Gluten genellikle tahllarnda bulunan bir protein çeididir ve normalde sindirimi de kolaydr. Baz kiilerde ise çeitli sebeplerden dolay gluten barsak problemleri yaratabilir ve sindirimi zorlaabilir. Glutenli bir gda aldktan sonra gaz, hazmszlk, ikinlik gibi problemler yaayanlarn glutensiz diyet listesi oluturmas ve beslenme düzenini deitirmesi gerekmektedir.
Gluten sindirimi problemi tp dilinde Çölyak hastal olarak isimlendirilen rahatszlkta en sk görülür. Çölyak hastalarnda gluten ince barsak sorunlarna yol açar ve barsakta besinlerin vücuda yararl hale getirilmesi sürecinde sorunlar oluur. Çölyak hastas olan veya buday alerjisi olan kiilerin dnda da bazen gluten vücutta rahatszlk veriyor olabilir. Yani gluten intolerans durumu yaanabilir. Bu tip durumlarda da glutensiz diyet önerilebilir.
Glutensiz diyet Canan Karatay ile daha çok gündeme gelmi bir konu oldu diyebiliriz. Prof. Dr. Canan Karatay günümüzde kullanlan teknolojilerle üretilen besinlerdeki glutenin artk salkl olmadn savunmaktadr. Bu yüzden de özellikle ekmek üretiminde kalitesiz unlarla üretilen seçeneklerin zararl olduunu söylemektedir.
Glutensiz beslenmede B vitamini açsndan zengin besinlerden uzak durulduu için unutkanlk, yorgunluk, halsizlik gibi ikayetler ortaya çkabilmektedir. Glutenli gdalarla benzer besin deerine sahip gdalar diyete eklenerek bu sorunlarn önüne geçilebilir. Örnein karabuday, kinoa, keten tohumu ve glutensiz ekmekler tercih edilebilir.
Çikolatada Gluten Var M?
Bulgurda Gluten Var M?
Glutensiz diyet örnekleri tek tip deildir çünkü kiilerin vücut yaplar, yaam artlar ve kiisel özelliklerine göre ayarlama yaplmas gerekir. Özel diyet listelerinin beslenme uzman kontrolünde yaplmas gerekmektedir. Bir uzmana dantktan sonra internetteki örnek menülerden faydalanabilirsiniz. imdi vereceimiz listeyi de glutensiz diyet örnei olarak inceleyebilirsiniz. Aadaki listeye ek olarak, ara öünlerde 10 adet çi fndk veya badem ya da 1 elma yiyebilirsiniz.
Pazartesi
Sal
Çaramba
Perembe
Cuma
Cumartesi
Pazar
Gluten Hassasiyetinin En Yaygn 15 Belirtisi
Yulafta Gluten Var M? Glutensiz Yulaf Olur Mu?
Gluten çeren Besinler Listesi
Gluten Diyeti Tarifleri kategorisinden tamam denenmi, gluten içermeyen güvenilir tariflere ulaabilirsiniz!
Salkl Glutensiz Un Çeitleri Listesi
Gluten Nedir? Gluten Alerjisi ve Zararlar
Gluten Diyeti Yapanlar Ramazanda Nasl Beslenmeli?
Çölyak Hastal Nedir? Belirtileri ve Tedavisi, Glutensiz Tarifler
Glutensiz Yiyecekler Listesi, Gluten çermeyen Tüm Besinler Burada!
Çölyak hastalığı otoimmün kaynaklı bir hastalık olup ince bağırsakladaki villusların duyarlılığına bağlı olarak gelişir. Malabsorbsiyon, diyare, ağırlık kaybı ve anemi sıklıkla bu hastalarda görülür. Yapılan epidemiyolojik çalışmalar dünya üzerinde %1 oranında çölyak hastası olduğunu göstermektedir. Türkiyede yapılan bir çalışmaya göre ise bu oran yaklaşık %’tür. Sıklıkla görülen iller arasında Gaziantep, Adıyaman, Diyarbakır, Adana gelmektedir.
Gluten proteinine karşı hassasiyet gelişimine bağlı olarak birçok kompikasyonun da geliştiği çölyak hastalığının geçerli ve etkili tek tedavisi ise ‘glutensiz beslenme’dir. Buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllarda gluten proteini bulunmaktadır. Bu tahıllar ve bu tahılların kullanılarak yapıldığı geleneksel besinler de diyetimizden çıkarılmalıdır.
Glutensiz besinleri alırken de dikkatli olmalıyız. Çapraz bulaşmanın olmadığına emin olduğumuz yerlerden alışveriş yapmaya özen göstermeliyiz. Günlük çok düşük miktarları tolere edebilen bu hastalar bu miktarın üzerinde gluten alımında ince bağırsaklarda harabiyete yol açabilirler.
Son zamanlarda görülme sıklığı da artan bu hastalık her yaşta görülebilmektedir. Diğer hastalıklarla da ortak bir çok belirti görüldüğü için ayırt edilmesi tedavisi için de oldukça önemlidir. Teşhisinde kabul edilen altın standart yöntem ‘ince bağırsak biyopsisi’dir.
Özel beslenme şekli olan hastalıklarda devlet bu bireylere belli miktarlarda ödeme yapmaktadır. Bu miktarlar yılı itibariyle;
yaş arası için: 78,75 tl
yaş arası için: tl
15 yaş üstü için: ,75 tl olarak belirlenmiştir.
Insanların bu konudaki bilnçlenme düzeyi de artış göstermektedir. Çölyak hastaları için özel tariferin geliştirildiği, bulaşmanın olmayacağı glutensiz besinlerin üretildiği bir çok restaurant, kafe, üretim merkezleri de ülkenin bir çok yerinde hizmete girmektedir. Çölyak hastalığı ile mücadele etmek ve bu hastaların hayatını kolaylaştıracak adımlar atmak için dernekler, vakıflar da vardır. Belli zamanlarda özellikle çölyaklı çocuklarla yapılan kamplar, etkinlikler bu farkındalığı her geçen gün arttırmaktadır.
Ancak; glutensiz ürünlerin fiyatları devlet desteğinin yeterli olamayacağı bir düzeyde kalmaktadır. Bu konudaki yaklaşımlar tekrar değerlendirilmeli, ömür boyu glutensiz beslenmesi gereken bu kişilerin hayatlarını daha kolay idame ettirebilecekleri koşullar da sağlanmalıdır.
Risk faktörleri ve nedenleri:
Çölyak hastalığının gelişiminde en önemli risk faktörlerinden biri HLA geni ile ilişkili DQ-2 ve DQ-8 genidir. Tip-1 diyabeti olan bireylerin de genetik olarak bu genlerinde bozukluk olabildiği bilinmektedir; buna bağlı olarak çölyak hastalığı görülme riski de bu hastalarda sağlıklı bireylere göre daha fazladır. Diğer ilişkili hastalıklar ise besin alerjileri, Turner sendromu, Down sendromu, seçici IgA defektleri, romatoid artrit de sayılabilir. Birçok çalışma çölyaklı çocukların bağırsak floralarında meydana gelen değişimler ve çocukluk çağında görülen viral entorapatik enfeksiyonların hastalığa neden olduğunu göstermektedir.
Glutensiz beslenmeye bağlı olarak bu bireylerde vitamin, mineral yetersizlikleri de sıkça görülebilir. Tüketilemeyecek tahıllar yerine doğru besinleri beslenmemize ekleyerek bu yetersizliklerin önüne geçilmelidir. Karbonhidrat, posa gibi besin ögelerinin de değerlendirilmesi gerekmektedir.
Glutensiz diyette doymuş yağ asitleri, yağlar, basit şekerler, sodyum, şeker ve alınan toplam kalori artış gösterirken; çinko, magnezyum, demir, kalsiyum, folat ve diyet lifinde azalmalar görülür.
Etiket okuma alışkanlığı kazanılması tüm bireylerde olması gerekirken hassas hastalıklar için bu daha da önemli hale gelmektedir. Türkiye’de glutensiz besinler için etiketleme bilgileri “Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği”nin Ambalajlama ve Etiketleme-İşaretleme Bölümünde yer alan genel kuralların yanı sıra aşağıdaki kurallara da uymaktadır.
a) Glutensiz gıda maddelerinde, gıda maddesi adı ile birlikte ambalaj rengi ile kontrast teşkil edecek şekilde “Glutensiz” ifadesi bulunur.
b) Glutensiz gıda maddelerinde, gıda maddesinin adı ile birlikte “Gluten miktarı 20 mg/kg’ı geçmez” ifadesi yer alır.
c) Gluteni azaltılmış gıda maddelerinde, gıda maddesinin adı ile birlikte ambalaj rengi ile kontrast teşkil edecek şekilde “Gluteni azaltılmış” ifadesi yer alır.
d) Gluteni azaltılmış gıda maddelerinde, gıda maddesinin adı ile birlikte içerdiği “gluten miktarı” mg/kg olarak açıkça görülebilir ve diğer etiket bilgilerinden kolayca ayrılabilir şekilde yazılır.
e) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, ambalaj rengi ile kontrast teşkil edecek ve kolaylıkla görülebilecek şekilde “Doktor tavsiyesiyle kullanılmalıdır” ifadesi yer alır.
f) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerde, beslenme beyan tablosunda vitamin ve mineral değerleri belirtilmelidir.
Ayrıca glutensiz besinleri kontrol etmek için yapılmış uygulamalar da bulunmaktadır.
Çölyak hastaları için beslenme önerileri:
Et, tavuk, balık, yumurta gibi besinleri tüketmelerinde herhangi bir sorun yoktur.
Gluten içerdiği bilinen her türlü besinden uzak durulmalıdır. Irmik, bulgur, keşkek, tarhana, kuskus, bozanın da yasak olduğu unutulmamalıdır.
Içeriği bilinmeyen her türlü besin ve mısır gevreği, pirinç gevreği gibi ürünler de tüketilmemelidir.
Tahıl ve türevlerini içeren her türlü katkı maddesi, koruyucu, aroma verici maddeni eklendiği paketli ürünlere dikkat edilmelidir.
Bu kişilerde besin ögesi yetersizlikleri görülebileceğiiçin yerine takviye alınmalıdır.
Glutensiz diyet bir eliminasyon diyetidir.
Pirinç, mısır, mercimek ile hazırlanan yemekler rahatlıkla tüketilebilir.
Kağıt helva, gofret, dondurma külahı da gluten içermektedir.
Glutensiz diyet, tanısı konmuş gluten intoleransı veya çölyak hastalığı olanlar için kullanılan bir beslenme şekli. Ama sağlıklı bireyler için glütensiz diyet bir zayıflama yöntemi mi? Son yıllarda çok konuşulan gluten hakkında bildikleriniz gerçekten doğru mu, birlikte inceleyelim… Öncelikle gluten nedir ona bakalım.
Gluten arpa, çavdar ve buğday gibi tahıllar içinde bulunan doğal bir protein türüdür ve aslında tahılın önemli ve faydalı kısmıdır. Büyük yapılı bir protein olduğu için hassasiyeti olan bazı bireyler tarafından veya çölyak hastaları tarafından sindirilemez ve birçok sağlık sorununa sebep olur. Elastik yapısıyla hamurlara dayanaklılık veren ve ekmeğe yapısını kazandıran gluten proteinidir.
Gluten intoleransı, glüten içeren herhangi bir gıda yedikten sonra gluteni tolere edememe durumudur. Genelde gluten tükettikten sonra şişkinlik, karın ağrısı, ishal, mide bulantısı, kabızlık ve bağırsak problemlerine sebep olabilir.
Glutensiz diyetin aslında çıkış noktası çölyak hastalığıdır. Çölyak hastalığı; temelde buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllarda bulunan gluten maddesinin neden olduğu otoimmun bir bağırsak hastalığıdır. Sadece ince bağırsakta sınırlı kalmayıp farklı organ ve sistemleri de etkileyebilir. Çocukluktan erişkinliğe her yaş grubunda ortaya çıkabilir. Uzun süren ishal, tekrarlayan karın ağrısı, uzun süren kabızlık, tekrarlayan kusma atakları, kilo alamama, kilo kaybı ve boy kısalığı, belirtileri arasında yer alır. Yalnız bu belirtiler olmaksızın hastalık sessiz bir seyir de gösterebilir. Hastalığın tek ve kesin tedavisi, glutensiz diyettir. Çölyak hastaları glutensiz diyete ömür boyu devam etmelidir. Aksi takdirde diyete tam uyulmaması veya bırakılması, hastalığın bulgularının tekrarlamasına yol açabilir.
Glütensiz beslenme yukarıda bahsettiğim gibi gluten hassasiyeti veya çölyak hastalığı olan kişilerin gluteni tüketmemek adına uyguladığı bir beslenme modelidir. “Gluten diyeti olarak da anılan glutensiz diyet, adından da anlayabileceğiniz gibi glutenli gıdaların beslenme programından tamamen çıkarıldığı bir düzen sunuyor.
Pirinç, mısır, nohut, darı, kara buğday, amaranth, kinoa gibi gıdalar glutensizdir. Ayrıca raflarda yer alan ve üzerinde ‘Glutensiz’ ibaresi bulunan un, makarna, şehriye, çikolata, kraker ve irmik gibi besinler glütensiz beslenmede tercih edilebilir. Glutensiz beslenme planında yediğiniz her şeyin etiketini kontrol etmelisiniz. İşlenmemiş besinler (meyve, sebze vb.) doğal olarak glütensizdir. Ancak, işlenmiş besinlerde (paketli gıdalar) ve birçok tahılda gluten yaygın olarak bulunmaktadır.
Glutensiz diyette buğday, arpa, çavdar ve yulaf katkılı her türlü ürün (un, bulgur, irmik, makarna, şehriye, kuskus, ekmek, kek, pasta, kurabiye, bisküvi, börek, çörek, gofret, simit, kraker, dondurma külahı, unlu tatlılar, gluten içeren hazır salça, ketçap, un ilave edilen çorbalar, soslar, tarhana ve yarma) gibi besinler yasaktır. Ayrıca galeta unuyla hazırlanmış besinler, bira gibi malt kullanılan içecekler, gluten içeren hazır çorbalar, köfte, pane harçları gibi hazır çeşniler diğer yasak olan gıdalar arasında yer alıyor. Bunlara ek olarak tuzlu, soslu kuruyemişler, glutenle yapıştırıldığı için yasak kategorisinde
Glutensiz beslenmek kilo vermenize yardımcı olabilir ama bu genel olarak simit, makarna, kraker ve hamur işleri gibi rafine karbonhidratlarla dolu besinlerden uzak durma sonucu gerçekleşir. Tüm bu besinlerden tamamen kaçınmak ve onların yerine sebzeleri, kinoa ve karabuğday gibi sağlıklı ve glutensiz tam tahılları koymak karbonhidrat fazlasını kesecek, lif ve besleyici gıdaların alımı ile enerji alımını sağlayacaktır. Ancak, glutensiz beslenmek bilinçle yapılmadığında kilo alınmasına da sebep olabilir.
Glütensiz besinler, tanısı konmuş glüten hassasiyeti veya çölyak hastalığı olanlar için elbette daha sağlıklı. Ama sağlıklı bireyler için aynı şeyi söyleyemeyiz. Gluten duyarlı veya çölyak hastası olmayan kişiler için herhangi bir yararı yoktur. Ayrıca sağlıklı bireylerde glütensiz beslenmenin uzun vadede diğer sağlık sorunlarına sebep olabileceğini gösteren başka çalışmalar da var. Gastroenterology dergisinde yayımlanan çalışmaya , 18 yaş ve üzeri 28 birey dahil edilmiş. Bir gruba günde 14 gram glüten içeren bir diyet verilirken, diğer gruba glütensiz bir diyet verilmiş. Çalışmanın sonucunda gluten hassasiyeti olmayan bireylerde glutensiz beslenme şeklinin bir avantaj yaratmadığı bulunmuş, ayrıca tam aksine sindirim sitemini bozabileceği de söyleniyor.
SONRAKİ YAZIÖNCEKİ YAZI
Gluten etiketleri nasıl okunur?Bu, çölyak hastalığı ve çölyak dışı gluten duyarlılığı olan veya başka nedenlerle glutensiz bir diyet uygulayan kişiler için önemli bir konudur.
Glutensiz semboller ve belgelendirme aramanın yanı sıra, her zaman içerik listesini kontrol etmelisiniz. Buğday, arpa, çavdar ve yulaf kontrol edilmesi gereken temel malzemelerdir.
Buğday içermemesinin mutlaka glutensiz anlamına gelmediğini unutmayın.
Gluten içeren bir tahıl listeleniyorsa, bir ürünü hızlı bir şekilde hesaba katmayabilecek herhangi bir alerjen uyarısı olup olmadığını kontrol edin (bazı ülkelerde, alerjen uyarı ifadelerinin isteğe bağlı olduğunu unutmayın). Bununla birlikte, hangi bileşenlerin alerjen olarak listelenmesi gerektiği konusunda farklılıklar olabilir; ABD'de, arpa ve çavdar, listelenmesi gereken ilk sekiz alerjen arasında değildir.
Bileşenlerin listesi tamamen açık olsa da, sonunda genellikle fark edilmesi gereken başka bir husus olarak "içerebilir" ifadesi vardır. "Eser miktarda gluten içerebilir" veya "buğday da işleyen bir fabrikada üretilmiştir", kaçınılması gereken diğer ürünlere ömonash.pwı ülkelerde 'içerebilir' ifadelerinin isteğe bağlı olduğunu unutmayın.
Son olarak, bir pastanedeki kekler gibi taze yapılmış ve tesis bünyesinde satılmak üzere önceden paketlenmiş gıdaya dikkat edin. Bu tür kuruluşlarda, bileşenlerin veya olası kontaminasyonun eksiksiz açıklamasını istemek genellikle en iyi yoldur.