Dr. Kağan Kocatepe'nin youtube kanalında hazırladığı video içeriğinin transkripsiyonu (video sayfanın en aşağılarında)
Hamilelikte tansiyon değeri kaç olmalı?
Klasik bilgi 120'ye 70, 110'a 70.
Peki herkeste böyle oluyor mu?
Bazı anne adaylarında hamilelik ilerledikçe tansiyon düşüyor.
Çok daha az bir anne adayında da hamilelik ilerledikçe tansiyon yükseliyor.
Şimdi, hamilelik ilerledikçe tansiyonu düşme eğiliminde olan anne adayları hemen etraftan öneriler alıyorlar tuzlu bir ayran iç diye. Bu çok klasik bir öneri.
Ama onun yerine, tuzlu ayran içmek yerine istirahat edildiği zaman, bu arada bir uyarı bu vücut için "istirahat et!" uyarısı tansiyonun düşmesi, beraberinde yaşanan baş dönmesi gibi belirtiler, sersemleme gibi belirtiler vücuda bir uyarı: "Ayakta durma istirahat et"!
Ne yapmak lazım? Tansiyon çok düştüğü zaman bir de biz de şöyle bir şey var hemen tansiyon ölçme eğilimi, yani tansiyon düşmüş belli işte baş dönmesi oluyor, sersemlik oluyor. Tamam tansiyonu ölçelim. Düşük çıkacak. Düşük çıktığı zaman aa bebeğe bir şey olur mu acaba diye.
Zaten bebeğe bir şey olmasın diye tansiyon düşüyor.
Kalbin pompaladığı kan miktarının önemli bir kısmı bebeğe gidince ne oluyor? Diğer bölgelere kaslara ve beyne de (tabii ki beyne zarar verecek bir tansiyon düşüklüğü olması çok çok çok çok ender bir şey ama) beyine de daha az kan gidince ne oluyor? Bebeğe daha fazla gittiği için anne adayı istirahate zorlanıyor.
Sol yana yatıldığı zaman genelde o tansiyon düşüklüğü ortadan kalkmış oluyor. Çünkü sol yana yatınca bebeğin sağ taraftaki o büyük toplardamara olan baskısı ortadan kalkmış oluyor ve böylece de tansiyon düşüklüğü ortadan kalkmış oluyor.
Veya ayakları böyle duvara yaslayıp şu şekilde yapılırsa eğer ne oluyor? Bacaklardaki kan kalbe daha fazla dönmeye başlayacağı için pompalanabilecek kan miktarı artıyor ve böylece de tansiyon düşüklüğü belirtisi ortadan kalkıyor.
Tansiyon düşüklüğünün bebeğe bir zarar verme olasılığı hemen hemen yok bahsettiğim nedenlerle.
Peki tansiyon yükselmesi, onu ne yapmak lazım? Her doktor kontrolünde tansiyon ölçüyorüz.
Yani diyelim ki 100'e 60 iken tansiyon değerleri sonlara doğru eğer 130'a 75 olmuşsa mesela bu da çok kuvvetli bir kriter olmamakla beraber bu da bir tansiyon yükselmesi işareti olabilir.
Eğer beraberinde idrarda protein varsa bunun ölçümlerini yapıyoruz biz idrar testleriyle, o zaman gebelik zehirlenmesi belirtisi olabilir. Ama genelde öyle olmuyor. Gestasyonel hipertansiyon denen selim tansiyon yükselmesi denen bir durum var. Bu çok daha sık görülüyor gebelik zehirlenmesine göre.
Tansiyon değerleri yükseliyor. Anne adayında hiçbir şikayet yok. Bebekte herhangi bir sorun yok. İdrarda protein yok. Bu işte gestasyonel hipertansiyon yani gebelik zehirlenmesi değil.
Nedenine göre hareket etmek lazım. Gestasyonel hipertansiyonda yapılacak bir şey yok. Gebelik zehirlenmesi varsa ona göre hareket etmek lazım.
Özetle tansiyon değerleri bu şekilde.
İLGİLİ KONULAR:
|
Gelişmiş ve gelişmekte olan toplumlarda gebelik sayısı azalmakta, gebelik yaşı tedricen artmaktadır. Yine antenatal bakımın iyileşmesiyle birlikte farkındalığın da artması gebelikte hipertansiyon tanısını arttırmaktadır. Gebelikte tanı normal bireylerle aynı ilkelere sadık kalınarak konulmaktadır. Tanımlama için mutlak değerler Sistolik Kan Basıncının (SKB) ≥140mmHg veya Diastolik Kan Basıncının (DKB) ≥90mmHg olmasına dayanmaktadır. Gebe olmayan erişkinlerden farklı olarak gebelikte tanımlama, hafif (140-159/90-109mmHg) veya ağır (≥160/110mmHg) hipertansiyon olarak sınıflandırılmaktadır(1).
Hipertansiyonun oluş zamanı ve tespit zamanına göre de bir sınıflama yapılmaktadır ki bu tedavinin yönlendirilmesi açısından özellik arzetmektedir.
a-Önceden var olan hipertansiyon: Gebelikten önce olan veya gebeliğin 20.haftasından öncegelişen ve gebeliğin 42. gününden sonra da devam eden yüksek kan basıncıdır. Gebeliklerin %1-5 inde ortaya çıkar ve artmış (%15) komplikasyonlarla birliktedir (2).
b-Gebelik hipertansiyonu: Gebeliğin 20. haftasından sonra gelişen ve doğumdan sonra 42 gün içinde geçen hipertansiyondur.Gestasyonel hipertansiyonun mekanizması, normal gebelikte gözlenenden daha fazla kalp debisinin yükselmesi, belirgin vazokonstrüksiyon, artmış santral ve periferik sempatik aktivitedir. Önceden normal kan basıncına sahip annelerde (ortalama arteriyel basınç aralığı 60-100 mmHg aralığı) kan basıncının ani olarak 150/100 mmHg’ye yükselmesi otoregülasyonu bozarak serebral ödeme ve konvülziyonlara yol açabilir.
c-Preeklampsi: Gebelik hipertansiyonuyla birlikte 0,3 g/gün proteinüri olması durumu olarak tanımlanmıştır. Kan basıncı tablosuyla birlikte baş ağrısı, görme bulanıklığı, karın ağrısı, akciğer ödemi, trombositopeni ve anormal karaciğer testlerinin olduğu bir tablodur. Bu tabloya konvülziyonların eklenmesi durumu Eklampsi olarak tanımlanır. 1982 yılında Dr. Weinstein tarafından tanımlanan HELLP sendromu tablosu (Hemoliz, trombositopeni ve karaciğer enzim yüksekliği) ise gebelikte görülen en ağır tablo olarak tarif edilmektedir.
Şiddetli preeklampsi’nin bazı kriterleri şunlardır.
d-Önceden var olan hipertansiyona proteinürinin eklenmesi
e-Doğum öncesinde sınıflandırılmamış hipertansiyon
Tablo 1: Kronik Hipertansiyon, Gestasyonel Hipertansiyon Ve Preeklampsiarasındaki farklılıklar
Klinik Bulgular | Kronik Hipertansiyon | GestasyonelHipertansiyon | Preeklampsi |
Başlangıç zamanı | 20. haftadan önce | 3. trimestrda | 20. haftadan sonra |
Proteinüri(300mg/24s) | Yok | Yok | Var |
Ürik asit (5,5mg/dl) | Yok ya da nadir | Yok | Var |
Hemokonsatrasyon | Yok | Yok | Var |
Trombositopeni | Yok | Yok | Var |
Transaminaz yüksekliği | Yok | Yok | Var |
Hipertansif bozuklukların gelişmesi için gebelik öncesi risk faktörleri; ilerlemiş anne yaşı, yüksek kan basıncı, dislipidemi, obezite, pozitif ailesel öykü, antifosfolipitsendromve glikoza tahammülsüzlüğü içerir.
Hipertansiyon tüm gebeliklerin %8-10 unu komplikeettiği bildirilmiştir.
Anneyle ilgili komplikasyonlar;a bruptioplesenta, akciğer ödemi, solunum yetmezliği, intravaskülerkoagülasyon, serebral kanama, karaciğer yetersizliği ve akut böbrek yetersizliğidir.
Fetalkomplikasyonlar; prematür doğum, intrauterin gelişme geriliği, ölü doğum ve neonatal ölümdür. Komplikasyonların çoğu 30 yaş üstü, uzun süredir hipertansiyonu olan ve ilave olarak preeklampsi gelişen hastalarda ortaya çıkar.
Gebelikte Hipertansiyon için Risk Faktörleri
Gebelikte Hipertansiyonu Tedavi
Genel ilkeler;
Gebelikte hipertansiyonun farmakolojik tedavisinde genel ilkeler
Gebelikte hipertansif bozuklukların kadınlardakardiyovaskuler hastalık için önemli bir risk faktörü olduğu bilinmektedir (8).Bu nedenle doğumdan sonra daha sonraki gebeliklerde komplikasyonlardankaçınmak ve ilerde annenin kardiyovasküler riskini azaltmak için yaşam tarzı değişiklikleri, düzenli kan basıncı ve metabolik faktörlerin kontrolü önerilmektedir.
KAYNAKLAR
1-Gebelikte kardiyovasküler hastalıkların tedavisine ilişkin ESC kılavuzları. Türk KardiyolDern Arş 2012, Suppl 1
2- Douglas P. Zipes, Peter Libby, Robert o. Bonow, EugeneBraunwald. Braunwald’sHeartDisease: A Textbook of cardiovasculerMedicine. Nobel Tıp Kitapevi 2008 , cilt 2; 1974-1976
3- Hüsnü Değirmenci. Gebelerde Hipertansiyona Güncel Yaklaşım. Erzincan Tıp Dergisi, Cilt:1 Sayı:1, Nisan 2018 / Erzincan MedicalJournal , Volume:1, Number:1, April 2018
4-Leddy MA, Power ML, Schulkin J. Theimpact of maternalobesity on maternalandfetalhealth. RevObstetGynecol 2008;1:170–178
6-Hogstedt S, Lindeberg S, Axelsson O, Lindmark G, Rane A, Sandstrom B, Lindberg BS. A prospectivecontrolledtrial of metoprolol–hydralazinetreatment in hypertensionduringpregnancy. ActaObstetGynecolScand 1985;64: 505–510
5-Zhang J, Troendle JF, Levine RJ. Risks of hypertensivedisorders in thesecondpregnancy. PaediatrPerinatEpidemiol 2001;15:226–231
7-Magee LA, Cham C, Waterman EJ, Ohlsson A, vonDadelszen P. Hydralazinefortreatment of severe hypertension in pregnancy: meta-analysis. BMJ 2003;327: 955–960.
8-Mosca L, Benjamin EJ, Berra K, Bezanson JL, Dolor RJ, Lloyd-Jones DM, Newby LK, Pina IL, Roger VL, Shaw LJ, Zhao D, Beckie TM, Bushnell C, D’Armiento J, Kris-Etherton PM, Fang J, Ganiats TG, Gomes AS, Gracia CR, Haan CK, Jackson EA, Judelson DR, Kelepouris E, Lavie CJ, Moore A, Nussmeier NA, Ofili E, Oparil S, Ouyang P, Pinn VW, Sherif K, Smith SC Jr, Sopko G, Chandra-Strobos N, Urbina EM, Vaccarino V, Wenger NK. Effectiveness-basedguidelinesfortheprevention of cardiovasculardisease in women—2011 update: a GuidelinefromtheAmericanHeartAssociation. Circulation 2011;123:1243–1262
Doç. Dr. Abdülmelik Yıldız