Hbn Hesaplama

Çan eğrisi sistemi dünyanın her yerinden farklı yükseköğretim kurumlarında uygulanan bir not sistemidir. Bu sistem temelde bireysel öğrencinin notunu değil, sınıf içi genel başarıyı ölçer. Dolayısıyla birçok öğrenci için avantajlıyken bazı öğrenciler için dezavantajlı notlara sebep olabilir. Çan eğrisi Türkiye’de de birçok üniversitede uygulanmaktadır.

Çan eğrisi hesaplama ise en karmaşık konulardan biridir. Bu durum her üniversite, her bölüm ve hatta her sınıf için farklılık gösterir. Aşağıda çan eğrisi sistemi ile ilgili bilinmesi gerekenleri inceleyebilirsiniz.

Çan Eğrisi Nedir?

Çan eğrisi nedir? Sorusu üniversiteye yeni başlayan öğrencilerin en fazla merak ettiği konulardan biridir. Bu sistemde öğrencilerin bireysel notundan ziyade sınıf içi genel ortalama önemlidir. Sınıftaki öğrencilerin sınavdan aldığı ortalama, geçme notu olarak belirlenir. Buna göre de harf notu belli olur.

Örneğin, çan eğrisi olmayan bir üniversitede geçme notu 60 ise öğrenci DC notu ile dersten başarılı olarak kabul edilir. Ancak çan eğrisi sisteminde bu durum tamamen farklıdır. Her ders için harf notu farklılık gösterir. Örneğin, çan eğrisi uygulayan bir sistemde ortalama puan 80 olduğunda öğrenciler bu puana ulaştığı zaman CC alarak başarılı kabul edilir.

Çan eğrisi sisteminin diğer bir ismi ise bağıl değerlendirme sistemidir. Aynı zamanda cuver, glauss gibi farklı isimleri de vardır.

Final Sınavı Nedir?

Çan eğrisi ile ilgili bilinmesi gereken ilk konulardan biri final sınavıdır. Final ve vize sınavlarından alacağınız not, çan eğrisinde kullanılır. Final, üniversitede her ders için yılsonu sınavıdır. Üniversitede her ders için genelde iki kez sınav yapılır. İlk sınav vize, ikinci sınav ise final olarak adlandırılmaktadır. Öte yandan bazı üniversitelerde hazırlık sınıflarında dönem içi quizzler ve performans notları da vize veya final sınavınızı etkileyebilir.

Türkiye’de birçok üniversitede bağıl not sistemi uygulanır. Bu sisteme göre vize sınavı %40 final ise %60 oranında etkilidir. Bu sisteme göre vizeden 0 alsanız dahi finalden 100 puan almak dersi geçmeniz için yeterli olur. Ancak bazı üniversitelerde bu oran %20’ye %80 olarak da uygulanabilir.

Final, üniversitede okurken en fazla dikkat etmeniz ve çalışmanız gereken sınavdır. Birçok üniversitede final dönemlerinde günde iki üç dersten sınav yapılır. Dolayısıyla final sınavları oldukça yoğun geçmekle birlikte bu dönemde dersler de işlenmez.

Vize Sınavı Nedir?

Vize, finalden önce yapılan dönem içi sınavdır. Birçok üniversitede vize dönemlerinde ders yapılmaya devam eder ve günde iki – üç sınav gerçekleştirilebilir. Vize sınavının yılsonu not ortalamasına etkisi genelde %40’tır. Çan eğrisi sistemi için de bu durum geçerlidir. Ancak her üniversite belirli yüzdeleri değiştirerek özel bir sistem de kullanabilir.

Okuduğunuz fakültede dönemlik sistem uygulanıyorsa dönem içi bir defa vize, bir defa da final sınavı uygulanır. Vize dönemleri genellikle kasım ayındayken final sınavları ocak ayında yapılır. Öte yandan okuduğunuz üniversitede bir yıl, bir döneme denk kabul ediliyorsa vize sınavları genellikle ocak ayında gerçekleştirilir.

Vize ve final sınavlarında başarılı olamayan öğrenciler son kez bütünleme sınavına girebilir. Ancak her üniversite bütünleme sınavını uygulamamaktadır. Uygulayan üniversitelerde bütünleme sınavı, final sınavı olarak kabul edilir ve yılsonu not ortalamasını etkiler. Bütünleme sınavına sadece dersten geçemeyen öğrenciler girebilir. Dersten geçen ancak ortalamasını yükseltmek isteyen öğrenciler, bütünleme sınavına kabul edilmez.

Çan Eğrisi Not Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Çan eğrisi not hesaplaması en karışık sistemlerden biridir. Bu sistemde öğrencilerin aldığı sınıf içi ortalama not ve standart sapma en önemli faktördür. Birkaç istatiksel işlem ardından sistem ilgili notları otomatik olarak tayin eder.

Her ders için harf aralığı sistemi farklılaşır. Örneğin, bir derste 40 puan geçme notuyken diğer derslerde 80 puan olabilir. Dolayısıyla öğrenciler harf notunu bilmeden dersten geçip geçmeyeceğini de öğrenemez.

Çan eğrisi not hesaplama için ders hocasının faktörü de önemlidir. Akademisyenler, ilgili ders için geçme notunu düşürüp yükseltebilir. Örneğin, sınıf ortalaması 50 iken akademisyen geçme notunu 70 puana yükseltme hakkına sahiptir. Ancak bu durum sık sık yaşanmaz.

Çan eğrisi not hesaplama sistemi için kullanılan formül şöyledir:

• (Ham Başarı Notu* – Sınıfın HBN ortalaması) / Standart sapma)

Standart sapma akademisyen tarafından belirleneceği için net bir hesap yapmak oldukça zordur. Aynı zamanda hocalar, belirli puanları değerlendirme dışı bırakabilir. Örneğin, 10 veya 100 alan öğrencileri değerlendirme dışı bıraktığında ortalama da değişecektir. Çan eğrisi not hesaplama örneğini aşağıda inceleyebilirsiniz:

Sınıfın ortalama puanı 50, standart sapma 5 olduğu takdirde:

• 50 – 54,99 puan aralığı: CC
• 55 – 55,99 puan aralığı: CB
• 60 – 64,99 puan aralığı: BB
• 65 – 69,99 puan aralığı: BA
• 70 ve 70 puan üstü: AA

Olarak değerlendirilecektir.

AÖF Çan Eğrisi Hesaplama Nasıl Yapılır?

Açık Öğretim Fakültesi de puan sistemi olarak çan eğrisini kullanıyor. AÖF çan eğrisi hesaplama ise birçok üniversiteye göre daha kolay yöntemle hesaplanır. Diğer üniversitelerde geçme notu üniversite ve akademisyen tarafından belirlenirken AÖF de standarttır.

AÖF çan eğrisi hesaplama konusunda ders ve öğrenci sayısı fark etmeksizin geçme puanı 35’tir. Öğrenciler 30 – 49 puan aralığında bir not aldığında ise ortalamaya göre dersten geçip geçmediği belirlenir.  0 – 32 puan, harf notu ile FF ortalamaya sahip olan öğrenciler ise dersten kalıyor.

Her öğrenci için bir dönem için 30 kredilik hak tanınır. İkinci sınıfa geçen öğrenciler, tüm derslerinden başarılı olduğu takdirde 45 krediye kadar bir üst sınıftan ders alabilir. AÖF çan eğrisi hesaplama ise öğrencilerin aldığı derslere özel yapılır.

Çan Eğrisi Sisteminin Avantajları Ve Dezavantajları Nelerdir?

Çan eğrisi sistemi yararları ve dezavantajları birçok faktöre göre değişir. Ancak genelde öğrenci dostu bir uygulama olduğu söylenebilir. Sınıf içi performansının etkili olduğu bu sistemde öğrenciler, geçme notundan daha düşük bir puan alsa da dersini ortalamayla geçme hakkı kazanır.

Mutlak değerlendirme olarak adlandırılan normal puanlama sisteminde sınavın zorluğu göz önünde bulundurulmaz. Çan eğrisinde ise sınavın zorluğu sınıfın genel ortalamasına göre aynıdır. Dolayısıyla öğrenciler çan eğrisi sisteminde kısmen daha avantajlı hale gelir. Fakat burada öğretim görevlisinin etkisi büyüktür. Öğretim görevlisi, alt geçme notu ve üst notu belirleyebilir veya belirli puan aralıklarını devre dışı bırakabilir.

Çan Eğrisi Sisteminin Avantajları

Çan eğrisi sisteminin avantajları şunlardır:

• Sınavın çok zor olması halinde sınıfın genel ortalaması düşük olacaktır, bu da sınavdan düşük bir puan alan öğrencinin dersten geçmesine yardımcı olur,
• Sınıfın genel not ortalamasından birkaç puan da olsa yüksek alan öğrenciler dersten başarılı olur,
• Sınıf ortalaması düşük olduğunda öğrenciler 40 puan aldığında bile CB harf notu ile dersi geçebilir,
• Öğrenciler, genelde 90 puan üstünde AA almaya hak kazanır ancak genel ortalamanın düşük olduğu durumlarda 65 puanla da AA alınabilir,
• Öğretim elemanı çevresel faktörleri, sınav anında yaşanan olumsuz durumları veya öğrenci notlarını göz önünde bulundurarak sınıf ortalamasının altında bir puanı baraj olarak belirleyebilir.

Çan Eğrisi Sisteminin Dezavantajları

Çan eğrisi birçok avantaja sahip olduğu gibi zaman zaman öğrenci için büyük dezavantajlar da oluşturabilir.

• Sınıf içi genel ortalama yüksek olduğunda 80 puan alsanız dahi harf notunuz DD olabilir ve sınıfta kalabilirsiniz,
• Sınıf içinde öğrencilerin birbirinden not saklaması vb. problemlere yol açabilir,
• Öğrenciler arası rekabeti arttırır.

Çan Eğrisi Sistemi İle İlgili Bilinmesi Gerekenler

Çan eğrisi sistemi, derslerine önem veren ve sınavlarına düzenli çalışan öğrenciler için son derece faydalıdır. Aynı şekilde derslerine çalışmayan ancak sınıf içi ortalamanın da düşük olduğu bir grupta bulunan öğrenci de çan eğrisi ile başarılı olabilir.

Çan eğrisi not hesaplaması için sınıfın en yüksek ve en düşük puanları devre dışı bırakılır. Bu durum tüm üniversiteler için geçerlidir. Örneğin, sınıfta en yüksek puan 90 ve en düşük puan 20 ise her iki puan da ortalamaya dahil edilmez. Ancak her iki sınavda da 100 alan öğrenciler varsa çan bu noktaya endekslenecektir.

Öğretim görevlisi geçme notunu dilediği sınıra çekebilir veya düşürebilir. Ayrıca alt geçme notunu da öğretim görevlisi belirleyebilir.

Çan eğrisi sisteminde harf notları vize ve final sınavlarından sonra belirlenir. Dolayısıyla öğrencilerin her iki sınava da aynı önemi göstermesi önemlidir. Bu sistemde en önemli kriter, genel ortalamadır. Örneğin, 60 kişilik bir sınıfta 55 kişi 80 puan ve üstü not aldıysa geride kalan beş kişi büyük ihtimalle sınıfta kalacaktır.

Çan eğrisi bütünleme sınavlarında da uygulanabilir. Bu durum da sadece bütünlemeye giren öğrencilerin genel ortalaması esas alınır. Fakat bazı üniversitelerde final ve bütünleme ortalamasına göre de harf notu belirlenebilir.

Hangi Üniversitelerde Çan Eğrisi Uygulanıyor?

Çan eğrisi günümüzde birçok üniversitede kaldırılmaya başlandı. Birçok üniversite mutlak puan sistemine geçiş yapıyor. Çan eğrisi uygulayan üniversiteler arasında çoğunlukla vakıf üniversiteleri yer alıyor. Birçok özel üniversite çan eğrisi sistemini uyguluyor, ancak bazı bölümlerinde ise mutlak puan sistemi var.

Aşağıda çan eğrisi uygulayan üniversiteleri inceleyebilirsiniz:

• Gazi Üniversitesi
• Süleyman Demirel Üniversitesi
• İstanbul Üniversitesi
• Karadeniz Teknik Üniversitesi
• Bartın Üniversitesi
• Kırıkkale Üniversitesi
• Kocaeli Üniversitesi
• Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
• Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi

NOTLAR (LİSANS VE ÖNLİSANS İÇİN)

Dersin başarısının tespitinde dikkate alınacak dönem içi ve dönem sonu sınav, ödev, uygulama ve benzeri değerlendirme ölçütleri ile bu ölçütlerin ağırlıkları, dersi veren öğretim üyeleri/öğretim görevlileri tarafından belirlenir. Değerlendirme ölçütleri ve ağırlıkları, Üniversitenin web sitesinde yayınlanan AKTS Kataloğunda, dersin tanıtım sayfasında öğrencilere duyurulur.

Öğrencilerin herhangi bir dersteki başarısı, değerlendirme ölçütleri göz önüne alınarak, dersi veren öğretim elemanınca harf notlarından birisi ile belirlenir. Harf notunun takdirinde öğrencinin ara sınav, dönem sonu sınavı, dönem içi çalışmalarındaki başarısı ile ders ve uygulamalara devamı göz önünde bulundurulur.

Not ortalaması hesaplarına katılan harf notlarının katsayı, puan ve statüsü aşağıda belirtilmiştir;

Dersten Çekilme Koşulları hakkındaki açıklamalar için tıklayınız.

NI (not ortalamasına katılmayan notu), öğrencinin kayıtlı olduğu program veya programların not ortalamasına katılmamak koşuluyla aldığı dersleri tanımlamak üzere verilir. Bu not, öğrencinin ilgili dersten aldığı harf notu ile birlikte öğrencinin not belgesinde gösterilir. Bu statüdeki dersler öğrencinin kayıtlı olduğu programın derslerine sayılmaz.

P (Başarılı devam) notu, not ortalamalarına katılmayan ve süresi bir dönemden fazla olan derslerde, ilgili dönemde yapılması beklenen akademik çalışmaları düzenli bir şekilde yerine getiren öğrencilere verilir.

NOTLARDA MADDİ HATA (LİSANS VE ÖNLİSANS İÇİN)

Ön lisans ve lisans programlarında yer alan herhangi bir dersin değerlendirme sonucuna; ilanı tarihinden itibaren en geç üç gün içinde itiraz edilebilir. Öğrenci Bilgi Sistemi üzerinden açıklanan dönem sonu ders notları ile ilişkili herhangi bir maddi hatanın yapılmış olması halinde, düzeltme istemi, öğretim elemanının başvurusu üzerine ilgili Fakülte/Yüksekokul Yönetim Kurulu tarafından karara bağlanır.

Dönem sonu sınavlarından sonra verilen notlarla ilgili maddi hataların en geç ertesi dönem ders kayıtlarının başlangıcına kadar düzeltilmiş olması gerekir.

DÖNEM NOT ORTALAMASI (LİSANS VE ÖNLİSANS İÇİN)

Not Ortalaması, kayıt olunan ve not ortalamalarına katılan her dersin AKTS kredisi ile o dersten alınan notun katsayısı çarpılarak bulunan ders puanları toplamının, bu derslerin toplam AKTS kredisine bölünmesi ile tespit edilir. Bu işlem bir dönem içinde alınan dersler için yapılırsa dönem not ortalaması, o zamana kadar alınmış bütün dersler için yapılırsa genel not ortalaması elde edilir.

Not ortalaması hesaplanırken, tekrar edilen ders bulunması halinde bu dersten alınan en son not; müfredattan çıkarılan bir ders ya da seçimlik bir ders yerine başka bir dersin tekrarlanması durumunda ise en son alınan dersin notu göz önünde tutulur.

Dönem Not Ortalaması(GPA): 63,5 / 30 = 2,11

Başarı Koşulları

Ön Lisans Ve Lisans Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliği

BAĞIL DEĞERLENDİRME BİLGİLENDİRME DOKÜMANI

Üniversitemizde tüm ön lisans ve lisans programlarımızda başarı notlarının hesaplanmasında birçok üniversitede kullanılan bağıl değerlendirme sistemi kullanılmaktadır. Bağıl değerlendirme sistemi, bir öğrencinin başarısının, dersteki diğer öğrencilerin başarı düzeylerine göre değerlendirilmesidir. Bu yöntemin kullanılmasındaki temel amaç, belirli bir dersi alan öğrencileri 100 puan üzerinden aldıkları mutlak notlara göre değil, o dersi alan grup içinde gösterdikleri performansa göre değerlendirmektir. Bir öğrencinin sınıf ortalamasına göre nerede konumlandığının hesabı istatistiksel yöntemler kullanılarak yapılmaktadır.

Bu sistemi sizlere anlatabilmek için öncelikle ham başarı notunun anlatılması gerekir;

Ham Başarı Notu (HBN): 100 puan üzerinden öğrencinin bir dersten yarıyıl içi faaliyetleri ve yarıyıl sonu sınav notlarından hesaplanan ağırlıklı nottur. Daha detaylı anlatacak olursak;

Öğretim elemanının yapılan sınavlara verdiği ağırlık oranlarına göre alınmış olunan vize, ödev, quiz vb. notlar ile final notları ortalamasının toplamıdır. Örneğin ağırlığı %40 olan ara sınav ve ağırlığı %60 olan final sınavları için bir derse ait notlar sözgelimi vize için 70 ve final için 80 olsun. Bu durumda HBN, 70’in %40’ı olan 28 ile final notu olan 80’in %60’ı olan 48 toplanarak elde edilen 76 olarak hesaplanır.  

Burada dikkat edilmesi gereken diğer bir hususta bağıl değerlendirmeye katılma limitidir. Ham başarı puanı 35 altı olan veya final notu 35 altında olan öğrencilere doğrudan FF notu verilir. Bu durumdaki öğrenciler ve devamsızlıktan kalan öğrenciler bağıl değerlendirmeye katılmazlar. Bu sayede türdeş bir grup üzerinden hesaplama yapılması sağlanır. Bir sınıfta dersi alan öğrencilerden bağıl değerlendirmeye katılan öğrenci sayısı 8 ve altında ise ham başarı puanı mutlak değerlendirme tablosuna göre harf notuna dönüştürülür.

Bir derste Bağıl Değerlendirmeye katılan öğrenci sayısı 9 ve üzerinde ise; bağıl değerlendirmeye katılan öğrencilerin ham başarı notları, sınıfın başarı düzeyine göre yeni aralıklar belirlenerek harf notuna dönüştürme işlemi uygulanır. Örneğin ham başarı notu 90-100 arasında olan hiçbir öğrenci olmasa bile bu sistem ilgili dersteki en yüksek aralığa göre AA notunu tayin edecektir.  

Bağıl değerlendirmenin avantajını bir örnekle açıklayacak olursak;

Bir bölümde A dersi okutuluyor olsun. Örneğin A dersindeki en başarılı öğrencinin ham başarı notu 70 olsun. Mutlak değerlendirme yapılacak olsa bu öğrencinin notunun harf notu karşılığı CC olur. Dolayısıyla daha düşük not alan öğrencilerden sözgelimi 69 alan bir öğrencinin harf notu da DC olacaktır. Yani sınıfın geri kalanı CC den düşük notlar alacaktır. Görüldüğü gibi mutlak değerlendirme yapıldığında sınıftaki en başarılı öğrenci dahi CC gibi ortalama bir notla dersi geçebilmektedir. Bağıl değerlendirme sisteminde ise bu sınıfın başarı düzeyine göre yeni bir tablo oluşturmak suretiyle en uygun dağılımı yaparak adil bir puanlama yapılmaktadır. Bu şekildeki bir sınıfın dağılımında mutlak tablosuna göre kalan bir öğrenci bağıl değerlendirmede geçebilecektir.

Tabii bu durumda öğrencilerin aklına şu soru gelebilir, ya sınıf ortalaması çok yüksek olur da geçer not alacağım dersten kalır duruma gelirsem? Bu kısım çok önemli; Öğrencinin bağıl değerlendirme uygulanarak alacağı not, mutlak değerlendirme ile alabileceği nottan düşük olamaz. Örneklendirecek olursak ham başarı notu 70 olan bir öğrenci, sınıf ortalaması çok yüksek dahi olsa CC notundan düşük bir harf notu alamaz. Bu uygulama ile öğrencilerimizin herhangi bir mağduriyet yaşamaları da engellenmiş olmaktadır.

Daha detaylı bilgi almak isteyen öğrencilerimiz Üsküdar Üniversitesi Bağıl Değerlendirme Yönergesini inceleyebilirler.

Mutlak DeğerlendirmeTablosu