Hisse Geri Alımı Hisseyi Nasıl Etkiler

Borsa İstanbul'da işlem gören şirketlerin hisse geri alımlarına teşvikler getirilmesi sonrası borsanın en büyük şirketleri yüksek hacimli hisse geri alım programları açıkladı veya alım programlarının büyüklüğünü artırdı.

monash.pw

Yayınlanma: - 15 Şubat Güncellenme:

Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler için hisse geri alımının teşvik edilmesinin ardından pek çok şirket hisse geri alım programı başlattığını açıkladı.

Dün alınan kararla hisse geri alımında stopajın sıfırlandığı bildirilmişti. Buna göre, hisse geri alımı yapacak olan tam mükellef sermaye şirketlerinin iktisap ettikleri kendi hisse senetleri ya da ortaklık paylarına ilişkin olarak dağıtılmış kar payı sayılan tutarlar üzerinden tevkifat yüzde 0 olarak uygulanacak.

GENEL KURUL KARARI ARANMAYACAK

SPK tarafından yapılan açıklamaya göre de yürürlükte bir geri alım programı olup olmadığına bakılmaksızın, şirketlerin genel kurul kararı aranmaksızın, yapılacak ilk genel kurulda ortakların bilgisine sunulmak üzere, yönetim kurulu kararı ile geri alım programı başlatabileceği belirtildi.

Bu kararınların ardından borsanın en büyük şirketleri yüksek hacimli hisse geri alım programları açıkladı veya alım programlarının büyüklüğünü artırdı. Dünden bu yana THY, İş Bankası, Erdemir, Halkbank ve Vakıfbank toplam 16 milyar lira tutarında hisse geri alımı açıkladı. Orta ve küçük ölçekli pek çok şirket de hisse geri alımı kararı aldı.

İşte o şirketlerden bazıları:

İŞ BANKASI

İş Bankası 3 milyar liralık hisse geri alımı yapacağını duyurdu.

İş Bankası, pay piyasasında sağlıklı fiyat oluşumunu desteklemek amacıyla 3 milyar liralık hisse geri alım programı başlattı. İş Bankası, Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) gönderdiği açıklamada, hisse geri alım programı başlattığını Kamuyu Aydınlatma Platformu’na bildirdi.

Açıklamada, “Bankamız C grubu paylarının Borsa İstanbul nezdindeki piyasadan geri alınabilmesi, geri alıma konu edilebilecek azami pay sayısının milyon adet olarak belirlenmesi, geri alım için kullanılabilecek azami fon tutarının 3 milyar TL olarak belirlenmesi, belirlenen limitler dahilindeki geri alım işlemlerinin yerine getirilmesi için Genel Müdürlük 31 Aralık tarihine kadar yetkili kılınmıştır.” ifadelerine yer verildi.

EREĞLİ

Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları pay geri alımları için en fazla 2 milyar TL ayıracağını duyurdu. Şirketin kendi paylarını geri alması için ayrılacak fonun en fazla 2 milyar TL olarak belirlenmesine karar verildiğini bildirildi

KAP’a yapılan açıklamada, “Şirketin kendi paylarını geri alması için ayrılacak fonun en fazla 2 milyar TL olarak belirlenmesine, pay geri alımına ilişkin gerekli her türlü işlemi yapmak üzere yönetim kurulu üyesi ve murahhas aza ile finansal yönetim ve mali işler grup başkan yardımcısının münferiden yetkilendirilmelerine karar verilmiştir.” denildi.

THY

THY hisse geri alım programı başlattı. Türk Hava Yolları (THY), hisse geri alım programı başlattığını duyurdu. Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yapılan bildirime göre geri alımın azami tutarı 9 milyar lira olarak belirlendi.

Geri alıma konu edilebilecek azami tutarın, şirketin nakit portföyünden karşılanmak üzere, 9 milyar lira olarak belirlendiği kaydedilen açıklamada, geri alınacak azami pay sayısının şirketin çıkarılmış sermayesinin yüzde 5’i ile sınırlandırılmasına karar verildiği ifade edildi.

HALKBANK VE VAKIFBANK

Halkbank, hisse değerinde fiyat istikrarının desteklenmesi amacıyla 3 yıl süre için halka açık payların geri alınmasına dair daha önce açıkladığı limitlerin artırılmasına karar verdi.

Bankadan KAP’a yapılan açıklamada, “ milyon TL nominal hisseye milyon lira nominal hisse ilave olarak toplamda milyon TL nominal hisse ve daha önce açıklanan azami milyon TL satış tutarına milyar lira ilave olarak azami milyar TL satış tutarına kadar bankamızın Borsa İstanbul’da işlem gören halka açık paylarının geri alınmasına dair limitlerin artırılmasına karar verilmiştir” denildi.

Vakıfbank da milyon lira olan hisse geri alım programı büyüklüğünü 1 milyar liraya yükseltti. Bankanın KAP’a yaptığı açıklamaya göre alınacak azami nominal hisse sayısı da milyon adetten milyon adete yükseltildi.

PAY GERİ ALIMI AÇIKLAYAN BAZI ŞİRKETLER

KAP aracılığı ile; Sasa Polyester, Inveo Yatırım, Gedik Yatırım, Smart Güneş Enerjisi, E-Data Teknoloji, Koleksiyon Mobilya, Birko Birleşik, Gelecek Varlık Yönetimi, Diriteks Diriliş Tekstik, Verusa Holding, Biotrend, Orçay, Pasifik Gayrimenkul, Seyitler Kimya, Şekerbank, Işık Plastik, Hedef Holding, Etiler Gıda, Altınyağ Madencilik de hisse geri alım programı açıklayan şirketler oldu.

HİSSE GERİ ALIMI NEDİR?

Hisse geri alımı, şirketlerin paylarının değerini artırmak için piyasalarda işlem gören hisselerini toplamasıdır. Hisse geri alımının hisse başına kârı üzerinde kayda değer bir etkisi bulunur.

Bazı durumlarda şirket hem gelecekteki özkaynağını artırmak hem de hissedarlarda sinyal etkisioluşturmak için bir miktar hissesini geri alırken piyasalardaki hareketlenme azaldığında aynı hisseleri daha yüksek bir değerle yeniden ihraç edebilir.

dirilişEtilerGüneşHalkbankistanbulkapkimyaTeknolojiTHYVakıfbank

Bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#; &#;irketin ek bir finansman kazanmas&#; de&#;il, iç kaynaklar&#;n&#; kullanarak sermayesini art&#;rmas&#;d&#;r. &#;irketler bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#; yapt&#;klar&#;nda yeni hisse senetleri ç&#;kar&#;rlar fakat hisselerin fiyat&#; dü&#;er. &#;irketin hisselerindeki bu de&#;i&#;iklik hisse senedi piyasas&#;na da yans&#;maktad&#;r.

&#;irketlerin likiditasyonu art&#;rmak için kulland&#;klar&#; bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#; hisseye nas&#;l yans&#;r?

Bedelsiz Sermaye Art&#;r&#;m&#; Hisseyi Nas&#;l Etkiler?

Bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#;, &#;irketlerin sermaye art&#;r&#;m&#;na gittiklerinde seçebilecekleri yollardan biridir. Bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#;nda d&#;&#;ar&#;dan kaynak al&#;nmaz ve &#;irketin iç kaynaklar&#; kullan&#;l&#;r. Bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#;na giden bir &#;irket vergi avantaj&#;ndan yararlanarak hisselerini belirli bir oranda art&#;r&#;r ve bunu yaparken &#;irketin piyasa de&#;erini sabit tutar. Bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#;na giden &#;irketler bunu duyurduklar&#;nda borsalarda hareketlenmeler ba&#;lar. Çünkü &#;irketin hisse senetlerini alarak yat&#;r&#;m yapan ki&#;iler, sermaye art&#;r&#;m&#; sonras&#;nda fiyat&#;n de&#;i&#;ece&#;ini bilerek hareket ederler.

Baz&#; &#;irketler hisse senedinde likiditasyonu art&#;rmak için bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#;na giderler. Hisselerde al&#;m-sat&#;m i&#;lemleri yap&#;lmad&#;&#;&#;nda ve durgunluk meydana geldi&#;inde, bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#; haberi piyasada bir hareketlenme yarat&#;r ve yat&#;r&#;mc&#;lar buna göre hisse al&#;p satmaya ba&#;larlar.

Bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#; yat&#;r&#;mc&#;lar aras&#;nda bedelsiz bölünme olarak da adland&#;r&#;lmaktad&#;r. &#;irket % oran&#;nda bedelsiz bölündü&#;ünde, hisseler iki kat&#;na ç&#;kar. Bir &#;irket % bedelsiz bölünmeden önce elinde lot bulunduran bir yat&#;r&#;mc&#;, bedelsiz bölünmeden sonra lot daha edinir ve elindeki hisseleri ikiye katlam&#;&#; olur. Ancak bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#; sonras&#; hisse fiyat&#; ayn&#; oranda azal&#;r. Yani bir &#;irketin hisseleri iki kat&#;na ç&#;karsa de&#;eri de yar&#; yar&#;ya azal&#;r. Bu i&#;lem &#;irketin piyasa de&#;erinin korunmas&#; için gereklidir.

Bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#; yap&#;ld&#;&#;&#;nda hisse fiyatlar&#; yar&#; yar&#;ya dü&#;tü&#;ü için piyasada bir illüzyon olu&#;ur ve asl&#;nda &#;irket de&#;eri korunmas&#;na kar&#;&#;n bir ucuzluk alg&#;s&#; ya&#;an&#;r. &#;irket yeni yat&#;r&#;mc&#;lar kazan&#;rken hisse fiyat&#; yükselir. &#;irketin hisseleri ilk etapta talep gördü&#;ü için hisseleri de&#;erlenir. Halihaz&#;rda &#;irkete yat&#;r&#;m yapm&#;&#; olan yat&#;r&#;mc&#;, bedelsiz bölünmeden olumlu etkilenir. Asl&#;nda &#;irket yeni yat&#;r&#;mc&#; kazanm&#;&#; olur ve mevcut yat&#;r&#;mc&#;lar&#;n&#; da memnun eder. Bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#; bu nedenle k&#;sa, orta ve uzun vadede olumlu etkiler görülmesine sebep olur.

&#;irketler belirli periyotlarla bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#;na gittiklerinde hisselerinin de&#;erinde art&#;&#; gözlenir ve piyasada bu &#;irket büyüyormu&#; gibi bir izlenim olu&#;ur. Bedelsiz sermaye art&#;r&#;m&#; iyi yönetildi&#;inde &#;irketlerin piyasada yeni yat&#;r&#;mc&#; bularak itibar art&#;rmalar&#; sa&#;lanabilir. Böylece &#;irketler de&#;erlenecek, yat&#;r&#;mc&#;lar&#; k&#;sa ve uzun vadede olumlu etkilenecektir.

ANASAYFAYA DÖNMEK &#;Ç&#;N TIKLAYINIZ

Ahmet Arslan / CPA, MBA, SMMM

Gerek dünyada gerekse özellikle say&#;l&#; yeni Türk Ticaret Kanunu'nun eskisine nazaran daha fazla imkan vermesinin de etkisiyle ülkemizde &#;irketlerin baz&#; dönemlerde borsada kendi hisse senetlerini geri sat&#;n ald&#;klar&#; (share buybacks) ve bunu önceden hissedarlar (KAP yoluyla) ile di&#;er ilgili ki&#;ilere ilan ettikleri görülmektedir. 
Bilinçli olarak yap&#;lan söz konusu hisse geri al&#;m politikas&#;n&#;n teorik temellere dayanan birkaç nedeni bulunmaktad&#;r. Bu nedenleri a&#;a&#;&#;daki ba&#;l&#;klar halinde aç&#;klamak mümkündür. 

1- &#;irketin yat&#;r&#;m imkan ve alternatiflerinin daralm&#;&#; olmas&#;
Özellikle olgun (mature) sektör ve &#;irketlerde birikmi&#; karlar kanalize edilecek alanlar bulamayabilirler. Bu durum &#;irketin sadece kendi öz (core) i&#;inden sapmak istememesinin yan&#; s&#;ra sektörün ya da ekonominin yeterince olgunla&#;m&#;&#; veya doyuma ula&#;m&#;&#; olmas&#;ndan da kaynaklanabilir. Hangi nedenle olursa olsun &#;irketin yat&#;r&#;m imkan ve alternatiflerinin daralmas&#; nedeniyle hisse geri al&#;m&#; olumsuz gibi alg&#;lanabilse de bu durumlarda birikmi&#; paran&#;n &#;irket taraf&#;ndan verimsiz yerlerde kullan&#;lmak yerine hissedarlar taraf&#;ndan daha verimli yerlerde kullan&#;labilmesine imkan sa&#;lamak için hissedarlara geri verilmesi olumlu sonuçlar do&#;urabilir. 

2- Kasada at&#;l halde duran paran&#;n de&#;erlendirilmesi
Yukar&#;da belirtilen nedenin de etkisiyle birikmi&#; olan paran&#;n at&#;l kalmas&#; hem &#;irketin hem de hissedarlar&#;n kayb&#;na neden olacakt&#;r. Birikmi&#; paran&#;n kar pay&#; olarak de&#;il de hisse senedi kar&#;&#;l&#;&#;&#;nda hissedarlara da&#;&#;t&#;lmas&#;n&#;n bir nedeni hissedarlar&#;n vergisel olarak dezavantajl&#; durum ya&#;amalar&#;n&#;n istenmemesidir. Çünkü bilindi&#;i gibi kar paylar&#; menkul sermaye irad&#; olarak vergiye tabi (ülkemizde %15 oran&#;nda stopaj &#;eklinde) iken hisse senetlerinin elden ç&#;kar&#;lmas&#; sonucunda elde edilen de&#;er art&#;&#; kazanc&#; &#;eklindeki sermaye kazanc&#; vergiden istisna edilmi&#;tir. 

3- Hissenin piyasa fiyat&#;n&#;n gerçek de&#;erinin alt&#;nda oldu&#;u durumlarda öz sermayenin getirisini yükseltmek
Hissedarlara nazaran &#;irketin durumu ve faaliyetleri hakk&#;nda daha fazla bilgi sahibi olan yönetimin (insiders) hisse senedinin piyasa fiyat&#;n&#;n gerçek de&#;erinin alt&#;nda oldu&#;u durumlarda borçlanma yoluyla da olsa hisse senetlerini sat&#;n almas&#; ileride &#;irkete nispi olarak daha fazla getiri sa&#;lamas&#; aç&#;s&#;ndan önemlidir. Hem borçlanma faizi giderlerinin vergi matrah&#;ndan dü&#;ülmesi hem de borçlanma faiz oran&#;na nazaran daha fazla düzeyde gerçekle&#;en öz sermaye getiri oran&#; hisse senetlerini satmay&#;p tutan hissedarlar aç&#;s&#;ndan olumlu sonuçlar do&#;urabilecektir.
Bu durumlarda daha fazla kazanç daha dü&#;ük say&#;daki hisse senedi aras&#;nda payla&#;t&#;r&#;lacak ve böylece &#;irket yönetimi &#;irketin artan kazanc&#;n&#; içerde tutabilecektir. 
Bununla birlikte, hissedarlar&#;n yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olmayan bireysel yat&#;r&#;mc&#;lardan olu&#;tu&#;u ve hissenin de&#;erinden daha dü&#;ük düzeyde fiyatland&#;&#;&#; durumlarda söz konusu yat&#;r&#;mc&#;lar&#;n hisseyi satmaya e&#;ilimli oldu&#;u durumlarda &#;irket taraf&#;ndan hisse geri al&#;m&#;n&#;n &#;irket aç&#;s&#;ndan faydal&#; sonuçlar verdi&#;i yönünde bilimsel kan&#;tlar elde edilmi&#;tir.
Tam tersi bir durumda yani hisse senetlerinin &#;irket içinden birileri veya kurumsal yat&#;r&#;mc&#;lar taraf&#;ndan elde tutuldu&#;u durumlarda ise &#;irketler için hisse geri al&#;m&#;n&#;n karl&#; bir &#;ekilde sonuçlanmas&#; daha zordur. 
Ayr&#;ca hissenin yüksek likiditeye sahip oldu&#;u yani çok say&#;da al&#;c&#; ve sat&#;c&#;s&#;n&#;n bulundu&#;u ve &#;irketin geri al&#;m i&#;leminin hisse fiyat&#;n&#; oynatmas&#;n&#;n muhtemel olmad&#;&#;&#; durumlarda hisse geri al&#;m&#; &#;irket için faydal&#; sonuçlar do&#;urabilir. 

4- Sinyal etkisi (signalling effect)
&#;irket hakk&#;nda daha fazla bilgiye sahip olan &#;irket yönetimi hissedarlara &#;irketin gerçek de&#;erinden daha dü&#;ük de&#;erle fiyatlanmakta oldu&#;u konusunda güven a&#;&#;lamak için hisse geri al&#;m&#; yoluna ba&#;vurabilir. Fakat &#;irket yönetimi gerçekte &#;irketin de&#;eri konusunda emin olmasa da s&#;rf hisseye olan talebi art&#;rmak için de böyle bir yola ba&#;vurabilir. Böyle bir programda &#;irket yönetiminin amac&#; yukar&#;da belirtilen nedenlerle hisse al&#;m&#; de&#;il tamamen alg&#; olu&#;turmak sinyal vermektir. Bu durumda ak&#;ll&#; yat&#;r&#;mc&#;lar&#;n &#;irketin ne yapmaya çal&#;&#;t&#;&#;&#;n&#; anlamaya çal&#;&#;malar&#; önem arz etmektedir. 

5- &#;irketin kontrolünü istenmeyen rakiplere kapt&#;rmamak    
Hisse senetlerinin borsada i&#;lem gördü&#;ü ortamlarda rakip firma veya ki&#;iler &#;irketin kontrolü sa&#;layacak düzeyde hisse senetlerini rahatl&#;kla alabilir. Bu gibi durumlarda &#;irket taraf&#;ndan kendi hisselerinin geri al&#;nmas&#; dola&#;&#;mdaki hisse senetleri say&#;s&#;n&#; azaltarak böyle bir imkan veya tehlikeyi ortadan kald&#;rabilir. 

6- Finansallar&#; daha iyi göstermek
Bilindi&#;i gibi hisse ba&#;&#;na kar, toplam kar&#;n dola&#;&#;mdaki hisse senedi say&#;s&#;na bölünmesiyle elde edilir. Bu durumda dola&#;&#;mdaki hisselerin hisse geri al&#;m&#; yoluyla toplanmas&#; ve iptal edilmesi sabit kar&#;n daha dü&#;ük say&#;daki hisse senedine bölünmesine yol açaca&#;&#;ndan hisse ba&#;&#;na kar&#;n ve dolay&#;s&#;yla fiyat kazanç oran&#;n&#;n daha iyi görünecektir.

Türkiye'de durum
Ülkemizde hisse geri al&#;m&#; nispeten yeni bir olgu olup bunun son dönemlerde birkaç &#;irket taraf&#;ndan kullan&#;ld&#;&#;&#; görülmektedir. Bunda say&#;l&#; Türk Ticaret Kanunu ile &#;irketlere esas veya ç&#;kar&#;lm&#;&#; sermayesinin onda birine (% 10) kadar kendi hisse senetlerini iktisap etme yani geri sat&#;n alma imkan&#;n&#;n verilmi&#; olmas&#;n&#;n da etkili oldu&#;u dü&#;ünülmektedir. Bedelli sermaye art&#;&#;&#;n&#;n aksine sermaye azal&#;&#;&#; ile sonuçlanan hisse geri al&#;m&#; söz konusu kanundaki s&#;n&#;rlar içinde kullan&#;labilmektedir.Türkiye'de hisse geri al&#;m&#;n&#;n arkas&#;nda yatan nedenler ve hisse geri al&#;m&#;n&#;n hisse de&#;eri aç&#;s&#;ndan sonuçlar&#; henüz tam olarak bilinmemekle birlikte &#;irket kaynaklar&#;n&#;n etkili &#;ekilde kullan&#;lmas&#; aç&#;s&#;ndan hissedarlar&#;n menfaatiyle sonuçlanacak durumlarda bu yolun denenmesinde fayda bulunmaktad&#;r.

Sonuç
Hisse geri al&#;m politikas&#; her ne kadar &#;irket içindeki profesyonellerin &#;irketin hisse fiyat&#;n&#;n gerçek de&#;erinin alt&#;nda oldu&#;u yönündeki kanaatini göstermesi aç&#;s&#;ndan önemli ve nihai olarak hissedar say&#;s&#;n&#;n azalmas&#; nedeniyle hisse ba&#;&#;na daha fazla kar pay&#; &#;eklindeki kazanc&#;n artmas&#;yla sonuçlansa da mevcut ve potansiyel yat&#;r&#;mc&#;lar&#;n yukar&#;da belirtilen teorik nedenleri de dikkate almas&#; önem arz etmektedir. Di&#;er bir deyi&#;le, &#;irket yönetiminin sinyal vermek için mi yoksa &#;irketin yat&#;r&#;m imkanlar&#;n&#;n tükenmi&#; olmas&#; nedeniyle veya özsermayenin getiri oran&#;n&#; yükseltmek amac&#;yla bu yola ba&#;vurdu&#;una ili&#;kin ihtimallerin de dikkate al&#;nmas&#; gerekir.
Gene de ülkemiz &#;artlar&#;nda sürekli bedelli sermaye art&#;&#;lar&#;na ra&#;men kara geçemeyip sürekli zarar eden ve hissedarlar&#;n&#; hüsrana u&#;ratan &#;irketlere kar&#;&#;n hisse al&#;m&#; program&#; ba&#;latan &#;irketlere i&#;letme ve finansallar&#; incelendikten sonra ilgi göstermekte fayda bulunmaktad&#;r. 
&#;irketin i&#;letme ve finansallar&#;n&#;n incelenmesi &#;irket yönetiminin hisse geri al&#;m&#; politikas&#;n&#;n arkas&#;nda yatan nedenlerin neler oldu&#;unu anlamaya imkan verebilecektir. 

Arz ve talep; salı pazarında satılan fasulyeden, ABD borsasındaki hisselere kadar dünya üzerindeki &#;her şeyin&#; fiyatının ortaya çıkışında etkili olan dinamiklerdir.

Bu ister oturduğunuz evin kirası olsun, isterse de yeni aldığınız bir telefonun fiyatı. Ürün ve hizmetlerin fiyatları birçok değişken tarafından belirleniyor gibi görülse de, en dibe indiğimiz zaman bizi karşılayacak olan kavramlar, arz ve talep olacaktır.

Bu kavramı borsa açısından incelediğimizde ise hisse senedi ve fon gibi menkul kıymetlerin fiyatlarının ortaya çıkışında etkili olduklarını görürüz. Yani arz-talep yasası, finansal piyasalardaki varlıkların fiyatını belirler diyebiliriz. Bu da doğrudan borsayı etkiler.

Bu yazıda neler öğreneceğiz?

• Arz talep nedir?
• Arz nedir?
• Talep nedir?
• Borsada arz-talep ilişkisi ne ifade eder?

🏭 Arz nedir?

Hisse senedi piyasasında, arz ve talep, hisse senedi fiyatlarının nasıl belirlendiğini anlamamıza yardımcı olur.

Peki bu bağlamda arz ne demektir?

• Arz, sözlük tanımı itibarıyla belirli bir ürünün, malın veya hizmetin, belirli bir adette “ortaya çıkması” veya “sunulmasıdır”. 
• Örnek olarak, A ürününden adet üretildiyse bu ürünün arzı adet demektir.

Borsada arz, farklı fiyat seviyelerinden satışa sunulmuş hisse senetlerinin toplam adedi, ilgili hisse senedinin borsadaki toplam arzını gösterir. Her bir hissedar, hisselerine bir fiyat (paha) biçer. Ancak arz, sadece hissedarlar ve onların biçtiği fiyatlandırmayla oluşmaz. Hissedarların kaç tane hisseyi hangi fiyat aralığından sattıklarını, yani toplam arzı etkileyen birçok faktör vardır. En önemlileri ise şunlardır:

• Piyasa dinamikleri
• Ekonomik koşullar
• Ekonomi politikasında izlenen yol ve olası değişimler.

Bunlarla beraber hem arz hem de talep için geçerli olan durumlar da vardır. Örneğin; hisse senedi, halka ilk defa arz edildiğinde piyasaya yeni bir hissenin girmesine tepki olarak talep görebilir.

🛒 Talep nedir?

Hisselerini satmak isteyen hissedarların toplamının arza eşit olduğu bir ilişkide talep; hisseleri almak isteyen yatırımcıların x fiyattan satın almayı isteyecekleri toplam hisse senedi miktarıdır. Talep arttıkça hisseleri satın almak isteyen potansiyel yatırımcıların sayısı artıyor demektir.

• Talep, sözlük tanımı itibarıyla piyasada bulunan belirli bir ürün veya hizmete duyulan satın alma odaklı istektir. 
• Buna en basit örnek, alışverişlerimizde markaların &#;arz&#; ettikleri ürünlere duyduğumuz &#;talep&#; sonucu gerçekleştirdiğimiz &#;satın alma&#; işlemidir.

Hisse senetlerinde talebi etkileyen bazı faktörler vardır:

• Ekonomik veriler
• Uygulanan faiz oranları
• Şirketlerin finansal performansı.

Bu faktörlerin etkilerini kısaca özetleyecek olursak:

Ekonomik durum beklenen düzeyde veya bundan çok daha iyi bir ivmede seyrediyorsa&#;

Bu durum hisse senetlerine olan talebi artıracaktır. Beklenen düzeyden düşük olması halindeyse tam tersi etkiyle karşılaşılacaktır.

Faiz oranlarında artış yaşanıyorsa&#;

Bu durum hisse senetlerine olan talebi azaltır. Bunun nedeni ise piyasa fiyatının ve faiz oranlarının ters yönde hareket edişidir. Faizler düştüğünde fiyatlar yükselirken faizler arttığında fiyatlar düşer. Çünkü faiz borsaya göre daha risksiz bir yatırım aracıdır. Faizler artırıldığında yatırımcılar riske girmek yerine daha garantici bir yol olan faizi tercih edebilir. Faize olan talep arttıkça borsaya olan talep azalır böylece hisse senetlerinde düşüşler görülebilir.

Yatırım yapılmak istenen şirketin çeyrek sonuçları, finansal performansını takip edebilmek için önemlidir.

Şirket, çeyrek sonuçlarındaki kârlılığını artırabiliyor ve analist beklentilerinin üzerinde gelir ve kâr açıklıyorsa sağlıklı bir yapıya sahip olduğunu söyleyebiliriz. Bu da şirketi yatırım mahiyetinde talep görebilir kılar. Örneğin, şirketler kâr sonuçlarını açıkladıklarında piyasa hızlanmaya ve bu etkiyle beraber hisselere yönelik kısa vadeli talepler oluşmaya başlayabilir.

Arz ve talep kavramlarını anladıysak şimdi onların borsa ile ilişkilerini inceleyebiliriz 👇

🤝 Borsada arz- talep ilişkisi ne ifade eder?

Arz- talep arasındaki ilişki birçok farklı finansal senaryoya uyarlanabilir. Biz bu ilişkiyi borsa bazında incelediğimizde, karşımıza hisselere yönelik arz ve talepler çıkar. Arz &#; talep arasındaki ilişki, serbest akan bir piyasada hisse fiyatlarının nasıl belirlendiğini bize gösterir.

• Borsaların esas amacı, alıcı (talep) ve satıcıları (arz) bir araya getirerek piyasa dengesini sağlamaya çalışmaktır. Arz ve talep buluştuğunda ise ‘piyasa dengesi’ dediğimiz noktaya ulaşılır.
• Bu denge noktasında hisselerin fiyatları oluşur.

Peki bu nasıl gerçekleşir? Aslında çok basit! Bunu bir örnekle açıklayalım. 

(Normalde borsalar milyonlarca alıcı ve satıcının bir araya geldiği bir yer olsa da biz bu örneğimizde oldukça basitleştirmek adına 2 kişi üzerinden anlatmayı deneyeceğiz.)

• Örnek olarak, borsada adet B hissesi var diyelim. Bu hissenin 50 adedine sahip bir hissedar, hisseyi 10 dolardan satıyorsa, bu fiyat seviyesinde B hissesinin arzı 10 adettir. 
• Eğer ilgili hisseyi 10 dolar seviyesinden 50 adet almak isteyen bir hissedar çıkarsa, aynı fiyat seviyesinde arz ve talep buluşacağı için alım-satım gerçekleşir ve hissenin anlık güncel fiyatı 10 dolar olarak belirlenir.
• Diyelim ki hisse hakkında pozitif bir haber çıktı ve daha çok yatırımcı hisseyi almak istedi. 10 dolar seviyesinde satılan tüm hisseler satıldığı için bir üst seviyede satılan hisselere bakılır. 11 dolar seviyesinde eğer hisse satılıyorsa ve bu seviyeden almak isteyen bir yatırımcı alımını gerçekleştirirse, hissenin güncel fiyatı 10 dolardan 11 dolar seviyesine çıkacaktır.

Unutulmamalıdır ki hisselerin birden fazla fiyatı olamaz. O “an” içerisinde hangi fiyat seviyesinde alıcı (talep) ve satıcı (arz) buluştuysa, o noktada hisse fiyatı belirlenir. Başka bir seviyede oluştuğunda ise hissenin güncel fiyatı değişir.

♺ Arz ve Talep Değişimi

Genel olarak baktığımızda talep, arza göre daha çabuk değişebilen, finansal olaylardan daha çok etkilenen taraftır. Arzın ise artması veya azalması daha yavaş ilerleyen bir süreçtir. 

Örneğin bir şirket, hisselerinin arzını azaltmak istiyorsa geri alım veya ters hisse bölünmesi yapabilir. Hisse geri alımları, firmanın kendi hisselerini piyasa fiyatından yeniden bünyesine katması demektir. Satın alınan payların amacı; piyasadaki hisse sayısını azaltmak (ödenmemiş), şirketin kendi kendine yatırım yapmasını sağlamak ya da finansal değerleri iyileştirmek olabilir. Bu durum, talepte herhangi bir düşme yaşanmadığı sürece piyasa tarafından bu stratejinin pozitif okunmasına neden olabilir. 

Ters hisse bölünmesinde ise şirketler, hisse bölünmesinden farklı olarak, dolaşımdaki hisse (pay) senetlerini belirli bir oran karşılığında “bölerek çoğaltmak” yerine “birleştirerek azaltmayı” tercih eder.

• Örnek olarak, B şirketi borsadaki bin adet hisse (pay) senedini oranında ters hisse bölünmesine alsın. Bu durumda borsadaki her 10 adet hisse (pay) senedi bir araya gelip “birleşerek” tek bir hisse senedini oluşturur. 
• Böylece bin adet hisse senedi, 10 bin adet hisse senedine dönüşmüş olur. B şirketinin borsadaki arzı da böylece bin adetten 10 bine düşmüş olur.

👉 Öte yandan çok sık olmasa da bir hissenin arzı tamamen de sonlanabilir. “Listeden çıkartma” olarak adlandırılan bu olay sonunda, ilgili şirket, hisselerinin tamamını borsadan geri çeker. 

• Bu olay “tahtasının kapatılması” olarak da adlandırılır. Bu bize hissenin borsa için gereken koşulları daha fazla sağlayamadığını gösterir. Şirketler genelde ‘listeden çıkarma’ kavramından kaçınır. Çünkü bu, şirketin batmakta olduğuna dair güçlü bir işarettir.
• Bu duruma ABD borsalarından Lehman Brothers ve Worldcom şirketleri, Borsa İstanbul’dan ise Goldaş Kuyumculuk ve Emsan Paslanmaz Çelik Sanayi şirketleri örnek gösterilebilir.
• Bunun yanı sıra şirketlerin listeden çıkmaları için iflas etmelerine gerek yoktur. &#;Halka açık&#; bir şirket, yeniden &#;özel bir şirkete&#; dönebilir. Buna en iyi örnek, hepimizin donutlarını severek tükettiği &#;Dunkin&#; Brands&#; markasıdır. yılında Arby&#;s markasının sahibi Inspire Brands tarafından 8,76 milyar dolara satın alınan şirket, hisselerini hissedarlarından geri satın alarak özel bir şirkete dönüşmüş ve borsadaki hisse arzını sıfırlamıştır.

Karşımıza çıkan bir arz-talep grafiğinde talep, arzın üzerine çıkıyorsa (yani talep, arza göre daha fazlaysa) bu “fiyatın yükselme” ihtimaline dair bir işarettir. Dolayısıyla da bize fiyat yükselten yerleri yani talep bölgelerini gösterir. Tam tersi durumda, yani arz talebin üzerine çıktığında (arz, talebe göre daha fazla olduğunda) “fiyatın düşme” ihtimaline dair bir işarettir. Bu da bize grafik üzerinde arz bölgelerini verir. 

Peki, biz sana bu bilgiyi neden verdik? Bir gün arz-talep ilişkisine dayanan bir yatırım yapmak istersen bu grafikleri doğru okuyabilmen büyük önem taşıyor. Bununla beraber grafiğin veya verilerin gecikmeli değil güncel olması, yatırım kararları alırken göz önünde bulundurman gereken noktalar.

Bu yazımızda neler öğrendik?

• Arz- talep nedir?
• Borsada arz ne demek?
• Yatırım piyasasında talep nedir?
• Borsada arz-talep ilişkisi ne anlama gelir?

Bu içerik, içeriğin yayınlandığı günkü veriler baz alınarak hazırlanmıştır. İçerikte geçen hedef fiyat tahminleri, uzman ve analist yorumları bu içeriğin yayınlandığı tarihte geçerlidir. Bu tahmin ve yorumlar zaman içinde değişkenlik gösterebilmektedir. Bu sayfada yer alan haberler ve haberlerin içerdiği şirketler hakkındaki bilgiler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Kullanılan hisse işlem görselleri; hisse adı, fiyatı ve grafikleri de dahil temsilidir, yatırım tavsiyesi değildir.

Detaylı bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı