Gulamanı Saray

Bu yazımızda Büyük Selçuklu Devleti&#;nin ordusunu oluşturan bölümler hakkında bilgi vermeye çalışacağız.

monash.pw Ordusu

• Gulaman-ı Saray&#;da denir.
• Değişik milletlerin ailesini kaybetmiş çocuklarının küçük yaşlarda alınarak özel olarak yetiştirildiği sistemdir.
• Gulamlar daimi askerler olup bistegani isminde aylık almışlardır.
• Bu ordu devletin merkez ordusudur.
• Doğrudan sultana bağlı muhafız birlikleridir.

DİKKAT: Gulam ordusunun Osmanlı Devleti&#;nde ki karşılığı &#;Kapıkulu&#;dur.

2. Hassa Ordusu

• Çeşitli Türk boylarından seçilmiş atlı birliklerden oluşan ordudur.
• Devletin merkezini korumuş ve savaşa her an hazır beklemişlerdir.
• Giderleri ikta gelirleriyle karşılanmıştır.

monash.pw Ordusu (Sipahiler)

• İkta topraklarından elde edilen gelirlerle oluşturulan, ordunun en kalabalık sınıftır.
• Tüm masrafları ikta sahibi tarafından karşılanmıştır.

UYARI!Türk-İslam devletlerinde askeri teşkilatta ikta sistemini ilk defa Büyük Selçuklu Devleti uygulanmıştır.

OKUMA TAVSİYESİ: İkta Sistemini Uygulayan Devletler

monash.pw Askerleri

Melik ve eyalet valilerinin emrindeki askerlerdir.

5.Türkmenler

Sınır boylarına yerleştirilen ve savaş zamanında sultanın isteğiyle savaşa katılan askerlerdir.

UYARI!Selçuklu Devletinde savaşa gönüllü katılanlara Gaziyan; komutanlarına ise Dizdar denmiştir.

monash.pwımcı Kuvvetler

Selçuklu Devleti’ne bağlı devlet ve beyliklerin savaş zamanında gönderdiği askerlerdir.

OKUMA TAVSİYESİ: Büyük Selçuklu Devletinde Ordu Teşkilatı Kısa Özet

] }

Gulâm, İslam devletlerinde kölelerden oluşan, hükümdarı korumakla görevli olan askeri birliklerdir. Osmanlı İmparatorluğu'nda kapıkulu askerleri olarak devam etmiştir. Gulâm, kelime itibarıyla Arapça kökenli olup, erkek çocuk anlamına gelmektedir. Büyük Selçuklu Devleti ve Anadolu Selçuklu Devleti'nde gulâmların çoğunlukla Türk olduğunu ileri süren araştırmacılar vardır. Buna karşın, İslam hukukundaki doğuştan müslüman olanların köle olarak alınamayacağına ilişkin hüküm gereği, tüm gulâmların aslen gayrimüslim oldukları da ileri sürülmektedir.^[1]

Gulâmın alışılageldik kullanımı, esir ya da köle olarak alınan bireylerin yetenekleri ya da aldıkları eğitime göre kazandıkları becerilere göre, çoğu kez orduda olmak üzere çeşitli devlet görevlerinde söz sahibi olmalarıdır. Kölelerin asker olarak kullanılması pek çok devlette görülür, ancak gulâm, İslam devletlerinde uygulanan ve özgün bir hizmete alma yöntemidir. Bu sistemde köle, gulâm olarak sistemli bir eğitimle çoğu kez profesyonel asker ya da yönetici olarak yetiştirilmesi ve devlet hizmetinde daimi ve maaşlı olarak istihdam edilmesidir. Dolayısıyla gulâmın, köleden farklı sosyal ve hukuki statüsü vardır. En eski uygulâmaları Ömer bin Hattab dönemindedir. Daha sonra Emeviler ve daha kurumsal ve geniş çaplı olarak Abbasiler döneminde uygulanmıştır. Zaman içinde tüm İslam devletlerinde yaygınlaşmıştır.^[2]

Hükümdarlar, kendi halklarından unsurları ordu ve devlet teşkilatından uzaklaştırıp onların yerine farklı etnik unsurları istihdam etmişlerdir.^[3]

Gulâmların değeri, onların köklerinden, tüm sosyal bağlarından koparılmış olmaları ve her an görevleri için elde bulunmalarından kaynaklanmaktadır.^[4] Köle temini çeşitli yollarla yapılırdı. Bunun en yaygın şekli satın alma, hediye yoluyla sahip olma ve savaşlarda ganimet olarak ele geçirme ya da Osmanlı'da olduğu gibi devşirmeyle toplanmalarıdır.. Toptancı köle tüccarları, belli başlı köle ticaret merkezlerinden topladıkları köleleri, feodallerin saraylarına satarlardı ve burada istihdam edilen köleler, ordunun önemli bir kısmını oluştururlardı. Gulâm sistemi ilk defa Karahanlılarda görülmüştür. Özellikle Gazne sarayına hediye edilenlerle, Türkistan bölgesinden ganimet olarak alınan Türk gulâmlar hem orduda hem de sarayda önemli hizmetler görürlerdi.^[5]

Büyük Selçuklular, Safeviler, Memlükler ve Eyyübiler gibi devletler de gulâm sistemini kullanmışlardır. Gulâm sistemi tabiriyle, esaret, devşirme, rehin veya intisap suretiyle Saray veya beyler hizmetine girip askeri sınıfa katılma usulü kastedilmektedir.^[6][7] Sistemin önemine Lybyer'in kitabında değinilmiştir.

Notlar[değiştir kaynağı değiştir]

• Bosworth, C. E. (). Ghaznavids Military Organization Der Islam XXXVI.
• İnalcık, H. (). Türk Tarih Kurumu Yayınları monash.pw -Sa.6a