Gazlarda Genleşme Örnekleri

5.sınıf öğrencilerimiz Fen Bilgisi öğretmenimiz Tuğba ŞİMŞEK rehberliğinde Gazların Genleşmesi konusu kapsamında deney etkinliği gerçekleştirdi. 

Yapılan deneyde suyun sıcaklığına göre balon içerisindeki gazın değişimi gözlemlendi.

 Gaz Maddeler Nelerdir, Özellikleri Nedir?

 Gaz maddeler, maddenin hallerinden birisi olarak ifade edilebilir. Gaz maddeler rahatlıkla uçabilirler ve rahat bir şekilde de sıkıştırılabilirler. Gaz maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk, maddenin diğer halleri olan katı ve sıvıya oranla en fazladır. Gazların belirli bir şekli olmadığı gibi gazların belirli bir hacmi de bulunmamaktadır.

 Gaz maddelerin, bulundukları kabın şeklini aldıkları söylenebilir. Gazlar aynı zamanda uçucu maddeler olarak da ifade edilebilirler. Maddenin hallerinden birisi olan gazlar için, çeşitli örneklerin verilmesi mümkün olmaktadır. Basınç, hacim ve sıcaklık arasında meydana gelen etkileşime ve yapılan çalışmalarına bağlı olarak ortaya çıkmıştır.

 Gazlar, maddenin en düzensiz halidir. Yer değiştirme hareketi yaparlar. Sıkıştırılabilirler ve akışkandırlar. Isı aldıkları zaman tüm gazların aynı anda genleştiği söylenebilir. Çekim kuvvetleri ve yoğunlukları ise maddenin diğer hallerine göre daha düşüktür. Birbirleriyle karışarak homojen karışımlar oluşturabilirler.

 Gaz maddelerin, maddenin üç halinden birisi olarak bilindiği ifade edilebilir. Maddenin en şekilsiz ve düzensiz hali ise gaz hali olarak bilinmektedir. Gaz maddeler konuldukları kabın şeklini alabilmektedir. Aynı zamanda gaz maddeleri gözle görmek veya elle tutmakta mümkün olmamaktadır. Günlük hayatta etrafımızda bulunan maddelerin sıvı, katı veya gaz halinde bulunduğu da ifade edilebilmektedir.

 Gaz Maddelere Örnekler Nelerdir?

 Maddenin en düzensiz hali gaz hali olarak bilinmektedir. Bu durum ise maddenin tanecikleri arasındaki boşlukların fazla olmasından kaynaklanan bir durumdur. Aynı zamanda maddenin gaz halinde bulunması durumunda belirli bir şekle de sahip olamayacağını söylemek mümkün olmaktadır. Gözümüzle göremediğimiz ancak etkilerinden ve kokularından dolayı olduklarını anladığımız maddeler şeklinde de ifade edilebilmektedir.

Oksijen

Su buharı,

Azot gazı,

Hava,

Likit petrol gazı,

Doğal gaz,

Parfüm,

Kolonya,

Soğan Kokusu,

Hidrojen,

Sprey,

Buhar

Gaz maddelere örnek olarak verilebilmektedir. Gazlar, moleküller arası çekim kuvvetleri en düşük olan maddeler olarak bilinmektedir. Gazların belirli bir şekilleri ve hacimleri bulunmamaktadır. Aynı zamanda gazlara yüksek basınç uygulansa dahi sıvılaştırılmaları mümkün olmamaktadır. Gaz maddelerin gözlerimizle görülmesi mümkün olmamaktadır. Gaz maddelerin varlığının anlaşılması çevredeki etkilerinden ve kokularından kolay bir şekilde anlaşılabilmektedir.

Isının madde üzerindeki etkilerinden birisi de maddelerin boyutlarının değişmesidir.

Katı, sıvı ve gaz maddelerin ısı alarak hacimlerinin artmasına genleşme, ısı vererek hacimlerinin azalmasına büzülme denir.

Katılarda Genleşme ve Büzülme

Gravzant halkasındaki metal küre, halkadan kolaylıkla geçebilecek şekilde yapılmıştır Metal küre ısıtıldığında genleşerek hacmi artar ve delikten geçemez. Metal küre yeterince soğuyarak eski sıcaklığına dönerse büzülür ve hacmi azalır. Tekrar halkadan geçebilir.

Elektrik telleri yaz aylarında genleşerek sarkar, kış aylarında büzülerek gerginleşir.

Not:Genleşme ve büzülme olayları birbirinin tersidir. Maddeler ısıtıldığında ne kadar genleşirse, başlangıçtaki sıcaklığına kadar soğutulduğunda aynı miktarda büzülür.

Tren raylarının yapımı sırasında raylar arasında boşluk bırakılır. Bu durumun sebebi genleşme ve büzülme sonucu rayların bozulmasını önlemektir.

Demir köprülerin giriş ve çıkışlarındaki bağlantı yerlerine boşluklar bırakılır. Bu durumun sebebi genleşme ve büzülmenin olumsuz etkilerini ortadan kaldırmaktır.

Gözlüklere cam takılırken ilk önce metal çerçeve ısıtılarak çerçevenin genleşmesi sağlanır. Sonra genleşen çerçeve içine cam takılır ve soğumaya bırakılır, çerçeve soğuyunca büzülür ve camı sıkıca kavrar.

Sıvılarda Genleşme ve Büzülme

Sıvılar da katılar gibi ısının etkisiyle genleşip büzülür.

Ağzına kadar dolu çaydanlıktaki suyun kaynamaya başladığında taşmasının nedeni, ısı alan sıvının genleşerek hacminin artmasıdır.

Sıvılı termometreler sıvıların genleşme ve büzülme özelliklerinden yararlanılarak yapılır.

Termometrelerdeki sıvı, sıcaklığın artmasıyla genleşerek cam boru içerisinde yükselirken, sıcaklığın azalmasıyla büzülerek cam boru içerisinde alçalır.

Gazlarda Genleşme ve Büzülme

Gazlar da katı ve sıvılar gibi ısıtıldığında genleşip, soğutulduğunda büzülür.

Sıcak hava balonları gazların genleşme ve büzülme özelliklerinden yararlanılarak yapılır. Balonun içindeki hava ısıtıldığında genleşir ve balon büyüyerek yükselir. Isıtma işlemi durdurulduğunda balonun içindeki hava soğur ve balon küçülüp aşağı yönde harekete başlar.

Otomobil ve bisiklet lastiklerinin içindeki hava) kısın büzülür ve lastiklerin havası sönmüş gibi görünür.

Bu yazımızda gazlarda genleşme ve büzülme nasıl olur örnekler kısaca olarak bilgi aktaracağız.

Gazlar, maddenin en düzensiz halidir. Tanecikler arası boşluk oldukça fazladır. Gazların tanecikler arasındaki boşluğunun çok fazla olması, gazların belirli bir hacminin olmamasına neden olmaktadır. Gazlar bulundukları kabın şeklini ve hacmini alır.

Genleşme ve büzüşme olaylarında ısı alışverişi söz konusudur. Isı alan madde genleşir, ısı veren madde büzüşür. Sıcak havalarda mayışmamızın, soğuk havalarda elbisemize daha çok sarılmamızın nedenlerinden biri de budur.

Madde üzerinde genleşme ve büzüşme gazlarda şöyledir:

Isı alan gaz moleküllerinin kinetik enerjisi artar ve genleşme gözlemlenir. Isı alan gazlarda genleşme olur ve hacim genişlemesi yaşanır.

Isı veren gaz moleküllerinin kinetik enerjisi düşer ve büzüşme gözlemlenir. Isı veren gazlarda büzüşme olur ve hacim küçülmesi yaşanır.

Gazlarda genleşme ve büzüşme deneyi yapacak olursak:

*İki su kabı alırız.

*Birine sıcak su ve diğerine soğuk su koyarız.

*Bir cam şişenin ağzına balonu geçiririz.

*Cam şişeyi önce sıcak suya koyarak balonun hareketini gözlemleriz.

*Cam şişeyi sonra soğuk suya koyarak balonun hareketini gözlemleriz.

Sonuç olarak, sıcak suda balon şişer, soğuk suda balon iner. Sıcak su şişe içindeki havayı genleştirir ve hacim arttığından balon şişer. Soğuk su şişenin içindeki havayı büzüştürür, hacim küçüldüğünden balon iner.

Gazlarda genleşme ve büzüşmeye örnek:

Balonla havalandıktan sonra, balonun içindeki hava ısıtılarak genleşme ve hacim genişlemesi yaşanır. Balon yükselir. Balon ateşlenmezse, sıcaklık düşer. Isı kaybından dolayı büzüşme olur ve balon alçalır.

Gazlarda Genleşme Ve Büzülme Nasıl Olur Örnekler Hakkında Yorumlarınızı Aşağıdan Hemen Yazabilirsiniz.