Ig Nobel Odulleri

Ig Nobel Ödülleri sahiplerini buldu. Bu yıl 29’uncusu düzenlenen Ig Nobel Ödülleri’nde, dün gece gerçekleşen törende birinciler açıklandı. Harvard Üniversitesi tarafından düzenlenen Ig Nobel Ödülleri’nde, Nobel Ödülleri’nin parodisi olarak en anlamsız, yeniden üretilmeyecek ve üretilmemesi gereken bilimsel çalışmaları ödüllendiriliyor. Ig Nobel’in ismi, “ignoble” yani “değersiz” anlamındaki kelimeyi ifade ediyor.

Ödüller her yıl, bilimsel mizah dergisi ‘Annals of Improbable Research‘ tarafından Harvard Üniversitesi’nde düzenlenen törenle on çalışmaya veriliyor. Ig Nobel Ödülü kazananlara herhangi bir para ödülü verilmiyor hatta kazananlar, ödül törenine kendi imkanlarıyla ulaşıyor. Amaç, “araştırmacıların hayal gücünü onurlandırmak” olarak gösteriliyor. Ancak kazanan bütün araştırmalar, gerçek verilere dayanıyor ve prestijli bilim dergilerinde yayımlanıyor.

2019 Ig Nobel Ödülleri, 12 Eylül 2019 Perşembe günü (dün) Harvard Üniversitesi’nin Sanders Tiyatrosu’nda düzenlenen törende verildi. Tören, Internet üzerinden canlı yayımlandı.

2019 Ig Nobel Ödülü kazananları

Tıp Ödülü – İtalya

Silvano Gallus, pizzanın İtalya’da üretilmesi ve yenilmesi durumunda pizzanın hastalık ve ölümden korunabileceğine dair bulgular elde etmeye çalıştı. Çalışma, pizza tüketiminin meme ve prostat kanserini önlediğini ileri sürüyor.

Tıp Eğitim Ödülü – ABD 

Karen Pryor ve Theresa McKeon isimli araştırmacılar, “tıklayıcı eğitimi” olarak adlandırılan basit bir hayvan eğitimi tekniğini kullanmak için cerrahları ortopedik ameliyat yapma konusunda eğitmeye yönelik bir çalışma yaptı.

Biyoloji Ödülü – Singapur, Çin, Avustralya, Polonya, ABD, Bulgaristan 

Araştırmacılar Ling-Jun Kong, Herbert Crepaz, Agnieszka Górecka, Aleksandra Urbanek, Rainer Dumke ve Tomasz Paterek, ölü mıknatıslanmış hamamböceklerinin canlı mıknatıslanmış hamamböceklerinden daha farklı olduklarını keşfetmeye çalıştı.

Anatomi ödülü – Fransa

Fransa’dan araştırmacılar Roger Mieusset ve Bourras Bengoudifa, Fransa’da çıplak ve giysili postacılarda skrotal (testis torbasıyla ilgili) sıcaklık asimetrisini ölçtü. Çalışmaya göre, Mieusset, deneylerde erkeklerin testislerine birer termometre yapıştırdı. Ölçümlerde, giyinik erkeklerin sol testisinin daha sıcak olduğu belirlendi. Mieusset, erkeklere yönelik bir doğum kontrolü uygulaması geliştirerek “ısıtılmış pantolon” icat etti. Çünkü, sıcaklık sperm seviyelerinin düşmesine sebep oluyor. 

Kimya Ödülü – Japonya

Shigeru Watanabe, Mineko Ohnishi, Kaori Imai, Eiji Kawano ve Seiji Igarashi isimli beş araştırmacı, 5 yaşındaki tipik bir çocuk tarafından günde üretilen toplam tükürük miktarını bulmaya çalıştı. Çalışmaya göre 5 yaşlarındaki bir çocuk günde yaklaşım yarım litre tükürük salgılıyor.

Mühendislik Ödülü – İran

İranlı araştırmacı Iman Farahbakhsh, insan bebeklerde kullanılmak üzere bebek bezini değiştiren bir makine icat etti.

Ekonomi Ödülü Türkiye – Hollanda’ya gitti

Ekonomi Ödülü – Türkiye, Hollanda, Almanya

Habip Gedik, Timothy A. Voss ve Andreas Voss, hangi ülkenin kağıt parasının tehlikeli bakterileri bulaştırmakta daha iyi olduğunu araştırdı. Çalışmada, ilaca dayanıklı üç tür bakterinin, ABD ve Kanada doları, Euro, Hindistan rupi gibi bazı uluslararası para birimlerindeki dayanıklılığı tespit edilmeye çalışıldı. Bakteriler en uzun süre Romanya’nın kağıt paralarında dayanıklı çıktı.

Psikoloji Ödülü – Almanya

Araştırmacı Fritz Strack, ağızda tutulan kalemin insanları mutlu ettiğini keşfetmeye çalıştı -ancak daha sonra öyle bir durumun olmadığını keşfeder-.

Fizik Ödülü – ABD, Tayvan, Avustralya, Yeni Zelanda, İsveç, İngiltere

Araştırmacılar Patricia Yang, Alexander Lee, Miles Chan, Alynn Martin, Ashley Edwards, Scott Carver ve David Hu, wombatların (Avustralya’da yaşayan keseli bir hayvan) küp şeklindeki kakalarını nasıl ve niçin yaptıklarını inceledi.

Barış Ödülü ; Kaşınmak neden zevkli?

Barış Ödülü – İngiltere, Suudi Arabistan, Singapur, ABD

Ghada A. bin Saif, Alexandru Papoiu, Liliana Banari, Francis McGlone, Shawn G. Kwatra, Yiong-Huak Chan ve Gil Yosipovitch isimli araştırmacılar, kaşınmanın zevkini ölçmeye çalıştığı için “Barış Ödülü”ne layık görüldü. Çalışmaya göre, vücudumuzda en fazla kaşınma zevkini bilekler verirken, ikinci olarak sırtımızı kaşımamız veriyor.

Kaynaklar;

Improbable Research

ABC News

Sıkışmış bir kavanoz kapağını açmaya çalışırken ellerinizi acıttığınız, kapağı kanırtmak için kullandığınız bıçağın eğrilmesiyle bezdiğiniz oldu mu? Belki de şu an içinizden “bıçağa gerek yok, bu iş için tasarlanmış aletler var” veya “doğru yöntem kapağın üzerine birkaç kez sertçe vurmak” diye düşünüyorsunuz. Evet, inatçı kapakları açmanın birden fazla yolu var. Hepsi de aslında aynı bilimsel temele dayanıyor: Kavanozun içindeki düşük hava basıncını dışarıyla eşitlemek. Peki, hangi yöntem daha kısa sürüyor ya da daha az enerji harcatıyor, hiç merak ettiniz mi?

Kavanoz kapakları şimdiye dek tam olarak kaç kişinin zihnini meşgul etmiş bilemiyoruz, ama döndürülerek açılan kapı tokmakları bir grup Japon araştırmacının epey ilgisini çekmiş. Öyle ki, tokmağa ilk uzanışta kaç parmağın, hatta hangi parmakların ağırlıklı olarak kullanıldığını görmek üzere bir deney yürütmüş ve sonra da bulgularını yayımlamışlar. Bu size biraz gülünç geldiyse, yalnız değilsiniz. Birkaç saniye sonra “Fakat daha işlevsel bir kapı tokmağının tasarlanmasına da yardımı olabilir” diye düşündüyseniz de aramıza hoş geldiniz!

Bilimin temelinde yatar merak etmek, sorular oluşturmak, sorulara yanıtlar ve sorunlara çözümler aramak. Sorunun ilk bakışta ne kadar büyük ya da önemli göründüğü fark etmez. Yöntem, sistem, yol aynıdır. Yeri gelir, önemsiz gibi görünen ayrıntılar büyük fark yaratır. Günün birinde, mükemmel kavrama noktaları sayesinde benzersiz rahatlıkla döndürülen bir kapı tokmağına denk gelirseniz, söz konusu Japon araştırmacıları anmayı unutmayın!

Bunun gibi, önce güldüren ama sonra düşündüren bilimsel çalışmalar her yıl Ig Nobel Ödülleri ile onurlandırılıyor. Bu yıl 32incisi düzenlenen Ig Nobel Ödülleri töreni, pandemi nedeniyle üçüncü kez çevrimiçi olarak gerçekleştirildi ve 15 Eylül 2022 tarihinde yayınlandı.

Bu yıl 10 farklı dalda araştırmanın ödüllendirildiği tören için her yıl ayrı bir tema seçiliyor ve hem tüm gösteriler hem de ödüllerin tasarımı bu temaya uygun şekilde yapılıyor. Bu yılın teması “bilgi” olduğu için, ödül de (geleneksel olarak verilen 10 trilyon Zimbabwe dolarına ek olarak) çıktısı alındıktan sonra “kendin yap” şeklinde oluşturulan bir bilgi kabıydı.

Törenin belki de en önemli özelliklerinden biri, kazananlara ödüllerini gerçek Nobel Ödülü sahibi bilim insanlarının vermesi. Bu yılki törenin ödülleri de kimya, fizik, tıp ve ekonomi dallarında farklı yıllarda Nobel alan kişiler tarafından sunuldu. Törenin geleneksel bölümlerinden biri olan ve konuşmacının belirli bir konu hakkında önce 24 saniyede tam bir teknik açıklama, sonra da sadece 7 sözcükle özet vermesini gerektiren 7/24 konuşmalarında bu yıl; bilim yazarı Rosemary Mosco tarafından “güvercinler”, Harvard Üniversitesi’nden kalp-damar uzmanı Dr. Thomas Michel tarafından “tıbbi bilgiler”, istatistikçi ve bilişim uzmanı Edward Tufte tarafından da “enformasyon” anlatıldı.

Kapı tokmakları, akreplerde kabızlık ve dedikodunun algoritmasına dair…

Yazının başında bahsettiğimiz “kapı tokmağını döndürmek için parmakların en etkili kullanım şekli” üzerine deney yürüten Japon araştırmacılar Gen Matsuzaki, Kazuo Ohuchi, Masaru Uehara, Yoshiyuki Ueno ve Goro Imura, bu çalışmalarıyla mühendislik alında Ig Nobel sahibi oldular.

Fizik dalındaki ödül; yavru ördeklerin neden annelerinin ardında tek sıra halinde yüzdüklerini araştıran Frank Fish, Zhi-Ming Yuan, Minglu Chen, Laibing Jia, Chunyan Ji ve Atilla İncecik’e verildi. Merak edenler için, anne ördeğin yüzerken yarattığı dalga örüntüsü, arkasında belirli bir noktada yer alan yavrunun karşı karşıya kaldığı sürtünme kuvvetini azaltıyor. Böylece arkadaki yavrular daha az enerji kullanarak daha az yoruluyorlar.

Uygulamalı kardiyoloji alanındaki ödül; ilk görüşte birbirlerinden etkilenen çiftlerin kalp atım hızlarının senkronize hale geldiğini ortaya koyan Eliska Prochazkova, Elio Sjak-Shie, Friederike Behrens, Daniel Lindh ve Mariska Kret’e verildi.

Hukuk dilinde yazılan belgelerin “gereğinden fazla anlaşılması zor” doğasının nedenini araştıran Eric Martínez, Francis Mollica ve Edward Gibson ise edebiyat dalında Ig Nobel ödülüne layık görüldüler. Araştırmacıların sonuçlarına göre sorunun kaynağı alana özel kavramların zorluğu değil, kötü yazım şekli.

Tıp dalındaki ödül, bazı kemoterapi ilaçlarının yan etkisi olarak görülen ağız mukozası iltihabına karşı geleneksel önleyici yöntemler yerine dondurma kullanımının da başarılı sonuç verdiğini gösteren Marcin Jasiński, Martyna Maciejewska, Anna Brodziak, Michał Górka, Kamila Skwierawska, Wiesław Jędrzejczak, Agnieszka Tomaszewska, Grzegorz Basak ve Emilian Snarski’den oluşan araştırma grubuna verildi.

Antik Maya çömleklerinde ayinsel lavman tasvirlerini inceleyen Peter de Smet ve Nicholas Hellmuth sanat tarihi dalında Ig Nobel ödülüne layık görülürken, araçların iri hayvanlara çarpma sonucu alacakları hasarı ölçebilmek için mus (geyik) şeklinde bir çarpışma testi mankeni geliştiren Magnus Gens de iş güvenliği mühendisliği dalında ödül aldı.

Akreplerde kuyruk kopmasının ve sonrasında yaşanan zorunlu kabızlığın, hareket yeteneği ve çiftleşme üzerine etkilerini araştıran Solimary García-Hernández ve Glauco Machado ise biyoloji dalında Ig Nobel ödülüne kavuştular.

Ekonomi dalında Ig Nobel ödülü, yetenekli kişilere kıyasla şanslı kişilerin başarıya ulaşma ihtimalinin neden daha yüksek olduğunu matematiksel olarak gösteren Alessandro Pluchino, Alessio Emanuele Biondo ve Andrea Rapisarda’nın oldu. Pluchino ve Rapisarda, daha önce de Ig Nobel ödülü almışlardı.

Son olarak, barış dalındaki ödül de dedikodu yapan kişilerin ne zaman yalan ne zaman doğru söyleyeceklerine karar vermelerini sağlayan bir algoritma geliştiren Junhui Wu, Szabolcs Számadó, Pat Barclay, Bianca Beersma, Terence Dores Cruz, Sergio Lo Iacono, Annika Nieper, Kim Peters, Wojtek Przepiorka, Leo Tiokhin ve Paul Van Lange adlı araştırmacıların oldu.

Töreni, ödüllerin resmi web sitesinde izleyebilirsiniz.

bilim döngüsü

NOBEL'İN PARODİSİ: IG NOBEL ÖDÜLLERİ

Her şeyin parodisi olur, Nobel ödüllerinin parodisi olmaz demeyin çünkü "Ig Nobel Ödülü" adı altında her sene "Annals of Improbable Research" dergisi tarafından Harvard Üniversitesinde Nobel ödüllerinin parodisi düzenlenir. “Rezil”, “kalitesiz” anlamlarında kullanılan "ignoble" kelimesinin kısaltmasından adını alan Ig Nobel Ödülleri, 1991 yılından beri her yıl 10 kişiye verilmektedir.

Ig Nobel ödüllerine her yıl çok sayıda başvuru yapılmakta ve aralarından sadece 10 tanesi ödül almaktadır. Ödülü alacak çalışmaların belirlendiği komisyonun içinde gerçek Nobel sahipleri de bulunmaktadır. Bu törende ödül almanın şartı ise okuduğunda insanları güldürecek sonrasında ise uzun süre düşündürtecek çalışmalar yapmaktır.

Kazananlara verilen ödüller her sene o yılın temasına uygun hazırlanmaktadır. 2019'un teması "alışkanlıklar" olduğu için verilen ödül, üzerine sakız ve cep telefonu koyulmuş kahve bardağı şeklinde tasarlanmıştır. Ayrıca kazananlara 10 trilyon Zimbabwe Doları ödül verilmektedir.  Zimbabve Doları artık işlevsiz bir para birimi olduğu için verilen ödülün miktarı 35-40 cent arasındadır.

İlk zamanlar anlamsız çalışmalar ile alay edilme amacı güdülerek hazırlanan bu törenin medyada popülerliği artınca ilerleyen yıllarda hem güldüren hem de düşündüren çalışmalara ödül verilmeye başlanmıştır.

Ig Nobel Ödülleri sadece insanı güldürmekle kalmıyor çok önemli buluşların da kapısını açıyor. Örneğin 2006 yılında Ig Nobel Biyoloji ödülü kazanan sivrisineklerin insan ayak kokusu kadar Limburger peynirini de sevdiklerini gösteren çalışma sıtma hastalığı ile mücadelede önemli rol oynamıştır. Afrika da sivrisinek tuzaklarına peynir konulan bir yöntem geliştirilmiştir.

2017 yılında Ig Fizik Nobel Ödülü kedilerin duruma göre hem katı hem de sıvı olduğunu araştıran çalışmaya verilmiştir.

2019 Psikoloji Ödülünü alan Fritz Strack, bir kimsenin ağzında kalem tutmasının başka birini mutlu edip etmediğini araştırmıştır.

2019 Ekonomi ödülünü alan 3 kişilik ekip arasında Türk araştırmacı Habip Gedik de bulunmaktadır.  Bu ekip kağıt paralardaki bakterileri inceleyerek bu ödüle layık görülmüşlerdir.

İnsan tükürüğünün kirli yüzeylerin temizlenmesindeki etkililiği, kendi kendine kolonoskopi, yere düşen yiyeceğin 5 saniye içinde yerden alındığında mikrop barındırmaması, ağaçkakanların neden baş ağrısı çekmedikleri gibi ilginç araştırmaların ödüllendirildiği Ig Nobel Ödül törenini 17 Eylül 2020 Perşembe günü internet üzerinden izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi edinin:

https://www.improbable.com/ig-about/