Hamilelikte Sekeri Dusurmek Icin
Gebelik Şekeri
GEBELİK ŞEKERİ, BELİRTİLERİ VE BESLENMESİ
(GESTASYONEL DİYABET)
Gebelik şekeri nedir, neden olur ve gebelik şekeri kimlerde görülür ?
Toplum tarafından gebelerimizin ya da gebe kalmak isteyen kişilerin araştırdığı ve en çok merak ettiği konulardandır gebelik şekeri.
Gestasyonel diyabet yani gebelik şekeri, ilk defa hamilelikte rastlanan kan şekeri yüksekliği demektir. Bebeğin plasentası tarafından salgılanan hormonlardan dolayı gerçekleşmektedir. Gebelerin yaklaşık 24 haftasından sonra %5’inde görülmektedir. Hiçbir riski olmayan gebelerde de görülmektedir.
RİSK ALTINDA OLAN GEBELER; genelde ailesinde şeker hastalığı olan kişiler olabiliyor. Özellikle fazla kilolu olanlar, polikistik over hastalığı bulunanlar, ileri yaş gebeler, hipertansiyon hastası olanlar, daha önce yüksek kilolu bebek doğurmuş olanlar, önceki gebeliklerinde düşük yaşayanların gebelik şekerine yakalanma riskleri daha yüksektir.
Gebelerden ilk istenen kan tahlillerinin içinde mutlaka kan şekeri kontrolleri bulunur. Yüksek riskli grupta bulunmayan gebelere özellikle yükleme testi yapılır haftalar arasında. 50, 75 ya da gr şeker ile testler yapılır.
Bu çıkan kan tahlil sonuçlarına göre gebelere gerekli diyet, egzersiz ya da çok fazla yükseklik var ise doktor kontrolü ve onayı ile insülin kullanımı olabilmektedir.
EĞER; beden kitle indeksiniz 25’in altında ise, ailenizde şeker öyküsü yok ise genetik olarak ya da yaşınız 25’in altında ise düşük risk grubundasınız demektir.
Gebelik şekeri olan anne adaylarının özellikle dikkat etmesi gerekenler;
Hem bebeğinizin, hem de siz değerli gebelerimizin hamilelik sürecini sağlıklı geçirebilmeniz ve ilerde yaşayacağınız risklerin önüne geçebilmeniz için yaşam tarzınıza ve beslenmenize büyük önem vermeniz gerekmektedir. Mutlaka bir diyetisyen kontrolü ile gebelik şekeri takibiniz ve beslenme programınızın düzenlenmesi gerekmektedir.
GESTASYONEL DİYABET OLAN GEBELER;
Düzenli olarak günde litre su içmeye özen göstermelisiniz.
Şeker içeren besinlerden, şekerli içeceklerden, basit karbonhidrat içeren patates, pirinç, makarna, kek, börek, çikolata gibi yüksek şeker içeren besinlerden uzak durmalısınız.
Glisemik indeksi yüksek olan besinler yerine glisemik indeksi düşük olan besinleri tercih etmelisiniz. Bunlar genel olarak basit karbonhidrat yerine tam tahıllı karbonhidrat grubunu tercih etmelisiniz. Kestane, patlamış mısır, kraker gibi atıştırmalıklardan uzak durup onun yerine tam tahıllı ürünleri tercih etmelisiniz. Elma, armut, kivi, mandalin gibi taze mevsim meyvelerini tercih edip kuru incir, kuru üzüm, muz ya da kavun gibi glisemik indeksi yüksek olan besinleri tercih etmemelisiniz.
Gestasyonel diyabette kilonuz çok önemlidir. Günlük kalori dengenize çok dikkat etmeniz gerekmektedir. Kilo artışı asla istenmeyene bir durumdur. Bebeğin obezite olma riskini bile sizin beslenmeniz etkileyecektir.
Öğün atlamayıp sık sık az az beslenmelisiniz. Ara öğünlerinizde mutlaka süt ürünlerini yani süt, yoğurt, ayran grubunu beslenmenize eklemelisiniz.
Yağlı, baharatlı ve şekeri bir anda yükseltip bir anda düşürecek yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Basit karbonhidrat türleri dediğimiz hamur işi, patates, pasta, börek, meyve suyu, bal, reçel gibi besinler şekerinizi aniden yükselteceği için bu tür besinlerden uzak durulmalıdır.
Gebelik Boyunca Almanız Gereken Ortalama Kilo
18,5 altı ise Gebeliğe zayıf başladınız. Gebelik boyunca kg ağırlık kazanmanız normal.
18,6 – 24,9 arasında ise Gebeliğe normal kiloda başladınız. Gebelik boyunca kg ağırlık kazanmanız normal.
25,0 – 29,9 arasında ise Gebeliğe fazla kiloda başladınız. Gebelik boyunca kg ağırlık kazanmanız normal.
30 ve üzeri ise Gebeliğe obez olarak başladınız. Gebelik boyunca kg’dan fazla
ağırlık kazanmamalısınız.
Normal kilolu bir bireyin kalorilik ortalama gestasyonel diyabet diyeti örneği
KAHVALTI
1 adet haşlanmış yumurta
1 dilim az yağlı beyaz peynir
2 dilim tam tahıllı ekmek
Bol yeşillik-domates-salatalık-biber
2 tam ceviz
ARA ÖĞÜN
1 su bardağı yoğurt + 1 küçük boy elma
ÖĞLE YEMEĞİ
1 dilim tam tahıllı ekmek
EL BÜYÜKLÜĞÜNDE IZGARA ET-TAVUK-BALIK-HİNDİ ETİ
4 yemek kaşığı yoğurt
Bol yeşillikli salata az yağlı
ARA ÖĞÜN
1 su bardağı tarçınlı süt + 3 adet kuru erik
ARA ÖĞÜN-2
2 adet kepekli etimek + 2 yemek kaşığı çökelek + 2 adet salatalık
AKŞAM YEMEĞİ
1 kepçe çorba
8 yemek kaşığı az yağlı zeytinyağlı sebze yemeği
4 yemek kaşığı bulgur pilavı yada 4 yemek kaşığı haşlanmış kuru baklagil salatası
1 su bardağı kefir
Bol salata
GECE ÖĞÜNÜ
1 küçük boy armut + 1 su bardağı ayran
Düzenli yapılan kan şekeri kontrolleri ile şeker değerlerinin normalleştiği kontrol edilebilir. Bunun için hamile kadınlar kan şekeri seviyelerini belirlemesini öğrenmelidir. 4 hastadan sadece 1’i insülinle tedavi edilmelidir. Hamilelik diyabeti olan kadınların büyük çoğunluğu normal bir hamilelik geçirir ve sağlıklı bir çocuk sahibi olur.
Hamilelik diyabeti tedavisi, tedaviyi sürdüren hekime danışarak yapılmalıdır. Gerekirse, daha ileri tedaviyi kararlaştırmak için bir diyabet uzmanına (diyabetolog) sevk de yararlı olabilir. Bu şekilde anne ve çocuk için risklerin en aza indirilmesi sağlanabilir.
Çoğu kadında doğumdan sonra kan şekeri normale döner. Fakat hamilelik diyabeti olan kadınların ileride tip 2 diyabete yakalanma riski yüksektir.
Hamilelik diyabetinde hangi kan şekeri hedeflerine ulaşılması gerekir?
İyi bir hamilelik diyabeti kontrolü için aşağıdaki kan şekeri değerleri hedeflenmelidir.
- Sabah kalktıktan sonra aç karnına ölçülen kan şekeri 95 mg dl'nin (5,3 mmol/l) altında olmalıdır.
- Yemeğe başladıktan 1 saat sonra değerin mg/dl‘yi (7,8 mmol/l) aşmaması gerekir.
- Yemeğe başladıktan 2 saat sonra değerin mg/dl‘yi (6,7 mmol/l) aşmaması gerekir.
Bununla birlikte, tedavi hedefleri, yukarıda açıklanan değerler olarak katı bir şekilde görülmemelidir. Bunların gebeliğin özel koşullarına bağlı olarak bireysel olarak uyarlanması gerekir. Sadece beslenme şeklinde değişiklik yapılmasına rağmen ölçümlerin yarısından fazlasında, belirtilen hedef değerleri aşılıyorsa İnsülin tedavisi gereklidir.
Kan şekerinin neden düzenli olarak ölçülmesi gerekir?
Hamilelik sırasında şeker metabolizmasının iyi bir şekilde ayarlanması için kişinin kan şekerini düzenli olarak kontrol etmesi gerekir. Ölçülen değerlerin uygun bir günlükte belgelenmesi faydalı olur.
Bunun için hamile kadına kan şekerini kendisinin nasıl ölçebileceği gösterilir. Küçük bir delme aletiyle parmak ucundan biraz kan alır ve bunu kan şekeri ölçüm cihazı üzerindeki bir test şeridine sürer. Kısa bir süre sonra ölçüm cihazı kan şekeri seviyesini gösterir.
Teşhis konulduktan sonraki hafta boyunca hamile kadının 4 ölçüm yapması gerekir (4 noktalı profil):
- Kahvaltıdan önce aç karnına ve
- üç öğünden (kahvaltı, öğle yemeği ve akşam yemeği) 1 veya 2 saat sonra.
Bu şekilde kan şekeri seviyesinin günlük profili oluşur. İlk 2 hafta içinde tüm değerler hedef aralık içindeyse, haftada 2 günlük profil de yeterli olabilir. Alternatif olarak, ölçüm sayısı günde 1 kereye de indirilebilir. Aç karnına ve ana öğünlerden sonra dönüşümlü olarak ölçüm yapılması tavsiye edilir.
Hamilelik diyabetinde beslenme nasıl olmalıdır?
Hamilelik diyabetinde anne adayı öncelikle beslenmesini gözden geçirmelidir. Yüzde 70 ila 80 kadında sadece beslenmede değişiklikler yaparak iyi kan şekeri değerlerine ulaşmak mümkün olmaktadır. Yemek planındaki temel kişisel alışkanlıklar, hamileliğe ve diyabetik metabolik duruma göre uyarlanır.
Hamilelik diyabetinde beslenme bir diyet değildir, dengeli ve sağlıklı yiyecekler yemektir. Öneriler, hamilelik sırasında sağlıklı beslenme temellerine dayanır. Önemli olan anne ve çocuğun tüm önemli besinleri almasıdır.
Temel olarak yemekten sonra yüksek ve hızlı kan şekeri artışının önüne geçilmesi gerekir. Bunun için de aşağıdaki unsurlara dikkat etmelisiniz:
- Öğünlerinizi 3 ana öğün ve ara öğünler olarak dağıtın. Bu şekilde gün boyunca dengeli bir kan şekeri seviyesi elde edebilirsiniz. Kan şekerinin sabahları en en çok artmasından dolayı kahvaltılarda öğle veya akşam yemeğine göre daha az miktarda karbonhidrat tüketin.
- Kan şekeri değerinin yüksek olması halinde kahvaltılarda şekerli yiyecek ve içeceklerden sakının. Mesela kepekli ekmek ve peynir veya tahıl gevreği ve yoğurt veya süzme yoğurt (quark) ile hazırlanmış müsli yiyebilirsiniz. Meyve suyu, reçel veya bal uygun olmaz.
- Kepekli ürünler, baklagiller, sebzeler, salatalar veya meyveler gibi lif bakımından zengin yiyecekleri tercih edin. Bunlar, yüksek lif içeriği nedeniyle daha yavaş sindirilirler. Dolayısıyla içerdikleri karbonhidratlar gecikmeli olarak kana geçer. Buna karşılık beyaz ekmek ve diğer tüm düşük lifli tahıl ürünleri kan şekerinde hızlı bir artışa neden olur. Bu yiyeceklerden uzak durmaya çalışın.
- Bol sebze ve salata ile ölçülü miktarda meyve yiyin. Meyve tüketiminizi gr’dan oluşan 2 porsiyon ile sınırlı tutun. Muz ve üzüm gibi çok tatlı meyveler çok uygun değildir.
Bilmekte fayda var:
Beslenmedeki değişikliğe rağmen, anne karnındaki bebeğin yeterince beslenmesi gerekir.
- Şeker içerikli yiyecekleri az tüketin. İçeceklerdeki şeker çok çabuk emilir ve çok hızlı ve yüksek bir şekilde kan şekerini artırır. Bu yüzden gazoz, kola, buzlu çay veya meyve sularından sakının. Yeterince su veya şekersiz çay içmeye çalışın. Çikolata, bisküvi veya pasta gibi tatlı yiyecekler şeker dışında yüksek miktarda yağ da içerirler.
Dengeli beslenme ve hareket – 30 dakikalık tempolu bir yürüyüş yeterlidir – hamilelikte fazla kilo alımının da önüne geçer. Hamilelik sırasında ne kadar kilo alımının normal olduğu veya ne kadarına izin verildiğine dair standart bir bilgi bulunmamaktadır. Bu, annenin hamilelikten önceki kilosuna bağlıdır ve kadından kadına farklılık gösterir. Sizi tedavi eden doktorunuz kilonuzu takip eder.
Ne zaman insülin tedavisi gerekir?
Yaşam tarzındaki bir değişiklikle kan şekeri seviyeleri yeterince düşürülemezse insülin tedavisi devreye girer. Hamilelik diyabeti bulunan her 4 kadından 1'i insülin enjekte etmek zorunda kalmaktadır.
İnsülin, vücut tarafından üretilen ve kandaki şeker miktarını düşüren bir hormondur. İnsülin ilaç olarak uygulandığında rahim bariyerini geçmediği için doğmamış çocuğa bir zararı dokunmaz. İyi kontrol edilen bir anne kan şekerinden çocuk da yararlanır. Şeker yükü düşer.
İnsülin tedavisi için hamile kadınlara yönelik çeşitli insülin preparatları bulunmaktadır. Yoğunlaştırılmış insülin tedavisi durumunda, hamile kadın temel ihtiyaçlarını karşılamak için günde 1 ila 2 kez (sabah ve/veya akşam) kendine uzun etkili insülin enjekte eder. Kısa etkili insülin, öğünlerle ilgili ihtiyaçları destekler.
Anne adayının insülin tedavisi sırasında da, insülin ihtiyacının fazla yükselmemesi için beslenmesine dikkat etmesi gerekir. İnsülin dozunun, doğuma kadar değişen ihtiyaçlara göre sürekli olarak ayarlanması gerekir. Jinekolog, ultrason kullanarak çocuğun rahimdeki büyümesini düzenli olarak kontrol eder. Hamilelik diyabetinin tedavisi bebeğin doğumuna kadar devam eder.
Insülin tedavisi hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz!
Hamilelik diyabetinde doğum sonrası bakım neden önemlidir?
Kadınların çoğunda kan şekeri seviyesi hamilelikten sonra normale döner. Fakat yine de, hamilelik diyabeti olan kadınlar, hamilelikten sonra yüksek tip 2 diyabet riski altındadır. Doğumdan sonra normal kan şekeri seviyelerine sahip olan tüm kadınların, doğumdan hafta sonra 75 gr‘lık glikoz tolerans testi yaptırmaları gerekir. Yıllık diyabet kontrolleri sırasında, doktor genellikle açlık kan şekeri seviyeleri ile uzun vadeli kan şekeri HbA1c seviyesini ölçer. 75 gr‘lık glikoz tolerans testini her 2 yılda bir tekrarlamak da faydalı olabilir.
Glukoz tolerans testi hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz!