Hava Olayı Ve Iklim Arasındaki Farklar

Havanın yapısı ve hava olaylarının sebepleri:

• Dünyanın etrafını saran hava tabakasına hava küre(atmosfer) denir.
• Atmosferin içerisinde bulunan oksijen, karbondioksit, azot, argon, su buharı oranları birbirinden farklıdır.
• Atmosferde %78 azot, %21 oksijen, %1 oranında diğer gazlar(karbondioksit, argon, su buharı gibi) bulunmaktadır.
• Atmosferde bulunan karbondioksit ve su buharının oranı çok küçük olmasına rağmen hava olaylarında etkili bir rolü vardır.
• Sıcaklık değişimi, nem, basınç farkı ve havanın bileşenlerindeki değişenler hava olaylarının temel sebepleridir.
• Güneş ışınlarının Dünya’mıza geliş açısı sıcaklık değişimine sebep olur.
• Havadaki su buharına nem denir. Buharlaşma, solunum, terleme gibi olaylar fazla olduğu için havadaki nem oranı artar. Havadaki nem higrometre(nemölçer) ile ölçülür.
• Havanın bileşenlerinden su buharı ve karbondioksit miktarı değişkenlik göstermektedir. Bu gazlar hava olaylarında etkilidir.

• Havadaki gaz moleküllerinin birbirine çarpması sonucu basınç oluşur. Sıcaklığın fazla oluğu yerlerde havayı oluşturan tanecikler arasındaki mesafe artar ve birbirlerine çarpma ihtimalleri azalır yani basınç azdır. Sıcaklığın az olduğu yerlerde bu durum tam tersidir yani basınç fazladır. Sıcaklık fazla olduğu yerlerde alçak basınç alanı, sıcaklığın az olduğu yerlerde yüksek basınç alanı oluşur. Bu şekilde iki bölge arasında basınç farkı oluşur.

Alçak basınç ve yüksek basınç arasındaki farklar:

Sıcaklık farkından dolayı oluşan dikey yönlü hava hareketine basınç denir.

Unutma! Soğuyan hava kütlesini oluşturan tanecikler birbirine yaklaşarak ağırlaşır ve aşağı yönlü hareket başlar. Bu sayede alçalıcı hava hareketi başlar. Isınan hava kütlesini oluşturan tanecikler birbirinden uzaklaşarak hafifler ve yukarı yönlü hareket başlar. Bu sayede yükselici hava hareketi başlar.

Hava olayları:

• Belirli bir bölgede kısa zaman dilimi(günlük veya haftalık) içerisinde gerçekleşen olaylara hava olayları denir.
• Hava olayları ile ilgilenen ve buna bağlı olarak tahminlerde bulunan bilim dalına meteoroloji Meteoroloji ile uğraşan bilim insanlarına meteorolog denir.
• Hava olayları; rüzgar, yağmur, kar, dolu, kırağı, sis, çiy gibi şekillerde karşımıza çıkabilir.

Rüzgar: Yatay yönde meydana gelen hava olayıdır. Rüzgarın temel sebebi basınç farkıdır. Yüksek basınç alanındaki hava alçak basınç alanına doğru hareket eder. Rüzgarın çevresine olan etkisi Beaufort ölçeği ile ölçülür.

Yağmur: Yeryüzünden buharlaşarak yükselen su buharı soğuk hava tabakası ile karşılaştığı zaman su damlacıklarına dönüşerek bulutları oluşturur. Bulutlardaki damlacıklar bir araya gelerek yeryüzüne düşerler. Bu hava olayına yağmur denir.

Kar: Havadaki su buharı soğuk havanın etkisi ile buz kristallerine dönüşür ve bu kristaller birleşerek yeryüzüne düşerler. Bu hava olayına kar denir.

Dolu: Havanın içindeki soğumuş su damlacıkları soğuk hava ile karşılaşınca aniden donabilir. Bunun sonucunda su damlacıklarının buz parçaları hâlinde yeryüzüne inmesine dolu adı verilir.

Kırağı: Eğer ortam sıcaklığı 0ºC’nin altında ise su buharı sıvı hale geçmeden yeryüzündeki cisimler üzerinde donar. Bu durumda kırağı meydana gelir.

Sis: Yerle temas eden hava içindeki su buharının yoğuşması veya donarak kristalleşmesi sonucu çok küçük su damlacıklarının ya da buz kristallerinin havada asılı kalmasıyla oluşur.

Çiy: Geceleyin hava serinler ve ortam sıcaklığının düşmesiyle havadaki su buharı yoğunlaşarak toprağın, ağaç dallarının ve yaprakların üzerinde çiy adı verilen su damlacıkları halinde toplanır.

Unutma! Kar, yağmur, dolu gökyüzüne yakın yerlerde gerçekleşirken; Kırağı, sis ve çiy yeryüzüne yakın yerlerde gerçekleşir.

İklim:

• Bir bölgede uzun bir süre boyunca gözlemlenen sıcaklık, basınç, nem, rüzgar, yağış ve yağış şekilleri gibi hava olaylarının ortalamasına iklim denir.
• Bir yerin iklimi en az 25-30 yıllık hava olaylarının ortalama verilerine göre değerlendirilir.
• Dünya’mızda farklı yerlerde aynı anda farklı iklimler yaşanır.
• Kara-deniz, deniz-buz, deniz-hava etkileşimleri, enlem, yükselti, yer şekilleri, volkanik gazlar, insan faaliyetleri, arazi kullanımı, Güneş’ten gelen ve yansıyan ışınlar gibi etkenler iklimin temel elemanlarıdır.
• İklim ile uğraşan bilim dalına klimatoloji(iklim bilimi)denir. İklim ile uğraşan bilim insanlarına klimatolog (İklim bilimci) denir.

İklim ve hava olayları arasındaki farklar:

Küresel iklim değişiklikleri:

• Fosil yakıtların yanması sonucu atmosfere salınan sera gazları (karbonmonoksit, karbondioksit, CFC gibi) Güneş ışınlarının yeryüzüne çarpıp geri uzaya dönmesi engeller.
• Salınan gazların Güneş ışınlarını geri göndermemesine sera etkisi denir.

• Bu olay Dünya’da ortalama sıcaklığın her yıl artmasına neden olur. Bu da küresel ısınma olarak adlandırılır.
• Sera gazlarındaki artışın, Dünya’da kalıcı iklim değişikliğine neden olduğu düşünülmektedir.

Küresel iklim değişikliğinin sonuçları;

• Hava sıcaklıklarında her yıl artış gözlenir.
• Sıcaklık artışı sonucu çölleşme, kuraklık, erozyon gibi olaylar gözlenir.
• Sıcaklık artışı sonucu kutupların erimesi, seller ve su taşmaları gözlemlenir.
• Kutuplarda buzulların erimesi sonucu kutupta yaşayan canlıların nesilleri tükenme tehlikesi ile karşı karşıya gelir ayrıca su seviyeleri yükselir ve karada yaşayan canlıların hayatını olumsuz etkiler.
• Biyolojik çeşitliliğin azalması ile doğal denge bozulacak ve geri dönüşü olmayan sonuçlar ortaya çıkacak.
• Yangınlarda artışlar görülecek.
• Sıcaklık artışı insanlar ve hayvanlar üzerinde olumsuz etki yaratacak. Bu sebeple hastalıklar ve ölüm oranları artacak.

Küresel iklim değişikliğini önlemek için yapılması gerekenler;

• İnsanlar küresel iklim değişikliği konusunda bilinçlendirilmelidir.
• Fosil yakıt tüketimi azaltılmalıdır.
• Yenilenemez enerji kaynakları yerine, yenilenebilir enerji kaynakları tercih edilmelidir.
• Ormanlık alanlar artırılmalı, orman tahribatının önüne geçilmelidir.
• Plansız kentleşmenin önüne geçilmelidir.
• Nüfus planlaması yapılmalıdır. Nüfus artışı pek çok problemi yanında getirmektedir.
• Özel araçlar yerine toplu taşıma araçları tercih edilmelidir.
• Binalarda ısı yalıtımına önem verilmelidir.
• Enerji konusunda tasarruf yapılmalıdır. Gereksiz enerji kullanımının önüne geçilmelidir.

‘İKLİM VE HAVA HAREKETLERİ’ KONU ANLATIMINI PDF OLARAK İNDİR.

Etiketler:8. Sınıf, 8. Sınıf iklim ve hava hareketleri konu anlatımı, 8. Sınıf iklim ve hava hareketleri konu özeti, 8. Sınıf iklim ve hava hareketleri pdf, Alçak basınç nedir, Alçak basınç ve yüksek basınç arasındaki farklar, çiy, dolu, hav olayları, hava olayları nelerdir, hava olaylarının sebepleri, hava olaylarının temel sebepleri, Havanın yapısı, İklim nedir, İklim ve hava olayları arasındaki farklar, indir, kar, kırağı, klimatolog, Klimatoloji, konu anlatımı, konu özeti, Küresel iklim değişikliğini önlemek için yapılması gerekenler, Küresel iklim değişikliğinin sonuçları, Küresel iklim değişiklikleri, Küresel ısınma, meteorolog, meteoroloji, pdf, Sera etkisi, sis, yağmur, yüksek basınç nedir

<==  8.Sınıf Konularına geri dön

Ortaokul 8.SINIF ==> 1. Ünite: Mevsimler ve İklim  ==> İklim ve Hava Hareketleri

Kazanımlar

F.8.1.2. İklim ve Hava Hareketleri
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: İklim, iklim bilimi, iklim bilimci, küresel iklim değişiklikleri
F.8.1.2.1. İklim ve hava olayları arasındaki farkı açıklar.
F.8.1.2.2. İklim biliminin (klimatoloji) bir bilim dalı olduğunu ve bu alanda çalışan uzmanlara iklim bilimci (klimatolog) adı verildiğini söyler.

Konu:  İklim ve Hava Hareketleri

A- İklim nedir

İklimi Etkileyen Faktörler

1. Ekvatora olan uzaklık
2. Bitki örtüsü
3. Yeryüzü şekilleri
4. Denize olan uzaklık
5. Denizden yüksekliği

İklimin Etkileri

alanlarda iklimin etkisi vardır.

B- Hava Olayları Nelerdir

Dünya etrafını atmosfer (hava küre) sarmıştır.
Atmosferin % 78'i azot, % 21'i oksijen, % 1'i karbondioksit, su buharı ve diğer gazlar oluşturmaktadır.
Havada meydana gelen sıcaklık farkından ve havadaki nem (su buharı) kaynaklanan olaylara hava olayları denir.
Hava olayları ve hava olaylarının canlılara ve çevreye etkilerini inceleyen bilim dalına meteoroloji, hava olayları uzmanına ise meteorologdenir.


Hava olaylarının ölçülmesinde kullanılan araçlar

• Nemölçer (Higrometre)
• Barometre (Basınç ölçer)
• Termometre (Sıcaklık ölçer)
• Anemometre (Yelölçer)

Not:Hava olaylarının temel sebebi havadaki nem ve sıcaklık farkıdır. Havadaki nem yağışları, sıcaklık farkı ise rüzgârı oluşturur.

Rüzgâr

Yatay yönde meydana gelen hava hareketine rüzgâr denir.

• Sıcak hava bulunan alanda hava yoğunluğu azdır, alçak basınç alanı meydana gelir.
• Alçak basınç alanında yükselici hava hareketi oluşur.
• Soğuk havanın bulunduğu alanda hava yoğunluğu fazladır, yüksek basınç alanı meydana gelir.
• Yüksek basınç alanında alçalıcı hava hareketi oluşur.
• Rüzgâr yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru oluşur.

Not: Bu resimdeki yüksek basınç alanındaki güneş havanın sıcak olduğunu göstermez, havanın açık olduğunu gösterir.

Not: Bulut ve yağış alçak basınç bölgesinde gerçekleşir. Barometredeki basınç düşüşü yağış olacağını gösterir.

Alçak Basınç Alanının Özellikleri

Yüksek Basınç Alanının Özellikleri

• Hava sıcaklığı azdır.
• Yağış olma olasılığı azdır.
• Gökyüzü açıktır.
• Alçalıcı hava hareketi görülür.
• Hava yoğunluğu fazladır.
• Hava merkezden çevreye hareket eder.

Rüzgârın oluşması

Yukarıdaki resimde A bölgesinde yüksek basınç, B bölgesinde alçak basınç vardır.



Sıcak hava ile soğuk havanın yere yakın bölgelerde yer değiştirmesi sonucu dönen rüzgârlar meydana gelir. Dönerek ilerleyen rüzgâra hortumdenilir. Hortumun küçüğü şeytan kulesi, büyüğüne ise kasırga denir. Kasırganın sürati 118 km/h'den fazladır.

Kasırga > Hortum > Şeytan kulesi

Nem

Havadaki su buharına nem denir. Yağışın oluşmasında en büyük etken havadaki nemdir.

Havadaki nemi ölçmek için ıslak ve kuru termometreden oluşan psikrometre (nem ölçer) cihazı kullanılır. Termometrelerden biri ıslak diğeri ise kurudur. Termometrelerin ölçtüğü sıcaklık farkından havadaki nem miktarı hesaplanır.

Psikrometre

Havadaki nemin fazla olması ıslak termometredeki suyun buharlaşmasını zorlaştırır. Bu nedenle ıslak ve kuru termometre arasındaki sıcaklık farkı az olur.

Havadaki nemin az olması ıslak termometrenin çabucak kurumasını sağlar. Buharlaşma sırasında ıslak termometrenin sıcaklığı düşer. Islak ve kuru termometre arasında sıcaklık farkı meydana gelir.

Havadaki Nem

1. Yağmur
Havadaki nem yoğuşarak su damlacıklarını oluşturur. Küçük su damlacıkları bulutu oluşturur. Bulutlarda bulunan su damlacıkları soğuk hava ile beraber birleşerek büyük su damlalarına dönüşür.
Ağırlaşan su damlaları yağmur olarak yeryüzüne iner.

2. Kar
Bulut içerisindeki su buharının soğuk havanın etkisiyle buz kristallerine dönüşmesiyle kar meydana gelir. Kar sıcaklığın 0 °C'nin altına düştüğünde gerçekleşir.

3. Dolu
Yağmurla oluşan su damlaları fırtınanın etkisi ile beraber donar, buz toplarına dönüşerek dolu meydana gelir.

4. Kırağı
0 °C'nin altında yeryüzüne yakın yerlerde görülür. Havanın aniden soğumasıyla birlikte havadaki nemin kırağılaşarak buz kristaline dönüşmesiyle kırağı meydana gelir. Su buharı gaz halden doğrudan katıya dönüşür.

5. Çiy
Havadaki su nemin soğuk bir yüzey üzerinde yoğuşarak su damlacıklarına dönüşmesi sonucu çiy oluşur. Gece saatlerinde hava sıcaklığının düşmesi sonucu çimlerin üzerinde çiy oluşur. 

6. Sis
Yeryüzüne yakın yerde havadaki su buharının yoğuşarak küçük su damlacıkları oluşturması ile sis oluşur.

Not: Soğuk havanın taşıyabileceği nem miktarı sıcak havadan azdır. Havanın aniden soğuması sonucu havadaki nem çiy veya kırağı oluşturur. Çiy ve kırağı yağış türü olarak kabul edilmemektedir.

Havanın Bileşenleri

• Dünya’nın etrafını saran hava tabakasına atmosfer denir. Atmosferin %78’i Azot, %21 oksijen, %1’lik kısım diğer gazlardan oluşur.
• Havadaki nem(su buharı) miktarı havanın bileşenlerinde az bir yer tutsa da hava olayları için önemlidir.

Hava Olayları

• Havada meydana gelen, sıcaklık farkından ve su buharından kaynaklanan olaylara hava olayı denir.
• Hava olayları ile ilgilenen bilim dalına meteoroloji, bilim insanına da meteorolog denir.
• Hava olayları belirli bölgelerde(dar alan) kısa sürede(günlük, haftalık) gerçekleşen olaylardır.
• Hava olaylarından bahsederken güneşli, yağmurlu, rüzgarlı gibi ifadeler kullanılır.
• Hava olayları günün farklı saatlerinde yapılan ölçümlerle belirlenir. Bu yüzden değişkenlik gösterir, sonuçlar tahminidir.
• Hava olayları; rüzgar, yağmur, kar, dolu, kırağı, sis, çiy gibi karşımıza çıkmaktadır.

Rüzgar

Yatay yönde meydana gelen hava olayıdır. Rüzgarın temel sebebi basınç farkıdır. Yüksek basınç alanındaki hava alçak basınç alanına doğru hareket eder.

Alçak Basınç ve Yüksek Basınç

• Havayı oluşturan taneciklerin ağırlığından dolayı yeryüzüne basınç uygularlar.
• Sıcaklığın fazla oluğu yerlerde havayı oluşturan tanecikler arasındaki mesafe artar ve havanın yoğunluğu azalır. Sıcaklığın az olduğu yerlerde bu durum tam tersidir yani havanın yoğunluğu artar.
• Hava yoğunluğunun az olduğu yerlerde havanın hareket yönü yukarı yönlüdür.(Yükselici Hareket)
• Hava yoğunluğunun çok olduğu yerlerde havanın hareket yönü aşağı yönlüdür.(Alçalıcı Hareket)
• Sıcaklık fazla olduğu yerlerde alçak basınç alanı, sıcaklığın az olduğu yerlerde yüksek basınç alanı oluşur. Bu şekilde iki bölge arasında basınç farkı oluşur.

Alçak Basınç ve Yüksek Basınç Arasındaki Farklar

Yağmur: Yeryüzünden buharlaşarak yükselen su buharı soğuk hava tabakası ile karşılaştığı zaman su damlacıklarına dönüşerek bulutları oluşturur. Bulutlardaki damlacıklar bir araya gelerek yeryüzüne düşerler. Bu hava olayına yağmur denir.

Kar:Havadaki su buharı soğuk havanın etkisi ile buz kristallerine dönüşür ve bu kristaller birleşerek yeryüzüne düşerler. Bu hava olayına kar denir.

Dolu: Havanın içindeki soğumuş su damlacıkları soğuk hava ile karşılaşınca aniden donabilir. Bunun sonucunda su damlacıklarının buz parçaları hâlinde yeryüzüne inmesine dolu adı verilir.

!!! Yağmur, kar, dolu gökyüzüne yakın yerlerde gerçekleşen hava olaylarıdır.

Kırağı: Eğer ortam sıcaklığı 0ºC’nin altında ise su buharı sıvı hale geçmeden yeryüzündeki cisimler üzerinde donar. Bu durumda kırağı meydana gelir.

Sis: Yerle temas eden hava içindeki su buharının yoğuşması veya donarak kristalleşmesi sonucu çok küçük su damlacıklarının ya da buz kristallerinin havada asılı kalmasıyla oluşur.

Çiy: Geceleyin hava serinler ve ortam sıcaklığının düşmesiyle havadaki su buharı yoğunlaşarak toprağın, ağaç dallarının ve yaprakların üzerinde çiy adı verilen su damlacıkları halinde toplanır.

!!! Kırağı, Sis, Çiy yeryüzüne yakın yerlerde gerçekleşen hava olaylarıdır.

İklim

• Bir bölgede uzun yıllar boyunca gerçekleşen hava olaylarının ortalamasıdır.
• İklimle uğraşan bilim dalına klimatoloji denir.
• İklimle uğraşan bilim insanına klimatolog denir.
• İklim geniş bölgelerde uzun yıllar boyunca değişmeden kalır.
• İklimden bahsederken kurak, yağışlı, soğuk, sıcak gibi ifadelerle kullanılır.
• Bir bölgenin iklimi belirlenirken en az 25-30 yıllık hava ortalamalarının verileri kullanılarak sonuca ulaşılır. Bu yüzden kesin sonuçlar vermektedir.

Küresel İklim Değişikliği

• İnsan faaliyetleri sonucunda atmosfere salınan sera gazları güneş ışınlarının yeryüzüne çarpıp geri uzaya dönmesi engeller.
• Salınan gazların Güneş ışınlarını geri göndermemesine sera etkisi denir.

• Bu olay Dünya’da ortalama sıcaklığın her yıl artmasına neden olur. Bu da küresel ısınma olarak adlandırılır.
• Sera gazlarındaki artışın iklim değişikliğine neden olduğu düşünülmektedir.

Küresel İklim Değişikliğinin Sonuçları

• Ortalama hava sıcaklıklarında her yıl artış gözlenir.
• Sıcaklık artışı sonucu çölleşme, kuraklık, erozyon gibi olaylar gözlenir.
• Sıcaklık artışı sonucu kutupların erimesi, seller ve su taşmaları gözlemlenir.
• Kutuplarda buzulların erimesi sonucu kutupta yaşayan canlıların nesilleri tükenme tehlikesi ile karşı karşıya gelir ayrıca su seviyeleri yükselir ve karada yaşayan canlıların hayatını olumsuz etkiler.
• Biyolojik çeşitliliğin azalması ile doğal denge bozulacak ve geri dönüşü olmayan sonuçlar ortaya çıkacak.
• Orman yangınlarında artış görülmesi
• Sıcaklık artışı insanlar ve hayvanlar üzerinde olumsuz etki yaratacak. Bu sebeple hastalıklar ve ölüm oranları artacak.

Küresel İklim Değişikliğini Önlemek İçin Yapılması Gerekenler

• İnsanlar küresel iklim değişikliği konusunda bilinçlendirilmelidir.
• Fosil yakıt tüketimi azaltılmalı
• Yenilenemez enerji kaynakları yerine, yenilenebilir enerji kaynakları tercih edilmelidir.
• Ormanlık alanlar artırılmalı, orman tahribatının önüne geçilmelidir.
• Plansız kentleşmenin önüne geçilmelidir.
• Nüfus planlaması yapılmalıdır. Nüfus artışı pek çok problemi yanında getirmektedir.
• Özel araçlar yerine toplu taşıma araçları tercih edilmelidir.
• Binalarda ısı yalıtımına önem verilmelidir.
• Enerji konusunda tasarruf yapılmalıdır. Gereksiz enerji kullanımının önüne geçilmelidir.

“İklim ve Hava Hareketleri” konu özetini indir.