Ihracat Bedellerinin Yurda Getirilmemesi Cezası

MGC Legal ekibi sizler için internette çok ara&#;t&#;r&#;lan konular&#;n ba&#;&#;nda gelen "&#;hracat Bedellerinin Yurda Getirilmesi ve &#;lgili Yapt&#;r&#;mlar" konusunu detayl&#; olarak inceledi. &#;&#;te detaylar

Türk Paras&#;n&#;n K&#;ymetini Koruma Hakk&#;nda Kanun'un 3. maddesine göre; "Her türlü mal, k&#;ymet, hizmet ve sermaye ithal ve ihraç edenler veya bu i&#;lere arac&#;l&#;k edenlerden, bu i&#;lemlerinden do&#;an alacaklar&#;n&#; 1 inci maddeye göre al&#;nan kararlardaki hükümlere göre ve bu kararlarda tayin edilen süreler içinde yurda getirmeyenler, yurda getirmekle yükümlü olduklar&#; k&#;ymetlerin rayiç bedelinin yüzde be&#;i kadar idarî para cezas&#;yla cezaland&#;r&#;l&#;rlar. &#;darî para cezas&#;na ili&#;kin karar kesinle&#;inceye kadar alacaklar&#;n&#; yurda getirenlere, birinci f&#;kra hükmüne göre idarî para cezas&#; verilir. Ancak, verilecek idarî para cezas&#; yurda getirilmesi gereken paran&#;n yüzde ikibuçu&#;undan fazla olamaz." denilmektedir.

&#;HRACAT BEDELLERINI YURDA GETIRME ZORUNLULU&#;U NEDIR?

Türk paras&#;n&#;n k&#;ymetinin korunmas&#; amac&#;yla birtak&#;m kanuni yükümlülükler getirilmi&#;tir. &#;hracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunlulu&#;u da bunlardan biridir. Yani ihracat ve ithalat yap&#;lan mal, k&#;ymet, hizmet ve sermaye mevcut ise bu i&#;lemlerden kaynaklanan paran&#;n ülkemize getirilmesi ve kalmas&#; amaçlanm&#;&#;t&#;r.

Türk Paras&#;n&#;n K&#;ymetini Koruma Hakk&#;nda 32 Say&#;l&#; Karara &#;li&#;kin Tebli&#;'in 3. maddesi uyar&#;nca: Türkiye'de yerle&#;ik ki&#;iler taraf&#;ndan gerçekle&#;tirilen ihracat i&#;lemlerine ili&#;kin bedeller, ithalatç&#;n&#;n ödemesini müteakip do&#;rudan ve gecikmeksizin ihracata arac&#;l&#;k eden bankaya transfer edilir veya getirilir. Bedellerin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren günü geçemez. Söz konusu bedellerin tarihinden önce en az %80'inin bir bankaya sat&#;lmas&#; zorunluydu.

Ancak, /56 say&#;l&#; Tebli&#;in yürürlü&#;e girdi&#;i tarihinden itibaren, söz konusu bedellerin en az %80'inin bir bankaya sat&#;lmas&#; zorunlulu&#;u kald&#;r&#;lm&#;&#;t&#;r. Keza, an&#;lan tebli&#;in geçici 1. maddesindeki düzenleme uyar&#;nca; tarihi itibariyle aç&#;k bulunan ihracat hesaplar&#; için, bu tebli&#;in ihracatç&#; lehine olan hükümleri uygulanaca&#;&#;ndan, an&#;lan ihracat bedellerinin de en az %80'inin bir bankaya sat&#;lmas&#; zorunlulu&#;u yoktur.

Yani bu tarihten itibaren ihracat bedelinin fiili ihracat tarihinden itibaren gün içinde yurda getirilmesi yeterli olacakt&#;r. Tebli&#;in getirdi&#;i en önemli de&#;i&#;iklik, ihracat bedelinin en az %80'ininin Türk liras&#;na çevrilerek Döviz Al&#;m Belgesine ba&#;lanmas&#; &#;art&#;n&#;n kald&#;r&#;lmas&#; olmu&#;tur.

Tebli&#;in 1, 2, ve 3. maddeleriyle yap&#;lan düzenlemeye göre, ihracat bedellerinin belirtilen süre içinde yurda getirilmesi yeterli olup, Türk liras&#;na çevrilmesi zorunlulu&#;u kald&#;r&#;lm&#;&#;t&#;r. Ayr&#;ca, yeni düzenleme ile döviz üzerinden yap&#;laca&#;&#; beyan edilen ihracat kar&#;&#;l&#;&#;&#;nda farkl&#; bir döviz cinsinin yurda getirilmesi mümkün hale gelmi&#;tir. Türk paras&#; üzerinden yap&#;laca&#;&#; beyan edilen ihracat kar&#;&#;l&#;&#;&#;nda döviz getirilmesi mümkün bulunmaktad&#;r.

&#;hracat i&#;lemlerine ili&#;kin bedeller a&#;a&#;&#;daki ödeme &#;ekillerinden birine göre yurda getirilebilir.

• Akreditifli Ödeme,
• Vesaik Mukabili Ödeme,
• Mal Mukabili Ödeme,
• Kabul Kredili Akreditifli Ödeme,
• Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme,
• Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme,
• Pe&#;in Ödeme,
• Banka Ödeme Yükümlülü&#;ü.

&#;hracat bedellerinin beyan edilen Türk paras&#; veya döviz üzerinden yurda getirilmesi esas olup, Türk paras&#; üzerinden yap&#;lan ihracat kar&#;&#;l&#;&#;&#;nda döviz getirilmesi mümkündür. &#;hracat bedelinin yolcu beraberinde efektif olarak yurda getirilmesi halinde gümrük idarelerine beyan edilmesi zorunludur.

&#;hracat Bedellerinin Yurda Getirilmesinde Ülke Bazl&#; Uygulamalar Nelerdr?

&#;ran, Suriye ve Lübnan'a yap&#;lan ihracat i&#;lemleriyle ilgili olarak bedellerin yurda getirilmesine muafiyet tan&#;nmakta iken, yap&#;lan yeni düzenleme ile muafiyet tan&#;nan ülke listesi 29 olarak güncellenmi&#;tir.

&#;hracat Bedelinin Yurda Getirilmesinde istisna Tan&#;nan Ülkeler Hangileridir?

Türk Silahl&#; Kuvvetlerini Güçlendirme Vakf&#; &#;irketleri taraf&#;ndan yap&#;lan ihracat i&#;lemleri de muafiyet kapsam&#;na al&#;nm&#;&#;t&#;r. Hizmet ihracat&#;, transit ticaret, Türkiye'de ikamet etmeyenlere özel fatura ile yap&#;lan sat&#;&#;, Türkiye'de ikamet etmeyenlere KDV hesaplanarak yap&#;lan sat&#;&#;, mikro ihracat ve serbest bölge i&#;lem formu kapsam&#;nda gerçekle&#;tirilen ABD dolar&#; veya kar&#;&#;l&#;&#;&#; döviz ya da Türk liras&#;n&#; geçmeyen tutardaki ihracat i&#;lemlerinde bedellerin tamam&#;n&#;n tasarrufu serbest durumda bulunmakta iken, yeni düzenleme ile a&#;a&#;&#;daki ülkelere yap&#;lan ihracat i&#;lemlerinde bedellerin yüzde ellisinin tasarrufu serbest b&#;rak&#;lm&#;&#;t&#;r.

&#;hracat Bedelinin Yurda Getirilmesinde Gümrük Beyannamesinde Yer Alan Tutar&#;n %50'sinin Tasarrufunun Serbest B&#;rak&#;ld&#;&#;&#; Ülkeler Hangileridir?

Pe&#;in Döviz Kar&#;&#;l&#;&#;&#; &#;hracat

Pe&#;in döviz kar&#;&#;l&#;&#;&#;nda yap&#;lacak ihracat&#;n 24 ay içinde gerçekle&#;tirilmesi zorunludur. Mücbir sebep ve hakl&#; durum hallerinin varl&#;&#;&#; nedeniyle 24 ay içerisinde ihracat yap&#;lamayaca&#;&#;n&#;n anla&#;&#;lmas&#; halinde belirtilen süre dolmadan ihracatç&#; taraf&#;ndan pe&#;in bedelin transfer edildi&#;i/getirildi&#;i bankaya mücbir sebep/hakl&#; durum hallerinin /48 say&#;l&#; Tebli&#;'in 9. maddesinde belirtilen &#;ekilde tevsik edilmesi kayd&#;yla banka taraf&#;ndan ihracatç&#;ya en fazla 1 y&#;la kadar ek süre verilebilecek olup, banka taraf&#;ndan verilen toplam 1 y&#;ll&#;k ek sürenin sonunda mücbir sebep/hakl&#; durum devam&#;n&#;n belgelenmesi halinde ihracatç&#; hakk&#;nda /48 say&#;l&#; Tebli&#; kapsam&#;nda yap&#;lacak i&#;lemlere Hazine ve Maliye Bakanl&#;&#;&#; taraf&#;ndan karar verilir.

Dâhilde &#;&#;leme &#;zin Belgesi ve Vergi, Resim ve Harç &#;stisna Belgesi kapsam&#;nda ihracat, ihracat say&#;lan sat&#;&#; ve teslimler ile döviz kazand&#;r&#;c&#; hizmet ve faaliyetlerle ilgili olarak sa&#;lanan pe&#;in dövizlerin kullan&#;m süresi belge süresi (ek süreler dahil) kadard&#;r.

Tamam&#; tek seferde iade edilmeyen veya süresi içinde ihracat&#; gerçekle&#;tirilemeyen pe&#;in dövizler prefinansman hükümlerine tabi olur. Prefinansman hükümlerine tabi hale gelen pe&#;in dövizlerin, ihracat taahhüt sürelerinin ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde uzat&#;lmas&#; halinde, al&#;c&#;n&#;n muvafakat etmesi kayd&#;yla kullan&#;m süreleri de verilen ek süre kadar uzat&#;lm&#;&#; say&#;l&#;r.

Bahse konu prefinans, bir ön finansman kredisidir. &#;hracat yapan veya ihracat ile e&#;de&#;er yap&#;ya sahip durumlar&#;n teslim ve sat&#;&#;&#; ile kazanç sa&#;lanmas&#;na yarayan ürün ya da hizmetlerin al&#;nmas&#; için ön ayak olan ve bu amaç do&#;rultusunda kullan&#;lan bir kredi türüdür.

Özelli&#;i Olan &#;hracatlar &#;çin Yurda Getirme Süresi Ne Kadar?

Yurt d&#;&#;&#;na müteahhit firmalarca yap&#;lacak ihracat&#;n bedelinin gün içinde yurda getirilmesi zorunludur.

Konsinye yoluyla yap&#;lacak ihracatta bedellerin kesin sat&#;&#;&#; müteakip; uluslararas&#; fuar, sergi ve haftalara bedelli olarak sat&#;lmak üzere gönderilen mallar&#;n bedellerinin ise gönderildikleri fuar, sergi veya haftan&#;n bitimini müteakip gün içinde yurda getirilmesi gerekmektedir.

Yurt d&#;&#;&#;na geçici ihrac&#; yap&#;lan mallar&#;n verilen süre veya ek süre içinde yurda getirilmemesi veya bu süreler içerisinde sat&#;lmas&#; halinde sat&#;&#; bedelinin süre bitiminden veya kesin sat&#;&#; tarihinden itibaren 90 gün içinde yurda getirilmesi zorunludur.

Yürürlükteki &#;hracat Rejimi ve Finansal Kiralama (leasing) Mevzuat&#; çerçevesinde ise kredili veya kiralama yoluyla yap&#;lan ihracatta, ihracat bedelinin kredili sat&#;&#; veya kiralama sözle&#;mesinde belirlenen vade tarihlerini izleyen 90 gün içinde yurda getirilmesi zorunludur.

&#;hracat i&#;lemlerine ait sözle&#;melerde bedellerin tahsili için fiili ihraç tarihinden itibaren günden fazla vade öngörülmesi durumunda, bedellerin vade bitiminden itibaren 90 gün içinde yurda getirilmesi zorunludur.

Ayr&#;ca, /56 say&#;l&#; Tebli&#;in yürürlü&#;e girdi&#;i tarihinden itibaren Özelli&#;i Olan &#;hracatta da &#;hracat Bedellerinin Türk liras&#;na çevrilme Zorunlulu&#;u Kald&#;r&#;lm&#;&#;t&#;r: Tebli&#;in 6'&#;nc&#; maddesinde yer alan Özelli&#;i Olan &#;hracat i&#;lemlerinde ihracat bedellerinin farkl&#; sürelerde yurda getirilmesi söz konusudur. Dövizlerin Türk liras&#;na çevrilip DAB'a ba&#;lanma zorunlulu&#;u kald&#;r&#;lm&#;&#;t&#;r.

Sorumluluk

• &#;hraç edilen mallar&#;n bedelinin süresinde yurda getirilmesinden, bankalara sat&#;lmas&#;ndan ve ihracat hesab&#;n&#;n süresinde kapat&#;lmas&#;ndan ihracatç&#;lar sorumlu olacakt&#;r.
• Alacak hakk&#;n&#;n sat&#;n al&#;nmas&#; suretiyle ticari riskin bankalar veya faktoring &#;irketlerince üstlenilmesi durumunda ise ihracat bedelinin yurda getirilmesi ile ilgili sorumlular&#; belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanl&#;&#;&#; yetkilidir.
• Ayr&#;ca ihracata arac&#;l&#;k eden bankalar ihracat bedellerinin yurda getirilmesini ve sat&#;&#;&#;n&#;n yap&#;lmas&#;n&#; izlemekle yükümlüdür.
• Ticari amaçla mal ihrac&#;nda, bedelleri yurda getirilme süresi içinde gelen ihracat ile ilgili hesaplar arac&#; bankalarca kapat&#;l&#;r.

Hesab&#;n Kapat&#;lmas&#;, &#;hbar ve Ek süre

Genel kural, Türkiye'de yerle&#;ik ki&#;iler taraf&#;ndan gerçekle&#;tirilen ihracat i&#;lemlerine ili&#;kin bedeller, ithalatç&#;n&#;n ödemesini müteakip do&#;rudan ve gecikmeksizin ihracata arac&#;l&#;k eden bankaya transfer edilir veya getirilir. Bedellerin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren günü geçemez.

Kambiyo Mevzuat&#; uyar&#;nca baz&#; ülkelere yap&#;lan ihracatta bedellerin yurda getirilmesi zorunlu olmad&#;&#;&#; gibi özelli&#;i olan ihracatta ihracat bedellerinin yurda getirilmesi süreleri de farkl&#; belirlenebilmektedir. E&#;er ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ili&#;kin bir düzenleme var ise o düzenlemede belirlenen süreler içerisinde ihracat bedellerinin yurda getirilmesi ve bu dövizlerin yurda getirildi&#;ini gösteren belgelerin düzenlenmesi gerekmektedir.

Bu belge &#;u an uygulamada &#;hracat Bedeli Kabul Belgesi'dir "(&#;BKB)". Bankalara getirilen ihracat bedelinin Türk liras&#;na çevrilme zorunlulu&#;u bulunmad&#;&#;&#;ndan, ihracat bedelinin süresinde yurda getirilmesi yeterli olup mevzuata uygunlu&#;unun tevsiki için bankalarca "&#;hracat Bedeli Kabul Belgesi" düzenlenecek ve ihracat hesab&#;n&#;n kapat&#;lmas&#; bu belgeye göre yap&#;labilecektir.

Geçici Madde 1'e göre; ihracat bedellerinin takip edilece&#;i bilgi sistemi Hazine ve Maliye Bakanl&#;&#;&#;nca uygulamaya al&#;nana kadar "&#;hracat Bedeli Kabul Belgesi" yerine bankalarca "Döviz Al&#;m Belgesi"nin kullan&#;lmas&#; mümkündür.

Uygulamada Kambiyo Mevzuat&#; aç&#;s&#;ndan önem arz eden husus "ihracat hesaplar&#;n kapat&#;lmas&#;"d&#;r. &#;hracat hesaplar&#;n kapat&#;lmas&#;ndan anla&#;&#;lmas&#; gereken, ihracat bedeli dövizlerin fiili ihraç tarihinden itibaren belirlenen süre içinde yurda getirilerek, &#;BKB düzenlenmesi ve ihracat hesab&#;n&#;n arac&#; banka nezdinde kapat&#;lmas&#;d&#;r. Tabii pe&#;in döviz veya benzeri yöntemlerle ödeme i&#;lemi yap&#;lan ihracatta uygulama s&#;ras&#; de&#;i&#;ebilmektedir.

&#;hracat hesaplar&#; konusunda, ihracatç&#;lar&#;m&#;z&#;n ve bankalar&#;m&#;z&#;n görevi farkl&#; olmaktad&#;r. &#;hracatç&#;lar; ihracat bedelinin tahsilinden ve ihracat hesab&#;n&#;n yurda getirme süresi içinde (ek süreler dâhil) kapat&#;lmas&#;ndan sorumlu iken arac&#; bankalar sadece hesaplar&#;n kapat&#;lmas&#;n&#; izlemekle yükümlüdür.

&#;hracat Hesaplar&#;n&#;n kapat&#;lmas&#;nda;

• Gümrük beyannamesi örne&#;i veya gümrük beyannamesi bilgileri,
• &#;lgili &#;BKB'ler,
• Sat&#;&#; faturas&#;,
• Varsa indirim ve mahsup konusu belgeler gereklidir..

&#;hracatta, "hesap kapatma"da izlenen yol s&#;ras&#;yla a&#;a&#;&#;da belirtilmi&#;tir;

1. Ticari amaçla mal ihrac&#;nda, bedelleri yurda getirilme süresi içinde gelen ihracat ile ilgili hesaplar arac&#; bankalarca kapat&#;l&#;r.
2. &#;hracat bedellerinin süresi içinde yurda getirilmesinin izlenmesi veya terkin limitleri içerisinde kalan aç&#;k hesaplar&#;n arac&#; bankalarca kapat&#;lmas&#; gereklidir.
3. Süresi içerisinde kapat&#;lmayan hesaplar&#;n arac&#; bankalarca 5 i&#; günü içinde Vergi Dairesi Ba&#;kanl&#;&#;&#;na veya Vergi Dairesi Müdürlü&#;üne ihbar edilmesi gerekir. Ancak yap&#;lan bir düzenleme ile ihracatç&#;lara, bankalar&#;n 5 günlük ihbar süresi içinde de hesaplar&#;n&#; bankada kapatma hakk&#; tan&#;nm&#;&#;t&#;r.
4. Vergi Dairesi Ba&#;kanl&#;&#;&#;nca bankalar taraf&#;ndan yap&#;lan ihbar&#; müteakip 10 i&#; günü içinde ilgililere hesaplar&#;n kapat&#;lmas&#; için 90 gün süreli ihtarname gönderilmektedir.
5. Bu 90 günlük süre içinde hesaplar&#;n kapat&#;lmas&#; veya mücbir sebep hallerinin ya da hakl&#; durumun belgelenmesi zorunlulu&#;u bulunmaktad&#;r.

&#;hracat bedelleri konusunda yap&#;lan düzenlemelerin amac&#;, ihracat bedellerinin süreleri içerisinde (ek süreler dahil) yurda getirilmesinin sa&#;lanmas&#;d&#;r. &#;hracat bedellerinin yurda getirilmesinde bir tutar eksikli&#;i olmas&#; veya belirtilen sürelerde ihracat bedellerin hiç getirilememesi halinde; Kambiyo Mevzuat&#; ihracatç&#;lar&#;n lehine üç durumu dikkate almaktad&#;r.

1. Terkin (Terkin kelimesinin sözlük anlam&#;; "Yaz&#;lm&#;&#; bir &#;eyi çizerek silme", "ç&#;karma", "yok sayma"d&#;r.),
2. Mücbir Sebep (Mücbir Sebep; Kaç&#;n&#;lmaz, zorlay&#;c&#; neden olarak tan&#;mlan&#;r.),
3. Hakl&#; durum (Hakl&#; Durum; Mücbir sebep halleri d&#;&#;&#;nda kalan, bu kapsamda de&#;erlendirilmemi&#; olmakla birlikte yap&#;lacak i&#;e engel durum olarak tan&#;mlanmaktad&#;r.).

Son iki durumun varl&#;&#;&#; ve resmi olarak belgelendirilmesi halinde zarara u&#;ramama ilkesi gere&#;i ki&#;i ve &#;irketlere ihracat bedeli dövizlerini yurda getirmeleri için ek süreler tan&#;nmaktad&#;r.

Uygulanmakta olan Kambiyo Mevzuat&#;na göre,

1. Bankalarca, ödeme &#;ekline bak&#;lmaks&#;z&#;n ihracat bedellerinin yurda getirilmesi gereken süre içerisinde,

Terkin edilmek suretiyle kapat&#;lmaktad&#;r.

2. Vergi Dairesi Ba&#;kanl&#;&#;&#; taraf&#;ndan,

Terkin edilmek suretiyle kapat&#;lmaktad&#;r.

3. Hazine ve Maliye Bakanl&#;&#;&#;, ABD dolar&#;n üzerindeki aç&#;k ihracat hesaplar&#;n&#;n, mücbir sebep ve hakl&#; durum halleri göz önünde bulundurularak Terkin suretiyle kapat&#;lmas&#;nda yetkilidir.

Ek olarak, /56 Say&#;l&#; Tebli&#;in 7. maddesiyle, /48 numaral&#; tebli&#;in maddesi de&#;i&#;tirilmi&#;tir. Buna göre, her bir gümrük beyannamesi itibar&#;yla USD'ye kadarki tutar&#;n yurda getirilme zorunlulu&#;u kald&#;r&#;lm&#;&#;t&#;r. Buna göre USD'nin alt&#;ndaki tüm beyannameler bankalarca terkin edilecektir. Ayr&#;ca, ihracat bedeli USD'nin üzerinde olup, yurda getirilemeyen tutar USD'nin alt&#;nda kalm&#;&#; ise yine bu beyannameler de terkin edilecektir.

Bu madde kapsam&#;nda yap&#;lacak terkin i&#;lemlerinin, 90 günlük ihtarname süresi içerisinde ilgili Vergi Dairesi Ba&#;kanl&#;klar&#; veya Vergi Dairesi Müdürlüklerince gerçekle&#;tirilebilece&#;i belirtilmektedir.

Burada dikkat edilmesi gereken di&#;er bir husus mücbir sebep ve hakl&#; durum uygulamalar&#;n&#;n neler oldu&#;udur.

MÜCBIR SEBEP DURUMU

Mücbir sebeplerin varl&#;&#;&#; halinde, mücbir sebebin devam&#; müddetince alt&#;&#;ar ayl&#;k dönemler itibar&#;yla ilgili Vergi Dairesi Ba&#;kanl&#;&#;&#;nca veya Vergi Dairesi Müdürlü&#;ünce ek süre verilir.

Mücbir sebep halleri d&#;&#;&#;nda kalan hakl&#; durumlar&#;n varl&#;&#;&#; halinde, hesaplar&#;n kapat&#;lmas&#;na ili&#;kin alt&#; aya kadar olan ek süre talepleri, firmalar&#;n hakl&#; durumu belirten yaz&#;l&#; beyan&#;na istinaden üçer ayl&#;k devreler halinde ilgili Vergi Dairesi Ba&#;kanl&#;&#;&#;'nca veya Vergi Dairesi Müdürlü&#;ü'nce, alt&#; ayl&#;k süreden sonraki ek süre talepleri Hazine ve Maliye Bakanl&#;&#;&#; taraf&#;ndan incelenip sonuçland&#;r&#;l&#;r.

Mücbir sebeplerin varl&#;&#;&#; nedeniyle Vergi Dairesi Ba&#;kanl&#;&#;&#;nca veya Vergi Dairesi Müdürlü&#;ünce verilen 24 ayl&#;k ek sürenin sonunda mücbir sebebin devam&#;n&#;n belgelenmesi halinde aç&#;k ihracat hesab&#;n&#;n kapat&#;lmas&#;na ili&#;kin talepler Hazine ve Maliye Bakanl&#;&#;&#; taraf&#;ndan incelenip sonuçland&#;r&#;l&#;r.

Ayr&#;ca, /56 say&#;l&#; Tebli&#;in 9'uncu maddesinin ba&#;l&#;&#;&#; "Mücbir Sebep ve Hakl&#; Durum Halleri" olarak de&#;i&#;tirilerek, maddeye 3'üncü f&#;kra olarak; "Mücbir sebep halleri d&#;&#;&#;nda kalan, ancak bedel getirme süreleri içerisinde ihracat bedelinin yurda getirilmesine engel olan ve resmi kay&#;tlarla tevsik edilebilen durumlar Vergi Dairesi Ba&#;kanl&#;klar&#; veya Vergi Dairesi Müdürlüklerince hakl&#; durum olarak de&#;erlendirilebilir." Hükmü eklenmi&#;tir.

Böylelikle, resmi kay&#;tlarla tevsik edilmesi hallerinde Vergi Dairesi Ba&#;kanl&#;klar&#; veya Vergi Dairesi Müdürlüklerinin, ihracat bedelinin hakl&#; durum kapsam&#;nda yurda getirilemedi&#;inin de&#;erlendirilmesi mümkün hale getirilmi&#;tir.

&#;HRACAT BEDELININ TESPITI

&#;hracat bedelinin tespitinde GB'nin 22'nci hanesindeki de&#;er esas al&#;n&#;r. Ancak, bu hanede belirtilen tutar&#;n mal bedelinin d&#;&#;&#;nda navlun ve/veya sigortay&#; da kapsamas&#; ve ihracat bedeli olarak 22'nci hanede kay&#;tl&#; tutar&#;n faturada kay&#;tl&#; tutara e&#;it olmas&#; halinde faturada kay&#;tl&#; bedel esas al&#;n&#;r.

GB'nin 22'nci hanesinde kay&#;tl&#; tutar&#;n faturada kay&#;tl&#; tutardan farkl&#; olmas&#; ve GB'nin 22'nci hanesinde kay&#;tl&#; olan döviz tutar&#;n&#;n ABD dolar&#; d&#;&#;&#;nda bir döviz cinsinden olmas&#; halinde GB'nin 46'nc&#; hanesinde ABD dolar&#; olarak gösterilen de&#;er dikkate al&#;n&#;r. GB'de beyan edilen de&#;erlerle kontrol s&#;ras&#;nda gümrük müdürlüklerince belirlenen de&#;erlerin farkl&#; olmas&#; halinde ihraç bedelinin tespitinde, GB'nin "E" veya "D" hanesinde yer alan kay&#;tlar dikkate al&#;n&#;r. Konsinye ihracatta ihracat bedeli olarak kesin sat&#;&#; faturas&#;nda kay&#;tl&#; bedel esas al&#;n&#;r. Kapatma i&#;lemleri için yap&#;lacak hesaplamalarda; GB tescil tarihindeki Merkez Bankas&#; çapraz kurlar&#; kullan&#;l&#;r.

&#;HRACAT HESABININ KAPATILMASINDA &#;BRAZI ZORUNLU BELGELER

&#;hracat hesab&#;n&#;n kapat&#;labilmesi için GB örne&#;i/GB bilgileri, ilgili &#;BKB'ler, sat&#;&#; faturas&#; ile indirim ve mahsup konusu belgelerin arac&#; bankaya ibraz&#; zorunludur.

&#;hracat Bedeli Kabul Belgesi

Bankalarca &#;BKB düzenlenirken;

• Seri numaras&#; sat&#;r&#;na bankalarca verilecek s&#;ra numaras&#;n&#;n yaz&#;lmas&#; mümkündür.
• &#;hracat bedelinin &#;hracat Genelgesi'nin 13'üncü "&#;hracat Bedelinin Di&#;er Yöntemlerle Tahsili" ba&#;l&#;kl&#; maddesinde say&#;lan yöntemlerle tahsil edilmesi halinde "Yurda Getirili&#; &#;ekli" sat&#;r&#;na bu husus belirtilmelidir.
• Yurda getirilen bedelin ba&#;l&#;&#;&#; alt&#;nda yer alan "Tutar&#;-Para Birimi" sat&#;r&#;na bedelin ABD dolar&#; kar&#;&#;l&#;&#;&#; ilave olarak belirtilmelidir.
• "Hesaba Geçi&#; Tarihi" sat&#;r&#;na bedelin firma hesab&#;na geçi&#; tarihi kaydedilecek olup ayr&#;ca valör tarihinin ilave olarak belirtilmesi mümkündür.
• &#;BKB/DAB'&#;n düzenlendi&#;i tarih ve ihracatç&#; taraf&#;ndan sunulan bilgi ve belgeler dikkate al&#;narak &#;BKB/DAB'&#;n aç&#;klama k&#;sm&#;na "Bedel getirme ve/veya ihbar süresi içerisinde düzenlenmi&#;tir.", "&#;htarname süresi içerisinde düzenlenmi&#;tir.", "Ek süre içerisinde düzenlenmi&#;tir." veya "Tebli&#;'de öngörülen bedel getirme, ihbar, ihtarname ve ek süreler bittikten sonra düzenlenmi&#;tir." aç&#;klamalar&#;ndan uygun olan&#; belirtilmelidir.

&#;hracat bedellerinin takip edilece&#;i sistem Hazine ve Maliye Bakanl&#;&#;&#;nca uygulamaya al&#;nana kadar bankalarca kabul i&#;lemlerinde her bir i&#;lem itibar&#;yla &#;BKB veya DAB'dan yaln&#;zca bir tanesi düzenlenebilir.

CEZA OLU&#;TURAN HAREKETLER NELERDIR?

Say&#;l&#; Türk Paras&#;'n&#;n K&#;ymetini Korunmas&#; Hakk&#;ndaki Kanun'da ihracat bedellerinin yurda getirilmesi yükümlülü&#;ünü ilgilendiren iki tür kabahat bulunmaktad&#;r. Kanun, idarenin düzenleyici i&#;lemlerindeki yükümlülüklere ayk&#;r&#; davran&#;&#;lar için tutar&#; kanunda belli olan bir maktu ceza (md. 3/1), ihracat bedellerini yurda getirmemek için ise ihracat bedelinin %5'i oran&#;nda bir nispi ceza (md. 3/3) öngörmü&#;tür.

Bununla birlikte, idari para cezas&#;na ili&#;kin karar kesinle&#;inceye kadar alacaklar&#;n&#; yurda getirenlere de nispi de&#;il, maktu ceza verilecektir (md. 3/3). Öte yandan bu &#;ekilde verilecek maktu cezan&#;n tutar&#;na da bir üst s&#;n&#;r konulmu&#;tur. Maktu ceza, yurda getirilmesi gereken ihracat bedelinin %2,5'ini geçemeyecektir (md. 3/3).

Maktu Ceza

Cumhurba&#;kan&#;n&#;n bu Kanun hükümlerine göre yapm&#;&#; bulundu&#;u genel ve düzenleyici i&#;lemlerdeki yükümlülüklere ayk&#;r&#; hareket eden ki&#;i, Türk liras&#;ndan Türk liras&#;na kadar idarî para cezas&#; ile cezaland&#;r&#;l&#;r. (De&#;erleme oran&#;na göre ya&#;anan art&#;&#; kapsam&#;nda y&#;l&#; için belirlenen alt ve üst s&#;n&#;rlar gösterilen &#;ekildedir. Bahse konu genel ve düzenleyici i&#;lemler Türk Parsan&#;n K&#;ymetini Koruma Hakk&#;nda 32 Say&#;l&#; Karara &#;li&#;kin Tebli&#;'in getirmi&#; oldu&#;u yükümlülüklerdir.)

Nispi Ceza

Her türlü mal, k&#;ymet, hizmet ve sermaye ithal ve ihraç edenler veya bu i&#;lere arac&#;l&#;k edenlerden bu i&#;lemlerinden do&#;an alacaklar&#;n&#; 1 inci maddeye göre al&#;nan kararlardaki hükümlere göre ve bu kararlarda tayin edilen süreler içinde yurda getirmeyenler, yurda getirmekle yükümlü olduklar&#; k&#;ymetlerin rayiç bedelinin yüzde be&#;i kadar idarî para cezas&#;yla cezaland&#;r&#;l&#;rlar. &#;darî para cezas&#;na ili&#;kin karar kesinle&#;inceye kadar alacaklar&#;n&#; yurda getirenlere, birinci f&#;kra hükmüne göre idarî para cezas&#; verilir. Ancak, verilecek idarî para cezas&#; yurda getirilmesi gereken paran&#;n yüzde ikibuçu&#;undan fazla olamaz.

Say&#;l&#; Kanuna dayan&#;larak ç&#;kar&#;lan karar, yönetmelik ve tebli&#;ler ile di&#;er genel ve düzenleyici i&#;lemler uyar&#;nca faaliyet izni veya yetki belgesi al&#;nmas&#; zorunlu olan konularda, gerekli izin veya belgeyi almaks&#;z&#;n ticari faaliyette bulunanlar, elli bin Türk liras&#;ndan iki yüz elli bin Türk liras&#;na kadar idarî para cezas&#; ile cezaland&#;r&#;l&#;r ve yetkisiz faaliyetin gerçekle&#;tirildi&#;i i&#; yerindeki tüm faaliyetler bir aydan alt&#; aya kadar, tekrar&#; halinde ise sürekli olarak durdurulur. Ancak, yetkisiz olarak faaliyette bulunanlar&#;n ilan ve reklamlar&#;ndan veya yapt&#;klar&#; i&#;in mahiyetinden söz konusu i&#; yerini, sadece faaliyet izni veya yetki verilmesi gereken faaliyet konular&#;nda i&#;tigal etmek maksad&#;yla açt&#;klar&#; veya i&#;lettikleri anla&#;&#;l&#;yorsa söz konusu i&#; yerindeki faaliyet sürekli olarak durdurulur. Durdurma i&#;lemleri Hazine Müste&#;arl&#;&#;&#;n&#;n talebi üzerine valiliklerce yerine getirilir.

&#;IRKET YÖNETICILERININ SORUMLULU&#;U NEDIR?

Bu kabahatlerin bir tüzel ki&#;inin yarar&#;na olarak i&#;lenmesi halinde, ilgili tüzel ki&#;iye de ayn&#; miktarda idarî para cezas&#; verilir. Yani sorumluluk bu fiilleri i&#;leyen gerçek ki&#;iye aittir. Ancak tüzel ki&#;iye de ayn&#; miktarda ceza verilmesi gerekecektir. Gerek maktu gerek nisbi cezalar bak&#;m&#;ndan &#;irket ve &#;irket yöneticileri üzerinde ayr&#; ayr&#; ceza riski bulunmaktad&#;r.

&#;DARI PARA CEZASI NASIL HESAPLANIR?

Kanunda i&#;bu maktu cezalar&#;n alt ve üst s&#;n&#;rlar&#; gösterilmi&#; olup, fiilin a&#;&#;rl&#;&#;&#;na göre bu s&#;n&#;rlar aras&#;nda savc&#;n&#;n takdir edece&#;i tutarda düzenlenmektedir. Kanuni tutarlar her sene yeniden de&#;erleme oran&#;na göre güncellenmektedir. Uygulamada savc&#;lar, bu tutarlar&#; da Bilirki&#;iye hesaplatmaktad&#;r.

Nispi cezalar&#;n da oranlar&#; kanunda gösterilmi&#; olup yurda getirilmeyen ihracat bedelleri üzerinden hesaplanmaktad&#;r. Yurda getirilmeyen ihracat bedeli yabanc&#; para cinsinden ise idari para cezas&#;n&#;n hesaplanmas&#;nda fiilin i&#;lendi&#;i tarih itibar&#;yla Merkez Bankas&#;n&#;n bu paraya ili&#;kin döviz sat&#;&#; kuru esas al&#;nacakt&#;r (md. 3/7).

Tekerrür halinde cezalar iki kat olarak uygulan&#;r (md. 3/9).

&#;dari para cezas&#;na, suç tarihi ile tahsil tarihi aras&#;ndaki süreler için say&#;l&#; Kanuna göre tespit edilen gecikme zamm&#; oran&#;nda, gecikme faizi uygulan&#;r (md. 3/8).

&#;HRACAT HESABI NASIL KAPATILIR?

&#;hracat bedellerinin yurda getirilmi&#; oldu&#;u, bunun takip eden kurum nezdinde ihracat hesab&#;n&#;n kapat&#;lmas&#; yoluyla tevsik edilir. Bu konudaki ayr&#;nt&#;l&#; düzenlemeler Merkez Bankas&#;'n&#;n &#;hracat Genelgesinde yer almaktad&#;r.

&#;hracat hesab&#;n&#;n kapat&#;lmas&#;ndan ihracatç&#;lar sorumludur (m. 26). Arac&#; bankalar ise ilgili bedellerin yurda getirilip getirilmedi&#;ini izlemekle yükümlüdür (m. 26). &#;hracatç&#;lar&#;n ihracat bedellerini fiili ihraç tarihinden itibaren -kural olarak- gün içinde yurda getirmesi gerekmektedir (m. 4/1). Yurda getirilen bedel, ayn&#; süreler içerisinde, ihracat bedeli kabul belgesine ba&#;lan&#;r (m. 8). &#;hracat hesab&#;n&#;n kapat&#;labilmesi için gümrük beyannamesi örne&#;i ve bilgileri, ilgili &#;BKB'ler, sat&#;&#; faturas&#; ile indirim ve mahsup konusu belgelerin arac&#; bankaya ibraz&#; zorunludur (md. 25). E&#;er ihracat hesab&#; bu &#;ekilde kapat&#;lmazsa banka 5 i&#; günü içinde durumu vergi dairesine ihbar edecektir (m).

Vergi dairesi ihbardan itibaren 10 i&#; günü içerisinde ilgililere 90 gün süreli ihtarname gönderir (md. 29/3). &#;htarnamede bu süre içerisinde ya hesab&#;n kapat&#;lmas&#; yahut mücbir sebep halinin belgelenmesi istenir. Bu a&#;amada hesab&#;n kapat&#;lmas&#;n&#; vergi dairesi yapar (md. 23/3).

90 günlük ihtarname süresi yahut verilen ek süre sonunda yeniden ek süre almayan ve ihracat hesab&#;n&#; kapatmayanlar vergi dairesi taraf&#;ndan savc&#;l&#;&#;a ihbar edilir.

&#;DARI PARA CEZALARINI VERME YETKISI

Kanun'daki idari para cezalar&#;n&#; vermeye yetkili makam Cumhuriyet savc&#;l&#;&#;&#;d&#;r (md.3/10). Vergi daireleri 90 günlük ihtar süresi içinde bedeller yurda gelmez ya da ek süre al&#;nmazsa, do&#;rudan savc&#;l&#;&#;a ihbarda bulunulmaktad&#;r.

&#;DARI PARA CEZASINA KAR&#;I KANUN YOLU

&#;dari para cezas&#;na kar&#;&#; ba&#;vuru yolu, Kabahatler Kanunu'nda düzenlenmi&#;tir.

Savc&#;l&#;kça bir para cezas&#; ile cezaland&#;r&#;lmas&#;na karar verilirse; Cumhuriyet savc&#;l&#;&#;&#; taraf&#;ndan düzenlenen idari para cezas&#;n&#;n iptali istemiyle karar&#;n tebli&#;inden itibaren 15 gün içinde sulh ceza hakimli&#;ine "ba&#;vuru" (itiraz) yap&#;labilir (KK md. 27). Tam tersi bir durumda yani; &#;dari yapt&#;r&#;m&#;n uygulanmas&#;na yer olmad&#;&#;&#; karar&#; verilirse bu karara kar&#;&#; Vergi Dairesi yine itiraz edebilecektir.

&#;dari para cezas&#;n&#;n tebli&#;i üzerine kanun yoluna ba&#;vurmadan önce pe&#;in ödeme yap&#;larak cezan&#;n dörtte üçü ödenebilir, sonras&#;nda yine kanun yoluna ba&#;vurulabilir (KK md/6).

Sulh ceza hakimleri genelde dinleme (duru&#;ma) yapmamakta, dosya hakk&#;nda önce bilirki&#;i incelemesi yapt&#;r&#;p taraflar&#;n bilirki&#;i raporuna kar&#;&#; beyanlar&#;n&#; ald&#;ktan sonra dosya üzerinden karar vermektedir.

Belirtilmelidir ki yurda getirilmesi gereken tutar&#;n yurda getirildi&#;i ve gümrük beyannamelerinin aç&#;k ihracat taahhüt hesab&#;n&#;n kapat&#;ld&#;&#;&#;, bilirki&#;ilerce anla&#;&#;ld&#;&#;&#; takdirde idari para cezas&#; verilmeyerek, idari yapt&#;r&#;m uygulanmas&#;na yer olmad&#;&#;&#;na karar verilecektir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.

POPULAR ARTICLES ON: International Law from Turkey

Türk parasının kıymetinin korunması için getirilen yasal zorunluluklardan birisi de ihracat bedellerinin kanunda belirtilen süre içerisinde yurda getirilmesidir. Ancak bazen mükellefler ihracat bedellerini yasal süresi içerisinde yurda getirememekte bunun sonucu olarak da idari para cezaları ile muhatap olabilmektedirler. Bu yazımızda, Cumhuriyet Savcılıkları tarafından verilen idari para cezalarının yasal süreçlerinden ve bunlara karşı yapılabilecek işlemlerden bahsedeceğim.

İHRACAT BEDELLERİNİN YURDA GETİRİLMESİNDE SÜRE

İhracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin usul ve esaslar Tük Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı karara ilişkin tebliğ ile düzenlenmiştir. Buna göre, Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedeller, istisnaları olmakla birlikte, ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin ihracata aracılık eden bankaya transfer edilir veya getirilir. Bedellerin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren günü geçemez.

VERGİ DAİRESİNCE YAPILAN İŞLEMLER

Süresi içinde kapatılmayan ihracat hesapları, aracı bankalarca 5 iş günü içinde muamelenin safhalarını belirtecek şekilde yazılı olarak ilgili Vergi Dairesi Müdürlüğüne ihbar edilir. İlgili Vergi Dairesi Müdürlüğünce, ihbarı müteakip 10 iş günü içinde ilgililere hesapların kapatılmasını teminen 90 gün süreli ihtarname gönderilir. Bu süre içinde hesapların kapatılması veya mücbir sebep halleri varsa ya da haklı durumun belgelenmesi gereklidir. Mücbir sebeplerin varlığı halinde, mücbir sebebin devamı müddetince altışar aylık dönemler itibarıyla ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce ek süre verilir.

Vergi Dairesi Müdürlüğünce 90 günlük ihtarname süresi sonunda kapatılmayan ihracat hesapları için Cumhuriyet Savcılıklarına yasal işlem başlatılmasını teminen bildirimde bulunulur ve Bakanlığa ihbara ilişkin bilgi verilir. 

CUMHURİYET SAVCILIĞINCA YAPILAN İŞLEMLER

Cumhuriyet Başsavcılıklarınca Vergi Dairelerinden gelen bildirimlere istinaden ihracat hesaplarını yasal süresi içerisinde kapatmayanlar hakkında idari yaptırım kararı düzenlenir. Bu kararlarda, Sayılı Türk  Parasının  Kıymetini Koruma Hakkında Kanunun 3/3. Maddesi gereğince her türlü mal, kıymet, hizmet ve sermaye ithal ve ihraç edenler veya bu işlere aracılık edenlerden bu işlemlerinden doğan alacaklarını aynı kanunun 1 inci maddesine göre alınan kararlardaki hükümlere göre ve bu kararlarda tayin edilen süreler içinde yurda getirmeyenler hakkında, yurda getirmekle yükümlü oldukları kıymetlerin rayiç bedelinin yüzde beşi kadar idarî para cezası verilir.

Aynı zamanda İdarî para cezasına ilişkin karar kesinleşinceye kadar alacaklarını yurda getirenlere de idarî para cezası verilir. Ancak, verilecek idarî para cezası yurda getirilmesi gereken paranın yüzde iki buçuğundan fazla olamaz. Yine İdari Para Cezasının kanun yoluna başvurmadan önce ödenmesi halinde 3/4 ü ödenebilir.

İDARİ PARA CEZASINA KARŞI BAŞVURULABİLECEK YOLLAR

İdari Para Cezasına karşı başvurulabilecek yollar Sayılı Kabahatler kanununun 27/1. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre idari yaptırım kararının tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde yetkili Sulh Ceza Hakimliğine itiraz edilebilir. Bu arada İdari para cezasının tebliği üzerine kanun yoluna başvurmadan önce peşin ödeme yapılarak cezanın dörtte üçü de ödenebilir. Ayrıca Sulh Ceza Hakimliğinin vereceği kararın mükellef aleyhine olması halinde 7 gün içinde itiraz yoluna gidilebilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir. Tekrar itiraz edilemez. Yukarıda da bahsedildiği üzere İdari para cezasına ilişkin karar kesinleşinceye kadar alacakların yurda getirilmesi halinde de yurda getirilmesi gereken bedelin yüzde iki buçuğu oranında da ödeme yapılabilir. Bu ödemeler yapılırken,  Sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanunun 3. Maddesi uyarınca suç tarihi ile tahsil tarihi arasındaki süreler için Sayılı kanuna göre tespit edilen gecikme zammı oranında gecikme faizi alınacağı unutulmamalıdır.

KARARIN KESİNLEŞMESİ ÜZERİNE YAPILAN İŞLEMLER

İdari para cezasına karşı yasal yollara başvurulmaması veya  yasal yola başvurulup kararın mükellefin aleyhine çıkması halinde ve tabi ki ödeme yapılmaması halinde, Cumhuriyet Savcılığınca ilgili tahsilatın yapılması için idari yaptırım kararları  tahsilat için yetkili olan süreksiz vergi dairelerine gönderilir. Vergi Dairesince mükellefe, sayılı AATUH. Kanunun Maddesi gereğince yazının tebliğinden itibaren 1 ay içinde ödeme yapması gerektiği ile ilgili bir yazı gönderilir.  Bu süre zarfında da ödenmemesi halinde idari para cezaları cebren tahsil yoluna gidilerek gecikme zammıyla birlikte tahsil edilir.

SONUÇ

İhracat bedellerinin kanunda belirtilen süreler içerisinde yurda getirilmesi yasal bir zorunluluktur. Ancak mükellefler bazen söz konusu yasalara hakim olamamaktan veya işlerin yoğunluğu nedeniyle ihracat bedellerinin yurda getirilmesi esnasında hatalar yapmakta ve bunun sonucu olarak da idari para cezalarıyla karşılaşabilmektedirler. Bu nedenle mükelleflerin zor durumda kalmamak adına yukarıda belirtilen hususlara dikkat etmeleri gerekmektedirler. Saygılarımla…

Kaynak: monash.pw
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemizekayıt olun.

>> Vergi Affı Rehberi ( Soru - Cevap) Ücretsiz E-Kitap:hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

GÜNDEM

İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesine İlişkin Mevzuat Dayanakları Nedir? 

sayılı Türk Parasının Kıymetinin Korunması Hakkında Kanun,Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar, söz konusu Karara İlişkin /48 sayılı Tebliğ, 16 Ocak tarihli TCMB İhracat Genelgesi kapsamında işlemler tesis edilmektedir. 

İhracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunlu mudur? 

İhracat bedellerinin fiili ihraç tarihinden itibaren gün içinde yurda getirilmesi zorunludur. 

İhracat bedellerinin bankaya satılması zorunlu mudur? 

tarihi itibariyle İBKB’ye (İhracat bedeli kabul belgesi) veya DAB’a (Döviz alım belgesi) bağlanan ihracat bedellerinin %25'inin İBKB’yi veya DAB’ı düzenleyen bankaya satılması gerekmektedir. 

Bu bedellerin bankaca Merkez Bankası tarafından ilan edilen ve işlem günü için geçerli döviz alış kuru üzerinden aynı gün Merkez Bankasına satılması ve Merkez Bankasının banka nezdindeki hesabına aktarılması gerekmektedir. Söz konusu tutarın tam karşılığı banka tarafından ihracatçıya Türk parası olarak ödenmektedir. 

İlaveten, ABD doları, Euro ve İngiliz sterlini cinsinden İBKB veya DAB’a bağlanan ihracat bedeli dövizlere ilişkin tesis edilecek işlemlere ilişkin TCMB tarafından uygulama talimatı yayımlanmış olup bu kapsamda tesis edilecek işlemler ilgili uygulama talimatı çerçevesinde gerçekleştirilecektir. yalnızca USD, EURO ve İngiliz Sterlini cinsinden ihracat bedellerinin yüzde 25’nin TCMB’ye satışı söz konusu olup; diğer döviz cinslerindeki ihracat bedelleri için TCMB’ye satış söz konusu değildir.

Mikro ihracatta ihracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunlu mudur? 

Mikro ihracatta ihracat bedellerinin getirilme zorunluluğu bulunmamaktadır. 

Hizmet ihracatı bedellerinin yurda getirilmesi zorunlu mudur? 

İhracat bedellerinin yurda getirilmesi sadece mal ihracı bedellerine ilişkin olup hizmet ihracatı bedellerinin yurda getirilme zorunluluğu bulunmamaktadır. 

Transit ticarette bedellerin yurda getirilmesi zorunlu mudur? 

Tansit ticarette bedellerin yurda getirilme zorunluluğu bulunmamaktadır. 

Serbest bölgelere ihracatta bedellerin getirilmesi zorunlu mudur? 

Serbest bölge işlem formu kapsamında gerçekleştirilen ,- ABD doları veya karşılığı döviz ya da Türk lirasını geçmeyen tutardaki ihracat işlemlerinde bedellerin tasarrufu serbesttir. Belirtilen tutar üzerinde gerçekleştirilen ihracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunludur. 

Serbest bölgeye yapılan ihracat işlemlerinde serbest bölgede faaliyet gösteren Türkiye'de yerleşik ithalatçı firmaların yurt içindeki döviz tevdiat hesaplarından ihracatçının hesabına yapılan transferlerin, ihracat işlemi ile ilgili olduğunun satış sözleşmesi, kesin veya proforma fatura, GB örneği/GB bilgileri, banka hesap özeti gibi belgelerle tevsik edilmesi halinde ihracat bedeli olarak kabulü mümkündür.

İhracat bedellerinin tahsilinde ödeme şekilleri nelerdir? 

İhracat bedellerinin tahsili, satış sözleşmesinde belirlenen kurallar ve uluslararası ticari uygulamalar çerçevesinde firmaların yazılı beyanına istinaden “Akreditifli Ödeme”, “Vesaik Mukabili Ödeme”, “Mal Mukabili Ödeme”, “Kabul Kredili Akreditifli Ödeme”, “Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme”, “Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme” ve “Peşin Ödeme” şekillerine göre gerçekleştirilir.

İhracat bedellerinin getirilme zorunluluğundan istisna edilmiş ülkeler hangileridir? 

    • Aşağıda sayılan ülkelere yapılan ihracatta bedellerin getirilme zorunluluğu bulunmamaktadır. 

Afganistan, Angola, Belarus, Benin, Cibuti, Etiyopya, Fildişi Sahili, Filistin, Gabon, Gana, Gine, İran, Kamerun, Kenya, Kırgızistan, Kuzey Kore, Küba, Liberya, Lübnan, Moldova, Nijerya, Senegal, Somali, Sudan, Suriye, Suudi Arabistan, Tacikistan,Tanzanya, Venezuela, Yemen

    • Aşağıda sayılan ülkelere yapılan ihracat bedellerinin %50’sinin getirilme zorunluluğu bulunmamaktadır. 

Azerbaycan, Cezayir, Fas, Kazakistan, Mısır, Özbekistan, Tunus, Türkmenistan, Ukrayna,

Sözleşmelerin vade içermesi halinde ihracat bedellerinin yurda getirilme süresi ne kadardır? 

İhracat işlemlerine ait sözleşmelerde bedellerin tahsili için fiili ihraç tarihinden itibaren günden fazla vade öngörülmesi durumunda, bedellerin yurda getirilme süresi vade bitiminden itibaren 90 günü geçemez. Öngörülen vadenin tespiti için ihracatçının yazılı beyanıyla birlikte vade içeren sözleşmenin ya da vadeyi tevsik niteliğini haiz proforma fatura veya poliçenin aracı bankaya ibrazı zorunludur.

İhracat bedellerinin yurda efektif olarak getirilmesi mümkün müdür? 

İhracat bedelinin yolcu beraberinde efektif olarak yurda getirilmesi halinde gümrük idarelerine beyan edilmesi zorunludur. İhracat bedeli başkası adına getiriliyorsa NBF’nin (Nakit beyan formu) ilgili kısımlarında bu durum belirtilecek şekilde doldurulması veya açıklama olarak NBF’de yer alması gereklidir. NBF’nin düzenlenme tarihinden itibaren 30 gün içinde NBF’nin ve NBF konusu efektifin bankalara tevdi edilmesi gereklidir. 

Irak ve Libya’ya yapılan ihracat işlemlerinde ihracat bedelinin bankalarca kabulünün ihracatçının yazılı beyanının yanı sıra işlemin niteliğine göre satış sözleşmesi ya da kesin satış faturası (veya proforma fatura) ile GB’nin bir örneği/GB bilgileri ibraz edilmek kaydıyla NBF aranmaksızın efektif olarak ihracat bedelinin kabulü mümkündür. 

Peşin Bedel karşılığı ihracatta uygulama nasıldır? 

Peşin bedel karşılığı ihracatın 24 ay içerisinde yapılması zorunludur. Süresi içinde ihracatçı tarafından peşin bedelin transfer edildiği/getirildiği bankaya mücbir sebep/haklı durum hallerinin tevsik edilmesi kaydıyla banka tarafından ihracatçıya en fazla 1 yıla kadar ek süre verilebilir. 

Dâhilde İşleme İzin Belgesi ve Vergi, Resim ve Harç İstisna Belgesi kapsamında ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle ilgili olarak sağlanan peşin dövizlerin kullanım süresi belge süresi (ek süreler dahil) kadardır. 

Peşin döviz karşılığında 24 ay içerisinde ve verilen ek süre sonunda ihracat yapılmaması veya bu süre içerisinde peşin döviz tutarının tamamının tek seferde iade edilmemesi durumunda bu tutar kambiyo mevzuatı açısından prefinansman kredisi hükümlerine tabidir. Tamamı tek seferde iade edilmeyen veya süresi içinde ihracatı gerçekleştirilmeyen peşin döviz tutarının ,- ABD Doları veya karşılığı döviz ya da Türk Lirasını geçmeyen kısmı prefinansman hükümlerine tabi olmaz. 

Konsinye ihracatta bedel getirme süresi ne kadardır? 

Konsinye yoluyla yapılacak ihracatta bedellerin kesin satışı müteakip; uluslararası fuar, sergi ve haftalara bedelli olarak satılmak üzere gönderilen malların bedellerinin ise gönderildikleri fuar, sergi veya haftanın bitimini müteakip gün içinde yurda getirilmesi zorunludur.

Türk Lirası ile ihracat halinde nasıl işlem tesis edilir?

İhracat bedelinin Türk lirası olarak kabulü için satış sözleşmesi, akreditif mektubu veya banka garanti mektubunda bedelin Türk lirası olarak tahsil edileceğinin beyan edilmiş olması veya alıcıya gönderilecek faturanın Türk lirası olarak düzenlenmiş ya da GB (Gümrük beyannamesi) ’nin 22 nci hanesinde Türk Lirası olarak beyan edilmiş olması gerekir. 

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne yapılan ihracatta, ihracat bedeli döviz olarak gösterilmiş olsa dahi Türk lirası olarak kabul edilebilir.

Mahsup mümkün müdür? 

İthalat bedellerinin ihracat bedelinden mahsup işleminde kullanılabilmesi için ithalat konusu malların serbest dolaşıma giriş tarihi ile ihraç konusu malların fiili ihraç tarihi arasında azami gün olması gerekir. 

Dış ticaret mevzuatı hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilen mal ihraç ve ithalinde ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi veya verilen ek süreler veya ihtarname süresi içerisinde kalınması kaydıyla, ilgili GB’lerin birer örneği/GB bilgilerinin bankalara ibrazı durumunda mal ihraç ve ithal bedellerinin bankalarca mahsubu mümkündür. Ancak mahsup sonrası kalan tutar için ihracat bedellerinin getirilme zorunluluğu hükümleri çerçevesinde işlem tesis edilir. 

Dahilde İşleme Rejiminde mahsup mümkün müdür? 

Dâhilde İşleme Rejimi kapsamında yurt dışından geçici olarak ithal edilen ve işçilik uygulanarak ihraç edilen mallara ilişkin işlemlerde ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla, ilgili GB'lerin birer örneğinin/GB bilgilerinin bankalara ibrazı durumunda mal ihraç ve ithal bedellerinin yurda getirilmesine gerek kalmadan bankalarca mahsubu mümkündür. 

Dahilde İşleme Rejimi kapsamında ihraç edilecek bir ürün için ihracat öncesi yapılan ithalatta, ithal edilen malların serbest dolaşıma giriş tarihi ile ihraç konusu malların fiili ihraç tarihi arasında günden fazla süre bulunması halinde dahilde işlem izni için (Dahilde İşleme İzin Belgesi, Dahilde İşleme İzni) Ticaret Bakanlığınca verilen sürenin mahsup işlemlerinin yapılmasında ihraç ve ithal arasındaki azami süre olarak dikkate alınması mümkündür.

İhracat bedellerinin getirilmesinde hangi değer esas alınır? 

İhracat bedelinin tespitinde GB’nin 22 nci hanesindeki değer esas alınır. Ancak bu hanede belirtilen tutarın mal bedelinin dışında navlun ve/veya sigortayı da kapsaması ve ihracat bedeli olarak 22 nci hanede kayıtlı tutarın faturada kayıtlı tutara eşit olması halinde faturada kayıtlı bedel esas alınır. GB’nin 22 nci hanesinde kayıtlı tutarın faturada kayıtlı tutardan farklı olması ve GB'nin 22 nci hanesinde kayıtlı olan döviz tutarının ABD doları dışında bir döviz cinsinden olması halinde GB’nin 46 ncı hanesinde ABD doları olarak gösterilen değer dikkate alınır.

İhracat bedeli beyannamede kayıtlı alıcı firma dışında bir kişi tarafından gönderilebilir mi? 

GB'de kayıtlı alıcı firma veya bu firma dışındaki gerçek veya tüzel kişiler tarafından yurt dışından havale olarak gönderilen dövizin, herhangi bir referans veya fatura numarasıyla irtibatlandırılmış olup olmadığına bakılmaksızın ihracatçının beyan edeceği GB konusu ihracatın bedeli olarak kabulü mümkündür. 

Ancak, serbest bölgelerdeki bankalar aracılığıyla yapılan havalelere istinaden döviz kabulü, sadece GB’de alıcının bulunduğu ve malın gideceği yer olarak serbest bölgenin gösterilmesi halinde yapılabilir. Serbest bölgeler dışındaki başka ülkelere yapılan ihracat bedelinin serbest bölgeden gönderilen havaleye istinaden kabulü yapılamaz.

Mücbir sebep halleri nelerdir? 

Mücbir sebep kabul edilebilecek haller;

a) İthalatçı veya ihracatçı firmanın infisahı, iflası, konkordato ilan etmesi veya faaliyetlerini daimi olarak tatil etmesi, firma hakkında iflasın ertelenmesi kararı verilmesi, şahıs firmalarında firma sahibinin ölümü,

b) Grev, lokavt ve avarya hali,

c) İhracatçı veya ithalatçı memleket resmi makamlarının karar ve işlemleri ya da muhabir bankaların muameleleri dolayısıyla hesapların kapatılmasının imkânsız hale gelmesi,

ç) Tabii afet, harp ve abluka hali,

d) Malların kaybı, hasara uğraması veya imha edilmesi,

e) İhtilaf nedeniyle dava açılması veya tahkime başvurulması,

Terkin sınırı nedir? 

Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla;

a) ABD dolarına kadar noksanlığı olan ihracat hesapları doğrudan bankalarca ödeme şekline ve toplam beyanname tutarına olan oranına bakılmaksızın,

b) ABD dolarından yüksek olmakla birlikte ABD doları veya eşitini aşmayan, beyanname veya formda yer alan bedelin %10’una kadar noksanlığı olan (sigorta bedellerinden kaynaklanan noksanlıklar dahil) ihracat hesapları doğrudan bankalarca ödeme şekline bakılmaksızın,

c) ABD doları veya eşitini aşmamak üzere, 9 uncu maddede belirtilen mücbir sebep ve haklı durum halleri göz önünde bulundurulmak suretiyle beyanname veya formda yer alan bedelin % 10’una kadar açık hesaplar ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce,

terkin edilmek suretiyle kapatılır.

Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla, ABD doları veya eşitini aşan noksanlığı olan açık hesaplara ilişkin terkin talepleri mücbir sebepler ile haklı durumlar göz önünde bulundurulmak suretiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından incelenip sonuçlandırılır.

İhracat hesabının kapatılmaması halinde nasıl işlem tesis edilir? 

Aracı banka tarafından açık hesap tutarı 5 iş günü içinde ilgili Vergi Dairesi Başkanlığı veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne bildirilir.

Vergi Dairesi Başkanlıkları veya Vergi Dairesi Müdürlüklerince ihracat hesabının kapatılması için ilgililere ihbardan itibaren 10 iş günü içinde 90 gün süreli ihtarname gönderilir. 

90 günlük ihtarname süresi sonunda kapatılmayanlar için Vergi Dairesi Başkanlıkları veya Vergi

Dairesi Müdürlüklerince Cumhuriyet Savcılıklarına sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun uyarınca yasal işlem başlatılmasını teminen bildirimde bulunulur. 

İhracat Bedellerinin yurda getirilmemesinin cezası nedir? 

sayılı Türk Parasının Kıymetinin Korunması Hakkında Kanunun ve bu kanuna bağlı genel ve düzenleyici işlemlere aykırı hareket edenler ilgili Kanun uyarınca TL’den TL’ye ( TL’ye yeniden değerleme oranına göre tahmini olarak belirtilmiştir.) kadar idari para cezası ile cezalandırılır. 

Belirlenen süreler içerisinde ihracat bedellerini yurda getirmeyenler yurda getirmekle yükümlü oldukları kıymetlerin rayiç bedelinin %5’i kadar idarî para cezasıyla cezalandırılırlar. İdarî para cezasına ilişkin karar kesinleşinceye kadar bedelleri yurda getirenlere, yukarıda belirtilen tutarlarda idarî para cezası verilir. Ancak, verilecek idarî para cezası yurda getirilmesi gereken paranın yüzde ikibuçuğundan fazla olamaz.

Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun ve bu kanun uyarınca çıkarılan tebliğ, karar ve genelgeler uyarınca ihracatçılar, ihracat bedelini mevzuatta belirtilen süreler içerisinde yurda getirme yükümlülüğü altındadırlar. Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun uyarınca yapılan göndermeler neticesinde çok sayıda karar tebliğ ve genelge çıkarılmış ve bunlarda yıllar içinde sıklıkla değişiklik yapılmıştır. Gerek mevzuatın karmaşıklığı gerekse son zamanlarda daha sıkı şekilde uygulanmaya başlaması nedeniyle ihracatçılar mevzuatı takip etmekte zorlanmakta ve bu nedenle de idari yaptırıma maruz kalma riski altında kalmaktadırlar. Bu yazımızda ihracat bedelinin yurda getirilme zorunluluğunu ilgili kanun ve düzenleyici işlemler çerçevesinde özetleyerek ele alacağız.

İhracat Bedelini Yurda Getirme Zorunluluğunun Hukuki Dayanağı

İhracat bedelinin yurda getirilmesi zorunluluğuna ilişkin yasal düzenlemenin temelini Sayılı Türk Parasının Kıymetinin Korunması Hakkında Kanun’un 3. Maddesi oluşturmaktadır. Bununla beraber Sayılı Kanunu göndermesi ile Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı karar, 32 Sayılı Karar İlişkin Tebliğ ve Merkez Bankası tarafından çıkarılan İhracat Genelgesi de yine ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin usul ve esasları teşkil etmektedir.

Türk Parasının Kıymetinin Korunması Hakkında Kanun ve Diğer Mevzuat Uyarınca İhracatçının Yükümlülükleri Nelerdir?

Yukarıda da belirtildiği üzere, ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin mevzuatın temelini oluşturan hüküm Sayılı Kanun’un 3. Maddesidir.

İlgili hüküm, ihracatçıların ihracattan doğan alacaklarını tebliğde belirtilen süre içerisinde yurda getirmekle yükümlü olduklarını, aksi takdirde ihracat bedelinin %5’i tutarında para cezası ile cezalandırılacaklarını belirtmektedir.

Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar İlişkin Tebliğ’de ise ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir.

Tebliğ’in 3. Maddesine göre ihracat bedellerinin yurda getirilme süresi fiili ihracat tarihinden itibaren gün olarak belirlenmiştir.

Aynı Tebliğ’in 8. Maddesinde ise hesap kapatma, ihbar ve ek süreler düzenlenmiştir.

Buna göre, ihracat bedelleri yurda süresi içerisinde gelen ihracatlara ilişkin hesaplar aracı bankalarca kapatılır. Kapatılmadığı takdirde banka tarafından Vergi dairesine ihbar edilir. Vergi dairesi ihracatçıya hesabını kapatması için ihtarname gönderir ve 90 günlük süre verir.

Bu husustaki bir diğer önemli mevzuat ise, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından çıkarılan tarihli İhracat Genelgesi’dir. Genelgenin 8. Maddesi ile ihracat bedelinin tahsili ve kabulü usulü ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir.

İhracat Genelgesi hükmüne göre, ihracat bedelinin gün içerisinde yurda getirilmesi ile birlikte, aynı süre içerisinde ihracat bedelininİBKB’ye (İhracat Bedeli Kabul Belgesi) bağlanma zorunluluğu getirilmiştir.

Bununla beraber, aynı maddenin 7. Fıkrasına bakıldığında İBKB düzenlenmediği takdirde hesaba transfer edilen bedelin tutarı, swift açıklaması, ihracat işlemi ile ilgili olduğuna dair satış sözleşmesi, fatura gibi belgelerle ispatlanması halinde bunun ihracat bedeli olarak kabul edilebileceği hükme bağlanmıştır.

Uygulamada zaman zaman, ihracat bedeli yurda getirilmekte ancak İBKB’ye bağlanmamakta bu nedenle banka tarafından ihracat hesabı kapatılmadığından ihracatçılar hakkında ihracat bedelinin yurda getirilmediği iddiasıyla soruşturma başlatılmaktadır. Bu nedenle açılan soruşturmaların büyük çoğunluğu ihracat bedeli süresi içerisinde getirilmiş ancak ihracat hesabı süresinde kapatılmamış olmasından kaynaklanmaktadır.

Bu noktada, yalnızca ihracat hesabının kapatılması zorunluluğu nedeniyle düzenleyici işleme dayanarak ceza verilip verilemeyeceği hususu bir diğer tartışma konusu olup, uygulamada birlik sağlanamadığı anlaşılmaktadır. Ancak her halükarda ihracatçıların idari yaptırım cezası ile karşı karşıya kalmamaları için;

• İhracat bedelini gün içinde yurda getirme
• İhracat bedelini gün içinde İBKB’ye bağlama
• İhracat Hesabını gün içinde kapatma

Yükümlülüklerine uyması önem arz etmektedir.

İhracat Bedelini Yurda Getirmeme Emsal Karar

Bu konuda -eski tarihli de olsa- Yargıtay 7. Ceza Dairesi / E. / K. sayılı kararında ihracat bedelinin yurda getirilmesi ancak genelgeye aykırı hareket edilmesi durumunda fiilin Sayılı Kanun’a muhalefet niteliğinde olmayacağı yönünde hüküm kurulmuştur

Stj. Av. Abdullah Haşim ALAN