Hemşirelik Bulaşıcı Hastalıklar Vize Soruları

Ara (Vize) Sınav Öncesi Son Hazırlık - Pratik Bilgiler

Aşağıdaki ifadelerdeki sınava girmeden birkaç saat önce mutlaka ezberleyin. Tamamı çıkmış sorulardan derlenmiştir. Sınav esnasında çok faydasını göreceksiniz.(Altı çizili kelimeler olumsuzdur!! Çok dikkat ediniz.)

1) "Erkek çocuğu olma" bebeklerde gaz sancısının nedenlerinden değildir.

2) "Yüksek lifli diyet" fonksiyonel kabızlık nedenlerinden değildir.

3) Hastalık ya da engeli ile yaşamak zorunda kalan insanların kendilerine bakabilecek düzeye getirilmesi için sağlanan hizmetler Rehabilite edici sağlık hizmetleri kapsamındadır.

4) "Aile eğitimi" öğrenci sağlığı, öğrencilerin sağlık durumunun değerlendirilmesi, korunması ve geliştirilmesi kapsamında yürütülen hizmetlerden biri değildir.

5) "Ağlama" 3-6 yaş dönemindeki çocukların hastalığa gösterdiği tepkilerden sayılmaz.

6) "Cinsiyet" çocuklar arasında ishal görülme sıklığını etkileyen faktörlerinden biri değil.

7) "Basit tedavilere yanıt verme" çocuklarda öksürüğün ciddiye alınması gerektiğini gösteren durumlardan sayılmaz.

8) Sıklıkla kirli cam, çivi vb. kesici ve delici aletlerle yaralanmalar nedeniyle oluşan hastalık Tetanoz

9) Enfeksiyonlardan korunmak için veya çeşitli bulaşıcı hastalıklarla temas sonrasında uygulanan serum Standart immünglobulin

10) Bağışıklık sağlamak amacıyla kişiye verilen seruma karşı, vücudun gösterdiği alerjik tepkiye Serum hastalığı denir

11) "Kalıtim" sağlığı bozan ve hastalığa sebep olan çevresel faktörlerden sayılmaz.

12) Çocukların süt dişlerinin çıkma zamanı 6 - 8 ay

13) "Tıbbi tedavi" okul öncesi eğitim kurumlarının çocuklara destek olduğu durumlardan biri değil.

14) "Az beslenme" bebeklerde ishalin görülmesinin sebeplerinden sayılmaz.

15) "Kapıların içeri açılması" sınıf ortamının özelliklerinden değildir.

16) Kataral (prodromal veya nezle dönemi), paroksismal (öksürük) ve iyileşme dönemi olan bulaşıcı hastalık Boğmaca

17) Çocuğun tam olarak iyileşmesinin haftalarca sürdüğü ve bakımının sessiz, sakin ve karanlık bir hastane odasında yapıldığı hastalık Tetanos

18) Çocuklardaki normal vücut sıcaklığı 37,5° C

19) Alt bezlerinin kullanıldığı alanlarda görülen mantar enfeksiyonu Pişik

20) "Sağlık hizmetlerinden yararlanma" sağlığı olumsuz etkileyen faktörlerden değildir.

21) "Genetik danışmanlık yapılması" doğum sonrası çocuk sağlığının korunması için yapılacak uygulamalardan biri değil.

22) "Yeterli ve dengeli beslenme" yoksulluğun çocuk sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinden sayılmaz.

23) "Doğal mineralli suların l,5mg/l'den fazla florür ihtiva ediyorsa küçük çocuklarda tercih edilmesi" ambalajlı su kullanımında dikkat edilmesi gerekenlerden biri değildir.

24) "Ruh sağlığı taramaları" okul çocuklarına yapılan tarama programlarından sayılmaz.

25) "Uygun şartlarda doğum" doğum sırasında yaşanan, çocuk sağlığını olumsuz etkileyen olaylardan değildir.

26) Yeryüzüne kendiliğinden çıkan veya teknik usullerle çıkartılan, filtrasyon dışında herhangi bir kimyasal işlemden geçmemiş su Kaynak suyu

27) "Viral hastalıklar" çocuğun sağlığını bozan ve hastalığa neden olan genetik etmenlerden değildir.

28) ?Bireyin kendisinden beklenen rol ve sorumlulukları yerine getirebilmesi, çevre ile olumlu ilişkiler kurabilmesi? olarak tanımlanan sağlık Sosyolojik olarak sağlık

29) "İnternet" çocuk ve gençlere hizmet veren kurum ve kuruluşlardan biri değil.

30) Ülkemizde belirlenen en son bebek ölüm oranı Binde 10,1

31) "Kendi fikirlerine aşırı saplanma" liderlerde aranan özelliklerden değildir.

32) Vücuttaki çeşitli maddelerle bir araya geldiklerinde, kimyasal reaksiyon göstererek hastalık tabloları oluşturan maddelerle Zehir denir

33) Yaşamın ilk aylarında bebeklerde en sık görülen mantar enfeksiyonu Pamukçuk

34) "Her gün 1 kez dışkılamak" kabızlığın belirtilerinden biri değildir.

35) "Susuzluk" çocuklarda 39° C üzerindeki yüksek ateşte görülen belirtilerden değildir.

36) Virüs ve bakterilerin neden olduğu beyin zarının iltihaplanması şeklinde tanımlanan hastalık Menenjit

37) "Damlacık bulaşma" pnömoniye neden olan bakteriyel etkenler için bulaşma yollarından değildir.

38) Duyu veya hareket organlarından en az birinin kaybına ya da görev yapamamasına Sakatlık denir

39) "Eğitim seviyesi" çocuk sağlığına ilişkin ölçütlerden biri değildir.

40) "Kusma" ülkemizde okul çağı çocuklarının en yaygın sorunlarından sayılmaz.

41) "Aile sağlığı" toplumun sağlık düzeyini yükseltecek çağdaş okul sağlığı hizmetleri boyutlarından değildir.

42) "Regresyon (Geri dönme)" 0-1 yaş arası bebeğin hastalığa gösterdiği tepkilerden sayılmaz.

43) Mide içeriğinin şiddetli bir şekilde yemek borusuna geri geçişine Regürjitasyon denir

44) "Az süt alımı" bebeklerde sık görülen ishal nedenlerinden sayılmaz.

45) "Kumaş bez kullanımı" bebeklerde pişik gelişimini önlemede etkili yollardan biri değildir.

46) Bağışıklık kazandırıcı birden çok madde içeren serumlara Polivalan denir

47) Bireyin beklenmedik bir durumla karşılaştığında yaşadığı duyguları ve geliştirdiği başa çıkma yöntemleri ile duruma ve çevresine uyum sağlayabilmesi olarak tanımlanan sağlık kavramı Psikolojik olarak sağlık

48) "Eğitimin sürekliliği sağlanır." okul-öğretmen- aile iş birliği çalışmalarının ebeveynler üzerindeki faydalardan sayılmaz.

49) "Çocuklara ceza, baskı uygulamalı ve kısıtlamalara yer vermelidir" öğretmen/çocuk gelişimcisinin özelliklerinden sayılmaz.

50) "Hızlı hızlı yeme" iştahsızlığı gösteren davranışlardan değildir.

51) Çocuklarda normal vücut sıcaklığı aralığı 36,2 ?37,8? C

52) "Aktif bağışıklık kazandırırlar." serumların temel özelliklerinden biri değil.

Kaynak: www.onlinefotokopi.com

Ünite 1 : DÜNYADA VE TÜRKİYE?DE ÇOCUK SAĞLIĞININ DURUMU

Kaynak: www.onlinefotokopi.com

Kısa Özet

?DÜNYADA ve TÜRKİYE?DE ÇOCUK SAĞLIĞI

?Dünya nüfusunun Yüzde 30.2?sini çocuk nüfus oluşturmaktadır. Türkiye nüfusunun ise Yüzde 28,3?ünü çocuk nüfus oluşturmaktadır.Dünyada beş yaş altı ölüm hızı 2016 verilerine göre 1000 canlı doğumda 41?dir. Türkiyede binde 13?dür.Dünyada beş yaş altı ölümlerin Yüzde 46?sı yenidoğan döneminde meydana gelmektedir.

?Çocuk Sağlığını Etkileyen Etmenler

?Anne Sağlığı: Dünyada her gün yaklaşık 830 kadın hamilelik ve doğumla ilgili önlenebilir nedenlerden ötürü ölmektedir. Doğum öncesi, sırasında ve sonrasında nitelikli ve yeterli bakımın, kadınların ve yeni doğmuş bebeklerin hayatlarını kurtarabildiği belirtilmektedir.

Beslenme: Çocukların normal büyüme ve gelişmeye ulaşabilmesi, yaşamını sürdürebilmesi ve sağlığın korunması için beslenme temel gereksinimidir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) bebeklerin doğumdan hemen sonra anne sütü ile beslenmeye başlanmasını, ilk 6 ay sadece anne sütü verilmesini, 6. aydan sonra ek besinlere geçişi ve iki yaşına kadar anne sütü ile beslenmenin sürdürülmesini önermektedir. İyi beslenme, çocukların hayatta kalmasına, büyümesine, gelişmesine, öğrenmesine, oynamasına izin verirken; yetersiz beslenme çocukların geleceğini ciddi şekilde bozmaktadır. Dünyada beslenme bozuklukları; bodurluğa, aşırı zayıflığa veya obeziteye sebep olabilmektedir. Çocukluk çağında beslenme bozuklukları yanında vitamin ve mineral eksiklikleri de çok fazla görülmektedir. Demir, iyot, A vitamini, folat ve çinko gibi mikro besin maddelerindeki eksiklikler çocukluk çağında oldukça kötü sonuçlara yol açabilmektedir. Dünyada 6 ay ila 5 yaş arasındaki çocukların en az yarısında bir veya daha fazla mikro besin eksikliği olduğu belirtilmektedir.

?Yoksulluk ve Açlık: Yoksulluk; bireyin, temel ihtiyaçlarını (yeme içme ve barınma) giderebileceği ve hayatını sürdürebileceği bir gelir elde edememesi durumudur. Yoksulluğun çocuk sağlığına en önemli ve en temel etkisi beslenme yetersizliğidir. Yoksulluk; ailelerin çocuklarının yaşama, zihinsel ve bedensel gelişme açısından ihtiyaçlarını karşılayamamalarına, çocukların ihmal ve istismar edilmesine, şiddet ve ayrımcılığa uğramasına, çocuk işçiliğine, okul devamsızlığına neden olmaktadır.

?Göç: Göç, bireylerin ya da halkların bir ülkeden başka bir ülkeye, bir bölgeden başka bir bölgeye ya da bir yerleşim biriminden başka bir yerleşim birimine geçici veya kalıcı olarak hareket etmesidir. Göçün çocuklar üzerindeki etkileri; barınma sorunu, yetersiz hijyen ve beslenme, maddi güçlükler, sosyal yaşam korkusu, yeni bir dilde eğitim, kültürel uyum, ayrımcılık ve sosyal dışlanma, bedensel ve zihinsel gelişim geriliği, suça ve şiddete eğilim, antisosyal davranışlar, istismar ve ihmal olarak belirtilmektedir.

?Küreselleşme: Küreselleşme; sağlık sisteminde ve beslenme tarzında değişim, yoksulluk, enfeksiyon hastalıkları ve çocuk işçiliğinde artış, kitle iletişim araçlarında gelişmelere neden olmaktadır.

Enfeksiyon hastalıkları: Dünya Sağlık Örgütü, çocuk sağlığını etkileyen en önemli enfeksiyon hastalıklarının pnömoni (zatürre), diyare (ishal), hepatit B enfeksiyonu ve HIV enfeksiyonu olduğunu vurgulamaktadır.

?Bağışıklama: Bağışıklama, koruyucu tıbbi uygulamalar kapsamında yer alan çocuk sağlığının iyileştirilmesi için kullanılan en önemli uygulamalardan biridir.Ülkemizde boğmaca, difteri, tetanos, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, tüberküloz, poliomyelit, hepatit B, hepatit A, suçiçeği, pnömokok, hemofilusinfluenza tip B?yi içeren bağışıklama programı uygulanmaktadır.

?Savaşlar: Savaşlar çocuk sağlığını etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Savaş, çocuklarda kötü beslenmeye, yaralanmalara ve ölüme neden olabilmektedir. Dünyada pek çok ülkede savaş ve çatışmalar yaşanmaktadır. Son yıllarda Suriye, Irak, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Güney Sudan, Nijerya, Somali, Yemen, Afganistan savaşı yaşayan bazı ülkelerdendir .

?Afetler: Doğal afetler insanlar ve ülkeler için fiziksel, sosyal ve ekonomik kayıplar doğuran, yaşamı kesintiye uğratan doğal, teknolojik ya da insan kaynaklı olayları ifade etmektedir. Doğal afetlerin büyüklüğüne göre çocuk sağlığına etkileri değişmektedir. Büyük çaplı afetler yaralanma ve ölümlere neden olurken, küçük ve orta çaplı doğal afetler nedeniyle çocukların yetersiz beslenmesine bağlı büyüme ve gelişmelerinin etkilendiği, ishal, ateş ve akut solunum yolu hastalığı görülme durumunun arttığı, bağışıklama oranlarının azaldığı belirlenmiştir.

?Çocuk ihmal ve istismarı: Çocuk istismarı; çocuğun sağlık, büyüme ve gelişmesine ve onuruna zarar veren veya zarar vermesi olası her türlü fiziksel, duygusal, cinsel eylemleri çocuğa karşı bilinçli kullanmaktır. Çocuk ihmali; çocuk istismarı içinde yer alan, çocuğun beslenme, sağlık, barınma, giyim, eğitim, korunma ve gözetim gibi temel gereksinimlerinin onun bakımını üstlenen ana-babası veya diğer yakınları tarafından karşılanamamasıdır. İhmal ve istismar, çocukların davranışsal, fiziksel ve zihinsel sağlık problemlerine yol açmaktadır. İhmal ve istismara uğrayan çocuklarda stres, depresyon, sigara, alkol ve uyuşturucu bağımlılığı, obezite, yüksek riskli cinsel davranışlar ve istenmeyen gebelikler görülebilmektedir.Bu konuda şöyle sorular gelebilir.

Kısa Kısa

• Kendine özgü nitelikleri olan, hızlı ve şaşırtıcı değişimler gösteren, nesillerin ve kültürlerin devamını sağlayan, büyüme ve gelişmesi hızla devam eden, fizyolojik ve psikolojik olarak yetişkinden farklı yapıda 18 yaşını doldurmamış her insan çocuk olarak tanımlanmaktadır [1, 2]. Çocuklar, toplumların geleceği için özenle yetiştirilen, eğitilen ve tüm gereksinimleri karşılanmaya çalışılan, minyatür bir erişkin olmayıp kendine özgü özellikleri olan değerli bireylerdir [3].
Çocuk sağlığı, çocukların potansiyellerini fark etmek ve geliştirmek, ihtiyaçlarını sağlamak, biyolojik, fiziksel ve sosyal çevresi ile başarılı iletişime geçmelerine izin vererek kapasitelerini geliştirmek için bireysel veya grup olarak yapabildikleri ya da yapamadıkları şeklinde tanımlanmaktadır [4]. Çocukların bedensel, zihinsel, ruhsal ve sosyal sağlığının korunması, toplumda tüm çocukların değerlendirilmesi ve koruyucu uygulamalarla sağlığın sürdürülmesi oldukça önemlidir [5]. Çocuklar her zaman özel bakıma gereksinim duymaktadır. Bu nedenle çocuk sağlığının korunması ve geliştirilmesi tüm toplumların öncelikli hedeflerindendir [3].Çocuk sağlığını korumaya ve geliştirmeye yönelik olarak ulusal ve uluslararası çeşitli örgütler kurulmuştur. Uluslararası örgütler; Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (United Nations International Children?s Emergency FundUNICEF), Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization-UNESCO), Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ-World Health Organisation-WHO), Uluslararası Çalışma Örgütü (International Labour Organisation-ILO), Dünya Bankası (World Bank), Uluslararası Hemşirelik Konseyi (International Council of Nursing-ICN)?dir
• DÜNYADA ve TÜRKİYE?DE ÇOCUK SAĞLIĞI
Dünyada yaklaşık 7.5 milyar insan yaşamaktadır. Bu nüfusun Yüzde 30.2?sini çocuk nüfus oluşturmaktadır. Bu oranın Yüzde 8.9?unu ise 5 yaş altı çocuklar oluşturmaktadır [12].
• Yüzde 64.4?ü yenidoğan döneminde yaşamını kaybetmiştir
• Çocuk Sağlığını Etkileyen Etmenler
Çocuk sağlığının korunması ve sürdürülebilmesi için çocuk sağlığını etkileyen etmenlerin bilinmesi gerekmektedir. Çocuk sağlığını etkileyen etmenler; anne sağlığı, beslenme, yoksulluk ve açlık, göç, küreselleşme, enfeksiyon hastalıkları, bağışıklama, savaşlar, afetler, çocuk ihmal ve istismarı ve kültürdür.
• Doğum öncesi, sırasında ve sonrasında nitelikli ve yeterli bakımın, kadınların ve yeni doğmuş bebeklerin hayatlarını kurtarabildiği ve ölüm oranlarını azaltabildiği belirtilmektedir [20]. Dünyada annelerin doğum öncesi bakım alma oranları incelendiğinde 2011-2016 yılları arasında en az bir kez bakım alma oranı
Yüzde 86, en az 4 bakım alma oranı Yüzde 62?dir. Türkiye?de ise en az bir kez bakım alma oranı Yüzde 97, en az 4 bakım alma oranı Yüzde 89 olarak belirlenmiştir. Dünyada yenidoğanların Yüzde 34?ü, annelerin Yüzde 59?u, Türkiye?de yenidoğanların Yüzde 72?si, annelerin Yüzde 88?i doğum sonrası bakım almıştır [12]. Annelerin sağlık durumunun ve beslenmesinin bebek ve çocuk sağlığını etkilediği unutulmamalı ve anne sağlığına gereken önem gösterilmelidir.
• Beslenme
Birey, aile ve toplumun mutlu bir yaşam sürmesinin temel şartı sağlıklı olmaktır. Sağlıklı olmanın temelinde ise beslenme vardır. Çocukların normal büyüme ve gelişmeye ulaşabilmesi, yaşamını sürdürebilmesi ve sağlığın korunması için beslenme temel gereksinimdir [21]. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) bebeklerin doğumdan hemen sonra anne sütü ile beslenmeye başlanmasını, ilk 6 ay sadece anne sütü verilmesini, 6. aydan sonra ek besinlere geçişini ve iki yaşına kadar anne sütü ile beslenmenin sürdürülmesini önermektedir [22]. Dünyada ilk 6 ay sadece anne sütü verme oranı Yüzde 40, 2 yaşına kadar emzirme oranı Yüzde 45 olarak saptanmıştır [12]. Dünya Sağlık Örgütü?nün 2025 hedefi, emzirme oranını Yüzde 50?lere taşımaktır. İstendik düzeyin altında emzirme düzeylerinin 800.000 bebek ölümüne yol açtığı belirtilmektedir [23]. Türkiye?de ilk 6 ay sadece anne sütü ile besleme oranı Yüzde 30, 2 yaşına kadar anne sütü ile besleme oranı Yüzde 34?tür [12]. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) 2013 verilerine göre ortanca emzirme süresi kırsalda 17 ay, kentte 16.4 ay olarak belirtilmiştir [24]. Anne sütü ile beslenme ve emzirme tüm toplumlar tarafından teşvik edilmeli ve emzirme oranları arttırılmalıdır.İyi beslenme, çocukların hayatta kalmasına, büyümesine, gelişmesine, öğrenmesine, oynamasına izin verirken; yetersiz beslenme çocukların geleceğini ciddi şekilde bozmaktadır. Dünyada beslenme bozuklukları; bodurluğa, aşırı zayıflığa veya obeziteye sebep olabilmektedir [14].
• Yoksulluk ve Açlık
Yoksulluk, bireyin temel ihtiyaçlarını (yeme, içme ve barınma) giderebileceği ve hayatını sürdürebileceği bir gelir elde edememesi durumudur [39]. Yoksulluk 1990 yılında Dünya Bankası tarafından gündeme getirilmiş ve yoksulluğun azaltılması için faaliyetler başlatılmıştır. UNICEF verileri ve Dünya Bankası raporlarına göre günümüzde günlük 1.90 $?ın altında geliri olan 716 milyon aşırı yoksul insan olduğu ve 18 yaş altı 385 milyon çocuğun aşırı yoksul olduğu belirtilmektedir [40].Gelişmekte olan ülkelerde 5 yaş altındaki çocukların Yüzde 20?sinden fazlası aşırı yoksul hanelerde yaşamaktadır. Aşırı yoksul ailede büyüyen çocukların çoğu Sahra altı Afrika?da, Güney Asya ve Hindistan?da yaşamaktadır. Günlük 3.10 $?ın altında geliri olan kişiler yoksulluk sınırındadır. Çocukların yaklaşık Yüzde 45?i kişi başına günde 3,10 dolardan az olan hanelerde yaşamaktadır [40]. Türkiye?de yoksulluk oranı 2015 yılında Yüzde 21,9 iken 2016 yılında Yüzde 21,2 olarak belirlenmiştir [41].Yoksulluğun çocuk sağlığına en önemli ve en temel etkisi beslenme yetersizliğidir. Beslenme yetersizliği, bedensel ve zihinsel gelişim geriliği ve kronik hastalıklara yol açabilmektedir [42]. Yoksul ailelerde yetersiz yaşam koşulları çocukların daha sık hastalanmasına neden olabilmektedir [42, 43].Yoksulluk; ailelerin çocuklarının yaşama, zihinsel ve bedensel gelişme açısından ihtiyaçlarını karşılayamamalarına, çocukların ihmal ve istismar edilmesine, şiddet ve ayrımcılığa uğramasına neden olmaktadır
• Göç
Göçün çocuklar üzerindeki etkileri; barınma sorunu, yetersiz hijyen ve beslenme, maddi güçlükler, kültürel uyum, suça ve şiddete eğilim, antisosyal davranışlar vb.?dir.Göç, bireylerin ya da halkların bir ülkeden başka bir ülkeye, bir bölgeden başka bir bölgeye ya da bir yerden başka bir yere geçici veya kalıcı olarak hareket etmesidir [52, 53]. Türkiye göçe maruz kalan mültecilere ev sahipliği yapan ülkelerden birisidir ve 2011?de Suriye?de başlayan savaşa bağlı olarak çok fazla göç almıştır. UNICEF Türkiye İnsani Durum Raporu?na göre (2018), Türkiye?de yaklaşık 4 milyon Suriyeli mültecinin yaşadığı ve onların yaklaşık 1.6 milyonunun çocuk olduğu belirtilmektedir [54].Göç, aile kurumunu etkilemekle birlikte ailenin en korunmasız üyesi olan çocuklar göçten daha fazla etkilenmektedir. Göçün çocuklar üzerindeki etkileri; barınma sorunu, yetersiz hijyen ve beslenme, maddi güçlükler, sosyal yaşam korkusu, yeni bir dilde eğitim, kültürel uyum, ayrımcılık ve sosyal dışlanma, bedensel ve zihinsel gelişim geriliği, suça ve şiddete eğilim, antisosyal davranışlar, istismar ve ihmal olarak belirtilmektedir [42, 53, 55]. Depresyon, anksiyete, uyum sorunları, öfke, düşmanlık, obsesif-kompulsif bozukluklar, düşük benlik saygısı, travma sonrası stres bozukluğu, hiperaktivite semptomları, okul başarısızlığı, düşük yaşam doyumu gibi psikolojik problemler de görülebilmektedir [53, 56]. Göçe maruz kalan çocuklarda eğitim hayatı sonlanabilmekte ve erken yaşta iş hayatına başlama sıklıkla görülebilmektedir [53, 57, 58, 59]. Yapılan bir çalışmada göç eden ailelerin çocuklarının Yüzde 40?ının 10?lu yaşlarda çalışmaya başladığı ve okul çağındaki çocukların Yüzde 65?inin tam ya da yarı zamanlı bir işte çalıştıkları saptanmıştır [58]. UNICEF Türkiye İnsani Durum Raporu?na göre (2018)Türkiye?de tüm çabalara rağmen tahmini olarak 2017 eğitim öğretim yılı başlangıcında 350 bin çocuğun hala okul dışında olduğu belirtilmektedir [54].
• Küreselleşme
Küreselleşme, bir noktada meydana gelen olayların, başka noktalardaki olayları etkilemesi ve toplumsal ilişkilerin dünya üzerinde yoğunlaşması olarak tanımlanmakta olup sağlık, ekonomi, siyaset, kültür, sosyal hayat gibi pek çok konuda küresel bir değişimi ifade etmektedir [60, 61]. Küreselleşmenin başta sağlık sistemi olmak üzere pek çok etkisi vardır. Küreselleşme sağlık reformu yapılmasını gerekli kılmaktadır. Devletin sağlık sistemi üzerindeki rolü değişmektedir [62]. Toplumun her kesimine eşit sağlık hizmeti sunulması engellenebilmektedir [5]. Öte yandan sağlık hizmetlerinde hasta ve çalışan memnuniyetinde iyileşme, sağlık hizmetlerinin nitelik ve niceliğinde ve bakım kalitesinde artış, hasta güvenliği ve hasta hakları sık konuşulan ve önem verilen kavramlar olmuştur [60, 61]. Küreselleşme toplumun her kesimini ciddi orandaetkilerken, korunmasız olan çocuklar daha fazla etkiye maruz kalmaktadır. Küreselleşmenin çocuk sağlığına etkileri Şekil 1.2?de açıklanmıştır. Küreselleşme ile birlikte işsizlik, yoksulluk ve küresel açlık artmaktadır [63]. Yoksulluk ve açlığa bağlı beslenme yetersizlikleri ve büyüme gelişme gerilikleri meydana gelmektedir. Küreselleşmeye bağlı beslenme tarzı da değişmektedir. Ülkelerde batı tipi beslenme tarzı ortaya çıkmıştır. Batı tipi beslenme tarzında yüksek yağ ve şeker içeriği olan fastfood yiyecekler tercih edilmektedir. Bu durum obeziteye yatkınlığı arttırmaktadır [61].
• Enfeksiyon Hastalıkları
Enfeksiyon hastalıkları bakteriler, virüsler, parazitler veya mantarlar gibi patojenik mikroorganizmaların neden olduğu, doğrudan veya dolaylı olarak bir kişiden diğerine yayılabilen hastalıklardır. Enfeksiyonlar, solunum, sindirim, deri ve mukoza lezyonları ve kan ile veya cinsel yolla bulaşabilmektedir [69]. Dünya Sağlık Örgütü, çocuk sağlığını etkileyen en önemli enfeksiyon hastalıklarının pnömoni (zatürre), kolera (koleraya veya diğer enfeksiyonlara bağlı ishal), sıtma, hepatit B enfeksiyonu ve HIV (Human İmmuno Deficiency Virüs) enfeksiyonu (AIDS) olduğunu vurgulamaktadır [70].Pnömoni, dünyada 5 yaş altı çocuk ölümlerinin Yüzde 16?sını oluşturmaktadır. Pnömoni, bağışıklama, yeterli beslenme ve çevresel faktörler ele alarak önlenebilmektedir [71]. Bakterilerin neden olduğu pnömoni antibiyotiklerle tedavi edilebilmektedir ancak pnömoni tanısı alan 5 yaş altı çocukların yalnızca Yüzde 60?ının sağlık kuruluşuna götürüldüğü ve pnömonili çocukların sadece üçte birinin ihtiyaç duydukları antibiyotikleri aldıkları belirlenmiştir [14, 71].Kolera; çocuk sağlığını etkileyen, ishale sebep olan en önemli enfeksiyon hastalıklarından birisidir. Sindirim sistemi yolu ile bulaş sonucu bol sulu dışkılama, ciddi düzeyde sıvı ve elektrolit kaybı ile karakterizedir [72]. Kolera ve koleraya bağlı ishal, temiz gıda ve suya erişimin yetersiz olduğu ülkelerde görülmektedir. 2016 yılında 38 ülkeden yaklaşık 133 bin kolera vakası ve 2420 ölüm bildirilmiştir. Kolera gibi su kaynaklı enfeksiyon hastalıklarının önlenmesi 2030 yılı sürdürülebilir kalkınma hedeflerindendir. Bu hedefe ulaşmak ve özellikle savunmasız gruplardan biri olan çocukları korumak için tüm dünyada güvenli ve uygun fiyatlı içme suyuna erişim olanakları arttırılmaktadır [14]. 2018 yılı içerisinde 35.7 milyon kişiye yeme, içme ve temel hijyen ihtiyaçları için temiz su sağlanması amaçlanmıştır [73].DSÖ ve UNICEF, pnömoni ve ishal için Küresel Eylem Planı (GAPPD)?nı oluşturmuştur. Bu eylem planı ile pnömoni ve ishale bağlı önlenebilir çocuk ölümlerinin 2025 yılında sona ermesi hedeflenmektedir. Bu hedefe ulaşmak için DSÖ ve UNICEF?in önerileri Şekil 1.4?te özetlenmiştir [74].
• Bağışıklama
Bağışıklama, koruyucu tıbbi uygulamalar kapsamında yer alan çocuk sağlığının iyileştirilmesi için kullanılan en önemli uygulamalardan biridir [79]. Dünya Sağlık Örgütü, enfeksiyon hastalıklarına bağlı ölümleri azaltmak amacıyla 1974 yılında Genişletilmiş Bağışıklama Programını (GBP) başlatmıştır [80].

Bu konuda şöyle sorular gelebilir.

Aşağıdakilerden hangisi koruyucu sağlık hizmetleri arasında değildir? A) Sağlam çocuk izlemi B) Hastalığın tedavisi C) Beslenme, bağışıklama D) Aile planlaması E) Temel ilaçların sağlanması Doğru Cevap: B




• Genişletilmiş Bağışıklama Programı, Türkiye?de 1981 yılında başlamış, aşılama çalışmalarına 1985 yılındaki ?Aşı Kampanyası? ile hız verilmiştir [81]. GBP ile boğmaca, difteri, tetanos, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, tüberküloz, poliomyelit, hepatit B, hepatit A, suçiçeği, pnömokok, hemofilus influenza tip B?ye bağlı hastalıkları azaltmak ve hatta tamamen ortadan kaldırmak amaçlanmıştır [79]. 2016 yılı verileri incelendiğinde, dünyada çocukların Yüzde 86?sı difteri, boğmaca, tetanos aşısı, Yüzde 42?si 3 doz pnömokok aşısı ile aşılanmıştır [82]. Dünyada BCG aşısı için bu oran Yüzde 88, polio aşısı için Yüzde 86, hepatit B?nin 3 doz aşısının uygulanma oranı
Yüzde 84 olarak belirlenmiştir [12].GBP, Türkiye?de ulusal bebeklik ve çocukluk dönemi aşılama takvimine uygun olarak uygulanmaktadır. Dünya Çocuklarının Durumu 2017 Raporu?na göre, Türkiye?de çocukların Yüzde 98?i difteri, boğmaca, tetanos aşısı, Yüzde 96?sı BCG aşısı, Yüzde 98?i 3 doz pnömokok aşısı, Yüzde 98?i 3 doz Hepatit B aşısı, Yüzde 98?i Hib aşısı ile bağışıklanmıştır [12].Annelerde ve yeni doğan bebeklerde tetanos görülme oranını azaltmaya yönelik tetanos aşısı birçok ülkede rutin aşı takvimindedir. 2016 yılında tetanos toksoidi aşısı uygulama oranı dünyada 2016 yılında Yüzde 84 iken Türkiye?de Yüzde 90?dır [82]. Dünyada ve Türkiye?de bağışıklama programları ile çocuk sağlığının geliştirilmesine yönelik önemli ilerlemeler kaydedilmiş olmasına rağmen ana çocuk sağlığının geliştirilmesi açısından yeterli görülmemiştir [5].Kızamık, aşı ile önlenebilir bir hastalık olmasına rağmen, gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere halen tüm dünyada güncelliğini korumaktadır. Çocuk ölümlerinin önlenmesinde ilk bir yaşta kızamık aşısının yapılması çok önemlidir. Dünyada çocukların sadece Yüzde 64?üne 2 doz kızamık aşısı yapıldığı belirlenmiştir. Bu oran Türkiye?de Yüzde 85?dir [12]. Kızamık dünyada Afrika ve Asya?da oldukça yaygın görülmektedir. DSÖ, Küresel Aşı Eylem Planı ile kızamık ve kızamıkçığın 2020 yılında beş DSÖ Bölgesinde ortadan kaldırılması hedeflenmiştir [83].
• Savaşlar
Savaşlar, çocuk sağlığını etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Savaş, çocuklarda kötü beslenmeye, yaralanmalara ve ölüme neden olabilmektedir. Pek çok çocuk savaş ortamında kolera, kızamık, menenjit, HIV / AIDS veya sıtma gibi enfeksiyonlara yakalanabilmektedir. Hayatta kalabilmeyi başaran çocuklar ise mermi veya şarapnele bağlı yanıklar, kol veya bacaklarının kaybı veya ciddi psikolojik travmalar ile yaşamlarını sürdürmektedir [85].
• Dünyada pek çok ülkede savaş ve çatışmalar yaşanmaktadır. Son yıllarda, Suriye, Irak, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Güney Sudan, Nijerya, Somali, Yemen, Afganistan savaşı yaşayan bazı ülkelerdendir [73].
Suriye ve Irak savaştan en fazla etkilenen ve mülteciliği yaşayan ülkelerdendir. Suriye?de 2.5 milyon, Irakta 1.5 milyon çocuğun iç göçe zorlandığı belirtilmektedir [73]. Suriye?den göç etmeyen çocukların kuşatma altında yaşadığı, gıda ve temiz suya erişemedikleri, ciddi düzeyde travmaya maruz kaldıkları, sağlık hizmetlerine erişemedikleri ve eğitim öğretimden uzak kaldıkları saptanmıştır [86].Güney Sudan 2011 yılında Sudan Cumhuriyetinden bağımsızlığını ilan ettiğinden bu yana savaşı yaşamaktadır [85]. Güney Sudan?da 4 milyondan fazla çocuğun kıtlık, hastalık, zorla silah altına alınma ve okula erişememe sorunuyla karşı karşıya kaldığı belirtilmektedir [73]. Savaş ortamında çocukların cinsel istismar olaylarına maruz kaldıkları belirlenmiştir [85].
• Afetler
Doğal afetler insanlar ve ülkeler için fiziksel, sosyal ve ekonomik kayıplar doğuran, yaşamı kesintiye uğratan doğal, teknolojik ya da insan kaynaklı olayları ifade etmektedir. Dünyada doğal afetler 20 yılda yaklaşık 800 milyondan fazla insanı etkilemiş ve 3 milyondan fazla insanın ölümüne neden olmuştur [5]. Doğal afetlerin büyüklüğüne göre çocuk sağlığına etkileri değişmektedir.
• Doğal afetler çocukların psikolojik durumlarını da etkilemektedir. Afeti
yaşan çocuklarda; korku ve endişe, özgüven eksikliği, okula devamsızlık, davranış bozukluğu, uyku bozukluğu görülebilmektedir [90].Son yıllarda en bilinen doğal afet, kasırgalardır. Atlantik?te şimdiye kadarkaydedilen en güçlü kasırga olan İrma Kasırgası ve daha sonra Maria Kasırgası, Küba, Haiti ve Doğu Karayipler?de yaşayan 1,4 milyondan fazla kişiyi (bu kişilerin dörtte biri çocuktur) insanî yardıma muhtaç bırakmıştır. Haiti?de afetlere bağlı kolera salgını yaşanmaktadır. 2017?de 11.600?den fazla vaka ve 130 can kaybı bildirilmiştir [73].Deprem, en önemli doğal afetlerden birisidir. Ülkemiz jeolojik özelliklerinedeniyle başta deprem olmak üzere heyelanlar, su baskınları çığ ve kaya düşmeleri gibi doğal afetleri sıkça yaşayan ülkelerden birisidir [5]. İtalya?da 2016 yılında gerçekleşen depremlerin çocuklarda büyüme ve gelişme geriliğinin yanı sıra ciddi psikolojik travmalara neden olduğu saptanmıştır [91]. Yapılan bir çalışmaya göre, Bingöl depreminden 11 ay sonra ilkokul çağındaki çocukların Yüzde 90?ında posttravmatik stres bozukluğu belirtileri görüldüğü belirlenmiştir [92].

Doğru - Yanlış Testleri

Aşağıdaki ifadeleri doğru-yanlış şeklinde doldurun. Hatalı bildiğiniz konu başlıklarını tekrar gözden geçirin.

Ünite İle İlgili Çıkmış Sorular

Ders Analizi

Son 5 yılda çıkmış soruların ünitelere göre analizi

Ara Sınav Üniteleri

1.Ünite DÜNYADA VE TÜRKİYE?DE ÇOCUK SAĞLIĞININ DURUMU 17 soru

2.Ünite GÜÇ KOŞULLARDA YAŞAYAN ÇOCUKLAR 10 soru

3.Ünite ÇOCUKLARIN SAĞLIĞINI KORUMA VE GELİŞTİRME 9 soru

4.Ünite ÇOCUK SAĞLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ 1 soru

5.Ünite AKUT VE KRONİK HASTALIĞIN ÇOCUK VE AİLEYE ETKİSİ 9 soru

6.Ünite ÇOCUKLUK DÖNEMINDE SIK KARŞILAŞILAN SOLUNUM SISTEMI HASTALIKLARI 1 soru

7.Ünite ÇOCUK DÖNEMİNDE SIK KARŞILAŞILAN SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI 20 soru

Dönem Sonu Sınavı Üniteleri

8.Ünite ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE SIK KARŞILAŞILAN KRONİK HASTALIKLAR 5 soru

9.Ünite ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE SIK KARŞILAŞILAN ENFEKSİYON HASTALIKLARI 25 soru

10.Ünite ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE BAĞIŞIKLAMA 15 soru

11.Ünite ÇOCUKLARDA AĞRI YÖNETİMİ 4 soru

12.Ünite GÜVENLİ ÇEVRE VE ÇOCUKLARDA KAZA VE YARALANMALARIN ÖNLENMESİ 10 soru

13.Ünite ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE ACİL SORUNLARA YAKLAŞIM 1 soru

14.Ünite ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLARIN SAĞLIĞI 1 soru

Tebrikler. 1. Üniteyi tamamladınız..

Buradaki bilgilerin tümü onlinefotokopi.com TEKKAYNAK ders çalışma kitapçıklarından alıntıdır.

Bu üniteye ait diğer çıkmış sorular ile diğer ünitelerine ait kaynakları ve deneme sınavlarını, Sınav öncesi pratik bilgileri , Doğru Yanlış ve Boşluk Doldurma Testlerini, Çözümlü Sorularıwww.onlinefotokopi.com sitesinden temin edebilirsiniz. onlinefotokopi olarak tüm sınavlarınızda başarılar dileriz.

önceki ders <<-- Çocuk Gelişimi I  sonraki ders -->> Çocuk ve Oyun