Hamilelikte Kusmak Ishal

 HAMİLELİK DÖNEMİNDE  İSHAL  (DİYARE) VE DİZANTERİ

İshal günde 3 kereden fazla dışkılama anlamına gelir, dışkının kıvamı hafif yumuşaktan su gibi kıvama kadar değişebilir. İshalin nedenleri sıklıkla enfeksiyon ajanlarıdır, bunun dışında ilaçlara (antibiyotiklere) bağlı, bazı barsak hastalıklarına bağlı, besin zehirlenmelerine bağlı ishaller de olabilir. 2 haftadan kısa süren ishallere akut ishal denir. Akut ishallerde %90 sebep enfeksiyon ajanlarıdır. Akut ishallerde bulantı, kusma, ateş, karın ağrısı gibi şikayetler de sıklıkla görülür. Bu ishal yapabilen enfeksiyon ajanları sıklıkla iyi yıkanmamış ellerden,

hijyen sağlanmamış yiyecek ve içeceklerden, güvenilir olmayan besin maddelerinden alınmaktadır. Besin maddelerinin güvenilir marka olmasına ve son kullanım tarihi geçmemiş olmasına dikkat etmek gerekir. Antibiyotik kullanıma bağlı ishaller ilacın kullanıldığı ilk günlerden itibaren başlayabileceği gibi, ilaç bittikten 1 ay sonra bile başlayabilir.

                                                                                          DİZANTERİ

Kanlı ishal olarak da bilinen dizanteriye amip (amipli dizanteri) veya shigella denilen bakteriyel enfeksiyon (basilli dizanteri)  neden olur. İshalde dışkı kanlıdır, yüksek ateş, bulantı kusma, şiddetli karın ağrısı eşlik eder. (Her kanlı ishal dizanteri değildir) Dizanteri yaz aylarında daha sık görülür. Hijyen,temizlik kurallarına uyulmaması bulaşmada birinci etkendir. Sebze ve meyveler çok iyi yıkanarak tüketilmelidir. Başka insanlara yaklaşmakla, dokunmakla v.b bulaşmaz, mikrop taşıyan besinlerden yani fekal-oral yol ile bulaşır. Tedavide hamilelik ve bebek üzerine yan etkileri olmayan antibiyotikler verilir ve bol sıvı uygulaması yapılır.

Hamilelik döneminde görülen ishallerin bazıları beslenme hatalarına bağlıyken çok önemli kısmı da besin zehirlenmelerinden meydana gelir.

BESİN ZEHİRLENMESİ

Gebelik dönemindeki ishallerin çoğunun sebebi besin zehirlenmesi olarak bilinen gastroenteritlerdir. Genellikle hafif seyreden kısa süreli barsak krampları ile birlikte olan ishallerdir. Özellikle yaz aylarında bu tip besin zehirlenmeleri çok görülür. Yazın sıcak havalar, özellikle süt ve süt ürünleri, mayonez, yumurta gibi besinlerde bakteri üremesini hızlandırarak bozulmalarını sağlarlar. Bu tarz besinlerin neden olduğu ishaller çoğu zaman özel bir tedaviye gerek olmadan zararlı etkenin ishal ile atılmasıyla düzelirler. İshal aslında vücudun zararlı etkeni uzaklaştırmak için verdiği bir tepkidir ve çoğunlukla ishali önleyen ilaçların kullanılmaması daha doğru olacaktır. Bu tip ishallerde gebenin sıvı kaybını önlemek ve varsa yerine koymak, sindirim sistemini yormayacak gıdalar ile beslenmesini (haşlanmış patates, pirinç lapası gibi besinler tüketmek) sağlamak yeterli tedaviyi sağlar. Ancak daha inatçı olan, uzun süren ishaller, kanlı ishaller kolera, tifo, dizanteri, botilismus gibi enfeksiyonlara veya barsak parazitlerine, listeriyozise bağlı olabilirler. Bu durumda dışkı materyalinin tetkiki, kültür ve antibiyogram sonucuna göre antibiyotik tedavileri ve serum tedavileri gerekebilir.

İshal bebeği etkiler mi?

Hamilelik döneminde ishallerin çoğu bebeği olumsuz etkilemez. Olay annenin sindirim sistemi tarafından çoğunlukla halledilir. Annede ancak ciddi sıvı kaybı ile seyreden dehidratasyon(vücudun susuz kalması) durumlarında bebek etkilenebilir. Bu durumlarda kaybedilen sıvı ve elektrolitlerin ağız yolu ile veya serumla verilmesi çoğu zaman yeterli olur.

Listeriozis olarak bilinen listeria monocytogenes enfeksiyonları pastörize olmamış süt ve ürünleri ile bulaşır. Listeriozis enfeksiyonları, erken doğuma, hatta ölümlere bile yol açabilir.

Hamilelikte ishal tedavisi

İshal olan insan çok sıvı kaybeder bu nedenle tedavide birinci kural kaybedilen sıvı ve elektrolitleri yerine koymaktır. Bu nedenle hastaya bazen ağızdan bazen serum damar yoluyla sıvı takviyesi yapılır. Gebelikte bol sıvı almak ve vücudun susuz (dehidrate) kalmaması daha da önemlidir. İshal nedenini araştırmak için dışkı (gaita) ve kan tahlilleri yapılabilir. Eğer yapılan tahlillerde enfeksiyon ajanı (bakteri) saptanmışsa hamilelikte kullanılabilen bebeğe zararı olmayacak uygun antibiyotikler verilir. Sebep amip ise buna yönelik antibiyotik verilir. İshal hastalarına özel ishal diyeti verilir.    Hamilelerde ishal tedavisi durumun ağırlığına göre değişir. Gebelik dönemindeki ishallerin çoğu gebe olmayanlarda olduğu gibi bozulmuş besinlerin tüketimi sonrası olan kısa süren ve kendiliğinden düzelen ishallerdir. Bu tip ishaller çoğu zaman 24 saat içinde düzelir. Bu süreçte gebenin kaybettiği su ve elektrolitlerin yerine konması önemlidir. Su kaybının önlenmesi için bol sıvı alması, su içmesi önerilir.

Yüksek ateş, şiddetli bulantı kusma ve kanlı ishaller, daha uzun süren ishallerde dışkı kültürü yapılarak gebelikte kullanılabilecek uygun antibiyotik tedavisi başlanabilir. Ağızdan sıvı alınamıyorsa damardan serum ile kaybedilen sıvı yerine konulur.

İshal olan hamileler beslenmeyle ilgili nelere dikkat etmeliler?

Gebelik döneminde ishallerden korunmak için beslenme önerileri önemlidir.Her şeyden önce içme sularının temizliği önemlidir.Sebze ve meyveler yenmeden önce mutlaka bol su ile yıkanmalı, marul, göbek salata, domates ıspanak gibi gıdalar sirkeli suda bekletilip, yıkanarak tüketilmelidir. Pastörize olmayan süt ve süt ürünleri ve bunlardan hazırlanan taze peynirler tüketilmemelidir.Alınan tüm paket ürünlerin üzerindeki üretim tarihi ve son tüketim tarihine mutlaka bakılmalıdır.Her türlü çiğ et, çiğ kıyma, çiğ yumurta, salam, sosis, sucuk gibi şarküteri ürünleri, sakatatlar tüketilmemeli bunlar mutlaka ve mutlaka pişirilerek tüketilmelidir.Hijyenik ortamlarından emin olunmayan yerlerde hazırlanan besinler tüketilmemelidir.İshal durumunda bağırsağı yormayacak besinler tüketilmelidir. Yağsız hazırlanmış pirinç lapası, haşlanmış patates, yoğurt, elma ve havuç, muz, bayat ekmek, peksimet tüketilebilecek gıdalardır. Açık çay da sıvı kaybını azaltabilir.

Dr ARZU KILÇIK

11/05/2015

İshal nedir?

Sulu dışkı yapmak anlamına gelen ishal, kendini günlük dışkı sayısında artma (günde üç kezden fazla dışkılama) olarak gösterir.

Beraberinde kramplar olabileceği gibi tümüyle ağrısız da olabilir. Dışkının genel nitelikleri (koku, kıvam, renk) değişime uğramıştır ve bazen bulantı da olaya eşlik eder.

Hamilelik döneminde görülen ishallerin bazıları beslenme hatalarına (çok aşırı süt tüketilmesi, çok aşırı sıvı gıda tüketilmesi gibi) bağlı görülürken çok önemli bir kısmı basit gastroenteritler (besin zehirlenmeleri) tarzında olur.

Yani altta yatan olay kısa süreli bağırsak kramplarına ve sulu dışkılamaya yol açan bağırsak enfeksiyonlarıdır.

Bu tür besin zehirlenmeleri özellikle yaz aylarında çok sık görülür.

Bunun yanında özellikle uzun süren ishallerde parazit ve bakterilere bağlı oluşan kolera, tifo, dizanteri, botulismus gibi enfeksiyonlar da anne adaylarında görülebilmektedir.

Bazen de var olan bir üst solunum yolu enfeksiyonu kendini klasik belirtiler yanında ishal şeklinde gösterebilir.

Yazın ortaya çıkan büyük sorun: besin zehirlenmeleri

Yaz döneminde ısının artması besinlerin saklama koşullarının kötüleşmesine neden olur ve özellikle süt ve süt ürünleri, kremalı yiyecekler, tavuk eti, mayonez, yumurta, kırmızı et, deniz ürünleri dış ortamda çok kısa sürede kalsalar dahi ortamda bulunan bakterilerin istilasına uğrayarak bozulurlar. Bunun yanında yoğun çalışan türistik yörelerde hijyene özen gösterilmeden hazırlanan gıdalar da besin zehirlenmelerine neden olabilmektedirler.

Kişisel hijyen, yani gıdalar hazırlanırken ve yenirken ellerin temizliği ve sebze ve meyvelerin yıkanmasına ne derece önem verildiği de besin zehirlenmesi görülme olasılığını etkiler.

Gebelik açısından özel bir önemi olan ishal etkeni: Listeria

Pastörize edilmemiş sütlerden yapılmış peynirlerden bulaşan bu bakteri gebelik döneminde bebekte ciddi sorunlara yol açabilmesine karşın çoğu durumda belirtisiz seyretmektedir. Bazı durumlarda gripal enfeksiyon belirtileri yapan, bazen ise uzun süren ishallere neden olan bu bakteri toprakta, suda ve kanalizasyon sistemlerinde yaşar ve buradan da evcil ve vahşi hayvanlara, kuşlara, sineklere ve kabuklu deniz hayvanlarına geçer.

Bakteriyi taşıyan hayvanın gübresi ile bulaşmış sebze ve meyvelerde, pastörize edilmemiş sütte, kırmızı ette, tavuk etinde, deniz ürünlerinde ve yeterince işlenmemiş sütlerden yapılan peynirlerde bulunan bakteriler insanlarda listeria enfeksiyonuna neden olabilmektedir. Erişkinlerin %1-5'inin dışkısında bakterinin bulunduğu tahmin edilmektedir.

Listeriadan korunmanın en iyi yolu özellikle Fransızların tükettiği Camembert türü peynirler ve diğer pastörize edilmemiş sütlerle yapılan peynirlerin tüketilmesinden kaçınılmasıdır.

Hamilelikte İshal Ortaya Çıktığında Nasıl Bir Yol izlenmelidir?

Bakterilere bağlı besin zehirlenmeleri sonucunda oluşan ishalin en temel tedavisi bakterilerin dışkıyla atılması olduğundan ishalin kesilmesi için kullanılan ilaçlar sakıncalı olabilir.

Bunun yerine anne adayının gerekirse serum şeklinde verilen sıvılarla ve sindirim sistemini tahriş etmeyen gıdalarla desteklenmesi ve ishalin geçmesinin beklenmesi en önemli tedavi yoludur.

Çoğu ishal bu tedaviye yanıt verir ve kramplar ve aşırı dışkılama ortadan kalkar. Bebek bu durumda ishalden ve tedaviden olumsuz etkilenmez.

Özellikle 24 saatten daha uzun süren ishallerde ise daha ciddi sorunlara yol açabilecek bakteriler veya parazitler söz konusu olabileceğinden gaita tetkiki ve gerekirse kültürü ve bulunan etkenen yönelik uzun süreli tedavi daha uygun olacaktır.

Bazı durumlarda ise ishal hiçbir mikroorganizmaya bağlı değildir ve başka tıbbi sorunlarla ilişkilidir. Bir Dahiliye Uzmanı gerekli tetkikleri yaparak sorumlu etkeni kolaylıkla bulacaktır.

Anne adayında uzun süren her ishal durumunda listeria da mutlaka akla gelmeli ve buna yönelik tetkikler ve tedavi uygulanmalıdır.

Listeria, besin zehirlenmesi ve diğer ishal türlerinden korunmak için anne adaylarına düşen görevler nelerdir?

Uygun olmayan koşullarda hazırlanan sağlıksız gıda maddelerinden bulaşan bakterilerle ortaya çıkan ishalden korunmak için gebelik döneminde beslenmede uyulması gereken önemli kurallar vardır:

* Sebze ve meyveler yenmeden önce mutlaka usulüne uygun bir şekilde yıkanmalııdır. 
* Pastörize olmayan süt ve süt ürünlerinin tüketiminden kaçınılmalıdır. Buna özellikle İtalya, Meksika ve Fransa gibi ülkelerde üretilen ve Türk mutfağında bulunanlardan farklı çeşit peynirler de dahildir. Bu peynirler tüketilecekse bile mutlaka sağlık kontrol raporundan geçmiş ve onay almış olanlar tercih edilmelidir. 
* Tüm endüstriyel gıda maddelerinin üzerinde üretim tarihi ve son kullanma tarihi ibaresi aranmalı ve tarihi geçmiş besinler yenmemelidir. 
* Üzerinde standartları belirleyen kurumun (TSE) onayını aldığı belirtilmeyen endüstriyel gıda maddeleri yenmemelidir. 
* Çiğ yumurta, çiğ her türlü et (tavuk, kabuklu deniz hayvanları, balık, kırmızı et gibi) yeme alışkanlığı terkedilmelidir.
* Soğuk hazır gıdalar (sosis, sucuk, somon füme, hamburger gibi) mutlaka ısıtılarak tüketilmelidir.
* Hijyenik koşullarına güvenilmeyen hiçbir lokanta,büfe ve hazır meze satan dükkandan yemek yenilmemelidir.

İLGİLİ KONULAR:

Hamilelikte Tehlike Belirtileri

Riskli Gebelik Nedir?

Gebelikte Kanama

Ektopik Gebelik (Dış Gebelik)

Hiperemezis (aşırı bulantı-kusma)

Gebelikte Hipertansiyon ve Preeklampsi

İleri Yaşlarda Hamilelik ve Ortaya Çıkabilen Sorunlar

Erken (prematüre) doğum riski ve erken doğum

Obezite (Şişmanlık) ve Aşırı Kilo İle Hamilelik

Bebeğin doğum kilosu ve boyu ile ilgili durumlar (iri veya ufak bebek)

Miyad Geçmesi ve Doğumun Gecikmesi

Hamilelikte Sigara Kullanımı

Gebelikte Enfeksiyonlar

Gebelik ve allerji

Gebelik ve miyomlar

Gebelik ve yumurtalık kistleri

Kan Uyuşmazlığında Nasıl Bir Yol İzlenmelidir?

Adolesan ve Genç Yaşlarda Hamilelik Yaşamak

Anne karnındaki bebekte anomaliler ve bunları saptamak için yapılan testler

Düşük (abortus) ve kürtaj

Gebelik şekeri (gestasyonel diyabet)

Gebelikte tiroid sorunları (hipotiroidi, hipertiroidi)

Kadınlar genellikle hamileliklerinin bir döneminde ishal yaşarlar. İshal dışkının günde birkaç kez sulu bir şekilde yapılması durumudur. Hamilelikle ishale dış faktörler sebep olabileceği gibi, hamilelik hormonlarındaki artış da yol açabilir. İshal genellikle ciddi değildir ancak eğer yüksek ateş, kusma ve şiddetli karın ağrısıyla beraber görülüyorsa doktora görünmek gerekebilir.

Hamilelikte ishalin sebeplerinden biri gıda zehirlenmesidir. Hamile kadınlar bu durumda birkaç saat boyunca süren ateş ve ağrı yaşayabilirler veya hastaneye gitmeyi gerektirecek bir bakteri enfeksiyonu geliştirebilirler. Gıda zehirlenmesi genellikle ateş ve titremeyle başlar, mide bulantısı, ishal, mide krampları ve susuz kalma ile devam eder. Bazı şiddetli durumlarda hamile kadın ishalle beraber yoğun baş ağrısı ve boyun tutulması da yaşayabilir; bunlar acil tıbbi gözetimi gerektiren durumlardır. Eğer ani başlayan ishal, mide krampı ve ağrı yaşanıyorsa sebep gıda zehirlenmesi olabilir ve kişi 24 saat içinde normale döner.

Mide virüsleri hamilelikte ishalin sebepleri arasındadır ve mide kramplarıyla beraber görülebilirler. Bir bebek taşımak hamile kadının vücuduna önemli miktarda stres uygular ve kişi mideyle ilgili bazı hastalıklara karşı savunmasız kalabilir. Mide virüsleri hafif veya şiddetli geçirilebilir; hamile kadının bağışıklık sisteminin gücüne göre genellikle 1 ila 10 gün sürerler.

Hormon seviyelerindeki dalgalanmalar da hamilelik sırasında ishale yol açabilir. Birçok kadında hamilelik hormonu seviyelerinin artması mide sindirin sistemini rahatlatır ve yavaşlatır. Bu da ishali başlatabilir. Ayrıca birçok kadın doğum yapmadan hemen önce ishal şikayeti yaşayabilir. Bunun sebebi de bazı kadınlarda doğum yapmadan önce salgılanan yüksek miktardaki hamilelik hormonlarıdır.

Beslenmede yapılacak değişiklikler de hamilelikte ishalin sebepleri arasında olabilir. Birçok kadın vücutlarında büyümekte olan bebeği daha iyi beslemek ve ona gereken vitaminleri sağlamak adına beslenmelerini değiştirerek daha fazla taze sebze ve meyve tüketmeye başlarlar.

Eğer vücudun alışması için fırsat tanımadan beslenme çok hızlı değiştirilirse mide bozulabilir ve ishal başlayabilir. Hamile kadınlar bazı gıdalara hassasiyet geliştirdikleri için şekersiz tatlılar ve diğer yapay gıdalar ishale sebep olabilirler. Ayrıca laktoz intoleransı olan kadınlar da hamilelikte süt ve süt ürünleri tüketimini artırırlarsa vücudun buna tepkisi ishal olabilir.

Hemen Sağlık