Göbek deliği enfeksiyonu (omfalit) her yaşta olabilir ancak yenidoğan dönemi (0-28 gün) omfalit için çok daha hassas olmamız gereken dönemdir.
Omfalit göbek bağı düşmeden önce veya düştükten sonra olabilir.
Göbek bağı bakımının kötü olması ve göbek bağı düştükten sonra hijyen kurallarına dikkat edilmemesi sonucu bakteriler tarafından (genellikle S. aureus veya E. coli) enfeksiyon oluşur.
Göbek bağının düşmesini izleyen birkaç gün içinde ortaya çıkan irinli ya da kanlı akıntılar erken dönem bir omfalitin ilk bulgusu olabilir. Enfeksiyon göbek bağında sınırlı kalabileceği gibi, çevre deriye sıçrayarak kızarıklığa neden olabilir.
Bu belirtilerden biri varsa mutlaka doktora başvurun.
Tedavi şekli bebeğin yaşına ve enfeksiyonun şiddetine göre planlanır.
SAĞLIKLI VE MUTLU GÜNLER.
UZ. DR. DÜNDAR YAYKIRAN
ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI
https://www.instagram.com/uz.dr.dundaryaykiran/
Facebook.com/ Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN
YouTube.com/ Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN
Twitter.com/Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN
Göbek kordonu içinde bir atardamar ve iki toplardamar vardır. Göbek kordonu, doğumdan hemen sonra göbeğe yakın bir yerden özel bir aygıt ile tutulur ve bunun üzerinden kesilir. Göbek düştüğünde, bu damarların içlerinde oluşan pıhtı ile tıkanmış olması gerekir. Eğer pıhtılaşma yeterli olmazsa göbekten sızıntı şeklinde kanama olur. Kanda pıhtılaşmayı sağlayan etmenlerden biri K vitaminidir. Karaciğerde yapılan bu vitamin, prematüre bebeklerde daha belirgin olmak üzere yenidoğan bebeklerde yeterli düzeyde olmayabilir. Bu nedenle, her doğan bebeğe K vitamini iğnesi yapılmaktadır. Ancak, buna karşın gene de bazı bebeklerde sızıntı şeklinde kanama olabilir. Kanama, genellikle ilk 48 saat içinde kendiliğinden durur. Durmayan kanamalarda, açık damar uçları gümüş nitrat denilen kimyasal bir kalem ile Çocuk cerrahı tarafından yakılır. Eğer kanama sürecek olursa dikiş konularak durdurulabilir.
Göbek düştükten sonra, içeri çökmüş göbek halkası içinde saptanan parlak ve kırmızı renkte, üzeri pütürlü, minik bir karnıbahar görünümünde büyüklüğü 1 cm’ye kadar varabilen göbek bağı kalıntısıdır. Bebeğin iç çamaşırına bulaşan sarı renkli bir akıntıya neden olur. Göbek düştükten sonraki ilk birkaç gün akıntının olması doğaldır. Kendiliğinden geçmezse, göbek kordonu kalıntısına gümüş nitrat uygulanması yeterlidir. Kimi zaman bu uygulamayı birkaç kez yinelemek gerekir. Eğer geçmiyorsa, o zaman dip kısmından bağlanması ya da çıkarılması gerekir. Bağlanan doku 2-3 gün içerisinde kendiliğinden düşer. Gümüş nitrat uygulamasında sonra göbek çevresinde bir siyah alan meydana gelebilir. Bu durum birkaç hafta içerisinde normale döner. Eğer bu tedaviye yanıt alınamıyorsa umblikal kalıntılar, polipler ya da umblikal sinüs akla gelmelidir.
Göbek polipi, göbekten dışarı doğru uzanan parlak ve açık kırmızı renkli bir doku şeklindedir. Akıntı ya da kanama yoktur. Kendiliğindan kaybolmaz, bu nedenle ya granülomda olduğu gibi bağlanması ya da küçük bir cerrahi işlem ile çıkarılması gerekir. Polip üzerine gümüş nitrat uygulanmasının bir yararı olmaz.
Resim 1: İki farklı hastada umblikal granülom görünümü (Sağdaki hastada umblikal herni de mevcut).
Resim 2: Granülom eksizyonundan sonra gümüş nitrat ile koterizasyon uygulanan hastada göbeğin siyah renkte görünmesi (Bu durum geçici)
Günümüzde doğumların çoğunluğunun hastanelerde yapılması nedeniyle oldukça az görülmektedir. Bebeklerde göbek enfeksiyonu hafif ya da ağır olabilir. Hafif enfeksiyonlarda, göbekten sarı-yeşil renkli bir akıntı ve göbek çevresinde hafif bir kızarıklık görülür. Göbeğin antiseptik sıvılar ile temizlenmesi, yerel olarak antibiyotikli pomad uygulanması ve (her hastada gerekmemekle birlikte) ağızdan antibiyotik uygulanması ile tedavi edilebilir. Ağır enfeksiyonlarda ise, göbek çevresindeki kızarıklık belirgindir. Enfeksiyon buradan karın içine ve göbekte henüz tam olarak kapanmamış damarlar yoluyla da kana taşınabilir (sepsis). Göbek çevresinde yaygın olan kızarıklık zamanla daha da koyulaşabilir (fasya etkilenebilir) ve bebek karnına dokunulduğunda ağlayarak tepki verir. Bu bebekler mutlaka hastane koşullarında ve damardan uygulanacak antibiyotikler ile tedavi edilmelidir.
Bebeklerde Göbek Sorunları
Bebeğinizi sonunda kollarınıza aldınız ama göbek bağı bakımında dikkat edilmesi gerekenler kafanızı mı karıştırıyor? O halde "Göbek bağı bakımı nasıl yapılır?" sorusunun tüm ayrıntılarını öğrenmek için yazımızı sonuna kadar okumanızı tavsiye ederiz. Göbek bağı düştükten sonra yapılacakları da anlatacağımız yazımıza geçmeden önce Yenidoğan Bakım Önerileri'mize de mutlaka göz atmanızı tavsiye ederiz.
Hem göbek bağı hem de göbek kordonu olarak karşımıza çıkan bu doku hamilelik sürecinde bebeklere oksijen ve besin taşımakla görevlidir. Ancak, doğumla birlikte bebeğin artık bunlara ihtiyacı kalmaz ve göbek kordonu kesilir. Geriye kendi kendine düşmesi için küçük bir kısım bırakılır ve bu doku her ne kadar canlı bir doku olmasa da ciddi bir bakım gerektirir.
Göbek bağının rengi hem sağlıklı bir bakımın yapılıp yapılmadığını hem de iyileşme aşamalarını gösteren önemli bir etmendir.
Bebeğiniz eve ilk geldiğinde göbek bağının rengi mavi/beyaz bir görüntüde olacaktır. Ancak zamanla kahverengimsi/ siyahımsı bir renge bürünür. "Bebeğin göbek bağı neden kararır?" sorusunun peşine düşmenize ise hiç gerek yoktur; çünkü göbek bağının siyahlaşması iyileşmeye başladığını gösterir.
Bebekler doğduktan sonraki 2 hafta içinde göbek bağlarının tamamen iyileşmesi ve düşmesi beklenir. Ancak, göbek kordonunun iyileşme süreci 3 haftaya kadar da uzayabilir. Eğer göbek bağı enfeksiyon kapmadıysa ve kordon bakımı düzenli yapılıyorsa endişelenmenizi gerektiren bir durum yoktur.
Aksine göbek bağının erken düşmesi kanama, bölgede enfeksiyon ya da granülom adı verilen bir dokunun bölgede kalmasına neden olabilir. Bu durumda, mutlaka doktorunuza başvurmalı ve muayene talep etmelisiniz.
Bebeğinizin göbek bağı düştükten sonra parça kaldıysa bu durum göbek bağının zamanından önce düştüğü anlamına gelir. Yani göbek bağı tam kurumadan ve iyileşmeden düşer ve geriye granülom adı verilen o parça kalır.
Göbek bağı düştükten sonra kalan parçanın da birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşmesi ve düşmesi gerekir. Ancak, bu parçanın enfeksiyon kapma olasılığı daha fazladır ve bakımı daha zordur. Bu nedenle, doktorunuza başvurmanız ve muayene talep etmenizi tavsiye ederiz; hele ki granülom dokusunda akıntı varsa.
Öncelikle göbek kordonu bakımının en önemli kuralı; göbek bağının her zaman kuru kalması gerektiğidir.
Sağlıklı bir göbek bağı bakımı için göbek bağı oyuntulu bebek bezlerini Yenidoğan İhtiyaçları listenize eklemeyi unutmayın.
Yenidoğan Bebek Nasıl Yıkanır? yazımıza da göz atabilirsiniz.
Son olarak belirtmek isteriz ki iyotlu antiseptik içeren ürünlerden uzak durmalısınız; çünkü bu ürünler iyot oranı nedeniyle bebeğinizde troid sorunlarına yol açabilir.
Birçok ebeveyn gibi sizin de göbek bağı kanaması nedeniyle telaşlandığınızın farkındayız. Ancak endişelenmenize gerek yok; çünkü göbek bağının iyileşme sürecinde kordon kenarında hafif bir kan olması normaldir. Göbek bağının iyileşmesinin bir göstergesi olan bu kan sizi korkutmasın.
Ancak, eğer göbek bağındaki kana ek olarak, kordon kenarında şişme ya da kızarıklık varsa ve kokulu bir akıntı oluyorsa enfeksiyon seçeneği akla gelir ve doktora başvurmak gerekir.
Yenidoğan göbek bağı bakımının doğru yapılmaması oldukça tehlikeli bir durumdur ve göbek bağı iltihabına neden olabilir. Göbek deliği zaten bakteri ve mantarların yerleşip üremesine çok yatkın bir alan olduğu için doğru olmayan göbek bağı bakımının bu duruma neden olması kaçınılmazdır. Göbek bağı iltihaplarının %15'i ölümcül olduğu için bu konuda mutlaka dikkatli olunmalıdır.
Özellikle ilk 4 belirtiden birini bebeğinizde gözlemliyorsanız, acilen doktorunuza başvurmalısınız.
Bebeğinizde göbek bağı iltihabı varsa doktorunuz öncelikle göbek bağından örnek alacak ve iltihaba neden olan bakteriyi tespit edecektir ki doğru tedavi uygulanabilsin. Sonrasında göbek bağı iltihabı tedavisi iltihabın derecesine göre farklılık gösterir.
Öncelikle belirtmek isteriz ki "Evet, göbek bağı düşmesi bakımının sona erdiği anlamına gelmez." Göbek bağı düştükten sonra da bakıma devam etmeniz gerekir:
Dilerseniz 1 Aylık Bebek Gelişimi yazımıza göz atarak yenidoğan bebeğinizin bakımı ve gelişim düzeyi hakkında ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz.
Eğer göbek bağından kötü koku geliyorsa ve bu kokuya kızarıklık ya da akıntı eşlik ediyorsa hızlıca doktorunuza başvurmanız gerekir; çünkü göbek bağı iltihabı belirtileridir.
İlk banyo göbek bağı düştükten 1 gün sonra yaptırılsa da göbek bağının olduğu bölge tamamen kuruyana ve iyileşene kadar beklemenizi tavsiye ederiz.
Bebeklerde göbek bağı iltihaplarının %15'i ölümcüldür ve geç kalınan durumlarda bebeğin hastaneye yatırılması, cerrahi müdahale ve doku kaybı gibi durumlar yaşanabilir.
Bebeklerin dışarıda olan göbek deliğine kesinlikle müdahale edilmemelidir; özellikle madeni para koyma ya da sıkı kıyafetler giydirme gibi uygulamalar ölümcül risk taşıyan göbek bağı iltihabına neden olabilir.
%70 alkol göbek bağını temizlemek için yeterlidir; ancak bölge kesinlikle suyla temas ettirilmemeli ve yıkanmamalıdır.