Homojen karışım ya da türdeş karışım, her yerinde aynı özellik gösteren karışımlardır. Bu tür homojen karışımlarda karışan madde çeşitleri gözle ayırt edilemezler. Homojene: Tuzlu su, alkollü su, çeşme suyu ile içerisinde bulunduğumuz ve soluduğumuz hava da birer örnektir.
Heterojen karışım ise bunun tam tersi özelliklere sahip karışımlardır. Aynı veya birbirine yakın değerleri/nitelikleri içeren bir bütünlüğü tanımlamak için kullanılmaktadır.
Hetorojen karışımlar: emülsiyon, süspansiyon, koloit, aerosol olmak üzere dörde ayrılır.
Emülsiyon: Bir sıvıda çözünmeyen başka bir sıvının heterojen olarak bulanık bir şekilde dağılmış hâlidir. Su–zeytinyağı karışımı, su–benzin karışımı, gibi.
Süspansiyon: Bir sıvıda çözünmeyen katının heterojen olarak dağılmış şeklidir. Su–kum karışımı, su–tebeşir tozu karışımı gibi
Koloit: Bir maddenin sıvı içerisinde asılı kalmasıyla oluşan karışımlara denir. Homojen gibi görünürler, karışımı oluşturan maddeler gözle görülemezler, ancak karışımdan ışın demeti veya lazer ışını geçirilerek fark edilebilirler. Duman, jöle, boya gibi maddeler buna örnektir.
Aerosol: Bir katı veya sıvının gaz içinde dağılmasıyla oluşan karışımlardır. Sis, sprey, baca dumanı buna örnektir. Aerosol karışımların çoğu koloite örnektir.
Birbiri içerisinde atom, molekül veya iyon boyutunda dağılan, her noktasında aynı özellikleri taşıyan ve tek bir madde gibi görülen karışımlara homojen karışımlar veya çözeltiler denir.
Homojen karışımlarda birbiri içinde dağılan tanecikler çıplak göz veya mikroskopla görülemediği için görünüm her noktada aynıdır ve bileşenleri gözle ayırt edilemez.
Örnek: Tuzlu su, şekerli su, hava homojen karışımlara örnek olarak verilebilir.
Birbiri içerisinde atom, iyon veya molekül boyutunda değil, daha büyük parçalar halinde dağılan ve her noktasında aynı özelliği göstermeyen karışımlara heterojen karışımlar denir.
Bu tür karışımların bileşenleri çıplak gözle veya mikroskopla ayırt edilebilir.
Örnek: Sis, duman, süt, tebeşir tozu-su bu tür karışımlara örnek olarak verilebilir.
Heterojen karışımlar bildiğimiz adi karışımlar yanında süspansiyon, emülsiyon, aerosol, kolloit olmak üzere dört grupta incelenir.
a-) Süspansiyon, katı maddelerin sıvıda çözünmeden çıplak gözle görülecek boyutta dağılmasıyla oluşan heterojen karışımlardır.
Örnek: Tebeşir tozu-su, nişasta-su karışımı süspansiyondur.
b-) Emülsiyon, bir sıvının diğer bir sıvıda çözünmeden çıplak gözle görülecek boyuttaki damlacıklar halinde dağılmasıyla oluşan heterojen karışımlardır.
Örnek: Zeytinyağı – su emülsiyondur.
c-) Kolloit, bir maddenin diğer bir madde içerinde çıplak gözle görülmeyecek boyutta dağılmasıyla oluşan heterojen karışıma koloidal karışım denir.
Örnek: Kan, sis, duman,… koloidal karışımdır.
ç-) Aerosol, bir sıvının veya bir katının gaz içerisinde heterojen olarak dağılmasıyla oluşan karışımlara aerosol denir.
Örnek: Duman ve sis çevremizde bulunan aerosol örnekleridir.
Sıvı maddelerin bazıları karışımlarla meydana gelirken bazı sıvı maddeler de bir çok maddenin karıştırılması ile meydana gelmektedir.
Homojen olarak adlandırılan sıvı karışımlar, her yerde aynı özellikleri taşımaktadır. Yani karıştırılan maddeler birbirleri ile tamamen özdeşleşir ve böylece homojen sıvı maddelere bakıldığında her damlası aynı şekilde, aynı renkte ve aynı özelliktedir. Bu nedenle bu tür sıvı maddelere de homojen karışımlar denir.
Homojen karışımlara örnek olarak; ayran, süt, şekerli su gibi örnekler verebilmemiz mümkündür.
Heterojen karışımlar, homojen karışımlara göre daha farklı görünümdedirler. Homojen karışım olan sıvı maddeler tam karışırken heterojen karışımlı sıvıları oluşturan birleşenler tam olarak birbirleri ile özdeşleşmez ve böylece heterojen karışımlara bakıldığında her yerde aynı görüntü görünmemektedir. Örneğin; talaşlı suya baktığımızda talaşların suyun üzerinde yoğunlaştığını görebiliriz ve bu karışımda heterojen bir karışım olmaktadır.
Heterojen karışımlara örnek olarak; zeytinyağlı su gibi örnekler verebiliriz.
Heterojen Karışım Çeşitleri ve Örnekleri
Birbirine eşit olmayan ve farklı büyüklükte ve yoğunlukta bulunan heterojen karışımlar dört farklı türde açıklanır. Bu türleri farklı kılan öğeler, maddelerin faklı durumlar içerisinde olmasıdır. Yani maddelerin katı, sıvı, gaz gibi değişik hallerdeki özdeş olmayan karışımları bunlara örnektir. Aynı zamanda ikiden fazla karışımlar içinde heterojen karışımlar söz konusu olmaktadır.
- Emülsiyon heterojen karışım, fazlarında farlılık bulunan sıvıların karışımları ile elde edilir. Yani iki sıvı maddenin karışmasıdır. Bu karşımda sıvıların yoğunlukları fark edilmektedir. Zeytin yağ ve su karışımı buna örnektir.
- Süspansiyon heterojen karışım, sıvı ve katı maddelerin karışmasıdır. Portakal suyunun dibine çöken parçalar ile su bu karışıma örnektir.
- Aerosol heterojen karışım, gaz ile sıvıların bir araya gelerek oluşturduğu karışımlardır. Günlük hayatta kullanılan sprey ve parfümler bu karışıma örnektir.
- Adi heterojen karışım, karıştırılan maddelerin üç veya daha fazla olması durumunda karşılaşılan karışım çeşididir. Buna örnek olarak da, çamurlu suyun içerisine madeni bir paranın atılması gösterilir.
Örnekleri çeşitlendirmek gerekirse, ayran, boza, çamur, meyve suyu, yağlı su heterojen karışımlara birer örnek olur.