Hamilelikte Karın Üstü Yatmak

Hamilelikte Doğru Uyku Pozisyonları Nelerdir?

Hamileliğin ilk üç ayında bebeği besleyen plasenta oluştuğundan, vücutta kan yapımı ve kalbin kanı pompalama hızı artar. Anne adayları bu dönemde yorgunluk hisseder ve daha fazla uyur.

İlerleyen gebeliklerde ise birtakım problemler ortaya çıkmaması ve kaliteli bir uyku için yatış pozisyonlarını ve dikkat edilmesi gerekmektedir.

Hamilelikte Kaliteli bir uyku için neler yapmalısınız?

Yatış pozisyonları; her ne kadar gebeliğin 4-5. ayından sonra önem kazansa da alışkanlık olması, zorlanılmaması adına gebeliğin başlangıcından itibaren yan yatmaya dikkat edilmeli. Kaliteli bir uyku için, yatış pozisyonlarına dikkat etmenin yanı sıra; yatmadan hemen önce aşırı miktarda su ve yiyecek tüketilmemeli, akşam saatlerinden itibaren kafeinli içecekler içilmemeli, mümkünse her akşam aynı saatlerde uyunmalı, uyku öncesinde aşırı egzersizlerden kaçınılmalıdır. Yatmadan önce ılık bir duş alınması ya da içilen bir bardak süt veya bitki çayı da uykuya dalmayı kolaylaştıran yöntemlerdendir.

Hamilelikte doğru yatış pozisyonları nelerdir?

Gebelikte tavsiye edilen yatış pozisyonu, sol yan yatış şeklinde olmalıdır. Bu pozisyonda kalbe gelen kan akımı artmakta dolayısıyla bebeğe giden kan akımı maksimum düzeyde olmaktadır.Karaciğer sağ tarafta olduğundan, büyüyen rahmin karaciğere yapabileceği baskı ortadan kalkmaktadır. Annenin böbrek fonksiyonları ise bu yatış pozisyonunda en iyi şekilde sağlanmakta ,böylece gelişebilecek ödem miktarı en az düzeyde kalmaktadır. Sırt ağrıları olduğunda, sol yana yatılıp dizler karına doğru çekilmelidir.Bel arkası ve bacak arasına bir yastıkla destek yapılmalıdır. Mide yanmaları ve nefes darlığı geliştiğinde ise sırta yine birkaç yastıkla destek yapılmalıdır.

Hamilelikte sırt üstü ve yüz üstü yatış ne zaman bırakılmalıdır?

Sırt üstü ve karın üstü yatış özellikle gebeliğin ikinci yarısından sonra önerilmemektedir.Sırt üstü yatış sırasında vücudun alt kısmından kanı toplayıp, kalbe taşıyan büyük bir toplardamara baskı olur.Bunun sonucunda annede tansiyon düşüklüğü,baş dönmesi, halsizlik gelişirken bebeğe giden kan akımı ve besin akışı azalır. Karın üzerine yatış ise; bu pozisyonda bebeğe baskı olabileceğinden önerilmemektedir.

İlk 3 ayda yatış pozisyonu olarak yüzüstü hariç her pozisyonda yatılabilir. Bu aylarda rahim küçük olduğu için damarlara baskı yapmadığı için dolaşımı bozmaz.

Gebelikte özellikle sol yana doğru yatış pozisyonu önerilir. Bunun nedeni vücudumuzun ortasında özellikle sağ tarafından geçen en büyük ana toplardamar (Vena Cava İnferior) geçmektedir. Eğer sağ tarafa doğru yatılırsa bu toplardamara, rahim baskı yaparak kalbe dönen kan miktarını azaltır bu da bebeğe giden kan miktarının azalmasına neden olur. Sol tarafa yatıldığında ise plasentaya giden kan akımı artar ve böylece bebeğe daha fazla besin ve oksijen taşınır. Bu yüzden gebeler için en rahat yatış pozisyonu sol tarafa dönerek yatmak ve bacakları karnına çekmektir. Hatta sol tarafa dönük yatarken sırtınıza bir yastık koymak hem daha rahat etmenizi sağlar hem de uykuda iken sağa dönmeyi de engeller.

Gebelikte özellikle son aylarda sırtüstü yatılmamalıdır. Bu yatış pozisyonunda rahim bütün ağırlığıyla sırt kaslarına, büyük damarlara, omurgaya baskı yapar. Bel ağrılarına ve özellikle kan basıncını düşürerek halsizlik ve baş dönmesine neden olabilir.

Her hamilelik farklı ve yorucudur. Şimdi her zamankinden daha fazla uykuya ihtiyacınız var. Ancak, özellikle uyurken hangi pozisyonların güvenli olduğu ve hangilerinden kaçınılması gerektiği konusunda endişeleriniz varsa, rahat bir pozisyon bulmak zor olabilir. Sırt üstü uyuyan biriyseniz, sırt üstü uyumanın hamilelikte problem olduğunu duymuşsunuzdur. Doğal olarak endişeli olabilirsiniz, özellikle de gecenin çoğunu sırt üstü geçirdiğinizi fark ederek uyanırsanız.

Görünen o ki, birinci ve ikinci trimesterde sırt üstü uyumak iyidir.(1) Ancak üçüncü trimesterde ölü doğum ve başka problemler yaşama riskinizi artırır, bu nedenle başka bir pozisyon seçmek en iyisidir.(1) (2)

20 yıldan fazla deneyime sahip Dr. Kim Langdon, “Kan kalbe geri dönen damarın sıkışmasını önlemek için üçüncü trimesterde hamilelik sırasında sırt üstü uyumaktan kaçınılmalıdır” açıklamasında bulundu.

Önceki araştırmalar, hamilelik sırasında sırt üstü uyumanın sizi preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) riskine ve bebeğinizin düşük doğum ağırlığı, düşük fetal büyüme ve ölü doğum riski altına soktuğunu gösteriyordu.(3) (1) Bununla birlikte, son araştırmalar, hamileliğin ilk 28 haftasında bu uyku pozisyonunun bir sorun olmadığını söylüyor.(2) (1)

Bebek, plasenta ve rahim sıvısı ağırlaştığında uyku pozisyonu önemli bir husus haline gelir. Üçüncü trimestere yaklaştıkça bu ağırlık önemli kan damarlarını sıkıştırarak düşük doğum ağırlığı, preeklampsi, fetal büyümede azalma ve ölü doğum gibi sorunlara yol açabilir.(1) Sırt üstü uyumanın ne zaman güvensiz hale geldiğini belirleyen şey rahminizin içeriğinin ağırlığıdır.(1) Bu kişiden kişiye değişebilir, bu nedenle sırt üstü uyumanın sizin ve hamileliğiniz için tam olarak ne zaman ve güvenli olup olmadığını anlamak için mutlaka doktorunuz ile konuşmalısınız.

28. gebelik haftası civarında, sırtüstü pozisyondan başka bir uyku pozisyonu seçin. Ancak sırt üstü uyanırsanız, yan tarafınıza yatın.(2)

Hamileliğin ilk 28 haftasında sırt üstü uyumak muhtemelen bebeğinizi etkilemeyecektir. Yaklaşık 28 hafta sonra sırt üstü uyumak, bebeğin fetal büyümenin azalması veya ölü doğum nedeniyle düşük doğum ağırlığıyla doğma riskini artırabilir.(2) (1)

Hamilelik sırasında sırt üstü yatmak, 28. hafta civarında rahminiz ağırlaştığında sorun hale gelir. Bebeğinizi, plasentayı ve amniyotik sıvıyı içeren rahminizin içeriği, hamilelik kilo alımınızın yaklaşık üçte birini oluşturur.(4)

Sırtüstü yattığınızda, rahminizin ağırlığı alt vena kava adı verilen bir damara düşer. Alt vena kava, kanı karından kalbe döndürür. Bu damarın sıkıştırılması düşük doğum ağırlığına, preeklampsiye, fetüs büyümesinin azalmasına ve ölü doğuma neden olabilir.(1)

Hamilelikte sırt üstü uyumak söz konusu olduğunda dikkat edilmesi gereken birkaç risk vardır. İşte sırt üstü pozisyonda uyumanın risklerinden bazıları...

Vena kavaya çok fazla baskı yapmak, hamilelik sırasında preeklampsi, yüksek tansiyon riskinizi artırabilir.(1) Preeklampsi ile baş, karın ağrısı yaşayabilirsiniz ve bebeğiniz erken doğum veya ölü doğum riski altındadır.(5)

Gebeliğin 30. haftasından sonra sırt üstü uyumak alt vena kava'yı sıkıştırarak kan akışını potansiyel olarak kısıtlar ve fetal büyümenin azalmasına yol açabilir.(1) Azalan fetal büyüme aynı zamanda 2500 gr'dan daha az olarak tanımlanan düşük doğum ağırlığına neden olabilir. Düşük doğum ağırlıklı doğan bebekler, solunum sorunları ve sarılık da dahil olmak üzere artan risklerle karşı karşıyadır.(6)

Araştırmalar, gebeliğin 28. haftasından sonra sırt üstü yattığında ölü doğum riskinde üç kat artış olduğunu bulmuştur.(3)(2) Sırt üstü uyuma, her ikisi de ölü doğum riskine katkıda bulunan fetal büyüme kısıtlaması ve fetal stres riskini artırır. Komorbiditeler varsa, bu faktörler ölü doğum riskini daha da artırır.(3) Düşük ya da ölü doğum yaşayan birine nasıl destek olunur? yazısını okumak için tıklayınız...

Sırt üstü pozisyonda uyumayı tercih ediyorsanız, doğumdan sonra buna devam etmenizde bir sakınca yoktur. Bebeğinizi ve plasentayı doğurduğunuzda, rahminizdeki ağırlığın büyük çoğunluğu vücudunuzdan çıkar. O zaman artık vena kava'yı endişelendirecek bir sıkıştırma sorununuz yok. Bebeğiniz beşiğinde uyuklamaya başladığında, sizin uyku pozisyonunuz onların gelişimini etkilemeyecektir.

Hamilelik sırasında sırt üstü uyumak ilk iki trimesterde güvenlidir. (1) Üçüncü trimesterde sırt üstü uyumaktan kaçınmak en iyisidir çünkü bu hem sizin hem de bebeğiniz için bazı risklerle ilişkilendirilmiştir.(2) Uyandığınızda kendinizi sırt üstü yatarken bulursanız, pozisyonunuzu değiştirmeniz yeterlidir. Ayrıca bu pozisyona dönmenizi önlemek için sırtınızın arkasına bir hamilelik yastığı da koyabilirsiniz.

Kaynak: Elisa Cinelli. "Can I Sleep On My Back While Pregnant?". Şuradan alındı: https://www.verywellfamily.com/can-pregnant-women-sleep-on-their-backs-5198522 (20.10.2021).

Referanslar:

(1) Silver, RM, et al. Prospective evaluation of maternal sleep position through 30 weeks gestation and adverse pregnancy outcomes. Obstetrics & Gynecology. 2019. doi:10.1097/AOG.0000000000003458

(2) Cronin RS, Li M, Thompson JMD, et al. An individual participant data meta-analysis of maternal going-to-sleep position, interactions with fetal vulnerability, and the risk of late stillbirth. EClinicalMedicine. 2019;10:49-57. doi:10.1016/j.eclinm.2019.03.014

(3) Warland J. Back to basics: Avoiding the supine position in pregnancy: Perspectives. J Physiol. 2017;595(4):1017-1018. doi:10.1113/JP273705

(4) U.S. National Library of Medicine. Total amount and pattern of weight gain: Physiologic and maternal determinants.

(5) National Institute of Child Health and Human Development. Preeclampsia research at the NICHD.

(6) March of Dimes. Low birthweight.

Gebelikte yatış pozisyonun, sadece anne adayının konforu için değil, tıbbi açıdan da çok önemli olduğunu belirten uzmanlar, gebelerin yaklaşık 25-30. Haftalara kadar istedikleri pozisyonda yatabileceklerini söylerler.

Gebelikte yüz üstü yatılır mı? Anne adaylarının en büyük çekincelerinin alışık oldukları yüz üstü pozisyonda yattıkları zaman bebeğin sıkışıp zarar göreceği düşüncesi olduğunu ifade eden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanları, yüz üstü yatmanın bebeğin etrafını saran amniyon sıvısı sayesinde bebeğe zarar vermeyeceğini belirtirler. Bu nedenle hamileliğinin ilk aylarında yüzüstü yatan anne adaylarının korkmamaları gerektiğini ifade ederlerken, altı ay sonra büyüyen karınları nedeniyle bu durumun değişeceğini, isteseler de yüzükoyun pozisyonda yatarak rahat edemeyeceklerini ifade ederler. Peki hamilelikte sırtüstü yatmak güvenli midir? Gebelikte sırtüstü yatmak bebeğe zarar verir mi?

Gebelikte Sırtüstü Yatmayın

Gebelik döneminde sırtüstü yatmanın bebek için sakıncalı olduğunu vurgulayan uzman doktorlar, hamilelik ilerledikçe büyüyen rahmin anne adayının omurgası boyunca baskı yaptığını söylerler. Özellikle son aylarda artan ve yaklaşık 6 kg'ya kadar varan ağırlığın kalbe giden damarlara baskı yapması sonucunda kalbe dönen kanda azalma yaşandığı bu nedenle de anne adayının tansiyonun düşmesine neden olduğunu ve bu duruma Supin hipotansif sendromu dendiğini belirtirler. 

Hamilelikte Sırtüstü Yatmak Bebeğe de Zarar Verebilir
Hamilelikte sırtüstü yatmak anne adayında tansiyon düşmesine neden olurken, gebenin bu pozisyonda yatmasıyla rahme giden kanda da azalma olacağından dolayı bebeğe giden kanda da azalma olacağı söylenir. Bu nedenle, hamilelerin tam sırt üstü yatış pozisyonundan kaçınmaları tavsiye edilir. 

Sırtüstü Yatmak Düşük Riskini Arttırıyor

Yapılan araştırmalara göre, gebelerin ilerleyen haftalarda sırtüstü yatmakları düşük riskini artırıyor. Anne adayının sırtüstü yattığında bebeğe uygulanan baskı sonucunda bebeğin oksijen tüketiminin azaldığını, bununda gebeliğin son aylarında görülen bebek ölümlerinin nedenini açıklar nitelikte olduğu belirtiliyor. Daha önce yapılan benzer araştırmaların, gebelikte yatış pozisyonlarının bebeğin sağlığını etkilediğini göstermesine karşı bunun nasıl ve neden etkilediğinin bilinmediğini söyleyen araştırmayı yöneten  Auckland Üniversitesi profesörlerinden Peter Stone, gebelikte sırtüstü yatmanın özellikle başka sağlık problemleri olan anne adaylarında düşük riskini arttırdığını belirtiyor.

En Çok Önerilen Yatış Pozisyonu

Gebelikte yatış şekilleri ile ilgili en çok önerilen pozisyonun sol yan yatış olduğunu belirten uzmanlar, tam sağ veya tam sol yana yatmanın gerekmediğini karnınızın biraz da olsa yana çevirerek yatmanın söz konusu baskıyı azaltacağını söylerlerken,  bunun nedeni olarak da sürekli aynı şekilde yatmanın mümkün olmayacağını ve gece boyunca farklı yönlere dönmenin normal olduğunu ifade ederler. 

En çok önerilen yatış şeklinin sol yatış olduğunun altı çizen uzmanlar, bu yatış pozisyonunda hem bebeğe giden kan akımının artacağını hem de anne adayının idrarının böbreklerinden daha rahat süzüleceği için gebelikte yaşanan; ödem, el ayak ve bilek şişliklerini azaltacağı belirtilir. Bu durumun sürekli sol tarafa yatmak şeklinde anlaşılmamasına dikkat çeken uzman hekimler, bu şekilde anne adaylarının konforlarının bozulabileceğini söylerler. Hamillelikte en iyi yatış şeklinin sadece göbeklerini yana düşürmenin yeterli olduğunu, yatarken farkında olmadan tam sırtüstü dönmemek için sırtınızın yan tarafına bir yastık koymanızı önerirler. 

Hamilelikte yatış şekliniz;

- Bir ya da iki dizinizi kıvırık şekilde yana dönerek,

- Bacakların arasına ve karın altına yastık koyarak,

- Gebeliğe özel yastıklar kullanılarak.

Yazıyı Paylaş: