Günlük Hayatta Asit Baz Örnekleri

Asit ve Bazların Özellikleri Nelerdir?

Asit ve bazların genel bazı özellikleri ön plana çıkar. Bu özellikler ortak şekilde birbirine benzerdir ve aynı etkiyi yaratır.

- Asitlerin tadı ekşidir.
- Genelde sulu çözeltileri üzerinden elektrik akımını iletirler.
- Mavi turnusol kağıdını kırmızıya dönüştüren bir yapıya sahipler.
- Asitler özellikle aşındırıcı bir yapıya sahiptir.
- Aynı zamanda asitler birçok farklı yapı ile tepkimeye girer.

Bu şekilde öne çıkan genel özellikleri aynı zamanda farklılıkları olarak da ifade edilebilir. Özellikle asidik ve bazik olarak günümüzde birçok değişik örnek de ön plana çıkmaktadır.

Asit ve Baz Örnekleri Nelerdir?

Günlük yaşamda kullanılan pek çok farklı ürün üzerinden asit ve baz örnekleri ele almak mümkün. Örneğin asidik ürünler açısından limon suyu ve sirke ile beraber gazoz önemli bir yere sahiptir. Söz konusu baz örnekleri olduğu zaman ise genelde kimyasal formül bazında ele alınır.

- Sodyum hidroksit
- Potasyum hidroksit
- Kalsiyum hidroksit
- Alüminyum hidroksit
- Magnezyum hidroksit

Bu şekilde yukarıda olduğu gibi hem asidik hem de bazik olarak farklı örnekler ele alınabilir. Özellikle asitler söz konusu olduğu vakit günlük yaşamda kullanılan farklı yapılar ve ürünler ön plana çıkar.

Günlük Yaşamda Kullanılan Asitler ve Bazlar Nelerdir?

Günlük hayatın önemli yerlerini kapsayan asitler ve bazlar birçok farklı ürün de yer alır. Bu ürünlere katmış oldukları ayrıcalık ve özellik ile beraber değişik alanlarda kullanılırlar.

- Sabun
- Çamaşır suyu
- Tuz ruhu
- Bazı ilaçlar
- Gazoz
- Traş köpüğü
- Sirke
- Limon suyu
- Cilt bakım kremi
- Ketçap

Yukarıda verilen örnek ürünlerde olduğu gibi bunları daha çeşitlendirmek mümkün. Özellikle günlük hayatta çok fazla kullanılan ürünler olması ile beraber, bazıları asidik ve bazıları ise bazik özellik taşımaktadır.

Sulu çözeltilerinde +H iyonu veren maddelere asit denir. Örneğin HCl yani hidroklorik asit bir asittir ve suda çözündüğünde +H ve -Cl iyonlarını verir; yani +H iyonu vermiş olur.

Asit ve Bazlar günlük hayatımızda birçok yerde kullanılırlar. Yararlı oldukları gibi zararlı etkileri de bulunmaktadır. Örneğin tuz ruhu diye bildiğimiz şey aslında bir asittir ve formülü HCl'dir ayrıca bu asit mide asidi olarak ta bilinir. Bazlar ise daha çok ele kayganlık hissi veren ve tatları acı olan maddelerdir. Sud kostik buna örnek olarak verilebilir.

Asitlerin Kullanım Alanları

Formik Asit: Genellikle besinlerin bozulmasını engellemek amacıyla kullanılmaktadır.

Asetik Asit: Açılmış deri yaralarında ve kesiklerde kan durdurma amacıyla kullanılmaktadır.

Sorbik Asit: Küflenmeyi ve mayalanmayı engellemek amacıyla gıdalarda antimikrobik özelliğinden faydalanılır.

Sülferik Asit: Gübre, amonyum, boya, petrol sanayisi gibi alanlarda endüstride kullanılır.

Benzoik Asit: Genellikle bazı gıdaların içinde kullanılır. Meyve suyu, marmelat, reçel, gazlı içecekler, ketçap gibi gıdalarda yer alır.

Bazlar suda çözündüklerinde -OH iyonu veren maddelerdir. Bir baz olan Sodyum Hidroksit yani NaOH, suda çözündüğünde +Na ve -OH iyonlarını verir.

Bazların Kullanım Alanları

Sodyum Hidroksit: sabun, deterjan, lavabo açıcı gibi temizlik ürünlerinde, kağıt, tekstil, boya sanayinde kayganlaştırıcı özelliğinden faydalanılarak kullanılır.

Potasyum Hidroksit: Arap sabunu, pil elektrolit ve gübre gibi maddelerin elde edilmesinde kullanılmaktadır.

Kalsiyum Hidroksit: İnşaat sektöründe kullanılan sıva ve harçların yapımında kullanılmaktadır.

Alüminyum Hidroksit: Parfüm ve deodorantların yapımında tercih edilmektedir.

Magnezyum Hidroksit: Bazların antiasit özelliğinden yararlanılarak kullanılır.

Amonyak: Temizlik ürünlerinde ve gübrelerin yapımında kullanılır.

BlackMagic / iStock

Asitler ve bazlar hayatımızın her alanında karşılaştığımız maddeler. Örneğin asit yağmurları önemli bir çevre sorunudur. Tükettiğimiz besinlerin sindirilmesinde önemli rolü olan mide öz suyu asittir. Çamaşırları ve bulaşıkları yıkarken kullandığımız deterjanlar ise bazik özelliktedir. 

D-Keine / iStock

Asit, ekşi anlamına gelen Latince acidus kelimesinden türetilmiş. Bu nedenle ekşi tadı olan yiyecekler çoğunlukla asit özelliği gösterir. 

Asit ve baz kavramları maddelerin kimyasal tepkimelerde nasıl davranacağı hakkında bilgi verir. İlk olarak “Asit ve baz nedir?” sorusunu cevaplayalım.

Asit ve Baz Nedir?

Bu kavramlar için yapılan birden fazla tanım var. Bunlar arasında en yaygın kullanılanlardan biri İsveçli bilim insanı Svante Arrhenius tarafından yapılan Arrhenius asit-baz tanımı. Buna göre suda çözündüğünde çözeltiye hidronyum (H₃O⁺) veren maddelere asit, hidroksil (OH^-) iyonu veren maddeler baz denir.

pikepicture / iStock

Bir proton ve bir elektrona sahip hidrojen atomu bir elektron verdiğinde artı yüklü hidrojen iyonu oluşur.

UC Davis - CC BY 3.0

Tepkimeye girme istediği son derece yüksek olan artı yüklü hidrojen, çevredeki su (H₂O) molekülleri ile tepkimeye girerek hidronyum (H₃O⁺) iyonunu oluşturur.

Asitlerin ve Bazların Özellikleri Özellikleri

• Asitlerin tadı ekşidir.
• Asitler aşındırıcı özelliğe sahiptir.
• Asitler bazlarla tepkimeye girdiğinde sonuçta tuz bileşiği ve su oluşur.
• Bazlar kayganlık hissi verir. 

pH Skalası Nedir?

Asitlik derecesi ise pH değeri ile ölçülür. pH değeri 7’nin altında olan çözeltiler asidik, 7’nin üzerinde olan çözeltiler bazik olarak tanımlanır. pH değeri 7 olan çözeltiler ise nötrdür.

PytyCzech / iStock

pH, çözeltinin birim hacmindeki artı yüklü hidrojen iyonlarının mol sayısının logaritmasının eksi değeri alınarak hesaplanır. Bir çözeltinin asidik mi, bazik mi olduğu suya göre kıyaslanarak belirlenir. Bu nedenle saf suyun pH değeri 7’ye eşittir yani su nötr bir çözeltidir.

pH=7 Değeri Neden Nötr Kabul Edilir?

Saf su iyonlaşarak artı yüklü hidrojen iyonlarına ve eksi yüklü hidroksil iyonlarına ayrışır.

Ancak su moleküllerinin çok küçük bir kısmı ayrışır. Örneğin bir litre suda 1x10^-7 mol artı yüklü hidrojen iyonu ve 1x10^-7 mol eksi yüklü hidroksil iyonu bulunur. pH değerini hesaplamak için kullanılan formülde hidrojen iyonu derişimi yerine bu değeri koyarak hesaplama yaparsanız pH değerinin 7 olduğunu görebilirsiniz.

Kuvvetli Asit ve Kuvvetli Baz Nedir?

Kuvvetli asitler suda neredeyse tamamen iyonlaşan asitlerdir. Sülfürik asit (H₂SO₄), hidroklorik asit (HCl), nitrik asit (HNO₃), perklorik asit (HClO₄) en yaygın bilinen kuvvetli asitlerden bazılarıdır.

Kuvvetli bazlar suda neredeyse tamamen iyonlaşan bazlardır. Sodyum hidroksit en bilinen kuvvetli bazdır.

Zayıf Asit ve Zayıf Baz Nedir?

Zayıf asitler suda kısmen iyonlaşan asitlerdir. Bu nedenle suda çözündüklerinde çözeltiye verdikleri artı yüklü hidrojen iyonu (H3O⁺) miktarı düşüktür. Sirke asiti olarak bilinen asetik asit, karıncaların ısırdıkları yerin acımasına neden olan formik asit, gazlı içeceklerde bulunan karbonik asit, portakala ekşi tadını veren sitrik asit en bilinen zayıf asitlerden bazılarıdır.

Zayıf bazlar suda kısmen iyonlaşan bazlardır. Bu nedenle suda çözündüklerinde çözeltiye verdikleri eksi yüklü hidroksil (OH^-) iyonu miktarı düşüktür. Amonyak en yaygın bilinen zayıf bazlardan biridir.

Kaynaklar: