinde farklı karakterleri belirleyen çok sayıda gen bulunduğu anlamına gelir. Aynı kromozom üzerinde bulunan farklı genlere bağlı genler denir.
Bağlı genler, aynı kromozom üzerinde bulunduğu için mayoz sırasında aynı gamete birlikte aktarılır. Ancak krossing over ile birbirinden ayrılarak farklı gametlere gidebilir. Örneğin kol ve bacak uzunluğundan sorumlu olan genler bağlı genlerdir. Bu nedenle bir insanın kol ve bacak uzunlukları arasında orantı vardır.
Bağlı genlerle yapılan çaprazlama deneylerinde Mendel’in ilkelerinden farklı sonuçlar elde edilir. Bağlı genlerin varlığı gamet çeşitliliğinin azalmasına yol açar. Ancak krossing over olayı, gamet çeşitliliğinin artmasını sağlar. Çünkü krossing over sonucunda yeni gen kombinasyonlarına sahip kromozomlar oluşur ve gamet çeşitliliği artar.
Bağlantı grubunda yer alan genlerin tamamının homozigot olması oluşabilecek gamet çeşitliliğini etkilemez. Ancak bir ya da daha fazla heterozigot karakterin olması ve krossing overın gerçekleşmemesi bu genler açısından iki çeşit gamet oluşumuna neden olur. Krossing overın gerçekleşmesi ise genlerin gametlere farklı kombinasyonlarda aktarılmasına neden olacağından gamet çeşitliliğini artırır.
Kromozom üzerindeki genler arası mesafe ne kadar fazla ise krossing over gerçekleşme ihtimali de o kadar artar.
Post Views:244
GENOTİPİ VERİLEN BİR BİREYİN GAMET ÇEŞİTLERİNİ BULMA
1) AaBbDDeeGg genotipli bir bireyin (Krossing over yoktur.)
a) Oluşturabileceği kaç farklı gamet vardır? (Genler bağımsızdır.)
b) ABD genleri bağlı olduğuna göre bu birey kaç farklı gamet oluşturabilir?
c) Deg genleri bağlı olduğuna göre bu birey kaç farklı gamet oluşturabilir?
GENOTİPİ VERİLEN BİR BİREYİN GAMETLERİNİN OLUŞMA OLASILIĞINI BULMA
2) AaBbDDeeGg genotipli bireyin (Krossing over olmamıştır ve genler bağımsızdır.)
a) ABDeg genotipinde gameti oluşturma olasılığı nedir?
b) aBDeG genotipinde gameti oluşturma olasılığı nedir?
c) abdeG genotipinde gameti oluşturma olasılığı nedir?
3) Aşağıda verilen gametlerden hangisi KkLlMMnnXX genotipli bir bireye ait olamaz? (Mutasyon ve krossing over olmamıştır.)
A) KLMnX B) klMnX C) KlmnX
D) kLMnX E) KLMnX
4) Genotipi verilen aşağıdaki bireylerden hangisinin oluşturabileceği gamet çeşidi diğerlerinden fazladır? (Krossing over ve mutasyon olmamıştır)
A) Aa
B) BbDd (B ve D bağlıdır.)
C) ddgg
D) AaBb
E) KKLLMM
5) KkLlMMnnXX genotipli bir bireyin KlMNX gametini oluşturma olasılığı nedir? (Krossing over olmamıştır ve genler bağımsızdır.)
A) 0 B) 1/2 C) 1/4 D) 1/8 E) 1
ÇAPRAZLAMA SONUCU OLUŞAN BİREYLERİN GENOTİP VE FENOTİP ORANLARINI BULMA
6) AaBBdd genotipli bir birey ile AaBbDD genotipli bir bireyin çaprazlanması sonucunda
a) AaBBDd genotipli yavru oluşma olasılığı nedir?
b) aaBbDd genotipli yavru oluşma olasılığı nedir?
c) aBD fenotipli yavru oluşma olasılığı nedir?
d) ABD fenotipli yavru oluşma olasılığı nedir?
e) AAbbDd genotipli yavru oluşma olasılığı nedir?
f) aBd fenotipli yavru oluşma olasılığı nedir?
g) Oluşturabileceği genotip ve fenotip çeşit sayısı nedir?
KENDİLEŞTİRME
7) AAbbDdGg genotipli bireyin kendileştirilmesi sonucunda;
a) Ebeveynleri ile aynı genotipte yavru oluşma olasılığı kaçtır?
b) Ebeveynleri ile aynı fenotipte yavru oluşma olasılığı kaçtır?
KROSSING-OVERIN GERÇEKLEŞMESİ DURUMUNDA OLUŞABİLECEK GAMETLERİ VE BU GAMETLERİN OLUŞMA OLASILIKLARINI BULMA
8) AaBb genotipine sahip canlılarda Ab bağlı gen ve %60 oranında krossing-over görülüyorsa AB genotipinin oluşma olasılığı nedir?