Hak Yolu Ne Demek
kaynağı değiştir]
Bu iki teoriyi birleştiren karma teoriye göre hak, insana irade kudreti tanınarak korunan menfaattir. Bu teoriyi savunan Alman hukukçu Georg Jellinek'e göre, hak kavramını tanımlamak için sadece irade ya da menfaat kavramları yeterli değildir. Bu iki unsurun da birlikte yer alması gerekir. İrade teorisinden farklı olarak, karma teoride menfaat sahibi kişinin iradesinin olması gerekli değildir.
Hak kavramını reddeden teoriler[değiştir kaynağı değiştir]
Hukuki işlemler kendi içerisinde gruplara ayrılmaktadır. Gereken irade beyanı sayısı açısından, tek tarafça yönetilmesi yeterli olan beyanlar için tek taraflı hukuki işlemler, iki tarafın karşılıklı irade beyanlarını gerektiren hukuki işlemler için ise sözleşme tabirleri kullanılır. Bununla birlikte, tek taraflı irade beyanı olarak da sayılabilen fakat birden fazla kişinin aynı yönde irade açıklaması gerektiği için ayrı tanımlanan kararlar ile bir irade beyanı için birden fazla kişinin beyanlarının birleşmesi yoluyla oluşan irade beyanları (müşterek hukuki işlemler) de bu ayrıma tâbîdir. Bu işlemlerde, asıl irade beyanının kurulabilmesi için birden fazla kişinin ortak iradesi gerektiğinden, bunlara toplu hukuki işlem de denilmektedir.[g]
Hukuki işlemler, irade beyanının bir şahsa yönetilmesinin gerekli olup olmadığına göre de bir ayrıma tabi tutulabilmektedir. Bu işlemlerde irade beyanının yöneltilmesinin gerekip gerekmediği işlemin niteliğine göre belirlenir. Bir diğer ayrım ise hukuki işlemin etki doğurduğu alan bakımından yapılmaktadır. Bu işlemler, kişilik ya da malvarlığı üzerinde etki doğurabilir ve etki doğurduğu alana göre isimlendirilir.
Hukuki işlemler, etki doğurduğu an bakımından da bir ayrıma tabi tutulur. Bu işlem, taraflar hayatta iken hüküm ifade ediyorsa hayatta hüküm ifade eden (sağlar arası) işlem olarak tanımlanırken, bir kişinin ölmesi halinde hüküm ifade edecek işlemler için ise ölüme bağlı tasarruflar tanımı kullanılır. Bir kişinin vasiyetnamesi ya da bir başka kişiyle yaptığı miras sözleşmesi gibi hukuki işlemler ölüme bağlı tasarruf olarak kabul edilir.
Hukuki işlemler son olarak malvarlığına yaptıkları etki bakımından gruplandırılır. Bu etkiler üç çeşittir; borçlandırma, tasarrufta bulunma ve kazandırma. Borçlandırıcı işlem, işlemi yapanın malvarlığında pasif yönde bir artış sağlayan işlemdir. Yani o işlem ile kişinn malvarlığının borçlar (eksi) kısmında bir artış olur ve böylece malvarlığının toplam değerinde azalma meydana gelir. Tasaaruf işlemleri de borçlandırıcı işlemler gibi malvarlığının toplam değerinde bir azalma meydana getirir, ama azalma borçlandırıcı işlemden farklı olarak malvarlığının pasif (borçlar kısmı, eksi) tarafındaki artış ile değil, aktif (alacaklar kısmı, artı) tarafındaki azalma ile meydana gelir. Kazandırıcı işlemler ise bu iki işlemden farklı olarak kişinin malvarlığına pozitif yönde katkı sağlayan işlemlerdir. Bu işlemler ile kişilerin malvarlığında aktif yönde (alacaklar kısmı, artı) artış yaşanır.