Hangi Saz Daha Iyi
Hangi sazı almalıyım?
Saz alırken dikkat edilmesi gereken noktaları, hali hazırda saz kullanan profesyoneller zaten çok iyi biliyorlar. Bu yazımızda saz öğrenmeye yeni başlayacaklar için sazın parçalarını, saz çeşitleri arasındaki farkları ve saz alırken dikkat edilmesi gereken püf noktalar hakkında bilgi vereceğiz. Sazın tanımı hakkında bilgi almak istiyorsanız bir önceki saz nedir yazımızı okuyabilirsiniz.
Saz hangi parçalardan oluşur?
Sazlar tekne, sap, kapak, burgu ve tellerden oluşur. Bir saz üretilirken tekne ve sapı birbiri ile orantılı olarak uzun sap ve kısa sap olarak üretilir. Yeni başlayanlar için genellikle kısa sap saz modelleri tercih edilmektedir. Bunun sebebi kısa sapta sazın tutulması ve notalara erişimin daha kolay olmasıdır. Ses olarak uzun sap ile kısa sap arasında çok küçük farklar bulunmaktadır.
Saz alırken nelere dikkat edilmeli?
İlk kez bağlama alacak kişiler, genellikle çevrelerinde bilen bir kişiden püf noktalar hakkında bilgi sahibi olmaya çalışmaktadır. Etrafında bilgi alacak bir uzman kişi olmayanlar için bu yazımızda bağlama seçerken dikkat edilmesi gereken kriterler hakkında bilgi vereceğiz.
- Saz kafesinden bakılarak saz teknesinin dış rengi ile iç rengi arasındaki fark kontrol edilmelidir. Bu sayede içte kullanılan ağaç üzerine başka ağaç ile kaplama yapılıp yapılmadığı anlaşılmaktadır.
- Saz teknesinin ön kısmına, tellerin bulunduğu yere kapak adı verilir. Kapak üzerinde deforme olmamalıdır. Ağaç yapısından dolayı budak olması normaldir. Kapak kalınlığı kontrol edilmeli ve her noktada yaklaşık aynı olmalıdır. Bazı noktalarda kalın bazı noktalarda daha ince kapak olması sazın sesini etkiler.
- Saz teknesi üzerinde ses çıkışı için saz kafesi bulunmalıdır. Bir yada iki adet saz kafesi olabilmektedir. Saz kafesi olmayan bağlamalar tercih edilmemelidir.
- Kapak üzerinde, tellerin üzerinden geçtiği ahşap parçanın adı orta eşiktir. Orta eşikte bulunan teller arasındaki mesafe eşit olmalıdır. Sap üzerinde burguların hemen altında bulunan ve telleri tutan parçanın adı üst eşiktir. Üst eşikte de tellerin aralığının eşit olmasına dikkat edilmelidir.
- Üst eşikten başlayarak alt eşiğe kadar uzanan kısımdaki tellerin ahşaba temas etmemesine ve tellerin ahşaba çok uzak olmamasına dikkat edilmelidir. Ne çok alçak ne de çok yüksek bir boşluk olmaması en uygunudur.
Hangi ağaçtan yapılan sazları tercih etmeliyim?
Hiçbir saz tek bir ağaç çeşidinden yapılmaz. Sazın teknesi, sapı ve kapağı saz üreticileri tarafından özelliklerine göre farklı olarak kullanılır. Sazın kullanıldığı yere göre, herhangi bir ağaçtan yapılan sazlar iyi, diğer ağaçlardan yapılanlar kötü demek mümkün değildir. Ancak yaş ağaçtan değil bekletilmiş ağaçtan yapılan sazlar daha kaliteli olmaktadır.
Web sitemizde saz öğrenmeye yeni başlayacaklar için tasarlanmış öğrenci sazı modelleri mevcuttur. Başlangıç sazlarımız bu değerli enstrümanın daha yaygın hale getirilebilmesi için özellikle uygun fiyatlı olarak satışa sunulmaktadır. Öğrenci sazı sayfasını inceleyerek saz fiyatları ve modelleri hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
Saz almak kadar aldıktan sonra muhafaza edebilmek de mühimdir. Sazınızdan ilk günkü gibi verim alabilmek için saz nasıl muhafaza edilmelidir? yazımızı okuyabilirsiniz.
" İyi bir saz alınacaksa bu oyma saz olmalıdır”
Giresun merkezde atölyeye çevirdiği küçücük dükkanın da 50 yıldır saz yapan Rüştü Ünlü de bu ustalardan biri. İlerleyen yaşına rağmen mesleğini sürdürüyor. Giresun'un en yaşlı saz ustası olan Rüştü Ünlü mesleğe henüz 10 yaşlarındayken meraklandığını ifade ederken, ilk sazını ise tornavida ile yaptığını söylüyor.
Yarım asırdır saz yapıyor
Bugüne kadar bini aşkın saz yaptığını kaydeden Rüştü Ünlü, "Henüz çocuk yaşlarındayken komşumun evinde bir bağlama gördüm. Bu bağlamadan ben de yapabilir miyim diye merak ettim. Daha sonra bulduğum bir ağacı uygun hale getirdikten sonra tekne içerisini ise tornavida ile aylarca uğraşarak boşalta bildim. Sonunda ise sazı kendime göre yapmayı başardım. O günden sonra ise bu mesleği yapmaktayım" dedi.
"İyi bir saz oyma olmalı"
İyi bir sazın özelliklerini de anlatan Ünlü, "Bir çok ağaçtan saz yapılıyor olsa da bana göre en iyi saz dut ağacından olmaktadır. Dut ağacının tınısı daha iyidir. Sesi daha tok çıkmaktadır. Ayrıca sazın teknesinin oyma olması da yine en iyi özelliklerinden biridir. Son yıllarda endüstrileşen saz yapımında tekneleri yapraklama dediğimiz şekilde yapıştırmayla yapılmaktadır. Belki bu yapıştırma yapraklama saz daha ucuz olabilir fakat bu sazlar asla oyma sazın yerini tutmaz. İyi bir saz alınacaksa bu oyma saz olmalıdır" ifadelerini kullandı. "Giresun'dan doğuya doğru gittikçe özellikle Görele taraflarında kemençe ve kemençe yapım ustaları ön plana çıkmaktadır. Ancak Giresun merkez ve diğer ilçelerde saz daha çok tercih edilir. Son yıllarda Dereli ilçesinde kemençecilerin yetiştiğini görmekteyiz. Ama yine de Giresun'un doğu tarafında düğün ve eğlencelerde kemençe, merkez ve batı taraflarında ise saz daha çok etkili enstrümanlardandır" dedi.