Tiroid bezinin az çalışmasına ve tiroid hormonlarının az oluşmasına tiroid yetmezliği yani hipotiroidi denir. Kadınlarda özellikle 50 yaşından sonra daha sık görülür. Toplumda % 5 civarında görülür ve nodüllerden sonra en sık görülen tiroid hastalığıdır.
Tiroid hormon düzeyi düşük olunca vücuttaki hücrelerin aktivitelerinde yavaşlama başlar. Bunu sonucunda daha kolay üşür, daha kolay yorulur, unutkanlık, ciltte kuruluk, kabızlık gibi belirtiler görürsünüz. Belirtilerin çeşitliliği ve birçok başka hastalıktada görülebilmesi nedeniyle kesin tanısı için mutlaka kan testi gerekir. Belirtiler;
Tiroid bezinin yetersiz hormon salgılamasına yol açan hastalıklar aşağıda sıralanmıştır.
Hipotiroidi herkeste görülebilmekle beraber aşağıda faktörler bulunanlarda risk daha fazladır:
Öykü:
Fizik Muayene : Doktorunuz tiroid bezi muayenesinin yanısıra ciltte kuruluk, şişlik, reflekslerde yavaşlama ve kalp atım sayısında azalma gibi bulguları kontrol edecektir.
Kan Testleri : Öncelikle tiroid bezinin fonksiyonunu görmek için testler yapılır. Bu amaçla tiroid hormon düzeyleri (T4) ve tiroid bezinden tiroid hormonlarının salgılanmasını uyaran tiroid stimüle edici hormon (TSH) düzeyine bakılır.
TSH (Tiroid stimüle edici hormon): Bu test hipotiroidi için en önemli ve en duyarlı testtir. Tiroid bezi yeteri kadar hormon üretemeyince TSH düzeyi yükselerek tiroid bezini daha fazla hormon üretmesi için uyarır. Hipotiroidide yüksek TSH düzeyi bulunur.
Tiroid hormonu (T4 düzeyi): Hipotiroidide T4 düzeyi düşük bulunur.
Hipotiroidinin standart tedavisi sentetik tiroid hormonu olan levatiroksinin günlük kullanımıdır. Ağızdan alınan bu ilaç tiroid hormon düzeyini normale getirerek vücudun normal işleyişine dönmesini sağlar.
Tedaviye başladıktan 1-2 hafta sonra halsizlikte belirgin azalma görülür.Zamanla diğer belirtilerinde normale döndüğünü göreceksiniz. Bu ilacın ömür boyu kullanımı gerekmekle beraber ihtiyaç duyulan doz zamanla değişebileceğinden belli aralıklarla tiroid hormon düzeylerinizin kontrol edilmesi gerekir.
Uygun dozun bulunması zaman alabilir;
Başlangıçta levatiroksinin doğru dozunu bulmak için 2-3 ayda bir TSH düzeyinize bakılması gerekir. İlaç dozu fazla olduğunda iştah artışı, uykusuzluk, çarpıntı ve ellerde titreme gibi yan etkiler görülebilir.
Ciddi hipotiroidi ve koroner arter hastalığı olanlarda levatiroksin düşük dozda başlanır ve yavaş yavaş arttırılır. Bu sayede artan metabolizmaya kalbin uyum göstermesi sağlanır.
Levatiroksinin emilimi;
Bazı ilaçlar, katkılar ve yiyecekler levatiroksinin emilimini etkiler. Aşağıdaki maddeleri alacaksanız ilacınızı içtikten sonra 4 saat beklemeniz önerilir:
Haşimato hastalığı, bağışıklık sisteminizin boynunuzun tabanında adem elmasının altında bulunan küçük bir bez olan tiroidinize saldırdığı bir hastalıktır. Tiroid bezi, vücudunuzun birçok işlevini koordine eden hormonları üreten endokrin sisteminizin bir parçasıdır.
Kronik lenfositik tiroidit olarak da bilinen haşimato hastalığından kaynaklanan iltihaplanma, sıklıkla tiroid bezinin düşük aktivitede çalışmasına (hipotiroidizm) yol açar. Haşimato hastalığı, hipotiroidizmin en yaygın nedenidir. Özellikle orta yaşlı kadınları etkiler, ancak her yaştaki erkek, kadınlarda ve çocuklarda da ortaya çıkabilir.
Doktorlar, haşimato tiroidi hastalığını tespit etmeye yardımcı olmak için tiroid fonksiyonunuzu test eder. Haşim hastalığının tiroid hormon replasmanı ile tedavisi genellikle basit ve efektiftir.
Haşimato hastalığı, bağışıklık sisteminizin tiroid bezinize zarar veren antikorlar oluşturduğu otoimmün bir hastalıktır. Bağışıklık sisteminizin tiroid bezinize saldırmasına neyin sebep olduğu bilinmemektedir. Bazı bilim adamları, bir virüsün veya bakterinin yanıtı tetikleyebileceğini düşünürken, diğerleri genetik bir kusurun söz konusu olabileceğine inanmaktadır.
Kalıtım, cinsiyet ve yaş gibi faktörlerin bir kombinasyonu, haşimato hastalığı geliştirme olasılığınızı belirleyebilir.
Aşağıdaki faktörler, haşimato hastalığına yakalanma riskinizi arttırabilir:
İlk başta haşimato hastalığının belirtilerini, semptomlarını fark etmeyebilirsiniz veya sadece boğazınızın ön kısmında (guatr) bir şişlik fark edebilirsiniz. haşimato hastalığı genellikle yıllar içinde yavaş ilerler ve kronik tiroid hasarına neden olarak kanınızdaki tiroid hormon seviyelerinde düşüşe neden olur. Belirti ve semptomlar esas olarak az çalışan bir tiroid bezinin (hipotiroidizm) belirtileridir.
Hipotiroidizmin belirti ve semptomları şunları içerir:
Aşağıdaki belirti ve semptomları geliştirirseniz doktorunuza görünün:
Ayrıca, aşağıdaki durumlarda da tiroid fonksiyonunuzun periyodik olarak test edilmesi için doktorunuzu görmeniz gerekir:
Kanınızda kolesterol miktarınız yüksekse, bunun nedeninin hipotiroid olup olmadığı konusunda doktorunuzla konuşun.
Haşimato hastalığının neden olduğu hipotiroidizm için hormon tedavisi alıyorsanız, doktorunuzun önerdiği sıklıkta takip ziyaretleri planlanılacaktır. Doğru dozda ilaç aldığınızdan emin olunması önemlidir. Zamanla, tiroid fonksiyonunuzu düzenlemek için ihtiyacınız olan doz değişebilir.
Tedavi edilmediği takdirde, haşimato hastalığının neden olduğu düşük aktivitedeki bir tiroid bezi (hipotiroidizm) aşağıdakiler gibi bir dizi sağlık sorununa yol açabilir:
Genel olarak, kendinizi giderek daha yorgun veya halsiz hissediyorsanız, kuru cildiniz, kabızlığınız ve ses kısıklığınız varsa veya daha önce tiroid problemleriniz, guatrınız varsa, doktorunuz sizi haşimato hastalığı açısından test edebilir.
Haşimato hastalığının tanısı, belirtilerinize, semptomlarınıza ve hipofiz bezinde üretilen tiroid hormonu ve tiroid uyarıcı hormon (TSH) düzeylerini ölçen kan testlerinin sonuçlarına dayanır. Bu testler şunları içerebilir:
Geçmişte doktorlar, semptomlar oldukça ilerleyene kadar haşimato hastalığının ana göstergesi olan düşük aktif tiroidi (hipotiroidizm) tespit edemiyorlardı. Ancak günümüzde hassas TSH testini kullanarak doktorlar, tiroid bozukluklarını çok daha erken teşhis edebilmekte.
TSH testi en iyi tarama testi olduğundan, doktorunuz muhtemelen önce TSH'yi kontrol edecek ve gerekirse bir tiroid hormon testi ile takip edecektir. TSH testleri ayrıca hipotiroidizmi yönetmede önemli bir rol oynar. Bu testler ayrıca doktorunuzun hem başlangıçta hem de zamanla doğru ilaç dozunu belirlemesine yardımcı olur.
Haşimato hastalığının tedavisi, gözlem ve ilaç kullanımını içerebilir. Hormon eksikliğine dair bir kanıt yoksa ve tiroidiniz normal çalışıyorsa, doktorunuz bekle-gör yaklaşımını önerebilir. İlaca ihtiyacınız varsa, muhtemelen hayatınızın geri kalanı boyunca ilaç kullanmanız gerekecek.
Haşimato hastalığı tiroid hormonu eksikliğine neden oluyorsa, tiroid hormonu replasman tedavisine ihtiyacınız olabilir. Bu genellikle sentetik tiroid hormonu levotiroksinin günlük kullanımını içerir.
Sentetik levotiroksin, bu hormonun tiroid beziniz tarafından üretilen doğal versiyonu olan tiroksin ile aynıdır. Oral ilaç, yeterli hormon seviyelerini geri yükler ve hipotiroidizmin tüm semptomlarını tersine çevirir.
Başlangıçta doğru levotiroksin dozunu belirlemek için doktorunuz genellikle altı ila sekiz haftalık tedaviden sonra ve herhangi bir doz değişikliğinden sonra TSH seviyenizi kontrol eder. Tiroid testlerinizi normalleştiren doz belirlendikten sonra, ihtiyacınız olan doz değişebileceğinden doktorunuz muhtemelen her 12 ayda bir TSH seviyenizi kontrol edecektir. Aşırı miktarda tiroid hormonu, kemik kaybını hızlandırabilir, bu osteoporozu daha da kötüleştirebilir veya hastalık riskinizi artırabilir. Levotiroksin ile aşırı tedavi ayrıca kalp ritmi bozukluklarına (aritmiler) neden olabilir.
Koroner arter hastalığınız veya şiddetli hipotiroidiniz varsa, doktorunuz tedaviye daha az miktarda ilaçla başlayabilir ve dozu kademeli olarak artırabilir. Progresif hormon replasmanı, kalbinizin metabolizmadaki artışa uyum sağlamasına izin verir.
Levotiroksin, uygun dozda kullanıldığında neredeyse hiç yan etkiye neden olmaz ve nispeten ucuz bir tedavidir. Dozları atlamayın veya ilacı almayı bırakmayın. Bunu yaparsanız, belirtiler ve semptomlar yavaş yavaş geri dönecektir.
Bazı ilaçlar, takviyeler ve bazı yiyecekler vücudunuzun levotiroksini emme yeteneğini etkileyebilir. Bununla birlikte, diğer ilaçlardan dört saat önce veya sonra levotiroksin almak sorunu çözebilir. Çok miktarda soya ürünü veya yüksek lifli bir diyet yapıyorsanız veya aşağıdakilerden herhangi birini alıyorsanız bu konuyu doktorunuzla konuşun: