Anne-baba için en heyecanlı anlar; bir bebek sahibi olacaklarını öğrendikleri an ve bebeğin cinsiyetini öğrendikleri andır. Bazı çiftler “Sağlıklı doğsun, kız-erkek cinsiyet fark etmez” derken bazı çiftler de gönüllerden bebeklerinin cinsiyetlerini geçirirler. Kimi anneler ve babalar cinsiyet öğrenme konusunda daha sabırsız olurlar. Bu dönemde “Sabah bulantıları varsa kesin kızdır” ya da “Anne adayı tatlıya aş eriyorsa kesin erkektir” gibi söylemlerle çok karşılaşılır. Elbette bu inanışlar batıldır. Bebek cinsiyeti 16’ncı haftadan itibaren ultrason ile görülebilir. “Cinsiyet kaçıncı haftada belli olur?” sorusundan önce bebeğin cinsiyetinin nasıl oluştuğuna bakalım.
Erkek ve kız cinsel organları aslında 14’üncü haftaya kadar ayırt etmek zordur. Bu nedenle gebeliğin 14’üncü haftasında bebeğin cinsiyetinin görülmesi teorik olarak mümkün olsa da kesin bir tespit için görüntülemenin 16’ncı gebelik haftasında yapılması daha uygundur.
Bebeğin cinsiyeti kromozomlarla oluşur. Kadının yumurtası X kromozomlu hücre taşıyan sperm tarafından döllenirse bebeğin cinsiyet kız, Y kromozomlu sperm tarafından döllenirse bebeğin cinsiyeti erkek olur. 46 kromozomdan hepsi X ise (yani 46 XX) kadındır, 46XY ise erkek cinsiyettir. Belirleyici olan nokta “erkekten çıkan spermdeki kromozomlardır” denebilir. Daha sonra kromozomlara göre testis veya yumurtalık oluşur. Bir sonraki aşamada ise hormonal ve genetik etkilerle dişi veya erkek dış görünüm belirlenir.
İç cinsel organlar olarak bilinen erkeklerdeki testisler, kızlardaki rahim ve yumurtalıklar hamileliğin 9’uncu haftasına kadar aynı görünür. Dış cinsel organlar ifade edilen erkeklerdeki penis ve skrotum, kadınlardaki klitoris ve labia 11’inci haftadan itibaren farklılaşmaya başlar. Bebeklerin cinsel organları 6’ncı haftadan itibaren bir şişkinlik olarak oluşmaya başlar.
Erkek bebeklerde 9’uncu haftadan itibaren testisler tanınabilir. 12’nci haftaya kadar penis gelişmeye başlar, daha sonra testisteki skrotum iki taraflı olarak çıkıntı verir. 14 hafta veya daha sonrasında testisler skrotuma inmeye başlar ve doğuma kadar bu devam edebilir.
Kız bebeklerde ise 12’nci hafta rahim ve yumurtalıklar belirginleşir. 22 haftaya kadar yumurtalıklar tamamen oluşur ve karından pelvise taşınır. Bu dönemde bile yumurta içerirler. 14’üncü haftada genital organ artık klitorise, iki taraftaki çıkıntılar da labiaya evrilir. Dış genital bölge yani vulva tamamlanmış olur.
İki cinsiyette de iç genital organlar gelişirken böbrekler de şekillenir. Bebek büyürken böbrekleri de son yerini alana kadar yukarı doğru hareket etmeye devam eder. 14’üncü haftada böbreklerde idrar yapmaya başlar, amniyotik sıvı yutulur ve atılır.
Rutin kontroller sırasında çekilecek olan ultrason görüntüsü ile cinsiyet 14-16’ncı haftadan itibaren öğrenilebilir. Ancak ultrasonda erken haftada cinsiyet tahmini yapılırsa veya bebeğin pozisyonu uygun değilse cinsiyet tahmini yanıltıcı olabilir. Böyle durumlarda tekrarlayan muayenelerde cinsiyet belirlenir.
Ultrason dışında non-invaziv prenatal test (NIPT), amniyosentez, koryon villus örneklemesi (CVS) gibi genetik testlerle fetal DNA analizi yapıldığı için fetal cinsiyet öğrenilebilir. Ancak bu testler daha çok Down Sendromu gibi genetik farklılıklar ve kromozom anomalilerini tespit etmek için uygulanır. Eğer genetik hastalık için cinsiyet önemliyse bebeğin cinsiyeti testte bakılır.
Tüp bebek (IVF), cinsiyetini tercih etmek için yaptıracağınız bir işlem değildir. Türkiye’de tüp bebek ile cinsiyet seçimi zorunlu haller dışında yapılmaz. Sadece cinsiyete bağlı genetik hastalık öyküsü varsa tüp bebekte cinsiyet belirlenir. Bunun dışında cinsiyet tayini ülkemizde yasal değildir.
Bebeğin cinsiyeti 16’ncı haftadan itibaren rutin ultrason muayenesi ile birlikte çoğunlukla tespit edilir. Ancak hata payı olduğu unutulmamalıdır. Zira bebeğinizin pozisyonu önemlidir. Ses dalgaları kullanılan ultrason yönteminde, hamilelik süresince bebeğinizin gelişimi ve sağlığı kontrol edilir. Bebeğin cinsiyetine dair sonucu da çoğunlukla bu rutin kontrolde bulabilirsiniz.
*Bu içeriğin geliştirilmesinde Tıbbi Direktörlük katkı sağlamıştır.
*Web sitemizdeki bilgiler kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Acıbadem Sağlık Grubu'nun tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer almamaktadır.
Erkek mi Kız mı Var? - Ultrason ve Cinsiyet Tahmini
Ultrasonun hamilelik sırasında çeşitli amaçları vardır, ancak sıklıkla en çok dikkat çeken kullanım alanı, bebeğin cinsiyetini ortaya çıkarma yeteneğidir.
Bazı anne-babalar, erkek mi, kız mı olduklarını öğrenmek için sabırsızlanırlar, diğerleri ise doğuma kadar cinsiyeti bilmemeyi tercih eder. Gebeliğin ilk 12 haftası içinde bebeğin cinsiyeti pek anlaşılmaz. Gebeliğin 12. haftasının bitmesinden sonra vajinal ultrason ile tahmini bir cinsiyet belirleme yapılabilir. Bebeğinizin cinsiyeti gebeliğin 16. haftasından sonra belli olur. Özellikle de 20. gebelik haftasından sonra bebeğin cinsiyeti kesinleşir. Bebeğin duruş şekli, anne karnında gaz, göbek kordunu gibi faktörler cinsiyetin belirlenme haftasına etki edebilen faktörlerdir.
Ultrason, annenin rahmindeki bebeğin ekranında bir görüntü oluşturmak için yüksek frekanslı ses dalgaları kullanır. Taramalar genellikle hamilelik sırasında iki kez yapılır, ancak 18 ila 22 hafta arasında yapılan ultrasonda ebeveynler bilmek istediği takdirde bebeğin cinsiyetini belirlenebilir. Çiftlerin yaklaşık yüzde 85-90'ının doğumdan önce bebeğin cinsiyetini öğrenmek ister. Bunu çeşitli nedenlerle yaparlar: bebek odası, bebek kıyafetlerinin hazırlamak, bir isim seçmek veya aile kompozisyonu hakkındaki meraklarını gidermek amacıyla isterler.
Son dönemlerde giderek daha fazla insan bize bebeğin cinsiyetini öğrenmek için doğuma kadar beklemek istediklerini söylemekte. Giderek artan bir şekilde, çiftler bebeğin cinsiyetini yazmamı ve cevabı kapalı bir zarfa koymamı istiyorlar. Bunun nedeni, bazı ebeveynlerin ailenin ve arkadaşlarının haberleri paylaşması için bebek cinsiyet açıklayıcı bir partiye ev sahipliği yapmak istemesidir.
Tahmin oyununu sona erdirmenin ötesinde, annelerin ve babaların bebeklerinin cinsiyetini bir ultrasondan öğrenmek isteyebileceklerinin tıbbi nedenleri vardır. Bazen cinsiyetin bilinmesi, ebeveynlerin cinsiyete özgü hastalıklar gibi hamileliğin kendisi hakkında bilinçli kararlar vermelerine yardımcı olabilir. Bunun bir örneği, kız bebeklerin daha erkeksi görünen cinsel organlara sahip olabileceği genetik bir durum olan konjenital adrenal hiperplazidir.
Son zamanlarda, daha fazla çift bir çocuğun gebe kalması için tüp bebek prosedürlerine başvurdukça, bir bebeğin cinsiyetini seçme konusu tartışmalıdır ve etik endişeleri gündeme getirmektedir .
Ultrason taramaları ve cinsiyet belirleme hakkında 5 gerçeği hatırlatmak isterim.
Gebeler genellikle ilk üç aylık dönemde bir tane alırlar. Bu erken ultrason genellikle hamileliği doğrulamak, fetal kalp atımını tespit etmek ve doğum tarihini belirlemek için yapılır.Bebeğin düzgün bir şekilde büyüdüğünden ve geliştiğinden emin olmak için genellikle hamileliğin 18. ve 22. haftaları arasında ikinci bir ultrason yapılır. Tipik olarak ikinci ultrason sırasında ebeveynler bebeğin cinsiyetini öğrenebilir. Tarama ayrıca bir kadının birden fazla bebeğe sahip olup olmadığını görmek, ayrıca plasenta ve göbek kordonunun yerini belirlemek için yapılır. Buna ek olarak, ultrason, Down sendromu ve omurga anormallikleri gibi belirli doğum kusurlarını tanımlayabilir ve düşük dahil gebelik komplikasyonlarını araştırabilir.
Anne ve bebek için güvenli bir test: Ultrason doğum öncesi uygulanan güvenli bir testtir. Fetüsün görüntülerini oluşturmak için X-ışınları gibi radyasyon değil, ses enerjisi kullanır. Bir transabdominal ultrason sırasında, hamile bir kadın sırt üstü yatarken, karnına temiz bir jel yayılır. Daha sonra, dönüştürücü olarak adlandırılan bir prob, kadının karnının üzerine taşınır ve bu, annenin rahminde gelişirken fetüsün görüntülerini üretebilen ses dalgalarını iletir. İşlemin bebeğe hiçbir zararı yoktur. Tek riski dolu bir mesaneye sahip olmanın rahatsızlığıyla birlikte, sırt üstü düz uzanmaktan kaynaklanabilir, bu da baş dönmesine neden olabilir.
Ultrasonla yapılan cinsiyet tahminlerinin doğruluk oranı "yüzde 90'ın üzerindedir." Ancak cinsiyeti belirlerken hatalar yapılabilir çünkü bu, görüntülerin netliğine ve onları yorumlayan kişinin becerilerine bağlıdır. Hamileliğin 13. haftaya kadar, erkek bebekler ve kızlar ultrasonda tamamen aynı görünüyorlar. Bu noktanın ötesinde, cinsel organlarda gözle görülür anatomik farklılıklar taramada ortaya çıkabilir. 18 haftalık hamilelik ve sonrasında, bebeğin annenin uterusunda iyi bir konumda olması durumunda (yani bir makat veya ayak aşağı konumda olmadığı) ultrason cinsiyet tahmini için oldukça iyi bir güvenilirliğe sahiptir.
Son yıllarda hamile kadınlar için uygulanan yeni bir kan testinin (fetal DNA testi) fetüsün cinsiyetini yüzde 98 ila 99 doğrulukla belirleyebilir. Hücresiz fetal DNA testi olarak adlandırılan bu tarama gebeliğin 10. haftasında yapılır. İleri yaş annelerde olduğu gibi kromozomal anormallik riskinin arttığı durumlarda kadınlarda kullanılabilir. (Bu testle ilgili detaylı bilgiye web sitemden ulaşabilirsiniz)
Bazı insanlar için, bir bebeğin cinsiyetini öğrenmek için hamileliğin 18. haftasına kadar beklemek sonsuzluk gibi hissedebilir. Boşluğu doldurmak için, insanlar fetüsün erkek mi, kız mı olduğunu tahmin etmek için aşağıdaki eski efsanelerden (kimine göre masal) bazılarına inanabilirler.
Meraklı anne adayı ve yakınları için biraz da eğlenceli olan bu deneyim şu şekilde gerçekleşiyor:
Hastalarımızın en çok merak ettiği konulardan biri: Gebelikte cinsiyet kaçıncı haftada belli olur?
Çoğu zaman ultrasonografi ile bebeği muayene ederken aileler heyecanla bebeğin cinsiyeti ile ilgili yorumumuzu duymayı bekliyor.
Çok nadiren bazı aileler doğuma kadar bebeğin cinsiyetini öğrenmek istemediklerini belirtiyor ve sürpriz olmasını istiyor. Ancak büyük çoğunluk merakla bebeğin cinsiyetini öğrenme anını bekliyor. Bu yazımızda bu konuya biraz açıklık getirmek istedik.
Bebeğin cinsiyetini belli eden taşıdığı kromozomlarıdır. Anne XX kromozomları taşırken, baba ise XY kromozomları taşır.Embriyo oluşurken 46 kromozoma sahip olabilmesi için annenin yumurta hücresi ve babanın sperm hücresi mayoz bölünme ile ikiye bölünür.
Anneden gelen yumurta hücreleri bu durumda yalnızca X kromozomu taşıyabilir. Babadan gelen sperm hücreleri ise X ya da Y kromozomuna sahip olabilir. Bu durumda embriyo anneden yalnızca X kromozomu alabildiği için,babadan gelecek olan kromozomun X ya da Y olması ile bebeğin cinsiyeti belirlenir.
Bebeğin cinsiyeti anne karnına düştüğü andan itibaren bellidir.Eğer embriyo XX kromozoma sahipse dişi, XY kromozoma sahipse erkektir.Erkek bebek ve dişi bebeğin dış genital organları, genital tüberkül adı verilen aynı embryolojik yapıdan köken alır.
Erkek bebekte testislerden testosteron salgılandığı için dış genital organlar penis ve skrotuma dönüşürken, kız bebekte ortamda testosteron bulunmadığından, dış genital organ vulvaya dönüşür.
Bu nedenle erken gebelik haftalarında embriyoların cinsiyetini ayırdedebilmek çok zordur. Genital bölgede yer alan genital tüberkül, ilk 3 ayda dişi ve erkek embriyoda, gözle ayırdedilmesi güç bir yapıdadır.
Genellikle ultrasonografi ile cinsiyet tahmini, ilk trimesterin sonunda, son adete göre yaklaşık 11-13. gebelik haftalarından itibaren yapılabilmektedir. Ayrıca fetal DNA testi ile de 10. gebelik haftasından itibaren cinsiyet tayini yapılabilir.
Anne karnındaki embriyonun cinsiyetini tahmin etmek için kullandığımız başlıca yöntem ultrasonografidir. Gebelikte cinsiyet nasıl anlaşılır? sorusunun diğer bir cevabı ise anneden yapılan bir kan testidir.
Kromozom bozukluklarının tesbiti için kullandığımız anne kanından yapılan fetal DNA testi, bebeğin cinsiyetini öngörebilir.
Ülkemizde bu testin raporlanmasında, aileye cinsiyet sonucu bildirilmesi, kanunen kısıtlanmıştır. Ancak cinsiyet kromozomuna bağlı genetik hastalıkların anne karnında tanısı için bu test kullanılabilmektedir. Yine de bu test halk arasında gebelikte cinsiyet belirleme testi olarak bilinmektedir.
Fetal DNA testi 10. gebelik haftasından itibaren anne kanından örnek alınarak yapılabilmektedir. Bu kan örneğinde, bebeğin DNA’ sı anne DNA ‘sından izole edilerek çalışma yapılır.
Eğer başka sebepten bebeğin kromozomlarını test etmek gerekiyorsa, anne karnında CVS ya da amniosentez ile elde edilecek materyalden genetik laboratuarında karyotip çalışılması ile bebeğin cinsiyeti kesin olarak belirlenebilir.
Bu test sonucunda bebeğin kromozomlarının XX ya da XY cinsiyet kromozomları taşıyıp taşımadığı anlaşılabilir. Ancak bu test de yalnızca cinsiyet belirleme amacıyla, cinsiyete bağlı kromozom bozuklukları hariç, uygulanmamaktadır.
Bebeğin cinsiyetini tahmin etmede en sık kullandığımız yöntem detaylı ultrasondur.
12. haftada cinsiyet tahmini ne kadar doğru? diye sorulduğunda bu konuda yapılmış çalışmalara bakabiliriz.
Yapılan çalışmalarda ultrasonografi ile bebeğin cinsiyetini tahmin etmede, bebeğin CRL ölçümü > 65 mm ise doğruluk oranı %95, bebeğin CRL ölçümü> 76 mm ise doğruluk oranı %99 olarak rapor edilmiştir. Yani bebeğin haftası büyüdükçe ultrasonografi ile cinsiyet tahmininde yanılma payı azalır.
Ultrasonografi ile gebelikte cinsiyet tahmini için kullandığımız yöntem, fetal profilin değerlendirilmesi ve genital tüberkül ile omurga arasındaki açının ölçülmesidir. Bu açı ne kadar darsa erkek embriyo olma olasılığı artar, açı ne kadar genişse kız embriyo olma olasılığı artar. Ayrıca yeni tanımlanan bir ultrasonografi yöntemi de, birinci trimesterde ano genital mesafe ölçümüdür.
2016 yılında yayınlana bir makalede, erkek fetuslarda bu mesafe >4.8 mm, kız fetuslarda ise >4.8 mm olarak ölçülmüştür. Ancak bu yöntemin daha yüksek hasta sayısında test edildikten sonra rutin kullanıma girecek kadar güvenilir olup olmadığına karar verilebilir.
Bebeğin cinsiyetini göstermemesi, yani bebeğin pozisyonunun bu açıyı net görüntülemeyi mümkün kılmaması durumunda ise, sonraki muayenelerde bebeğin değerlendirmesi tekrar yapılabilir. Ayrıca annenin aşırı kilolu olması ya da karın yağlarının fazla olması durumunda da, ultrasonografideki görüntü kalitesi azalabilir.
Ultrasonografi ile muayenede en önemli amaç bebeğin sağlıklı olup olmadığını anlamaktır. Bu nedenle ailelerde hayal kırıklığı yaratsa da, bebeğin cinsiyetini bir sonraki muayenede tahmin etmek için ertelemek mümkündür.
Gebelikte cinsiyet öğrenme konusu çok merak edildiği için halk arasında kulaktan kulağa yayılan pek çok efsane yer almaktadır. Erkek bebek belirtileri nelerdir? diye geleneksel olarak yerleşmiş pek çok yöntem uygulanmaktadır.
Bebeğin solda mı sağda mı yerleştiği, annenin karnının sivri mi yassı mı olduğu, hatta annenin gebelikte güzelleşip güzelleşmediği gibi oldukça sübjektif değerlendirmeler ile gebelikte cinsiyet belirleme çabaları halk arasında yaygındır.
Oysa ki bu yöntemlerin hiç biri ile güvenilir olarak cinsiyet tahmini yapılamaz.
Erkek bebek nasıl belli olur? sorusunun cevabı için halk arasında kulaktan kulağa yayılan yöntemlerin hiçbiri güvenilir değildir.
Cinsiyet tahminininde erkek ya da kız bebek olması, yalnızca ultrasonografide, erken haftalarda yapılan tahminlerde fark yaratır. Bir çalışmaya göre ilk trimesterde ultrasonografi ile erkek bebekleri tahmin etmede doğruluk oranı %94.6 iken, kız bebekleri tahmin etmede bu oran %86.3 olarak rapor edilmiştir.
Dolayısı ile erkek ya da kız bebek olduğu, eğer bebeğin pozisyonu uygunsa ilk trimester sonunda ultrasonografi ile tahmin edilebilir.
Cinsiyeti doğduğu andan itibaren belli olan bebeğe 12. haftada pozisyonu uygunsa ultrasonografik muayene ile cinsiyet tahmini yapılabilir.
Hamilelik belirtileriniz başladığından beri aklınızda bu sorunun olduğunun farkındayız: Bebeğin cinsiyeti ne zaman belli olur? Verilen tarihler ise bir o kadar kafa karıştırıcı, değil mi? O halde gelin birlikte bebeğin cinsiyetinin nasıl tahmin edildiği ve cinsiyetin ne zaman kesin olarak belli olduğuna bakalım.
Öncelikle sanılanın aksine bebek cinsiyetini öğrenmenin tek yolu ultrason değildir. Bebek cinsiyetinin belirleme yolları oldukça çeşitlidir; ancak en yaygın yöntem ultrason olduğu için birçok ebeveyn yalnızca o konuda bilgilendirilir. Peki, bebek cinsiyeti öğrenme yolları nelerdir?
Dilerseniz Hamilelikte Doktor Kontrolleri ve Testler yazımızdan, benzeri uygulamalara da göz atabilirsiniz.
Bu soruya verilebilecek birçok cevap olduğu için, sizin için ayrı başlıklar altında tek tek açıklamak istedik. Çünkü bebeğin cinsiyetinin belli olma zamanı hem kullanılan yönteme hem de bebeğin kız ya da erkek olmasına göre değişir. Ayrıca, bebeğin cinsiyeti belli olsa dâhi kesin sonuç için beklemek gerebilir.
Aşağıdaki soruların hepsi en yaygın olan ultrasonla bebek cinsiyeti öğrenme yöntemine göre cevaplanmıştır.
Bebeğin cinsiyeti 12. haftadan itibaren görünür hale gelir dedik; peki, ne zaman cinsiyetine dair kesin olmasa dahi bir sonuca ulaşılabilir.
Bebeğin cinsiyetinin en erken öğrenileceği zamanın 14. hafta olduğunu biliyoruz; peki ya kesin sonuç?
20. haftadan önce bebeğinizin cinsiyetini öğrenmek için tek yapabileceğiniz erkek bebek belirtileri, kız bebek belirtileri gibi geleneksel yöntemler denemektir ki bu yöntemlerin de bilimsel bir gerçekliği yoktur. Yine de eğlenmek ve heyecanlı günlerde vakit geçirmek için güzel alternatifler!
Eğer beklemekten sıkıldıysanız, cinsiyet tahmin yöntemleri ile vakit geçirmeyi denemenizi tavsiye ederiz.
Öncelikle bu terimi sizin için açıklamak isteriz: Cinsiyet yanılması, bebeğin cinsiyeti belli olduktan birkaç hafta sonra bebeğin belirlenen cinsiyette olmadığının anlaşılması durumudur.
Gebelikte cinsiyet yanılması yaşayanlar aşağıdaki durumlardan birine denk gelmiş olabilir:
Kız bebeklere kıyasla erkek bebeklerde cinsiyet yanılması olma ihtimali daha düşüktür. Eğer doktorunuz 14-16. haftalarda bebeğinizin erkek olduğunu söylediyse yüksek ihtimalle cinsiyet yanılması olmaz. Erkek bebeklerin cinsel organları 14. haftadan itibaren dolukça görünürdür ve doktorunuz bebeğinizin cinsel organını rahatlıkla görebilir. Bebeklerde cinsiyet değişmesi denen durum ise bilimsel değildir; bu nedenle 14.-16. haftadan sonra erkek bebekte cinsiyet yanılması olma ihtimali çok düşüktür.
Evet; 20. haftadan önce 3 boyutlu ultrasonda da cinsiyet yanılması olabilir. Hatta bebeğin cinsiyeti 2 boyutlu ultrasonda daha kolay gözükür.
Evet; özellikle kız bebeklerde 16. haftada cinsiyet yanılması olabilir. Bebeğin cinsiyetinin kesin olarak belli olması için 20. hafta beklenmelidir.
Bebeğin cinsiyeti 20. haftadan sonra değişmez ve cinsiyet yanılması olmaz. Bu nedenle, bebeğinizin cinsiyeti ne olursa olsa 20. haftada ayrıntılı ultrasona girebilir ve cinsiyeti kesin olarak öğrenebilirsiniz.
Erkek bebek cinsiyeti 16. haftada kendini belli edebilse de kız bebeğin cinsiyetini öğrenmek için 20. hafta beklenmelidir. 20. haftada yapılan ayrıntılı ultrason ile kız bebeğin cinsiyeti kesin olarak belirlenebilir.
Hayır; 20. haftada yapılan ayrıntılı ultrason sonrasında cinsiyet yanılması olmaz ve bebeğin cinsiyeti kesin olarak öğrenilir.