Cevap: Baz nsanlarn Çenelerinde, Yanaklarnda Doğal Olarak Bulunan Özellikle Güldüklerinde Daha yi Görülen Küçük Çukur
Yan Bakş, Göz Süzme, Sitemli Bakma
Cevap: Gamze
Gamze kelimesi ile Google aramalarda en çok sorulan sorular şunlardır: Gamze ne demek? Gamze kelimesi nasıl yazılır? Gamze kökeni nedir? Gamze kelimesinin cümle içerisinde kullanımı
Pek çok şarkının bir hikayesi vardır.
Şarkılar; kimi zaman güftekar'ının hayatından bir kesiti anlatır.
Kimi zaman da, kendisini severek dinleyen her gönülde, gizli kalmış bir aşk hikayesini çağrıştırır.
'den fazla güftesi bulunan ve bunlardan bir bölümü bestelenmiş bir söz yazarı olarak mutlaka "her şarkının bir hikayesi vardır" diyemiyorum.
Ama; sizin dizelere döktüğünüz sözler, mutlaka bir gönülde "İşte bu benim hikayem" diye karşılık bulur.
Bu gün siz değerli okurlarıma,,ünlü kemani "Tatyos Efendi"nin Uşşak Makamındaki çok sevilen bir eserinin hikayesini anlatmak istiyorum;
Barış Manço'nun de askere gitmeden önce, "Kurtalan Ekspres" ile çıkarttığı ilk 45'likte bulunan şarkı.
Tatyos Efendi bu şarkıyı besteledikten 1 ay sonra vefat etmiş ve aynen bestelediği ve sözlerini yazdığı bu şarkıdaki gibi 'yuva kuramadan, reha bulamadan ve garip bir insan olarak' hayata gözlerini yummuştur..
Gamzedeyim deva bulmam ne anlama gelir?"
"Gamzedeyim deva bulmam" demek gamzede'yim(Kaza'ya uğramış anlamındaki 'kaza zede' gibi.
Yani gam'ın vurduğu kişiyim, gama müptela olmuşum) Gamze ile bir bağlantısı yok. :)
Hikayenin kahramanı Tatyos Efendi'dir.
yılında İstanbul'da doğmuş Türk Musikisine, bestekar ve söz yazarı (güftekar) olarak 50'ye yakın eser bırakmış.
Musiki alanındaki üstün özelliklerine rağmen Tatyos Efendi'nin hayatı yokluk içerisinde geçmiştir.
Öldüğünde de kilise defterine "çalgıcı" olarak kaydı yapılmıştır.
Bu mümtaz keman virtüözü pek konuşkan birisi değilmiş.
Onun ne düşündüğünü, neler hissettiğini anlayabilen birkaç dostu varmış.
Koltuğunun altında kemanı, kullandığı tütünden sararmış bıyıkları, bakımsızlıktan çökmüş avurtları, uykusuzluk ve aşırı içkiden kan çanağına dönmüş göz çukurları ile, hayatın yükünü omuzlarında taşıyan, çocukluğundan beri dilini gönlüne hapseder; ruhuyla ancak, kemanıyla anlatacaklarını anlatır, önceleri düğünlerden kıt kanaat geçimini temin ederdi.
Daha sonra Galata'daki "Pirinççi Gazinosu"ndaki hayatı ve yaptığı eserler, semailer ve peşrevlerle tanınmış ve İstanbul'un dört bir yanında düzenlenen fasıl heyetlerinde Tatyos Efendi'nin eserleri çalınır olmuş.
En yakın iki dostu, yazar-Gazeteci ve besteci Ahmet Rasim bey ve gazinodan arkadaşı "Kemençeci Vasili"dir.
Bir akşam Beyoğlu'nda Ahmet Rasim, Vasili ve Tatyos Efendi "Ehli aşkın neşveğah-ı kuşei meyhanedir" bestesi ile başlattıkları musiki meşki "Bilsen ne bela geçti, şu biçare serimden" semaisiyle devam etmiş.
Tatyos efendi, gece boyunca kemanı elinden hiç bırakmamış.
"Mani oluyor halimi takrire hicabım" gibi içli şarkıları peş peşe sıralamış.
Gece nihayete ererken meyhanede birkaç müşteri ve sandalyeleri toplayıp, yerleri süpüren birkaç çocuktan başka kimse kalmamış.
Vasili ve Ahmet Rasim bey de, tam gitmeye hazırlanırken, Tatyos Efendi kemanına uzanmış.
Sanki saatlerdir, içen ve çalan o değilmiş gibi, kemanı omuzuna yerleştirip,hafifçe başını kemana eğmiş.
Dudaklarında acı bir tebessümle, o ana kadar duyulmamış o uşşak şarkıya giriş yapmış.
(Devam Edecek)
Gamzedeyim devam bulmam şarkısındaki gamzedeyim ifadesi, yüzdeki çukur anlamına gelen gamze vurgusunu değil, tasalıyım/hüzünlüyüm/kederliyim anlamına gelen gamzedeyi içermektedir.
Sözleri Tatyos Efendi tarafından kaleme alınan ve yine Tatyos Efendi tarafından bestelenen Uşşak makamındaki Gamzedeyim Deva Bulmam adlı şarkının sözleri, içindeki nüansa dikkat etmeyenler tarafından yanlış yorumlanabilmektedir.
Müzeyyen Senar, Barış Manço, Melahat Gürses, Ahmet Özhan, Cansu Koç ve Kubat gibi sanatçılar tarafından seslendirilen bu eserin sözlerini aktaralım öncelikle:
Gamzedeyim deva bulmam
Garibim bir yuva bulmam
Kaderimdir her çektiğim
İnlerim hiç reha bulmamElem beni terk etmiyor
Hiç de fasıla vermiyor
Nihayetsiz bu takibe
Doğrusu takat yetmiyor
Görüleceği üzere şarkı, hayata dair protest bir söylemle tasa içeriğine sahip olduğu halde, yüz ve çenede yer alabilen çukur anlamına gelen gamzeye ilişkin herhangi bir atfı içermemektedir.
Gamzede kelime bir lokasyonu değil, bir durumu aktarmaktadır. Etkilenen karşı cinsin yüzündeki gamzede olduğu değil, tasa/kaygı/üzüntü içinde olduğu anlamını taşımaktadır.
Vaziyet bu şekilde iken, tasa, kaygı, üzüntü anlamındaki gam kelimesine (eklendiği kelimelerden muzdarip/etkilenen anlamı katan) zede ekinin eklenmesiyle oluşan gamzede ile yüz ve çenedeki çukuru tanımlamak için kullanılan gamze kelimesinin benzerliğinden hareketle yanlış yorumda bulunanlar mevcut.
Ekşisözlükün Öğrenildiğinde Ufku İki Katına Çıkaran Şeyler başlığının entrylerinde sıklıkla aktarılan bu ayrıntıyı atlayarak Listelistte Gamzeli Kadınlara Hayran Olmamızın Birbirinden Büyüleyici 10 Sebebi başlığıyla yayınlanan yazıdaki gibi Boşuna dedirtmemiş “gamzedeyim deva bulmam diye. Yine de bir başkadır, bir gülüşü gam götüren gamzeli kadınla birlikte yaşaması… şeklinde yorumlarda bulunanları görmek elbette mümkün.
Cumhuriyet Gazetesi yazarı İlhan Selçuk 16 Ağustos günü yayınlanan Olaylar ve Görüşler başlıklı yazısında bu ayrıntıyı keşfetme serüvenini şu şekilde aktarmıştı:
Kemani Tatyos Efendinin Gamze- deyim deva bulmam diye başlayan ünlü şarkısını bilirsiniz. Ben buradaki ilk sözcüğü gamze olarak algılar, işin içinden bir türlü çıkamazdım. Aslında ayrıntılı düşünmüş değildim bu konuda, ama kafamın arkalarında bir yerde de böyle belli belirsiz bir soruncuk yaşar giderdi. Ne zaman ki, bir radyo spikeri bu şarkıyı anons ederken, gam hecesini birazcık vurguladı, aklımın şafağı o zaman attı. Onca zaman yan bakış (gamze) içerisine oturtamadığım şarkı kişisi, oradan fırlayıp bana gamlı, tasalı (gamzede) olduğunu söylemeye başladı. Hemen bu gam ve kasvete ortak oldum ve rahatladık
Ahmet Hakan, Hürriyet Gazetesindeki Kaç Göç başlıklı 1 Aralık tarihli yazısında Hadi gelin de ‘gam’ ile ‘gamze’ arasındaki ses benzerliğine kafayı takıp, Tatyos Efendi’nin o meşhur ‘Gamzedeyim deva bulmam / Garibim bir yuva bulmam’ şarkısını anımsamayın ifadeleriyle bu hataya düşmezken, diğer bazı yazarların bu nüansı ayırt edemediğini görüyoruz.
Abdullah Muradoğlunun Yeni Şafak Gazetesindeki Kellim kellim la yenfa başlıklı 19 Haziran tarihli yazısında ise bu ayrıntının fark edilemediğini, İclal Aydın-Tuna Kiremiçi aşkı için gamzeli aşıklar benzetmesi üzerinden Tatyos Efendinin şarkısına atıf yapıldığı görülüyor:
"Romancı Tuna Kiremitçi ve televizyoncu-yazar İclal Aydın birbirlerine abayı yakmış.. Biri diğeri için, "Bakın benim de gamzem var, onun da" diyesiymiş. Böylece "Gamzeli Âşıklar" diye anıldılar. Ne tesadüf! Ben yazıyı yazarken, radyoda Tatyos Efendi''nin Uşşaki bir şarkısı çalıyordu. "Gamzedeyim deva bulmam, garibim bir yuva kurmam Kaderimdir hep çektiğim, inlerim hiç reha bulmam" Gel de üzülme.."
Attila Gökçe de Milliyet Gazetesinde 12 Ağustos tarihinde yayınlanan yazısına, atlet Gamze Buluta değinirken, şarkı sözlerini gam yerine Gamze odaklı değerlendirerek Gamze’deyim deva bulmam başlığını atmış.