Öncelikle hormanlar vücudun su ve sıvı dengesini nasıl etkiliyor? Bu değişiklikler eklem, doku, kasları vs. nasıl etkiliyor? Mekanizmaları basitçe açıklar mısınız?
Kadın vucudu yaşamın çeşitli evrelerinde hormonal değişiklere bağlı değişik cevaplar verir . Eklem ve kirişler etrafında normalde eklem ve yumuşak dokuları koruyan ve onların kayganlıklarını sağlayan dokular içindeki sıvı dengesi bu hormon düzeylerindeki değişiklerden etkilenir. Özellikle hamilelik ve menopozda östrojen ve progestoron denen cinsel hormonlarının düzeylerinde oynamalara bağlı olarak çeşitli değişiklikler oluşur.
Menopozda azalan hormonal düzeyler nedeni ile eklem ve kirişler etrafındaki dokularda sıvı azalması nedeni ile çeşitli etkiler oluşabilir. Östrojenin eklem üzerinde hasarlayıcı etkileri önleyici özelliği vardır. Östrojen seviyeleri menopozla beraber azalır. Beş on yıl içinde eklemler gittikçe daha az östrogen etkisi ile hasarlanmaya başlar. Bu etkinin azalmasına bağlı eklemlerde kireçlenme ve bozukluklar ortaya çıkar. Elde özellikle 1. Parmak tabanında oluşan kireçlenmelerde kadınlarda sıklık fazladır .
Yine Hamilelikte değişen hormonal dengeler nedeni ile bazı yapılarda sıvı artışına bağlı kalınlaşma ve ödem oluşur ve bu durumda tüneller içinde dar kanallardan geçen sinirler ve kirişler üzerine bası meydana gelebilir. Buda ağrılı hareket ve geceleri artan uyuşukluk ve ağrı şikayetine yol açar .
Hamilelikte bazen ellerde uyuşmayla, yanma ve ağrıyla gelişen bir sorun yaşanabilir. Bunun ilerlemiş hallerinde ellerde hissizlik, güçsüzlük gibi yakınmalarda olabilir. Özellikle bir eşyayı tutamama yakınmaları olur. Hamilelikte ellerin uyuşması karpal tünel sendromu adı verilen el bileğindeki sinir sıkışmasından kaynaklanan bir sorundur. Bu sadece hamile olanlarda değil, el ve el bileğini tekrarlayıcı şekilde yoğun kullanan kişilerde de görülür. Özellikle daktilo kullanan, bilgisayar başında yoğun yazan kişilerde etkili olur. Hamilelikte ise en fazla 5 aydan sonra etkili olmaya başlar. Bunun nedeni ise bu aydan itibaren vücutta sıvı tutulumunun, ödemin daha fazla olması ve kilo artışının daha hızlı olmasıdır. Hamile olan kadınların % 20 kadarı ellerin uyuşmasından yakınırlar. Bu yakınmaların çoğu doğumla birlikte kendiliğinden düzelir.
Hamilelikte ellerin uyuşması (Karpal tünel sendromu) belirtileri
Karpal tünel sendromu median sinirin el bileğinden geçerken sıkışmasından dolayı ellerde uyuşmaya, güçsüzlüğe, karıncalanmaya yol açmasıyla karakterizedir. Karpal tünel sinirin bilekten geçtiği tünel benzeri yapıdır. Hamilelikte su tutulumunun fazla olması ve kilo artışı yüzünden bu sorun daha fazla yaşanır. Median sinirin sıkışması elde baş, işaret ve orta parmak ile yüzük parmağın yarısında uyuşmaya neden olur. Bu sorun parmaklarda duyu kaybına, özellikle baş parmakta güçsüzlüğe yol açar. Bunların dışındaki parmaklarda uyuşma olmaz. Çünkü diğer parmaklar başka sinirlerle beslenir. İlerleyen aşamalarda kolun üst ön tarafı da etkilenir. Hastalarda sakarlık daha fazla görülmeye başlar. Bazı hamilelerde iki elde bundan etkilenebilir.
Hamilelikte ellerin uyuşması (Karpal tünel sendromu) teşhisi
Anne adayının yapılacak nörolojik muayenesi neticesinde karpal tünel sendromu tanısı konulabilir. Ayrıca boyun fıtığı içinde bir değerlendirme yapılır ve MR tetkiki istenir. Anne adayına sinir iletim testi olan EMG tahlilleri ve kan tahlilleri de yapılır. Bunlar diğer hastalıkların ayrıcı teşhisi açısından önemlidir. Karpal tünel sendromu tanısı yapıldıktan sonra tedavi planlaması belirlenir.
Hamilelikte ellerin uyuşması (Karpal tünel sendromu) nasıl hafifletilir?
Hamile kadınların ellerde uyuşukluğu, yanma ve ağrıyı hafifletmek için bazı aktivitelerden kaçınması gerekir. El ve el bileğinin bir süre dinlendirilmesi tavsiye edilir. Eğer anne adayı bilgisayarda çalışan biriyse, sandalye ve bilgisayar uyumu ayarlanmalıdır. Klavye ve el bileği arasındaki mesafe ve ergonomik ayar yapılmalıdır. Bileğin düz olmasını sağlayacak bileklik kullanımı da tavsiyeler arasında yer alır. Ayrıca el ve kolun güçlenmesini sağlayan, rahatlatan egzersizlerde faydalı olur. Çalışma sırasında ellerin ve kolun sıkça dinlendirilmesi, çalışmaya ara verilmesi gerekir. Yatarken alin ve kolun üzerine yatılmamaya özen gösterilmelidir. Kalkınca ellerde uyuşukluk hissedilirse, ellerin sallanması faydalı olur.
Hamilelikte ellerin uyuşması (Karpal tünel sendromu) açısından risk faktörleri
Hamilelikte ellerin uyuşmasını tetikleyen etkenler
Hamilelikte ellerin uyuşması (Karpal tünel sendromu) tedavisi ne zaman yapılmalı?
Hamilelikte bu sorun yaşanırsa, anne adayının günlük yaşamını olumsuz etkilerse bir doktora gitmekte yarar vardır. Özellikle gece uykularının bölünmesi, günlük işlerin aksaması gibi sorunlar olursa, bunu ihmal etmemelisiniz. Ayrıca bilinçsizce ilaç kullanmamalısınız. Normalde doğumla birlikte ellerdeki uyuşmada geçecektir. Ancak doğumdan sonra geçmeyen uyuşukluklarda ihmal edilmemelidir. Eğer karpal tünel sendromu altında tetikleyici bir hastalık varsa bunun da tedavi edilmesi gerekir. Ağrı ve iltihaplanma içinde uygun bir ilaç kullanılabilir. Gerekirse el bileğine steroid enjeksiyon yapılabilir. Ayrıca ellerdeki uyuşmayı tetikleyici hareketlerden de kaçınılmalıdır. Yapılan uygulamalar olumlu sonuç vermediği takdirde, cerrahi girişim yapılabilir.