Hormon testleri kan tetkikleriyle yapılır ve oldukça başarılı sonuçlar verebilir. Ayrıca birbirinden farklı hormon testi çeşitleri de bulunur. Her hastalığın teşhisi için farklı hormon testleri doktorlar tarafından tercih edilmektedir.
Vücudu ciddi anlamda etkileyebilen ve birçok özelliği olan hormonlar için yapılan testler, gerçekçi sonuçlar ortaya çıkarır. Hormonal testler, günümüz tıp teknolojileriyle uygulanan ve birbirinden farklı hastalığın ortaya çıkarılmasında etkili olan uygulamalardır.
Hormon testleri diğer testlere göre çok daha zordur ve maddi anlamda da yüksek meblağlar ile yapılır. Bazı tahlil merkezlerinde rutin bir şekilde yapılabilen testler de bulunur. Tercih edilecek hormon testleri eğer adet sorunlarıyla ilgiliyse, en uygun zaman dilimi seçilecek ve daha iyi sonuçlar alınabilecektir. Bir bayanın adet görmesi yaklaşık 1 aylık dönemde gerçekleştiği için hormonlar da bu sürede farklı değerlerle ortaya çıkabilir.
Bu yüzden kadınların adet gününden 2 gün sonra ya da 5 gün önce hormon testi yaptırması önemlidir.
Kan tahliliyle beraber yapılan bu testler aç karnına daha net sonuçlar vermektedir. Hormonlar, vücudun işleyişinde çok önemli bir yere sahip olduğu için sinyal molekülleri olarak da adlandırılmaktadır. Vücuttaki pek çok sistemi etkileyen hormonlar, kan testleriyle belirli aşamalardan geçer ve sonuçları birçok hastalığın teşhisinde kullanılır. Sadece tek bir test ile gerçekleşmeyen hormon testlerinde farklı zamanlamalar da tercih edilebilir. Bu durum tamamen uzman doktorun, hastaları tedavi etme sürecinden sonra gerçekleşmektedir.
Hormon testlerinin uygun zaman aralıklarında yapılmaları önemlidir. Yukarıda da belirttiğimiz gibi kadınların adet dönemlerinin belirli zamanlarında tercih edilmelidir. Günümüz uzmanları hormon testleri için tok karnına değil, aç karnına yapılması gerektiğini savunur. Bu durum testleri doğrudan etkiler ve kan değerlerinin ölçülmesinde de önemli rol oynar. Hormon ilaçları kullanan hastaların da testi yaptırmadan önce doktoruna danışması gerekir.
Hormon testlerinde hastalara birçok teşhis konulabilmektedir. Bunlar AMH, FSH, LH, Testosteron, DHEAS ve Prolaktin testleridir. Şimdi bu kavramlar ile ilgili bilgileri de sizlerle paylaşıyor olacağız.
FSH
Kadınlarda doğum süreciyle beraber yeni hücreler üretilmez ve doğumdan sonra her ay yumurta rezervinde azalmalar yaşanır. FSH hormonu da bu yumurta hücrelerinin gelişimini sağlamaktadır. Genel olarak adet zamanın ilk günlerinde FSH hormon ölçümü yapılabilir ve yumurtalıkta ortaya çıkacak hastalıklar teşhis edilebilir.
AMH
AMH hormon testleri, adet gününün herhangi bir zamanında yapılabilmektedir. Bu testlerin amacı ise yumurtalıkların kapasitesinin net bir şekilde belirlenmesidir.
LH
Yumurtlamayı gerçekleştirdiğin bilinen LH hormonu, temel hormon olarak bilinmektedir. Başlangıç değeri 1’den büyük olan bu hormonun 2,5’ten büyük olması durumunda polikistik over sendromu yaşanabilir.
Testosteron
Erkeklik hormonu olan testosteron, polikistik over sendromu olan kadınlarda ve adet düzensizliği olanlarda yüksek oranda çıkabilir. Testosteron hormonu testiyle hastalığın teşhisi konulabilmektedir.
Prolaktin
Kadınlardaki süt salınımlarında prolaktin hormonunun yüksekliği kontrol edilir ve hamileliği engelleyen bir durum olarak bilinir. Ayrıca tiriod bezlerinin az çalışması durumunda prolaktin hormon seviyesinde artış gözlenebilir.
DHEAS
Bir erkeklik hormonu olan DHEAS, böbrek üstü bezlerden salgılanır. Kadınların aşırı tüylenme sorunlarında bu hormonun değerleri de yüksek çıkar.
Bu testlerin yanında tiroid ve kortizon hormon testleri de bulunmaktadır. Tiroid hormon testi için herhangi bir zaman aralığı bulunmaz ve gün içerisinde yapılabilir. Ancak uzmanlar bu test için en iyi zamanın sabah aç karnına olabileceğini belirtmektedir. Günümüzde en iyi test sonuçları da aç karnına yapılan test sonuçlarıdır. Kortizon testleri ise genelde sabah 8 buçuk ile 9 arasında yapılır. Uzman doktorlar bu konuyla ilgili de hastalarını bilinçlendirmeye devam eder.
Hormonlar, vücudumuzun işleyişinde yer alan ve çeşitli metabolik olaylara aracılık eden sinyal molekülleridir. Pek çok sistemi etkileyen çok çeşitli yapıda ve fonksiyona sahip hormon vardır.
Genel olarak bütün hormon testleri sabah ve aç karnına yapılmaktadır. Bunun dışında başka şartlar da mevcuttur. Örnek vermek gerekirse kortizon ölçümleri sabah arasında ve aç karnına yapılmak zorundadır. Proliaktin ölçümü gene aç karnına ama bir gün önceden cinsel ilişkiye girilmemesi ve meme başı uyarısının olmaması gerekmektedir.
Bütün bu testlerin standardize edilmiş ortak yanı ise sabah ve aç karnına yapılmasıdır. Bu konuda doktorunuz test öncesi sizi bilgilendirecek ve ayrıca yapmanız ya da yapmamanız gereken başka bir şey varsa mutlaka size bildirecektir. İyi bir sonuç alabilmek için doktorunuzun tavsiyelerini mutlaka dinlemeniz gerekmektedir.
Hormon testi nasıl yapılır? Hormon testleri nelerdir? detaylı bilgi için sayfamızı inceleyebilirsiniz.
Bilgilendirme amaçlıdır.
Hormon testi, genellikle kadn hastalklar için istenen bir test olsa da çeitli nedenlerden dolay kan tetkikleri yöntemi ile birlikte yaplan test çeidi. Hastalklarn tehisi için ilk adm olarak kabul edilen hormon testinin ne olduunu çou kii merak ediyor. Hormon testi nedir, nasl yaplr? Hormon testi aç karnna m yaplr? Hormon bozukluklar nasl tedavi edilir? Bodrum Amerikan Hastanesi Kadn Hastalklar ve Doum Klinii Op. Dr. G. Ece Aksakal Yazar anlatt
Hormonlar endokrin bezler tarafndan üretilen yakn ya da uzak yerleimli hedef hücrelerinde baz ilevlerin olumasn ve düzenlenmesini salayan kimyasal mesaj tayclardr. Genellikle hormonlar kan akmyla uzak noktalara tanr ve hücresel iletiimi salayarak hedef hücreler üzerinde etkili olurlar. Baz hormonlar ise, lokal olarak komu (parakrin etki) ya da yakn hücreler aras ve bazen de salgland (otokrin) hücrede iletiimi salar. Hormon testi; vücuttaki hormon miktarlarn örenme amacyla yaplan bir laboratuvar testidir. Bata idrar ve kan olmak üzere çeitli vücut svlarnn analizi ile yaplr.
Kan dolamndaki hormonlarn seviyesi ideal olmaldr. Fazlalk ya da eksiklik olduunda hormonlarn etki ettii mekanizmalar aksar ve bunun sonucunda çeitli hastalklar meydana gelir. Meydana gelen hastaln hangi hormondaki dengesizlikten kaynakland da bu testlerle tespit edilir. Hormon testlerine ihtiyaç duyulan hastalklar arasnda; diyabete sebep olan kronik hastalklar, kemik erimesi, hipertiroidi ve hipotiroidi gibi tiroid fonksiyon bozukluklar ile seyreden hastalklar, Conn sendromu, cushing ve akromegali gibi endokrin sistemini ilgilendiren hastalklar olduu gibi bunun yan sra özellikle kadnlarda hormon testinin yaplmasna neden olan baz özel durumlar da vardr. Bunlara örnek olarak da düzensiz adet kanamas, menopoz, memeden süt gelmesi, olaan d tüylenme, saç dökülmesi, akne oluumu, gebelik tansnn konulmas gösterilmektedir.
Hormonlar çok farkl yapda ve kimyasal özellikte olabilirler. Hormonlarn deerleri birbirinden bamsz olarak ölçülür. Testlerde farkl ölçüm yöntemi ve ekli tercih edilse bile bir tüpte alnan kan örnei üzerinden analiz yaplr. Bir hastalk ile ilgili tan koymak için ilgili hormonu yeterli düzeyde içeren kan örneindeki hormon seviyesinin tespit edilmesi yeterlidir. Test srasnda kullanlan tek sv kan deildir. Kan yerine, söz konusu organa bal metabolik faaliyetler sonucunda ortaya çkan maddelerin içerisindeki deerlere baklr. Bu maddeleri önemli miktarda barndran sv ise idrardr. Örnein; böbrek üstü bezine ait bir hormon olan kortizolun doru bir ekilde ölçülebilmesi için idrar örnei kullanlr. Ayn ekilde adrenalin hormonu için de idrardaki metanefrin düzeyine baklr.
Yumurtalk rezerv testleri arasnda baklan FSH, LH ve E2 hormon düzeyleri siklus içerisinde ve sikluslar arasnda deikenlik gösterir. Bu nedenle erken foliküler faz dediimiz siklusun günleri ölçüm için en uygun günlerdir. Ancak yumurtalk rezervini göstermede etkin bir baka hormon olan AMH seviyesi siklus içerisinde ve sikluslar arasnda daha az deikenlik gösterdii için adet döneminden bamsz baklabilir.
Hormonlar çeitli faktörlere bal olarak deikenlik gösterdii için testin yaplaca zaman doru bir ekilde tespit edilmelidir. Hormon düzeyini geçici olarak etkileyen bir unsurun bulunduu dönemlerde test yapmak hatal sonuçlar almaya sebep olabilir. Test öncesi dikkat edilecekler, verilecek örnein türüne göre farkllk gösterir. Kan ve idrar deerlerini etkileyen farkl faktörler vardr. Hormon testi için idrar örnei vermeniz gerektiinde sabah ilk idrarnz tuvalete yapmalsnz. Kanda baklan testler için en uygun zaman genellikle biyolojik ritimle alakal olarak sabah saatleridir. Gün içerisindeki biyolojik deiiklikler hormon düzeylerini dorudan etkileyebilir. Hormonal dengeleri etkileyen önemli faktörlerden biri de fiziksel aktivitelerdir. Bu nedenle kan vermeden önceki süreçte fiziksel aktiviteler rutin düzenden amamaldr.
Kan vermeye aç olarak gidip gitmemeniz alnacak olan hormon testine göre deikenlik gösterir. Aç olarak verilmesi gereken TSH, PRL gibi hormon testlerinin varlnn yan sra FSH, LH, E2 gibi hormon testleri açlktan bamszdr. Eer doktorunuz aç olarak gitmeniz gerektiini söylerse, bu açln süresi de çok önemlidir. Kan vermeden önce en az 10 – 12 saat kadar aç kalnmal. Fakat bu açlk süresinin 16 saatten uzun olmamasna da dikkat göstermek gerekiyor. Aç kalnacak süre boyunca sigara da içilmemeli.
Özellikle kadnlarn hormonal bozukluklarn deerlendirmek için hipofiz bezinden salglanan hormonlara TSH, FSH, PRL, LH ve overlerden salglanan östrojen, testosteron ve tiroid bezinde üretilen tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) gibi hormonlarn deerlerine baklr. Hipofiz bezi, vücuttaki endokrin yani hormon sisteminin düzenlenmesi ile gömonash.pwz bezinden salglanan dier hormonlar; GH (Büyüme Hormonu), ACTH, ADH’dr. Böbrek üstü bezleri de hormon üretir bunlara da örnek ACTH, androjen, adrenalin, noradrenalin, kortizol, aldosteron’dur.
Tedavi hormon testi sonuçlarna bal olarak belirlenir. Test sonuçlarnda bir hastalk tans konduysa o tanya özel tedavilere bavurulur. Ciddi oranda azalan hormon deerleri için az ya da enjeksiyon yoluyla hormon replasman tedavisi düzenlenir. Art durumu varsa ve ilaç tedavisi yeterli olmuyorsa ilgili hormonun ar miktarda üretilmesine sebep olan organn bir ksm ya da tamam cerrahi yöntemle vücuttan alnabilir. Bu durumlarn haricinde gebe kalmak isteyen hastalarn tüp bebek tedavisi srasnda da yumurta gelitirme aamasnda hormon tedavisi uygulanmaktadr.
Vücudumuzdaki bazı organların çalışmasını düzenleyen ve iç salgı bezleri tarafından salgılanan maddelere genel olarak Hormon adı verilir. İç salgı bezleri tarafından salgılanan hormonlar kana geçerek organların sağlıklı bir şekilde çalışmasına yardımcı olur. Vücudumuzdaki pek çok rahatsızlığın temelinde hormon bozuklukları yatar. Hormonların fazla salgılanması ya da az salgılanması organların işleyişini etkiler.
HORMON TESTİ NASIL YAPILIR?
Zannedildiği gibi tek bir hormon testi yoktur. Her organın çalışmasını etkileyen hormonlar farklıdır bu yüzden her hormon için ayrı bir test yapılır. Genel olarak hormon testi kan örneği üzerinden yapılır. Hormonların kan içindeki durumu incelenir. Zaman zaman vücudun farklı yerlerinden alınan vücut sıvılarından da hormon testi yapılabilir. Hormon testinin ne üzerinden yapılacağı rahatsızlığa göre farklılık gösterir. Rahatsızlığın tanısı hormon testi sonuçlarına göre konur. Tedavi sürecinin planlanmasında da yine hormon testi sonuçları rol oynar.
HORMON TESTİ AÇ KARNINA MI YAPILIR?
Hormon testi yaptırması gerekenlerin en çok merak ettiği şey "Hormon testi ne zaman yapılır?" sorusunun cevabıdır ancak bu sorunun net bir cevabı bulunmaz çünkü hormon testinin ne zaman yapılacağı da hangi hormon testinin yapılacağına göre farklılık gösterir. Genel kabul hormon testlerinin sabah aç karnına yapıldığı yönündedir. Mesela biyokimyasal testlerin çoğu ve tiroid hormon testi için hastanın karnının aç olması gerekir.
Bazı hormon testleri hem aç karnına hem de tok karnına yapılabilir. Kadınlarda adet döngüsü düzensizliğinde ya da anormal tüylenme durumlarında yapılan hormon testleri için açlık tokluk değil de adet döngüsü dikkate alınır. Hatta yine kadınlarda prolaktin hormonunun incelenmesi için yapılacak hormon testinde adet döngüsü önemli olduğu gibi bir gün önce cinsel birleşme yaşanmamış olması da gerekmektedir. Rahatsızlığınıza göre testten önce aç mı tok mu olacağınızı doktorunuz söyleyecektir.
ADETLİYKEN HORMON TESTİ NASIL YAPILIR?
Kadınlarda adet düzensizliği ve tüylenme için hormon testi istenebilir. Kadın hastalıkları, adet düzensizliği ya da tüylenme için hormon testlerinin zamanı adet döngüsüne göre belirlenir. Adet döneminde kadınların vücudundaki işleyiş neredeyse tamamen farklılık gösterdiği için hormonların durumu da değişken olur. Kadınlarda hormon testi genelde adet kanamasının başladığı gün ile biteceği gün arasında ama genel olarak adetin ilk günlerinde yapılır.
HORMON TESTİ SONUÇLARI NE ZAMAN ÇIKAR?
Hormon testinin sonuçları ölçülen hormonun kandaki seviyesini ortaya çıkarır. Hormon testlerinin sonuçlarının süresi de yapılan testin türüne göre farklılık gösterir. Bazı hormon testlerinin sonuçları saatler içinde çıkabilirken bazılarının sonuçları günler sürebilir.
HORMON TESTİ SAĞLIK OCAĞINDA YAPILIR MI?
Rutin olarak istenen hormon testlerinin çoğu hemen her sağlık merkezinde yapılabiliyor ancak bazı özel hormon testleri için belli başlı sağlık merkezlerine gidilmesi gerekiyor. Sağlık ocaklarında kan alındığı biliniyor ancak hormon testi için sağlık ocağı zaman zaman yeterli olmayabilir. Bu konuda en sağlıklı bilgiyi bağlı olduğunuz aile hekimliğinden alabilirsiniz. Yapılacak hormon testi sağlık ocağının imkanlarını aşacak olursa aile hekimi en yakın sağlık merkezine yönlendirme yapacaktır.