Genizden Gelen Iltihap
Çocuklarda Geniz Akıntısı
Çocuklarda meydana gelen geriye doğru burun akıntısı ya da yaygın kullanılan adıyla geniz akıntısı beraberinde öksürük ve boğazda kaşıntı gibi problemleri meydana getiren, yaygın görülen bir hastalıktır. Bu problemlere sebep olan geniz akıntısının ortaya çıkmasında en önemli sebep, mukus akıntısı oluşmasıdır.
Mukus, insan vücudunda, boğaz, geniz, burun, ağız gibi bölgelerin nemli kalması amacıyla üretilmektedir. Aynı zamanda zararlı birtakım oluşumların, vücut içerisinde yer edinmesini ve yayılmasını engellemek görevine sahip olan mukus, insan vücudunun hem savunması hem de dengesi açısından kritik bir yere sahiptir. Vücudun savunma ve dengeyi sağlamak amacıyla ürettiği bu sıvının fazla miktarda olması beraberinde geniz akıntısını getirmektedir.
Genizde oluşan bu fazla mukus akıntısı boğaza doğru inen ve rahatsızlık veren bir his meydana getirmektedir. Geniz akıntısı çoğunlukla, bağışıklık sisteminin zayıfladığı ve bu duruma bağlı olarak vücut direncinin zayıfladığı dönemlerde meydana gelen durumlardır. Vücut direncinin zayıflamasıyla geniz akıntısı meydana gelmesine sebep olan faktörler;
- Mevsim geçişlerinde yaşanan alerjik reaksiyonlar
- Bağışıklığın zayıflamasıyla beraber yaşanan soğuk algınlıkları
- Soğuk ve kuru havaların etkisiyle oluşan grip vs. gibi durumlar olarak sıralanabilmektedir.
Çocuklarda Geniz Akıntısı Belirtileri Nelerdir?
Çocuklarda meydana gelen şikayetlerin geniz akıntısına işaret olup olmadığını anlamak için belirtilerinin ne olduğunu bilmekte fayda vardır.
Boğazda Gıcık Hissi
Geniz akıntısı burundan mideye doğru boğazdan inen bir akıntıyla kendini gösterir. Boğaz bölgesinde meydana gelen bu akıntı, gıcık hissi oluşturur ve boğazdan aşağı doğru inmeye devam ettikçe beraberinde kaşıntı hissi getirir. Çocuklarda kaşıntı ve gıcık hissi öksürüğü tetiklemektedir.
Öksürük
Geniz akıntısının boğazda gıcık ve kaşınma hissi oluşturmasıyla, vücutta kuru öksürük yoluyla kendini rahatlatma reaksiyonları görülür. Bu kuru öksürük durumları, özellikle gece yatarken daha çok meydana gelir. Çocuklarda genzi akıntısının en öncelikli etkisi, gece öksürükleri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Boğaz Ağrısı
Geniz akıntısının en bilindik belirtilerinden biri de boğazda ağrıya sebep olmasıdır. Akıntının yarattığı kaşıntı ve gıcıklık hissine karşı oluşan kuru öksürükler boğazı tahriş edebilir ve boğaz ağrıları ortaya çıkabilir. Çocuklarda gece gerçekleşen öksürük nöbetlerinin sebep olduğu boğaz tahrişi beraberinde boğaz ağrısını getirebilmektedir.
Balgam Oluşması
Geniz akıntısı, öksürükle beraber boğazda tıkanıklık ve balgam oluşumunu meydana getirebilmektedir. Burundan geriye doğru gerçekleşen bu akıntı tıkanıklık hissiyle birlikte çocukta mide bulantısına ve iştahsızlığa sebep olabilmektedir.
Kulak Enfeksiyonu
Mukus sıvısının orta kulak ile boğaz arasını tıkaması sonucunda, kulak enfeksiyonları gelişebilmekte ve bu enfeksiyona bağlı olarak birtakım komplikasyonlar gelişebilmektedir.
Nefes Alamama Durumu
Geniz akıntısı burundan boğaza doğru akan bir yapıdadır. Boğaza doğru akan geniz akıntısı ani bir nefes alamama hissi meydana getirebilmektedir. Birkaç saniye içinde normale dönen ve ani gerçekleşen bu durum, geniz akıntısın belirtilerindendir.
Baş Ağrısı
Geniz akıntısı, burun bölgesinde meydana gelen akıntıyla hem bir tıkanma hem de boğazda kaşıntı hissi oluşturarak solunum kalitesini tehdit eder, bu durum baş ağrısını tetikler. Ayrıca sinüzit gibi durumlarda, burun bölgesine açılan kemikçiklerde oluşan mukoza sıvısının iltihaplanması baş ağrısına sebep olabilir.
Nedenleri Nelerdir?
Çocuklarda geniz akıntısına sebep olan durumlar, genelde vücut direncinin düşmesine sebep olan ve bu doğrultuda başka problemleri beraberinde getiren durumlardır.
Soğuk Algınlığı
Soğuk algınlığı gibi viral durumlar, genel olarak ani hava değişimlerinin yaşandığı ya da havaların soğuduğu geçiş dönemlerinde yaşanmaktadır. Soğuk algınlığıyla kendini gösterebilen bu viral enfeksiyonlar, geniz akıntısını da beraberinde getirmektedir. Geniz akıntısının ortaya çıkmasıyla beraber, bütün solunum yolları enfeksiyondan etkileneceği için, ağız kokusu ya da mide hastalıkları meydana gelebilmektedir. Bu bağlamda söyleyebiliriz ki, mevsim geçişleri, ani hava soğumaları gibi dış faktörler sonucunda, üst solunum yollarında enfeksiyon oluşumuna bağlı olarak geniz akıntıları ve beraberinde öksürük şikayetleri gibi durumlar ortaya çıkabilmektedir.
Çocukların bağışıklık sistemi, yaşanan bu hava geçişlerine karşı daha hassas yapıda olacağından soğuk algınlığıyla beraber geniz akıntıları yaşama ihtimalleri daha yüksek olacaktır.
Sinüzit
Sinüs dediğimiz yer, kafatasında yer alan ve burun bölgesine açılan kanallar halinde ilerleyen kemik boşluklarıdır. Bu kemik boşluklarında fazla biriken mukoza sıvısının sertleşip iltihap oluşturması durumunda sinüzit ortaya çıkmaktadır. Baş ağrısı ve mideye doğru inen geniz akıntısı şeklinde kendini gösteren bu durum, vücut direncinin daha çok zayıflamasına sebep olabilmektedir.
Çocuklarda sinüzit, baş ağrısı ve beraberinde mideye doğru ilerleyen geniz akıntısıyla huzursuzluğa, mide bulantısı ve iştahsızlığa sebep olabilmektedir. Burun akıntısının üzerine virütik bir enfeksiyon eklenmesi durumunda, burun akıntısı beraberinde yüksek ateşi getirmektedir. 10 günü geçen enfeksiyon durumlarının devam etmesi halinde ise, akut sinüzitten şüphelenilmektedir. Bu durumlarda çocukların, mutlaka antibiyotik tedavisiyle birlikte kısa süreli burun damlası kullanması önerilmektedir.
Alerjik Reaksiyonlar
Alerjik reaksiyon sonucu oluşan geniz akıntısına alerjik rinit ya da halk arasında daha çok bilinen adıyla saman nezlesi adı verilmektedir. Burunda oluşan fazla mukoza sıvısının iltihaplı hale gelmesiyle kendini gösteren geniz akıntısı, daha çok bahar aylarında polenlerin oluşması ve artması sonucu meydana gelmektedir.
Çocuklarda geniz akıntıları alerjik nedenlerden dolayı ortaya çıkmaktaysa, ilk yapılması gereken şey çocukların yaşam ve aktivasyon alanlarının koşullarının düzeltilmesi olmalıdır. Bu gibi sorunlar yaşayan çocukların odalarında halı bulundurmamak, tüylü battaniye ya da yün yorgan gibi gereçleri kullanmamak etkili olabilmektedir. Ayrıca çocukların yaşam alanlarında nem olmamasına dikkat edilmelidir. Nem, burun tıkanıklığını arttıran bir faktördür. Bu açıdan özellikle alerjik reaksiyon gösteren ve geniz akıntısı bulunan çocukların yaşam alanlarında rutubet bulunmamasına dikkat edilmelidir.
Gözyaşı kanallarından gelen gözyaşı ve burun-sinüs mukozasının altında bulunan çeşitli hücrelerin ürettiği salgılar, burun içindeki havanın nemlendirilmesini ve burunda oluşabilecek olan enfeksiyonların önüne geçebilmek için salgılanır. Bu salgı doğaldır, genzin arkasına doğru akar ve kişi tarafından fark edilmez. Doğal olan bu akıntı fark edilmeye başlanırsa, altta yatan neden mutlaka araştırılmalıdır. Akıntının nedeni bir hastalık olabileceği gibi çevresel faktörlerin etkisi de olabilir.
Geniz akıntısının oluşma nedeni, çevresel faktörler ve hastalıklara bağlı olarak gelişenlerdir.
Çevresel faktörler; ortamın çok sıcak ve kuru olması, nem oranının olması gerekenden az veya fazla olması olarak sıralanabilir. Bu etkenlerden bir ya da daha fazlası olduğunda geniz akıntısının kalitesini ve akışkanlığını değiştireceğinden, bu durum geniz arkası akıntısı olarak hissedilir. Bu tür akıntılar genelde zararsızdır fakat boğazda yarattığı iritasyon, tahriş ve öksürük nedeniyle rahatsızlık hissedilir.
Hastalıklara bağlı olarak gelişen geniz arkası akıntısı ise;
• Viral-Bakteriyel Enfeksiyonlar: Sıklıkla olur ve kısa sürelidir. Genellikle üst solunum yolunda burun ve sinüs bölgesinde meydana gelir ve tedaviye olumlu yanıt verir.
• Kronik Burun Akıntıları: Daha çok sigara içenlerde olan, burun içinde bulunan tüycüklerin fonksiyon bozukluklarına bağlı olarak gelişen akıntılardır.
• Alerjik Reaksiyonlar: Çok uzun süreli, kıvamı sulu, sıkça burun silme ve öksürme isteği yaratan, burun tıkanıklığına neden olan ve ciddi rahatsızlık veren bir durumdur. Alerjik reaksiyonlar; polenler ve ev içi alerjenler olarak isimlendirilen ev tozu, küf ve mantar gibi maddelere vücudun verdiği tepki sonucunda meydana gelir.
• İlaç Kullanımı: Bazı ilaçlar, kullanım sırasında geniz akıntısına neden olabilir.
• Hormonal Değişiklikler: Özellikle hamilelik döneminde hormonal değişikliğe bağlı geniz akıntısı görülebilir.
• Yaşlılığa Bağlı: Yaşın ilerlemesi ile birlikte mukozadaki tahribat nedeniyle kronik geniz akıntısı olabilir.
• Sistemik Hastalıklarda: Çeşitli akciğer hastalıkları, hipertansiyon, diyabet gibi hastalıklarda da geniz akıntısı görülebilir.
• Burna Yabacı Cisim Kaçması: Özellikle küçük çocuklarda görülür. Yabancı cisim burunda uzun süre kalınca bir enfeksiyona ve bu da geniz akıntısına neden olur.
Geniz akıntısının tam tanısını koyabilmek için, öncelikle KBB uzmanı tarafından detaylı endoskopik muayene gerekir.
Geniz akıntısının tam tanısını koyabilmek için, öncelikle KBB uzmanı tarafından detaylı endoskopik muayene yapılmalıdır. Muayene sırasında, geniz arkasındaki mukozanın renk ve kıvam değişiklikleri önemli bir göstergedir. Endoskopik muayene kesin tanı için yeterli değilse, sinüs ile ilgili gerekli radyolojik tetkiklerin yapılması gerekir. Radyolojik tetkiklerde, sinüslerde doğuştan bir bozukluk olup olmadığı, herhangi bir kemik eğriliği, polip-tümör varlığı, burun içinde yer kaplayan ve burun solunumunu engelleyen herhangi bir etkenin varlığı belirlenir. Özellikle tümöral oluşumlarda, geniz akıntısı başlangıçta burun tıkanıklığıyla birlikte duru renklidir. Zaman içinde akıntıya kan da karışır ise bir tümör varlığı olasıdır.
Tedavide, ağrı kesici-ateş düşürücülerin ve hipertonik tuzlu suların önemli bir yeri vardır.
Eğer geniz akıntısının nedeni kısa süren bir enfeksiyon ise; akıntıyı azaltıcı, ağrı kesici ve ateş düşürücü özelliği olan ilaçlar kullanılır. Bunun yanında burun içini hipertonik tuzlu sularla temizlemek de yararlı olacaktır. Tedavi sonrasında gün içinde şikayetler ortadan kalkacaktır.
Geniz akıntısının nedeni “sinüzit” gibi bir enfeksiyon ise mutlaka antibiyotik kullanılmalıdır.
Geniz akıntısı sinüzit gibi uzun süren ve kronikleşme eğiliminde olan bir enfeksiyona bağlı ise antibiyotik tedavisi gerekir. Antibiyotik tedavisine rağmen herhangi bir düzelme söz konusu değilse cerrahi müdahale gerekebilir. Tümör, polip, kemik eğrilikleri gibi durumlarda da ameliyat gerekir.
Hamileliğe bağlı gelişen geniz akıntıları genellikle gebelik sonlanınca hormanal dengenin normale dönmesiyle kendiliğinden düzelir.
Sanayide - kirli ortamlarda çalışanlar, yaşadıkları ortanım ısı ve neminde problem olanlar, kronik sigara içicilerinin yaşam şartlarını düzelmedikçe tedavi olmaları söz konusu değildir. Bu gruptaki hastaların, halk arasında “deniz suyu” olarak adlandırılan tuzlu sularla burunları temizlemeleri yararlı olacaktır. Bu tuzlu suların evde hazırlanması doğru değildir. Çünkü tuz ve su oranının miktarı iyi ayarlanmalıdır. Bu nedenle piyasada bulunan hazır solüsyonlar tercih edilmelidir.
Korunma Yolları
• Alerjik hastalığı olanların uygun tedavi programı dahilinde tedavisi yapılmalıdır.
• Kış aylarında sıklıkla üst solunum yolu enfeksiyonu geçiriliyorsa; kışa girerken grip aşısı yaptırılmalı, C vitamini yönünden zengin besinler tüketilmeli, mümkün olduğunca temiz ve sağlıklı ortamda bulunulmalı, bulundukları ortamın nemi dengede tutmalıdır. (%)
• Sigara içiyorsa mutlaka bırakılmalı ve sigara içilen ortamlardan uzak durulmalıdır.