İnsana heyecan veren ve onda hayranlık duygusunu kamçılayan sanatlardır. Bunlar, edebiyat, şiir, müzik, resim, heykel, tiyatro, sinema, dans gibi sanatlardır. İnsanların en eski çağlardan beri güzel sanatlarla uğraştıkları bilinmektedir. Tarih öncesi zamanlardan kalma ilkel duvar resimleri bu görüşü doğrulamaktadır. Ancak, güzel sanatların üstünde düşünülmeye başlandığı zamanlar daha sonraki zamanlardır. Eski Yunan uygarlığı içinde gelişen düşünceler, güzel sanatların doğuş sebeplerini, amaçlarını, İnsanda ne gibi bir ihtiyaca cevap verdiğini incelemişlerdir.
Sanat üstüne insanoğlunun düşünmeye başladığı günlerden bu yana, sanatın ne olduğu üstüne görüşler genellikle iki kutupta toplanmaktadır. Bazılarına göre de «sanat toplum içindir» tezi doğrudur. Birinci tezi savunanlar, sanatın kendisi dışında bir amacı olmadığını söylerlerken, İkinciler, sanatın eğitici özelliği üstünde durmakta ve halk kitlelerini eğitmede onun en büyük araçlardan biri olduğunu ileri sürmektedirler. Bu iki görüşü birleştiren görüşlerin ortaya atıldığı da olmuştur. Sanat eserleri yaratmak ve yaşatmak İstedikleri anlamları belli bir aracı yardımıyla sunarlar. Mesela şiir kelimeyi, müzik notalar olarak belirlenmiş sesleri, resim boyaları, sinema ışık ve gölgeyi kullanarak amacını gerçekleştirir.
Avrupa milletlerinde yukarıda sayılan dalların hemen hepsi vardır. Geçmişten kalan ve günümüzde ortaya konan eserler, bu dalların birine ve kendi içlerindeki bölümlerine aittir. Güzel sanatların bazılarına Türk-İslam medeniyetinde rastlanmaz. Bunlar, İslam dininin yasak ettikleridir. Güzellik; cemiyetlere, zamana ve bazen insana göre değişen izafi bir kavramdır. Güzellik, eşya ve olayların insan tarafından tefsirinden doğan bir anlayış ve hükümdür. Bu anlayış ve hüküm, her zaman değişebildiğinden, bazı cemiyetler için güzel bilinen şeyler, bir başka cemiyet için çok çirkin olabilir.
Güzel sanatlar, insanların toplum hayatı ile yakından ilgilidir. Zaman zaman toplum olayları sanatçıları yetiştirmiş, zaman zaman da sanatçılar, yeni toplum olaylarının doğmasına yol açmıştır. Bir toplum ıstırap çekiyorsa, sanatçı da ister istemez bu ıstırabı duyar, eserlerinde işler. Toplum, bir ülkü peşinden koşmak ihtiyacını duyuyorsa, sanatçı da, önce bu ihtiyacın yetiştirdiği bir insan olur, sonra bu ihtiyacı eserleriyle anlatır. Güzel sanatların bir esas malzemesi, bir de aracı malzemesi vardır. Bir sanatın güzel sanat olabilmesi için doğal varlıkları, toplum karakter ve olayları üzerinde işleyecek olan sanatçının yüksek bilgili, yüksek duygulu, yüksek görgülü yüksek düşünceli bir insan olması gerekir.
Doğal varlıkları, toplum karakter ve olayları güzel sanatların konusunu teşkil eder; bilgi, görgü, duygu ve düşünce malzemeleri ise güzel sanatların esas malzemeleridir. Güzel sanatların yapısında bunlardan başka birtakım ara malzemeler de kullanılır. Örneğin resim boyalarla, fırçalarla yapılır; müziğin eserleri, çeşitli müzik aletlri vardır; dans, hareketlerin sanatıdır; heykelcilikte çamur ve taş işlenir onlara hayat verilir; edebiyatın malzemesi dildir; tiyatronun artistleri, dekoru vardır, mimarlıkta birçok yapı malzemesi kullanılır.
İnsanların sahip olduğu inançların da, güzelin tarif, tespit ve ifadesinde büyük tesiri vardır. Asırlar boyunca Müslümanlarda, İslamiyetin bildirdiklerine ters bir güzellik olamayacağı anlayışı hakim olmuştur. Bu bakımdan Türk-İslam medeniyetinde güzel sanat dallarının Avrupa’da da bulunan şiir, mimari gibi dalların yanısıra hatt, tezhib, tezyinat, hakk, oyma vs. gibi orijinal ve fevkalade güzel sahaları doğmuştur. Asırlar boyunca bu sahalarda gelişen ve paha biçilmez eserler verilen güzel sanat dallarına, Meşrutiyetten sonra Avrupa’dan yavaş yavaş resim, heykel ve bunlara benzer sanatlar da dahil edilmiş, zamanla yaygınlaşmıştır.
Son yıllarda kendi güzel sanat dallarımız tamamen unutulmuş, yerlerini Avrupa menşeli olanlar almıştır. Güzel sanatların gayesi insanlarda estetik heyecan uyandırmaktır, denilebilir. Ancak bu sanatların gayesi ve tarifi tarih boyunca filozoflar arasında ihtilaflara yol açmıştır. Her felsefi akım, hatta her filozof, kendine mahsus bir amaç ve tarifle ortaya çıkmıştır. Bu da tarih boyunca gereksiz tartışmaları ortaya çıkarmıştır. Güzel sanatların çeşitli kolları vardır:
Edebiyat: Yazıyla yapılan bir güzel sanattır. Edebiyat: «nazım» ve «nesir» diye iki kola ayrılır. Ayrıca roman, hikaye vb. gibi çeşitlere bölünmüştür.
Resim: Çizme, boyama suretiyle yapılan bir güzel sanattır. Yapılış şekillerine göre resim de çeşitli kollara ayrılır.
Heykel: Tabiatta var olan veya hayalde canlandırılan varlıkları, taş, çamur, tahta veya madeni maddelerle üç boyutlu yapma işidir.
Mimarlık: Estetik zevkleri karşılayacak şekilde binalar yapma sanatıdır. Camiler, meşhur saray ve kiliseler bunların arasındadır.
Müzik: Sesleri melodi haline getirme sanatıdır. Birçok kolları vardır.
Tiyatro: Bir konunun seyirciler önünde oynanması sanatıdır. Müziğin de yardımıyla tiyatroda opera ve operet kolları doğmuştur.
Sinema: Bir hikayeyi beyazperdede hareketli resimlerle anlatma işidir. Çeşitli kolları vardır. Sinema, güzel sanatların resim, mimari ve müzik vb. diğer bütün kollarından faydalanır.
Fotoğraf: Bir konuyu estetik bir şekilde resim halinde tespit etme sanatıdır.
Süsleme Sanatı: Bir eşyayı boya ve diğer çeşitli araçlarla süsleme işidir.
Dans: Müziğe uyularak yapılan ritmik ve estetik hareketlerdir. Bale, folklor gibi çeşitleri vardır.
1. Yazın, müzik, resim, yontu, mimarlık, tiyatro gibi insanda coşku ve hayranlık uyandıran sanatlar.
n. fine arts