Güneş Yanığa Ne Iyi Gelir

Güneş yaşamımız için olmazsa olmaz temel ihtiyaçlarımızdandır. Ancak güneşe maruz kalma süresi gereken miktarı ileri derecede aştığında güneş ışınları deri yanıklarına sebep olabilmektedir. Bu durum genellikle tatillerde karşımıza çıkıp tatilimizi de zehir eden ve günlerce süren ağrılı deri soyulmalarına yol açmaktadır. Acılı ve komplikasyonlu süreçlerin oluştuğu güneş yanıklarına maruz kalmamak için güneş yanıklarının nasıl oluştuğunu ve oluşmaması için nasıl önlemler almamız gerektiğini bilmemiz gerekir.

Güneş Yanığı Nedir?

Güneş yanığı cildin yoğun güneş ışığına maruz kalması ile meydana gelen ve aniden ortaya çıkan toksik bir deri iltihaplanmasıdır. Buna sebep olan güneş spektrumu içindeki Ultraviyole-B (UV-B) ışınlarıdır. Açık cilt renkli olanlar ve çocuklar daha hassastır. Güneş yanığı geniş deri bölgelerinde oluşursa ateş, üşüme, titreme, bulantı, kusma gibi genel belirtilere de yol açabilir. Hatta hayatı tehdit ederek hastaneye yatışı bile gerektirebilir.

Güneş Yanığı Nasıl Oluşur?

Derinin genetik özelliklerine ve deri tipine uygun olmayan miktarda ve uzun süre güneş ışınlarına maruz kalma sonucu oluşur. Işık kaynağı ve deri tipine bağlı özellikler de meydana gelen güneş yanığının şiddetini belirlemektedir.

Güneş Yanığının Şiddeti Nelere Bağlıdır?

Güneş yanıkları aşırı güneşlenme ve UV-B içeren ışık kaynaklarının kullanımıyla açıktan koyuya 6 deri tipinde de görülebilir. Genetik özellikler ve çevre etkilerine bağlı olarak farklı şiddetlerde ortaya çıkabilir.

Deniz kıyısında ve dağlık bölgelerde UV ışınlarını engelleyen toz partikülleri daha az bulunduğu için bu bölgelerde güneş ışığı daha çok zarar verir. Ek olarak kızarıklık yapıcı UV ışınları bu bölgelerde su, kum ve kar yüzeyinden yansıyarak deriye daha çok ulaşır. Bu yüzden yaz ve kış tatillerinde güneş yanıkları daha çok görülmektedir.

Güneş yanığının şiddeti aşağıdaki unsurlara bağlıdır;

• Işık kaynağından ulaşan enerjinin yoğunluğu
• Işınlanma süresi
• Üst derinin kalınlığı
• Işınımı alan derinin rengi (pigment derecesi)

Güneş Yanığını Önlemek İçin Nelere Dikkat Edilmelidir?

UV ışınlarıyla yoğun karşılaşılan bölge ve zamanlarda güneşten korunmak önemlidir. Bu sebeple şunlara dikkat edilmelidir;

• Yaz tatilinde saat 10:00’dan önce ve 17:00’den sonra deniz kenarında bulunulmalı, diğer zamanları güneş ışınları alınmayan başka faaliyetlerle geçirmelidir.
• Denizden çıkınca tatlı su ile tüm vücut yıkanmalı, güneş koruyucu sürülmeli, t-shirt ve şapka giyilmeli, güneş gözlüğü takılmalıdır.
• Kış tatili için dağa gidilince güneş gözlüğü ve maske gibi tüm yüz ve gözleri koruyucu önlemler mutlaka alınmalıdır.
• Kırsalda tarla çalışanları tüm gün çalışacaklar ise mutlaka kol ve bacaklarını güneşten koruyacak açık renkli gömlek ve pantolon giymeli, yüzünü beyaz örtü, başını kenarı geniş şapka, gözünü güneş gözlüğü ile güneşten korumalıdırlar.
• Deniz kenarında ve dağlık bölgede normal yaşamını sürdürenler mümkün olduğunca öğlene yakın dışarıda bulunmamalı, güneş koruyucu krem ve losyonlar sürmeli, şapka ve güneş gözlüğü kullanmalıdırlar.
• Bronzlaşma amacıyla solaryuma girilmemelidir.

Güneş Yanığı Belirtileri Nelerdir?

Güneş yanığını oluşturacak ışınım miktarını aldıktan 4-6 saat sonra kızarıklık başlar. 12-24 saatte en üst düzeye varır. Kızarıklık genellikle üç günde sonlansa da şiddetli güneş yanıklarında daha uzun sürebilir.

Belirtiler ışık gören yerleri tutan bir temas egzaması tarzındadır. Önce yoğun bir kızarıklık, ödem (şişme) ve sıcaklık duygusu belirir. Hasta her hareketinde acı duyar. Hafif yanıklarda içi su dolu kabarcıklar oluşmaz. Yanık şiddetliyse içi su dolu kabarcıklar oluşur. Bunu ıslak ve kabuklu bir dönem izler. Pullanma sonrası deri iyileşir. Hafif yanıklarda kızarık alan üzerinde pullanma görülür, bunu melanin pigmenti artışına bağlı kararma (tunçlaşma) izler.

Yoğun güneşlenme ve güneş yanıklarında bulantı, kusma, baş ağrısı, ateş, titreme, boyun tutulması ve şok tablosu oluşabilir. Bitkinlik, sersemlik, baygınlık hissi varsa güneş çarpması da düşünülmelidir. Bu belirtiler varsa en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Eğer güneş yanıkları bebeklerde ya da çocuklarda meydana geldiyse her durumda bir doktora başvurulmalıdır.

Güneş Yanığının Tedavisi Nasıldır?

Hafif güneş yanıklarında hastalar evde kendi kendine yapacakları doğru işlemlerle yanığın tedavisini sağlayabilirler. İkinci derece ya da enfekte güneş yanıkları uzman hekim yardımı almayı gerektirir. Güneş çarpması belirtileri ile birlikte seyreden şiddetli güneş yanıkları ise acil tıbbi yardım gerektirmektedir.

Güneş Yanığının Evde Tedavisi Nasıldır?

Genel belirtilerin olmadığı, sadece kızarıklık, acı ve ağrının olduğu hafif durumlarda kişiler evde şunları uygulayabilir;

Ağrı ve rahatsızlığı azaltmak için;

• Serin bir banyo yapılabilir. Su ılıktan soğuk olmalı, aşırı soğuk olmamalıdır. 15 dakikalık su teması ciddi ölçüde rahatlatır. Duş alınıyorsa tahrişi önlemek için su hafif açılmalıdır.
• Banyo yaparken su dışında sabun, duş jeli vb. kullanılmamalıdır. Kullanılırsa tahriş etkisi artar. Yani sadece su ile duş yapılmalıdır.
• Ciltte su toplanması varsa duş yapılmamalı, maşrapa ile dökünerek yıkanılmalıdır. Çünkü duştaki suyun basıncıyla kabarcıklar patlayabilir.
• Banyodan sonra ya cilt kendi halinde kurumaya bırakılmalı ya da hafif hafif dokunarak kurulanmalıdır.
• Soğuk ve ıslak kompres yapılmalıdır. El bezi ya da temiz bir kumaş parçası soğuk suyla ıslatılır ve bölge üzerinde en az 20 dakika bekletilir. Gerek duydukça yeniden ıslatılır.
• Alerjinizin olmadığı parasetamol gibi hafif bir ağrı kesici ağrıyı hafifletebilir. Çocuklara aspirin verilmemelidir.
• Bol ve pamuklu kıyafetler giyilmelidir. Pamuklu kumaş cildin nefes almasına izin verir. Yün ve sentetik kumaşlar havayı içine hapseder ve tahriş edicidir.

Güneşe daha fazla maruz kalmayı ve zararın artışını önlemek için;

• Mümkün olduğunca dışarı çıkılmaz. Çıkılırsa gölgede kalınır. Mutlaka çıkmak gerekirse etkilenen bölgeleri örtecek şekilde giyinilmelidir.
• Güneş kremi sürülmelidir. Her dışarı çıkıştan yarım saat önce en az 30 koruma faktörlü güneş kremi sürülür. En geç 3-4 saat arayla sürme işi tekrarlanmalıdır.
• Bol su içilmelidir. Güneş yanığı vücudun susuz kalmasına sebep olduğundan günde 2-2,5 litre su içilmelidir.
• İyileşme aşamasına geçişte nötr nemlendirici kremler sürülmelidir. Kabarcıklar kalmamış ve güneş yanığının kızarıklığı hafiflemişse nemlendirici kremler sürülebilir. Yanığı takip eden 15-20 gün boyunca soyulmayı ve tahrişi önlemek için etkilenen bölgelere nötr nemlendirici kremler sürmeye devam edilmelidir.

Mutlaka Hekime Gidilmesi Gereken Durumlar Nelerdir?

Güneş yanığı yüzünden su dolu kabarcıklar oluşmuşsa bu ikinci derece bir yanıktır ve mutlaka uzman hekime başvurulmalıdır.

Hekime gelene kadar;

• Su dolu kabarcıklar patlatılmamalıdır. Eğer patlatılırsa enfeksiyon kapabilir, yara izi kalabilir.
• Kabarcıklar temiz giysilerle korunmalıdır. Enfeksiyonu önlemek için kıyafet giyip çıkarmadan önce eller yıkanmalıdır.
• Kendi kendine patlayan kabarcıklar olduysa kalan deri parçaları koparılmamalıdır. Böylece daha fazla tahriş ve enfeksiyon riski azaltılmış olur.

İkinci derece güneş yanıkları ile dermatoloji hekimine başvurulduğunda yanığın yaygınlığına ve kişinin özel durumuna uygun şekilde şu tedavilerden uygun olanlarını hekim uygular;

• Sistemik steroidler
• Sistemik antibiyotikler
• Antihistaminikler
• Analjezik ve antiinflamatuar ilaçlar
• Dıştan uygulanan steroid kremler
• Dıştan uygulanan antibakteriyel kremler
• Dıştan uygulanan epitelizan kremler
• Dıştan uygulanan nemlendirici krem ve losyonlar

Bu şekilde hekim kontrolü altında yanığın şiddetine göre 3-4 gün ile 15 gün arasında değişen sürelerde tedavi gerçekleştirilebilir.

Aşağıdaki belirtiler varsa ve bunlar su kabarcıklarının etrafındaysa cildin enfeksiyon kaptığı düşünülmelidir ve doktora gidilmelidir;

• Su toplayan yerin etrafında acı, şişme, sıcaklık ve kızarıklık
• Su toplayan yerden irin (cerahat) akması
• Boyun, koltuk altı, kasık gibi bölgelerde bezelerin (lenf nodüllerinin) şişmesi
• Ateş

Acil Tıbbi Yardım Gerektiren Durumlar Nelerdir?

Aşağıdaki belirtiler şiddetli güneş yanığının yanı sıra güneş çarpması ve su kaybını (dehidratasyon) düşündürdüğünden acil hastaneye yatırılarak tedavi gerektirmektedir ve mutlaka acil tıbbi yardım alınmalıdır;

• Bitkinlik
• Kafa karışıklığı
• Bayılma
• Sersemlik
• Basit ağrı kesicilerle geçmeyen ağrılar
• Hızlı nabız
• Hızlı soluma
• Aşırı susuzluk
• İdrar çıkışının durması
• Gözlerin içeri göçmesi
• Soğuk ve soluk deri
• Bulantı
• Kusma
• İshal
• Ateş
• Titreme
• Deri döküntüsü
• Gözlerde acıma hissi
• Gözlerin ışığa karşı hassaslaşması
• Şiddetli, ağrılı su dolu kabarcıklar. Özellikle 1 cm’den büyük olan kabarcıkların oluşması

Sonuç olarak, güneş yanıkları ne kadar dikkat edilse de sıklıkla meydana gelebilen dermatolojik problemlerden biridir. Tavsiye edilen önleyici tedbirlere başvurulur ise genellikle güneş yanıkları meydana gelmeden engellenebilir. Özellikle komplike ve şiddetli vakalarda mutlaka dermatoloji hekimine başvurulmalıdır. Böylece daha az acılı ve kısa sürede tedavi mümkün olabilir.

Yaz aylarının gelmesiyle birlikte güneş yanığından kurtulmak isteyenler güneş yanığına ne iyi gelir ve güneş yanığı nasıl geçer sorularına yanıt arıyor. Sürülen güneş kremleri, nemlendiriciler her ne kadar korumak için kullanılsa da güneşe uzun süre maruz kalmak, güneş yanıklarına neden olabiliyor. Yanıklar ortaya çıktıktan sonra ise hemen müdahale etmek için birkaç yöntem bulunuyor. Özellikle çocuklar için çok daha acı verici hale gelebilecek güneş yanıklarını rahatlatmak ve ortadan kaldırmak için evdeki bazı malzemeleri kullanabilirsiniz.

GÜNEŞ YANIĞINA NE İYİ GELİR?

Yaz sıcaklarında hemen hemen hepimizin başıne gelebilecek olan güneş yanıklarını evde doğal yöntemlerle tedavi etmek mümkün. Güneşin cildinize verdiği hasar büyük değilse ve bahsedeceğimiz yöntemlere karşı herhangi alerjiniz yoksa bu tavsiyeleri uygulayabilirsiniz. İşte güneş yanığına iyi gelen yöntemler...

Doktor Alan Greene, güneş yanığı ile uğraşırken ilk adımın cildi soğutmak olduğunu söylüyor. Ilık (ama çok soğuk olmayan) bir banyo veya duş işe yarayabilir. Suyun altındayken cildinizi ovalamamaya veya banyo yağları, sabun veya köpük banyosu gibi ürünler kullanmamaya dikkat etmeniz gerekiyor. Bu ürünler, cildin aşırı kurumasına neden olarak yanıklar için tahriş edici olabilir. Amerikan Dermatoloji Akademisi, tahrişi önlemek için kendinizi nazikçe kurulamaya dikkat edin ve tamamen kurulanmak yerine biraz ıslak kalmayı tercih edebilirsiniz.

Isıyı, ağrıyı ve şişmeyi azaltmak için soğuk kompres de deneyebilirsiniz. Bir buz paketini veya bir torba donmuş sebzeyi yumuşak bir havluya sarın ve yanığa uygulayın. Daha fazla hasara neden olabilmesi ihtimaliyle asla doğrudan cilde buz koymayın. Soğuk kompresi gün boyunca 10-15 dakikalık aralıklarla kullanın.

Dr. Greene, cildiniz soğuduktan sonra kuruluğa karşı harekete geçmenin zamanı geldiğini söylüyor. Özellikle E vitamini veya aloe içeren yatıştırıcı, alkolsüz bir nemlendirici kullanmanızı öneriliyor. Cildin nemini korumak için nemlendiriciyi gün boyunca uygulayın. Güneş yanığı özellikle ağrılıysa hidrokortizon kremleri de yardımcı olabilir.

Aloe vera güneş yanığı için en iyi ilaçlardan biridir. Bu kaktüs bitkisinin içindeki jel, rahatsızlığı gidermeye yardımcı olur, iyileşmeyi hızlandırır ve cildi nemlendirir. Bir bitki yaprağını ayırın ve özü doğrudan cilde uygulayın ya da yerel eczanenizden saf aloe vera jeli de alabilirsiniz. Fakat uygulama öncesinde bazı çocukların aloe veraya karşı alerjik reaksiyonları olabileceğini göz önünde bulundurmak önemli bir ayrıntı. Bu nedenle emin değilseniz kullanmaktan kaçınmak isteyebilirsiniz. Ayrıca önce küçük bir cilt parçası üzerinde de test edebilirsiniz.

Bal, Eski Mısır'dan bu yana topikal bir yanık merhemi olarak kullanılıyor. The Holistic Pediatrician'ın yazarı Kathi Kemper, "Çalışmalar, iyileşmeyi hızlandırma, enfeksiyonu azaltma ve ağrıyı en aza indirmede bazı antibiyotik kremlerden daha iyi çalışabileceğini gösteriyor" diyor. Balın yanlışlıkla yutulması onları bebek botulizmi geliştirme riskine sokabileceğinden, 12 aylıktan küçük bebekler için bu yöntemi kullanmamanız daha iyi olabilir.

Yulafı banyoda kullanmak ilginç gelse de aslında içeriği sayesinde güneş yanıkları için en iyi sonucu almanıza olanak tanıyor. İnce öğütülmüş yulaf ezmesi, banyo suyuyla karıştırıldığında iltihap önleyici olarak kullanılır. Bir fincan hazır veya yavaş pişen yulaf ezmesini bir blender veya mutfak robotunda pürüzsüz, ince bir kıvama gelinceye kadar toz haline getirerek kendiniz hazırlayabilirsiniz. Ardından Ilık banyo suyuna dökün ve ıslatın.

Semptomları hafifletmek için etkilenen bölgeye papatya, siyah veya yeşil çay gibi demlenmiş çaya batırılmış bir bez veya pamuklu gazlı bez yerleştirin. Ve çay tamamen doğal olduğu için, alerji riski en düşük ürünlerden biri olarak kısa sürede işe yarayacaktır. Bu sayede güneş yanıklarının acısını ve tahriş düzeyini azaltabilirsiniz.

Mısır nişastası ile karıştırılmış banyo suyuna girmek iltihabı ve kaşıntıyı hafifletebilir. Alternatif olarak, karbonat ve mısır nişastasını bir macun yapmak için suyla karıştırabilir ve ardından güneşte yanmış cilde uygulayabilirsiniz.

Sirkedeki asetik asit ağrıyı, kaşıntıyı ve iltihabı hafifletir. Ilık banyo suyuna bir bardak elma sirkesi dökün ve ıslatın. Ayrıca güneşte yanmış cilde bir bezle 10-15 dakika boyunca sirke uygulayabilirsiniz.

Amerikan Dermatoloji Akademisi'ne göre, "güneş yanığı vücudunuzdaki sıvıyı cildin yüzeyinde daha fazla kullanarak vücudun geri kalanından uzaklaştırır." Bu nedenle dehidrasyonu (susuzluğu) önlemek için bol miktarda sıvı içmek önemlidir. Ayrıca karpuz, greyfurt, salatalık gibi yüksek su içeriğine sahip meyve ve sebzeler de tüketebilirsiniz. Yeterli su tüketimi sayesinde cildinizin kurumasını da engelleyerek güneş yanıklarının hızla iyileşmesini sağlayabilirsiniz.

GÜNEŞ YANIĞI KAÇ GÜNDE GEÇER?

Güneş yanıkları üç veya beş gün içinde geçmelidir. Yukarıda belirtilen yöntemlere ek olarak, bol giysiler giymeli, kabarcıkların patlamasına karşı direnmeli (bu enfeksiyona yol açabilir) ve iyileşene kadar güneşten uzak durmalısınız. Birçok kişi güneş yanığı için doğal ilaçları tercih etse de, şiddetli ağrı ve birkaç gün içerisinde hafiflemeyen güneş yanıkları için uzman bir doktora başvurmak daha doğru olacaktır.