Halk arasında geleboru, Frenk üzümü gibi isimlerle de anılan, botanik dünyasında viburnum opulus ismiyle bilinen gilaburu bitkisi, kıpkırmızı top top, salkım şeklinde bir bitki. Acımsı bir tadı olan gilaburu genel olarak suyu hazırlanarak tüketiliyor.
Yetiştirilirken bolca sulamaya ihtiyaç duyan gilaburu bitkisi, Kayseri ve çevresi başta olmak üzere neredeyse tüm İç Anadolu Bölgesinde yetiştirilebiliyor.
GİLABURU'NUN FAYDALARI NELERDİR?
- Böbreklerin sağlıkla çalışmasına destek olmasıyla bilinen gilaburu Bu özelliğiyle böbrek taşlarına ve böbrek kumuna karşı da oldukça etkili olduğu bilinir.
- Sakinleştirici etkileri sayesinde sinir, stres gibi nedenlere bağlı uykusuzluğa iyi gelir.
- Damarlardaki yüksek basıncı azalttığından kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskini azaltır.
- Regl dönemindeki şiddetli ağrıların daha az hissedilmesini sağlar.
- İdrar söktürücü etkisi olan gilaburu, vücuttan fazla suyu uzaklaştırarak ödem ve ödeme bağlı şişkinliklerin de hızla geçmesini sağlar.
- Bağırsakların sağlıklı çalışmasına destek olur ve kabızlığı önler.
- Sivilce, siyah nokta gibi sıkça yaşanan cilt problemlerinin de geçmesine yardımcı olur.
GİLABURU SUYU GÜNDE NE KADAR İÇİLMELİ?
Gilaburu suyunun her gün sabah ve akşam olmak üzere 1 bardak yemeklerden önce ya da sonra içilmesi önerilir.
VİDEO: BÖBREK TAŞI NEDEN OLUR?
Her geçen gün ifal bitkiler listesine yenileri ekleniyor. Diyar diyar dolaan ve çok aratran uzmanlarn engin tecrübeleri ile yepyeni salk srlar ortaya çkyor. Bu yazmzda yer alan gilaburu meyvesi de bu salk srlarndan yalnzca biri. Adn ilk defa duyanlarda bir merak oluturan gilaburu meyvesi, esiz ifalar ile pek çok kiinin yüzünü güldürmeye devam ediyor.
Romatizma arlarndan, strese kadar birçok rahatszla derman olan gilaburu meyvesini ve gilaburu suyunu daha yakndan tanmak için yazmza kulak vermelisiniz. Bir bardak dolusu ifa için sizleri satr aralarnda bekliyor olacak. Gilaburu nedir? Neye iyi gelir? Faydalar nelerdir? Ve daha fazlas imdi sizlerle.
Gilaburu krmz renginde nohut büyüklüünde bir meyve aacnn meyvesidir. Endemik bitkilerden biridir. Ülkemizde Kayseri yöresinde bolca gilaburu aac görülmektedir. Doann sihirli ve mucizevi meyvesi gilaburu Kayseri ile ünlenmitir. Osmanl Dönemi’nden günümüze kadar gelen bu bitkiye o dönemlerde çiçeklerinin güzelliinden dolay “gül ebru” ad verilmitir. Zaman içinde dildeki deiimden dolay gilaburu olarak dillerde dolanmaya balamtr. Geçmii çok eskilere kadar uzanmaktadr.
Gilaburu meyvesi sahip olduu maddeler incelendiinde reçine, vibirnum, valerianic vsit, organik asitler, tanin, salicosides, saponins maddeleri dikkat çeker. Yapsnda 15 farkl aminoasit olmasndan dolay salk için faydal bir besin olarak tercih edilir. Gilaburu aacnn boyu en çok 3 metreye kadar ular. Genel olarak bodur aaçlar yaygndr. Yüksek miktarda C vitamini kayna olan gilaburu, ülkemizde kartopu aac olarak da kendini tantmtr. Latince ismini merak edenler için “viburnum opurnus” olduunu ifade edebiliriz.
Yaklak 40 meyveli bir salkm olan gilaburu aac, üzüm aacna benzer. Salkmlar halinde meyvelerini gösterir. Sonbahar geldiinde meyvelerinin olgunlatn görebilirsiniz. Bol su isteyen gilaburu bitkisi meyveleri bakmndan çok faydaldr. Meyveden elde edilen gilaburu suyu pek çok hastal iyiletirir. Gilaburuyu tadanlar ham üzüm ya da sirke tadna çok benzediini ifade ederler.
Deien iklim koullarndan dolay gilaburu fiyatlar da her sene deimektedir. nternet üzerinden gilaburu meyvesi satan kiilerle iletiime geçerek doal ve organik gilaburular 5 kilosu 35 TL’den satn alabilirsiniz.
Gilaburu böbrek ta tedavisinde kullanlmasyla son zamanlarda en salkl içecek olarak kendini tantmtr. Böbrek saln korumak adna gilaburu suyu içen kiilerin böbrekleri daha aktif çalmaktadr. Böbrek ta rahatszl içinde bulunanlar düzenli olarak gilaburu suyu tüketirse, talar arsz ve sancsz ekilde vücutlarndan atabilirler.
Böbrek ta ve kumlarn eritici özellie sahip olan gilaburu suyu, doktor kontrolü ile kullanlmaldr.
Kayseri’nin krmz eki taneleri gilaburu ne ie yarar?
Gilaburu faydalar arasnda ödem atc ve barsak çaltrc etkisini görmektesiniz. Kilo vermek için öncelikle vücudunuzdaki fazla su miktarn atmanz gereklidir. Bunun için ödem atc besinlerle beslenmelisiniz. Barsaklarnz da salkl ekilde çaltnda metabolizmanz düzene girecek ve kilo vereceksiniz. Gilaburu da ite tam bu noktada size destek olacaktr. Düzenli olarak gilaburu suyu içerseniz barsaklarnz düzene sokup ödem atabilirsiniz. Böylece fazla olan kilolara salkl beslenerek güle güle diyebilirsiniz.
Sosyal medyada yer alan salkl besinler ve içecekler yanl kullanm sonucunda insan saln tehlikeye sokabilir. Bu nedenle tüketmek istediiniz bir besini bilinçli olarak kullanmalsnz. Bilirkiiye veya doktorunuza danarak salkl hareket edebilirsiniz. Gilaburunun zararlar var mdr diye merak edenlere ksaca gilaburu yan etkileri hakknda bilgi verelim.
Gilaburu asitli bir yapya sahiptir. Bu nedenle mide problemleri yaayanlar için tavsiye edilmemektedir. Özellikle de ülser gibi problemlerde gilaburudan uzak durmalsnz. Youn asitlerinden dolay midenizi yorabilir. Bu etkisi dnda gilaburunun hiçbir zarar yoktur. Vitamin ve mineral açsndan güçlü olduu için salkla tercih edebilirsiniz.
Gilaburu brahim Saraçolu ve Ahmet Maranki tarafndan ele alnan ifal bir bitkidir. Dananlarna gilaburu kürleri ile salkl kalma yollarn tavsiye ederler. Ahmet Maranki’ye göre gilaburu:
Gilaburu bitkisi ile hazrlanan scak veya souk içeceklerin, böbrek ta tedavisine kullanldn bildirmektedir. Gilaburu ile salkl kalmak için düzenli ekilde tüketmenizi önerir.
Sonbahar aylarnda meyve veren gilaburu aacndan gilaburu meyvesi toplanr. Bu meyveler su içinde bekletilerek salamura haline gelir. Su içinde bekleyen gilaburu meyveleri, süzgeç veya kevgirden geçirilerek ezilir. Bu ilem için kat meyve skaca da kullanabilirsiniz. Amaç suyunu almak olacaktr.
Suyunu ayrdnz gilaburu meyvesine dilediiniz miktarda içme suyu ekleyebilirsiniz. Hazrlam olduunuz gilaburu urubu serin ve karanlk yerde saklanmaldr. Ömrünün uzun olmas için az kapal ekilde muhafaza edebilirsiniz. eker ilave edilmesi pek tavsiye edilmez. eker ilave edilen gilaburu uruplarnn besin deeri kaybolacaktr.
Böbrek Ta Belirtileri Nelerdir? Nasl Düer? yi Gelen ifal Bitkiler
Gilaburu nedir?
Gilaburu aslında çalı şeklinde bodur bir ağacın adıdır. Genellikle İç Anadolu bölgemizde yetişen gilaburu kırmızı salkım şeklinde meyveler verir. Sohbaharda toplanan gilaburu meyveleri su için de salamura yapılır ve ilk başta sahip olduğu acı tadını bu sayede kaybeder.
Gilaburu neye iyi gelir?
Gilaburu yüksek miktarda C vitamini içerir. Sonbaharda toplanan gilaburu meyvesi ve gilaburu suyu böbrek hastalıklarına, astım, romatizma, yüksek tansiyon, kabakulak, uyku bozukluğu gibi sorunlara iyi gelir.
Regl ve menopoz döneminde gilaburu kabuğu
Gilaburu kabuğu da meyvesi kadar faydalı olduğu bilinen bir bölümüdür. Gilaburu kabuğunun kramplara ve kas gerginliklerine iyi geldiği söylenmektedir. Yumurtalık ve dölyatağı kasları ile ilgili problemlere karşı etkili olan gilaburu kabuğu dölyatağını yatıştırıcı ve adet sancısını azaltıcı etki gösterir. Gilaburu kabuğunun fazla görülen regl kanamaları ve menopoz döneminde yaşanabilecek aşırı kanamalara karşı da etkili olduğu söylenmektedir.
Gilaburu kabuğu çayı nasıl hazırlanır?
Dölyatağı ve yumurtalık ağrılarına karşı eşit miktarda gilaburunun ve kediotu kökü çayının karıştırılarak kullanılabileceği söyleniyor. Yarım tatlı kaşığı Gilaburu kabuğu ile yarım bardak suda gilaburu çayı hazırlayabilirsiniz. Ardından yarım tatlı kaşığı kediotu kökünü yarım bardak kaynar suda haşlayıp 10 dakika demlendirebilir ve eşit oranda bu iki çayı karıştırabilirsiniz.
Gilaburu (Viburnum opulus L.) çok yıllıklı, çalı formunda bir bitkidir. Orta Asya kökenli olmakla birlikte yabancı literatürlerde “Cranberrybush” olarak da bilinmektedir[1]. Osmanlı ve Selçuklu döneminde bu bitkiye çiçek açtığında oluşturduğu hoş görüntüden dolayı “gül ebru” adı verilmiş ve farklı bölgelerde “gilaboru, girabolu, gilabba, giligili, gilabu, gildar, giraboğlu” olarak anılmasına karşın en yaygın ismi “gilaburu” olmuştur [1,2,3,4]. yıla kadar yaşayabilmekte olan bitki sonbaharda kırmızı parlak renkli meyvelerini verir [5]. Kaliteli meyve elde etmek için organik maddelerce zengin toprak, bol miktarda su ve güneş ışığına ihtiyaç duymaktadır [6]. Avrupa’da yaprak, sap ve meyvesi idrar attırıcı olarak bilinmektedir[1].
Gilaburu ülkemizde başta Kayseri olmak üzere Bursa, Sakarya, Tokat, Sivas illerinde doğal olarak yetişmektedir [5]. Kayseri’de geleneksel bir içecek olarak tüketilmektedir. Bu aşamada ekim ve kasım ayında toplanan meyveler su ile yıkandıktan sonra sap ve benzeri kısımlarından ayılır. Toprak küplere veya plastik kaplara konulduktan sonra üzerine su ilave edilir ve hava almayan serin, kuru bir yerde 3 ay kadar muhafaza edilir. Bu süre boyunca olgunlaşmaya bağlı olarak meyvenin kendine has buruk tadında iyileşme meydana gelir. Olgunlaşma sonrasında meyvelerin posası çıkartılır. Çıkan posa dörtte bir oranında sulandırılıp isteğe bağlı olarak şeker ilave edilerek tüketime hazır hale getirilir [4,7].
Çalışmalar farklı miktarda demir, bakır, çinko, mangan, sodyum, magnezyum, kalsiyum, fosfor ve azotu içeriğinde barındırdığını göstermektedir [8]. Nektar ve meyve suyu olarak da kullanılan gilaburu meyvesi, içeriğindeki askorbik asit ve fenolik asitlerden kaynaklı olarak antikansorojen, antimikrobiyal ve antioksidan* özelliğe sahiptir [9,10,11]. Yapılan bir çalışmada gilaburunun meyvesine oranla yaprak kısmında daha fazla miktarda azot ve kalsiyum içerdiği belirlenmiştir. Aynı çalışmada demir içeriği açısından çoktan aza doğru yaprak, sap, meyve olarak sıralandığı belirtilmiştir [8]. Gilaburunun içeriğindeki protein miktarı bir çalışmada %, başka bir çalışmada ise % olarak saptanmıştır [12,13]. Buradan da görülmektedir ki protein içeriği; yetiştirildiği coğrafi şartlar, toprak yapısı, çeşidi, genetik faktörler ve hasat zamanı gibi etkilere bağlı olarak değişiklik göstermektedir [14]. Gilaburu gram gallik asit*/kg oranında polifenol* içerir [10]. 1 gram kuru maddenin enerji içeriği kcal olarak tespit edilmiştir [15]. Gilaburu meyvesi vitamin K ve reçine içermesinin yanında bitkiye kendine özgü bir koku veren valerik asidi* de içermektedir[16].
Gilaburu özellikle Kayseri ve çevresinde; böbrek taşlarının düşürülmesinde, öksürüğün giderilmesinde ve mide rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılır [17].Gece uyku esnasında ani ve şiddetli meydana gelen kas spazmları üzerinde gilaburunun olumlu etki sağladığı bilinmekte ve bu sebepten dolayı ingilizcede “cramp bark” olarak isimlendirilmektedir[3].Kurutulmuş meyve ve tohumlarının da yüksek oranda antimikrobiyal özellik gösterdiği belirlenmiştir[18,19]. Ciltte oluşan yaralar için bitkinin gövde kabuklarından elde edilen tozlar tereyağı ile karıştırılıp kullanıldığı ve boğaz ağrısı, diş ve dil iltihapları için ise çiçek ve meyvelerinin suda kaynatılıp tüketildiği bilinmektedir[5]. Bunların yanı sıra kabuk ve yaprakları, kabakulak ve göz hastalıklarında kullanılmakta[20], bağırsak solucanlarını düşürmek için gilaburu meyvesinin preparatları hazırlanmaktadır[21]. Sonuç olarak; bol miktarda C vitamini ve antioksidan özellik gösteren maddeler içeren gilaburu meyvesi gıda endüstrisinde kullanımının yanında meyveleri boya ve mürekkep endüstrisinde de kullanım alanı bulmuştur[7]. Gilaburu; vitamin, mineral, polifenol açısından zengin ve sağlık üzerine birçok olumlu etkisi bulunan bir meyvedir. Yapılan çalışmalar göstermektedir ki sadece meyvenin kendisi değil sap, kabuk, yaprak ve tohumu da çok sayıda yararlı maddeyi içinde barındırmaktadır. Türkiye’de coğrafi işareti alınmış olan bu meyvenin toplum tarafından daha çok bilinmesi ve tüketilmesi gerekmektedir.
Antioksidan: Vücutta serbest radikalleri bağlayarak potansiyel olarak zararlı birçok olumsuz etkiyi durdurmaktadır[10,11].
Gallik asit:Hidroksi gruplarının 3, 4 ve 5 konumlarında olduğu bir trihidroksibenzoik asittir[22].
Polifenol:Polifenoller her molekülde birden fazla fenol grubunun bulunduğu, antioksidan özelliği gösteren, bitkilerde doğal olarak bulunan ve onların renklerinden sorumlu olan bileşiklerdir.
Valerik asit:Beş karbon atomu içeren düz zincirli doymuş yağ asidi[23].
[1]Alifakı, Y. Ö. (). Gilaburu (Viburnum opulus L.) meyvesinden yeni yöntemlerle fenolik bileşenlerin ekstraksiyonu ve gilaburu tozunun mikroenkapsülasyonu.
[2]Ekici, L. , Velioğlu, S. (). Gilaburu ve Sağlık. Cinetarım, monash.pw
[3]Zarifikhosroshahi, M. (). Gilaburu (Viburnum opulus L.) Meyvelerinde Biyoaktif, Biyokimyasal ve Besin Element İçeriklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
[4] Hizlisoy, H. (). Çeşitli Mikroorganizmalar Üzerine Gilaburunun Antimikrobiyal Etkisinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri,
[5]Yıldız, R. & Ekici, H. (). Gilaburu (Viburnum opulus L.)’nun Farmakolojik Açıdan Değerlendirilmesi . Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Derneği Bülteni , 10 (1) , . Retrieved from monash.pw
[6] Koca, S. (). Kayseri İlinde Gilaboru Bitkisi (Viburnum Opulus L.) Üzerinde Bulunan Arthropoda Türlerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. 62 s.
[7] Soylak, M. ,Elci, L. , Saracoglu, S. , Divrikli, U. ,(). Chemical Analysis of Fruit Juice of European Cranberrybush (Viburnum opulus), from Kayseri-Turkey. Asian J Chem, 14(1):
[8]Taşkın, O. , Aşık, BB. , İzli, N. , (). Gilaburu Bitkisinin (Viburnum opulus L.) Meyve, Sap ve Yaprağının Mineral İçeriği. KSÜ Tar Doğa Dergisi 22(2): DOI /monash.pw
[9]Çam, M., Hisil, Y. ,(). Comparison of chemical characteristics of fresh and pasteurised juice of gilaburu (Viburnum opulus L.). Acta Alimentaria, 36, –
[10]Rop, O. , Reznicek, V. , Valsikova, M. , Jurikova, T. , Mlcek, J. and Kramarova, D. (). Antioxidant Properties of European Cranberrybush Fruit (Viburnum opulus var. edule). Molecules, 15,
[11]Kraujalyte, V. , Venskutonis, P.R. , Pukalskas, A. , Cˇesoniene, L. and Daubaras, R. (). Antioxidant properties and polyphenolic compositions of fruits from different European cranberrybush (Viburnum opulus L.) genotypes. Food Chemistry, , –
[12]Kalyoncu, IH. , Ersoy, N. , Elidemir, AY. , Karal,i ME. , (). Some Physico-Chemical Characteristics and Mineral Contents of Gilaburu (Viburnum opulus L.) Fruits in Turkey. International Scholarly and Scientific Research & Innovation, 7(6):
[13]Akbulut, M. ,Calisir, S. , Marakoglu, T. , Coklar, H, . (). Chemical and Technological Properties of European Cranberrybush (Viburnum Opulus L.) Fruits. Asian Journal of Chemistry, 20(3):
[14]Er, F. , Özcan, MM. , (). Chemical Compositional Properties and Mineral Contents of Some Apple Cultivars. South-Western Journal of Horticulture Biology and Environment, 1(2):
[15]Herrera, C.M. , (). Vertebrate-dispersed plants of the Iberian peninsula: A study of fruits characteristics, Ecological Monographs, 57,
[16]Kalyoncu, İ.H. , Babaoğlu, D. , Yılmaz, M. , (). Gilaburu'nun ( Viburnum opulus L.) Yeşil Uç Çeliklerinde Çelik Köklenmesi Üzerine Bazı Hormonların Etkileri, Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi s
[17]Çam, M. (). Kayseri Bölgesi’nde Tüketilen Gilaburu (Viburnum opulus) Meyve Suyunun Organik asit ve Fenolik Bileşiklerinin Yüksek Basınç Sıvı Kromotografisi(HPLC) ile Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
[18]Sağdiç, O., Aksoy, A., Özkan, G. (). Evaluation of the Antibacterial nad Antioxidant Potentials of Cranberry (Gilaburu, Viburnum opulus L.) Fruit Extract. Acta Alimentarias, 35 (4): –
[19]Cesonienė, L., Daubaras, R., Viškelis, P., Sarkinas, A. (). Determination of the total phenolic and anthocyanin contents and antimicrobial activity of Viburnum opulus fruit juice. Plant foods for human nutrition, 67(3)
[20]Yürüker, A. (). Viburnum orientale Pallas üzerinde fitokimyasal çalışmalar, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
[21]Tuzlacı, E. (). Şifa Niyetine, Türkiye’nin Bitkisel Halk İlaçları, 1. Basım, Alfa Yayınları, İstanbul,
[22]National Center for Biotechnology Information (). PubChem Compound Summary for CID , Gallic acid. Retrieved October 15, from monash.pw
[23] Team, E. B. I. W. (n.d.). valeric acid (CHEBI). Retrieved October 15, , from monash.pw?chebiId=