Hikayede Kullanılan Anlatım Teknikleri

Hikayede anlatım olay örgüsüne ve yazarın ifade biçimine göre değişiklik göstermektedir. Hikayede anlatım okurun hayal gücüne hitap eder. Hikayede sahneleme tekniği, diyalog tekniği, iç konuşma tekniği ve şuur akışı tekniği uygulanır.

Hikayede Anlatım Teknikleri

Hikayede anlatımı güçlendirmek ve olay örgüsü doğru bir şekilde yansıtmak için hikayede anlatım tekniği kullanılmaktadır. Gösterme tekniği sayesinde hikayede olaylar, kişiler ve varlıklar okura doğrudan sunulmaktadır. Gösterme tekniğinde anlatıcıdan ziyade diyalog, iç konuşma ve bilinç ön plandadır.

Diyalog tekniğinde ise kahramanların karşılıklı konuşmaları ön planda tutulur. Karakterlerin duygu ve düşüncelerinin mantık sırasına göre yansımasına iç monolog tekniği denilmektedir. İç monolog tekniğinde karakterlerin iç dünyası okur tarafından anlaşılmalıdır. Şuur akışı tekniği ile kişilerin duygu ve düşünceleri çağrışım ilkesi gereğinde doğrudan okura aktarılır. Şuur akışı tekniğinde bilinç akışı ile iç konuşma tekniği iç içe kullanılmaktadır.

Hikayede En Çok Kullanılan Anlatım Teknikleri

Hikaye içerisinde çoğu zaman tahkiye etme tekniği kullanılmaktadır. Tahkiye etme tekniğinde olay, olay zinciri, olay örgüsü bulunur. Düz olay örgüsünde olaylar düz bir sıra ile kronolojik olarak anlatılır. İlmekli olay örgüsünde ise olay akışının iç içe geçtiği görülmektedir. Ara sıra geçmişe dönük olaylar da anlatılmaktadır. Hikayede geriye dönüş tekniği de çok fazla kullanılır.

Öykü anlatıcısı olayı şimdiki zamandan alarak karakterin geçmişine götürmektedir. İç çözümleme tekniğinde ise kahramanların duygu, düşünce ve hayalleri ifade edilmektedir. Özetleme tekniğinde geniş bir anlatım ortaya çıkar. Parodi yani yansılama tekniğinde edebiyat alanında bulunan bir metne farklı bir biçim verilerek yeniden ele alınır.

İnsanlar duygularını, düşüncelerini, duydukları ve tasarladıklarını başkalarına anlatma ihtiyacı duyarlar. Aktardıklarımızda da belli bir amaç söz konusudur. Söyleyeceklerimizi ya da yazacaklarımıza amacımız doğrultusunda yön verir ve biçimlendiririz. Hikayede, paragrafta ve romanda anlatım tekniklerinde okuyucu ve eser arasına anlatıcı girmektedir. Anlatıcı kanalı ile okuyucu görür ve öğrenir. Anlatım teknikleri her alanda bir sunma yani ifade etme şeklidir. Edebiyat dersinde sık sık değinilen anlatım teknikleri, genellikle sınavlarda çıkan konular arasında yer almaktadır. Bu nedenle içeriğimizde hikayede, paragrafta ve romanda anlatım tekniklerine yer vereceğiz. İşte detaylar…

ANLATIM BİÇİMLERİ

Bir olayı aktarmak, bir düşünceyi aydınlatmak ve gözlemlenen varlıkları okuyucunun zihninde canlandırmak gibi birçok yöntem yazarların gerek hikayede gerek paragrafta anlatma biçimlerini oluşturmaktadır. Yazar veya konuşmacının anlatmaya çalıştığı metinde kullanmış olduğu üslubu ile bizler bu yazışma ya da konuşmanın anlatım teknikleri hakkında varsayımlarda bulunuruz. Anlatım biçimleri cümlelerin "ne şekilde, nasıl" aktarıldığını karşı tarafa göstermektedir. Paragrafta anlatım teknikleri 4'e ayrılmaktadır.

ANLATIM TEKNİKLERİ NELERDİR?

AÇIKLAMA: Açıklama tekniğinde amaç okuyucunun aydınlanmasını sağlamak ve bilgi vermektir. Anlatımın içinde oldukça önemli olan açıklama, düşünce paragrafının anlatım biçimini içermektedir. Konu ile alakalı düşünceleri ifade etmek için ayrıntılara girilir ve örnekler ile daha açıklayıcı olması sağlanır.

TARTIŞMA: Tartışma açıklamaya benzer bir anlatım şeklidir. Tek fark yazarın konu ile ilgili kendi görüşlerini ifade etmesidir. Bir görüş hakkında kendi görüşünün savunmasını içermektedir. Bu noktada; oysa, kanımca, ne var ki, aksine gibi soru cümleleri tartışma içerisinde yer amkatdır.

BETİMLEME: Kişiyi, yeri ve belli bir nesneyi farklı özellikleri ile yansıtma biçimidir. Betimleme ile kelimeler o varlığın remini çizmeyi hedefler. Betimlemede gözlem oldukça önemlidir ve niteleyici kelimeler kullanılır. Burada amaç okuyucunun zihninde görüntüleri canlandırmaktır.

ÖYKÜLEME: Olayları anlatmak için kullanılır. Özetle belli bir zaman ve çevrede kişileri konu alan olayları anlatmaktadır. Öykülemede ilgili konular oluş sırasına göre verilmekte ve birbirine bağlanmaktadır. Olaylarla ilişkili olduğundan öyküleme tekniğinde tartıştı, koştu, geri dönmüş gibi hareket ifadeli kelimeler yer almaktadır.

ROMANDA ANLATIM TEKNİKLERİ

Romanda ve hikayede anlatım teknikleri şu şekilde sıralanabilir;

• Anlatma Tekniği
• İç Konuşma
• İç Çözümleme
• Gösterme Tekniği
• Diyalog
• Bilinç Akışı
• Tasvir Tekniği
• Özetleme Tekniği
• Geriye Dönüş Tekniği
• Montaj Tekniği

ANLATMA TEKNİĞİ: Anlatma tekniğinde okuyucu, durum ve olayları anlatıcının dile getirdiği kadar bilebilir. Bu teknikte okuyucu ve olaylar arasında anlatıcı yol göstericidir. Eserde ifade edilmek istenen olay ve durumların anlatım tekniği olarak bilinen anlatım tekniğinde odak noktası anlatıcının üzerindedir.

GÖSTERME TEKNİĞİ: Tüm olaylar direkt olarak sunulur. Okuyucu olaylar üzerine yoğunlaşır ve anlatıcı okur ve olay arasından tamamen çekilir.

İÇ KONUŞMA TEKNİĞİ: Karakterlerin olay içinde yer alan duygu ve düşüncelerinin bizzat karakter tarafından anlatılması tekniğidir. Karakterin duygu ve düşünceleri iç konuşma ile okuyucu tarafından net bir şekilde görülebilir. Bu teknikte anlatım ağızdan yapılır. Anlatıcının aradan çekilerek kahramanların kendi kendine konuşmasını içermektedir.

İÇ ÇÖZÜMLEME TEKNİĞİ: İç çözümleme tekniğinde karakterin düşünce ve duyguları okuyucuya aktarılmaktadır. Duygu ve düşünceler üçüncü ağızdan yani anlatıcı tarafından ifade edilir. Bakış açısını konu alır ve kahramanların iç dünyalarını aynı şekli ile okuyucuya sergilenir. Yazarların sıklıkla kullanmış olduğu bu teknik ağırlıklı olarak ruhsal betimlemeleri konu alır.

BİLİNÇ AKIŞI: Bu anlatım tekniği adeta sayıklamayı kapsar. Bazen anlatılanlar arasında mantıki bir bağ söz konusu olmayabilir. Karakterin iç dünyası tamamen okuyucuya sunulur. Bilinçte bulunan duygu ve düşünceler düzensiz ve hızlı bir biçimde resmedilir. Sürekli değişen duygu ve düşünceler yer alabilir. Bu teknikte çoğu zaman gramer kuralları dışına çıkılır çünkü düşüncelere sansür uygulanmamaktadır.

DİYALOG TEKNİĞİ: Edebi eserlerde mevcut olan kişilerin karşılıklı konuşmalarını içermektedir. Kahramanlar arası iletişime yer verilir. Bu sayede roman ve hikayede ki karakterlerin çatışmaları da okuyucu tarafında gayet net bir şekilde anlaşılır.

ÖZETLEME TEKNİĞİ: Özetleme tekniği hikaye ve romanlarda yaygın kullanılan teknikler arasında yer almaktadır. Bu noktada olaylar tekrar edilmeden ve dağılmadan hikayenin ilerlemesi sağlanır.

TASVİR (BETİMLEME) TEKNİĞİ: Tasvir ile anlatılan olaylar sağlam bir zemini oluşturmaktadır. Olaylar içerisinde yer alan kahramanlar ve mekanlar tasvir edilir ve okuyucunun zihninde bir resim çizilir. Yalnızca fiziksel olarak değil kişilerin ruhsal betimlemelerine de yer verilebilir. Aynı zamanda bu teknik romantizm ile gelişmektedir.

GERİYE DÖNÜŞ TEKNİĞİ: Hikaye ve romanlarda şimdiki zamanda akıyor gibi görünmesine rağmen geriye dönüş tekniği ile geçmişe gidilir. Olaylar, kişiler ve mekanlar ile alakalı daha detaylı bilgilerin verilmesi için bu teknik kullanılır. Bu sayede gerçekliğe katkı sağlanır.

ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCE GELİŞTİRME YÖNTEMLERİ

Düşünceyi geliştirme yöntemleri eserde anlatılanların anlaşılır bir hal almasını sağlamak, okuyucunun ilgisini çekmek gibi amaçlar doğrultusunda anlatım biçimlerinin yanı sıra bazı yardımcı yöntemler kullanılmaktadır. Anlatım biçimlerini ele alan (açıklama, tartışma, öyküleme ve betimleme) dört temel anlatımdan birinin içerisinde faydalanabileceği gibi bu tekniklerden yalnızca biri eserin anlatımına hakim olabilir.

Hem yazılı hem de sözlü anlatımda düşünce geliştirme yöntemleri aşağıda yer almaktadır;

• Tanımlama
• Örnekleme
• Karşılaştırma
• Tanık Gösterme
• Alıntı Yapma
• Somutlama
• Soyutlama
• Benzetme
• Sayısal Verilerden Yararlanma

Bu yazıda aşağıda belirtilen konular üzerinde durulmuştur:

• Paragraf Nedir?
• İyi Paragrafın Özellikleri
• Paragraf Sorularını Çözerken Nelere Dikkat Etmeli?
• Paragraf Türleri
• Paragrafın Öğeleri
• Paragrafın Yapısı
• Paragrafta Anlatım

Paragraf Nedir?

Bir yazıda, savunulan düşünceyle ilgili cümleler topluluğuna paragraf denir.

Daha geniş bir ifadeyle paragraf; bir duyguyu, bir düşünceyi, bir isteği, bir durumu, bir öneriyi, olayın bir yönünü, yalnızca bir yönüyle anlatım tekniklerinden ve düşünceyi geliştirme yollarından yararlanarak cümle veya cümleler hâlinde anlatan yazıda ifade/anlatım birimidir.

Düşünce yazılarında konunun belirli bir yönü, belirli bir düşünceye bağlanarak geliştirilir. Şöyle de denebilir: Bir düşünce yazısında kaç paragraf varsa o kadar da düşünce vardır. Paragraf bir düşünceyle ilgili cümleler topluluğudur; ama bir cümleler yığını değildir, iyi düzenlenmiş her paragrafta her cümle bir öncekinin ya da sonrakinin uzantısı gibidir. Bu da cümleler arasında dilsel ve düşünsel bağlar kurularak sağlanır.

Paragraf, bir düşünce birimidir. Yargı birimi olan cümleler sözcüklerden, paragraf ise cümlelerden oluşur. Her paragraf bir düşünceyi ifade etmek için kurulur. Bu nedenle de bir konusu, ana düşüncesi, üslubu ve anlatım biçimi vardır.

Kelimeler cümleleri, cümleler paragrafları, paragraflar da yazıları oluşturur. Paragraf bir yazının küçültülmüş bir örneğidir. Bu yönüyle yapı bakımından bir yazıya benzer. Nasıl yazıda giriş, gelişme, sonuç bölümleri varsa paragrafta da aynı bölümler vardır.

Her paragrafta bir düşünce savunulur. Paragrafın bir bütün oluşturabilmesi için cümlelerin de yapı ve anlam yönüyle bütünlük oluşturması gerekir. Paragraftaki düşünceler hem kendi aralarında birbirine bağlı hem de ana düşünceye bağlıdır.

Paragraf kendi içinde bir bütünlük oluşturduğu gibi yazı içinde de yazıyla bir bütünlük oluşturur. Üniversite sınavında seçilen paragraflar böyle kendi içinde bütünlüğü olan ve dışına çıkılmayı gerektirmeyen paragraflardır.

İyi bir paragrafın özellikleri şunlardır:

• Paragrafı oluşturan cümleler dil, düşünce ve anlatım özelliği bakımından birbirine bağlıdır.
• Paragrafı oluşturan bütün cümleler belli bir ana düşüncenin destekleyicisi durumundadır.
• Yardımcı düşüncelerin tümü ana düşünceyi destekleyici, kanıtlayıcı bir nitelik taşır.
• Paragraf belirli bir konu bütünlüğü taşır. Cümleler aynı üslubu yansıtırlar.

Paragraf Sorularını Çözerken Nelere Dikkat Etmeliyim?

1. Paragraf sorularının çözümüne mutlaka soruyu okuyarak başlayın. İşe doğrudan paragraf okunarak başlanırsa paragrafta ne arandığı, paragrafın niçin okunduğu bilinmediğinden, paragraf, boş yere okunmuş olur. Bu durumda paragrafı iki defa okumak zorunda kalırız ki bu da bizim için büyük zaman kaybı olur.

2. Paragraf sorularında &#;soru kökü&#; çok dikkatli okunmalıdır. Değinilmemiştir, vurgulanmamaktadır, çıkarılamaz tarzındaki soruları&#; değinilmiştir, vurgulanmaktadır, çıkarılır&#; diye okursak soruları yanlış cevaplarız.

3. Paragraf soruları diğer sorulardan daha kolaydır. Çünkü paragraf sorularının hem cevabı paragrafın bütünlüğü içindedir, hem de bu sorularda gramer ya da edebiyat bilgisine gerek monash.pw alışkanlığı olan, az çok kitap okuyan öğrenciler bu soruları çok rahat çözer.

4. Paragrafta anlatılan şeyler mutlaka paragrafın bütünlüğü içinde değmonash.pwafta inanmadığımız ve bize göre doğru olmayan şeyler anlatılsa bile bunlar doğrudur. Çünkü sorular mutlaka &#;parçaya göre&#; cevaplandırılmak zorundadır. Bu yüzden paragraf sorularında kesinlikle paragrafın dışına çıkılmamalı.

5. Paragraf soruları uzun göründüğü için birçok öğrenci zaman kaybetmemek için paragraf sorularını çözmeden geçer. Oysa bizim üniversiteye giriş sınavında her bir soruya çok fazla ihtiyacımız vardır. Paragraf dışındaki kısa sorulardan zaman tasarrufu yaparak, paragraf sorularında ise sorudan başlayarak paragraf sorularını yeterli zamanda rahatlıkla çözebiliriz. Zaten paragraf sorularının büyük çoğunluğunun uzun metinler olmasına rağmen çok basit sorular olduğunu göreceksiniz.

6. Paragraf sorularındaki metinlerde anlamını bilmediğimiz, daha önce duymadığımız ya da duyup, okuyup sık kullanmadığımız bazı özel kelime ve kavramlar karşımıza çıkabilir. Bu kelime ve kavramların bilinmesi metni daha iyi anlamamızı sağlar.

7. Paragraf sorularında genel bir insan tipinden söz edilir. Bu insan tipi, üniversiteye giriş sınavı sorularını hazırlayan kişilerin yetiştirmek istedikleri (ya da üniversitede okumasını istedikleri) insan tipidir. Bu insan tipinin özelliklerinin bilinmesi paragrafların çözümünü çok kolaylaştıracaktır.

Bu genel insan tipinin özelliği şunlardır:

a) Savaşlara, teröre, sömürüye karşıdır.

b) Hızlı sanayileşme sonucu doğanın tahrip edilmesini onaylamaz.

c) Doğayı fazlasıyla sever. Yeşile ve yeşilliğe tutkundur. Beton yığınları arasında yaşamaktan sıkılır. Doğaya yönelmek, doğayla iç içe olmak onu rahatlatır. İnsanlardaki doğa sevgisi azaldıkça birbirlerine olan sevgilerinin de azaldığına inanır.

d) Saygılı, hoşgörülü ve sevecendir. İnsanları düşüncelerinden dolayı kınamaz.

e) Düşünce özgürlüğünden yanadır. Herkesin düşüncelerini açıkça ve rahatça söyleyebilmesi tarafındır.

f) Akla ve bilime çok önem verir. Bâtıl düşüncelere, hurafelere ve geçerliliği kanıtlanmamış (ispatlanmamış) düşüncelere karşıdır.

g) Yenilikçidir. Yeniliklere açıktır. Sürekli yenilenmeyi ve değişimi savunur. Kendini yenilemeye, değişimlere karşı duran insanları onaylamaz.

h) Sanata tutkundur. Sanatın her dalını sever. Sanata ve sanatçıya büyük önem verir. Sanatın insanı yücelttiğine inanır.

ı) Eğitimi her şeyin üstünde görür. Eğitimin olmadığı yerde hiçbir gelişmenin olmayacağına inanır.

i) Okuma tutkunudur. Okumanın insan düşüncesini ve evrenini genişlettiğine inanır. En büyük ıstırabı insanların okumamaları, okumaya gayret etmemeleridir.

j) Sanat ve edebiyatta ulusallığı (millî olmayı) savunur. Sanatçılar ve edebiyatçıların önce yerli olanı iyice tanıyıp incelemeden evrensel olanı yakalayamayacaklarına inanır.

k) Sanatın ve müziğin evrensel olduğuna inanır. Bir insanın Yunus Emre&#;yi sevdiği gibi Hugo&#;yu da sevebileceğini savunur.

I) Geçmişini iyi bilmeyen toplumların geleceklerinin karanlık olacağına inanır.

m) Dürüst, yardımsever ye nazik bir insandır.

n) İnsana çok fazla önem verir. Evrendeki her şeyin temelinde insan vardır. İnsanın olmadığı yerde hiçbir şeyden söz edilemez.

o) Çocukluğuna ve çocukluk günlerine büyük bir özlem duyar. Sık sık çocukluğuna, anılarına döner.

ö) Aydınların ve sanatçıların görevlerinin toplu­mun sorunlarına sahip çıkmak ve toplumu yüceltmek olduğunu düşünür.

p) İyimser ve mutludur. En küçük olaylardan ve durumlardan bile kendisine mutluluk adına bir pay çıkarır.

r) Mücadeleci, kararlı ve iradeli bir insandır. Umutsuzluğa kapılmaz. Her şeyin üstesinden gelinebileceğine inanır.

s) Dilini ve edebiyatını çok sever. O dili konuşan herkesin (dilci olsun olmasın) konuştuğu dili çok iyi bilmesini ve konuşmasını ister.

ş) Kabalığa, her türlü yalan dolana ve haksızlığa karşıdır&#;

PARAGRAF TÜRLERİ

a) Olay Paragrafı:

Bu tür paragraflarda bir olay anlatılımonash.pw olay,yazarın savunduğu düşünceyi açıklamak ve onu inandırmak için bir araçtır. Eğer olayda bir bütünlük varsa yani olayın başı, sonu belliyse, ana düşünceyi buldurmaya yönelik sorular için kullanılır.

b) Durum Paragrafı:

Bu tür paragraflarda bir doğanın,şehrin ya da bir insanın betimlemesi yapılımonash.pw tür paragraflar genellikle anlatım biçimleri ve gözlemle ilgili sorularda kullanılır.

c) Duygu (Çözümleme) Paragrafı:

Bu paragraflarda roman veya hikaye kahramanlarının iç dünyaları anlatılır. Yazar, kahramanların psikolojik yapılarını, hayallerini bazen yorum katarak anlatır. Bu paragraflar insan karakterini bulmaya ve yoruma dayalı sorularda kullanılır.

d) Düşünce Paragrafı:

Belirli bir düşüncenin anlatıldığı,savunulduğu paragraflardır. Makale, deneme, fıkra, eleştiri gibi türlerden seçilir. Konuyu, yardımcı düşünceleri veya ana düşünceyi buldurmaya yönelik sorularda genellikle bu tür paragraflar kullanılır.

PARAGRAFIN ÖĞELERİ

Konu: Paragrafta işlenen düşünce, olay ya da durumdur. Her şey paragrafın konusu olabilir. &#;Yazar, bu paragrafta ne anlatıyor?&#; sorusunun cevabı bize konuyu verir. Konu en fazla bir iki cümleyle verilir.

Yardımcı Düşünceler: İkiden fazla cümleden meydana monash.pwımcı düşünceler, paragrafta ana düşünceyi destekleyici niteliktedir. Yazar burada konuyla ilgili açıklamalar yapar ve düşüncelerinin haklı gerekçelerini sıralar.

Ana Düşünce: Paragrafta üzerinde durulan konuya bağlı olarak yazarın asıl anlatmak istediği düşüncedir. Kesin bir yargı niteliği taşır, genellikle bir cümleden oluşur.

*Bütün yardımcı düşünceler, ana düşünceyi haklı çıkarmaya hizmet eder.

Başlık: Paragrafta üzerinde durulan düşünceyi bir ya da iki sözcükle özetleyebileceğimiz ifade paragrafın başlığı olur. Başlık, konu ve ana düşünceyle bağlantılı olmalıdır.

PARAGRAFIN YAPISI

Giriş:

• Genel bir yargı niteliğindedir. Bu bölüm bir ya da iki cümleden oluşur.
• Paragrafın konusu genellikle bu cümlelerdir.
• Giriş bölümü paragrafın bir çeşit özet olduğundan ana düşünce hakkında ipuçları verir.
• Asla bağlaçla başlamaz.
• Giriş cümlesinde kendisinden önce bir cümle daha olduğunu düşündürecek bazı zamir, sıfat ya da edatlar bulunmaz.

Gelişme:

• İkiden fazla cümleden meydana gelir.
• Girişte belirtilen konu; bu bölümde örnekleme, tanık gösterme, açıklama, karşılaştırma gibi düşünceyi geliştirme yollarına başvurularak açıklanır.
• Bu bölümde yer alan düşünceler paragrafın konusuyla ilgili olmalıdır, yoksa anlatımın akışı bozulur.

Sonuç:

• Genellikle bir cümleden ibarettir.
• Anlatılmak istenen düşünceyle ilgili son sözün söylendiği bölümdür.
• Yazar paragrafta asıl anlatmak,vurgulamak istediği düşüncesini (ana düşünce) genellikle bu bölümde verir.
• Sözlerin toparlanması niteliğinde olduğundan kapsamlı bir yargıdır. Bu yönüyle de giriş cümlesine benzer.
• Toparlayıcı, özetleyici olması nedeniyle &#;demek ki, sonuç olarak, öyleyse, özetle.&#; gibi sözlerle başlayabilir.

Uyarı: Ana düşünce, genellikle paragrafın sonuç bölümünde olmakla birlikte, bazen metnin başında ya da tümüne yayılmış olabilir.

Paragrafta Anlatım

Paragrafın anlatımı denilince daha çok anlatım teknikleri ve düşünceyi geliştirme yolları anlaşılır.

Düşünce Paragrafları düşüncenin sıralanışına göre genelde iki şekilde oluşturulur: tümdengelim, tümevarım.

Tümdengelim Paragrafları:

Bu tür paragraflarda yazar, savunacağı fikri ilk bir iki cümlede belirtir. Diğer cümleler bu fikrin, düşünceyi geliştirme yollarıyla geliştirilmesi, desteklenmesi, ispatlanması için sıralanır. Bu tür paragrafların ana fikir cümlesi ilk cümledir.

Bu yolla yazılmış aşağıdaki paragrafı inceleyelim. Ana fikrin ilk cümlede verildiğine ve parçanın sonuç bölümünün olmadığına dikkat edelim.

İstanbul&#;un en büyük özelliği, sanırım, adım başı değişen bir şehir oluşudur. Değişen yalnız manzarası değil; insanları, yapıları ve sokakları da değişmekte. Bana öyle geliyor ki İstanbul bütün albenisini bu sonsuz değişmeye borçludur, dünyanın hiçbir tarafında evler bu kadar çabuk renk ve şekil değiştiremez. Hiçbir sokak İstanbul&#;unkiler kadar mevsim değiştirir gibi görüntü değiştirmez.

Bu parçada önce fikir belirtilip sonra ispatı yapıldığı için tümdengelim uygulanmıştır.

Tümevarım Paragrafları:

Bu tür paragraflarda yazar, ana fikir cümlesini sona bırakır, ispatlarını örneklerini paragrafın başlangıcından itibaren yardımcı fikir cümleleriyle sıralar. Parçanın sonunda ise savunduğu fikri bir veya iki cümlede toplu bir şekilde belirtir.

Aşağıdaki parçayı inceleyelim ve yazarın anlatmak islediği düşünceyi yani ana fikri sona bıraktığına dikkat edelim.

Çevirinin daha ilk cümlesi yadırgatıyor beni. Buradaki &#;Stately&#; sözcüğü &#;sarman&#; olarak çevrilmiş. Yani söz konusu kişinin &#;babacan&#; olduğu anlatılmak isteniyor. İngilizcedeki anlamını içermiyor bu sözcük. Çevirmen ilk çeviri denemesinde &#;heybetli&#; sözcüğünü kullanmış. Sonradan bunu sarman&#;la değiştirmiş. Sarman sözcüğünün bilinen anlamı, sarı bir kedi. Haydi biraz da şişman diyelim. Yazar &#;babacan&#; demek istemiş ama biz sarman&#;dan kedi anlamını çıkarıyoruz. Çevirmen, sözcükleri okurların yaygın olarak bildiği anlamlarında değil az bilinen anlamlarında kullanarak çeviriyi asıl yapıtın uzağına düşürmüş.

Bu paragrafta yazarın anlatmak istediği düşünce söz konusu çevirinin asıl eserden uzaklığıdır. Bu düşünceyi son cümlede belirtmiş. Yani tümevarımı uygulamıştır.

Yazarın parçayı oluştururken kullandığı tekniğe anlatım tekniği denir. Bunlar açıklama, tartışma, öyküleme ve betimleme diye adlandırılır. Yazar amacına göre bu tekniklerden birini ağırlıklı olarak kullanır. Fakat bazı parçalarda bunlardan ikisinin kullanıldığı da olur.

Anlatım teknikleri ile düşünceyi geliştirme yollarını karıştırmamak gerekir. Anlatım teknikleri parçanın bütününde genelde izlenen yoldur. Düşünceyi geliştirme yolları ise düşüncenin ispatlanması için kullanılan ikna metotlarıdır: örnekleme, karşılaştırma, tanık gösterme, sayısal verilerden yararlanma, tanımlama, benzetme, alıntı yapma gibi.

Ayrıca bakınız ⇒

Hikaye ve romanlar, olay çevresinde oluşturulan edebi metinlerdendir. Bu nedenle benzer özelliklere ve anlatım tekniklerine sahiptir. Yazarlar roman ya da hikayede olayları anlatırken okuyucuya daha etkili bir şekilde ulaşmak için anlatımda çeşitli teknikler kullanırlar. Olayların aktarılmasında kullanılan hikaye-roman anlatım teknikleri şu şekildedir:

Romanda Anlatım Teknikleri (Hikayede Anlatım Teknikleri)

• Anlatma Tekniği
• Gösterme Tekniği
• İç Konuşma
• İç Çözümleme
• Bilinç Akışı
• Diyalog
• Özetleme Tekniği
• Tasvir Tekniği
• Geriye Dönüş Tekniği
• Montaj Tekniği

1) Anlatma Tekniği

• Eserde ele alınan olayların ve durumların okuyucuya anlatıcı tarafından aktarıldığı anlatım tekniğidir.
• Okuyucu olayları ve durumları ancak anlatıcının aktardığı kadarıyla bilebilir. Yani olay ile okuyucu arasında anlatıcı bulunmaktadır.
• Tüm dikkatler anlatıcının üzerindedir.

2) Gösterme Tekniği

• Olaylar okuyucuya bir aracı tarafından değil direkt olarak sunulur.
• Anlatıcı, olay ile okur arasından bizzat çekilmiş olur.
• Okuyucunun tüm dikkati olaylar üzerindedir.

3) İç Konuşma Tekniği

• Olayların merkezinde yer alan karakterlerin duygu ve düşüncelerinin bizzat karakter tarafından anlatılması tekniğidir.
• Bu teknikte kahramanlar kendi kendine konuşuyor gibidir.
• İç konuşma ile karakterin duygu ve düşüncelerini okuyucuyu net bir şekilde görebilmektedir.
• Anlatıcı aradan çekilir, anlatım birinci ağızdan yapılır.
• Ayrıca Bakınız → İç Konuşma Tekniği

Örnek:

4) İç Çözümleme Tekniği

• İç konuşmada olduğu bu teknikte de karakterin duygu ve düşünceleri okuyucuya aktarılır.
• Ancak buradaki temel fark bu duygu ve düşünceler anlatıcı tarafından yani üçüncü ağızdan anlatılmasıdır.
• Burada hakim bakış açısı söz konusudur.
• Ayrıca Bakınız → İç Çözümleme Tekniği

Örnek:

Hasat zamanı geldiğinde bunca emeğinin karşılığını alamayacağını aylar öncesinde anlamıştı. İsteksiz bir şekilde tarlasına gidiyor, akşama kadar zoraki bir şekilde çalışmalarını tamamlıyordu. Yine mi aldığı kararlarla ailesinin bunca emeği boşa gidecekti? Canı sıkılıyor ve kimseyle konuşmak istemiyordu.

5) Bilinç Akışı

• Bu teknikte karakterin iç dünyası tüm boyutlarıyla okuyucunun önüne serilir.
• Bilinçte yer alan duygu ve düşünceler hızlı ve düzensiz bir şekilde resmedilmeye çalışılır.
• Anlatıcı aradan çıkar ve bu akışı karakterin kendisi bizzat yapar.
• Bu anlatım adeta bir sayıklamayı andırır, ifade edilenler arasında mantıki bir bağ olmayabilir.
• Ayrıca Bakınız → Bilinç Akışı Tekniği

6) Diyalog Tekniği

• Edebi eserde yer alan kişilerin karşılıklı konuşmalarına dayanan tekniktir.
• Kahramanlar arasında iletişim sağlanır.
• Böylelikle karakterlerin birbirleriyle olan çatışmalarını ve düşüncelerini okuyucu anlayabilmektedir.

7) Özetleme Tekniği

• Roman ve hikayelerde sıklıkla başvurulan tekniklerinden birisi de özetlemedir.
• Böylelikle olaylar dağılmadan ve tekrara düşmeden hikaye ilerlemiş olur.

8) Tasvir (Betimleme) Tekniği

• Olayların geçtiği mekanlar ve kahramanlar kelimelerle tasvir edilerek okuyucunun zihninde bir resim çizilir.
• Tasvirlerle anlatılan olaylar daha sağlam bir zemine oturtulur.
• Romantizmle birlikte bu teknik gelişir.
• Betimleme sadece fiziksel olarak değil, kişilerin ruhsal betimlemeleri de yapılabilir.

9) Geriye Dönüş Tekniği

• Romanlarda şimdiki zamanda akıyor gibi görünse de bu teknikle geçmişe gidilir.
• Kişiler, olaylar ve mekanlar hakkında daha detaylı bilgi verilirken bu teknikten yararlanılır.
• Böylelikle gerçekliğe katkı sunulur.

Anlatım Teknikleri PDF + Video

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan &#;Edebiyat Ders Notları PDF&#; dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan &#;Romanda Anlatım Teknikleri PDF&#; dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ Sınıf Ders Konuları
⇒ TYT Türkçe 
⇒ AYT Edebiyat Notları PDF