Imana Göre Imtihan Ne Demek

Değerli kardeşimiz,

- İslam dininin öngördüğü imtihan konusu iki alanla ilgilidir; İman ve İslam ile İnanç ve Amel

İman amelden önce geldiği bilinmektedir. O halde imtihanın en zor ve öncelikli sorusu imanla ilgilidir.

İmansız amel olmaz, fakat amelsiz iman olabilir. Birincisi, küfrü gerektirdiği için yapılan hiçbir amelin değeri olmaz. Çünkü temel bozuktur.

İkincisi ise, fıskı / günahı getirdiği için -Ehl-i sünnet akidesine göre- kişi en büyük günah da işlese yine mümindir, asla dinden çıkmaz.

- Bir maden ateşe verilmek suretiyle, altın ile değersiz maddeler birbirinden ayrılır. İnsanlar da imtihan gereği olarak yaratılışlarında var edilen iyi unsurlarla kötü unsurların birbirinden temyiz edilip ayrılmaları için imtihan ateşine tabi tutulurlar. Bu imtihanda, elmas cevheriyle mümtaz olan samimi müminler yanında, kömür ruhlu kâfirler ile münafıklar da ortaya çıkar.

Ayrıca, ibadetlerde sebat, günahlardan sakınmada sabır, ancak imanın samimi mertebesine ve kuvvetine göre kendini gösterir.

- Bu konuda bazı ayetlerin meallerini vermekte fayda vardır:

“Yoksa sizden öncekilerin başına gelenler sizin de başınıza gelmeden cennete gireceğinizi mi sandınız? Onlar öyle darlıklara ve zorluklara uğradılar ve öylesine sarsıldılar ki, peygamber ve onunla beraber iman edenler, 'Allah'ın yardımı ne zaman?' diyecek hale geldiler. Haberiniz olsun, Allah'ın yardımı yakındır.”(Bakara, 2/214)

mealindeki ayette zikredilen “musibetlerle imtihan” her şeyden önce “imanla ilgili” bir imtihandır.

Bu imtihanla imandaki samimiyet, kuvvet ve tevekkül gibi hususlar test edilmektedir.

“Şayet siz yara aldı iseniz, karşınızdaki düşman topluluğu da benzeri bir yara aldı. İşte biz, Allah’ın gerçek müminleri ortaya çıkarması, sizden şehitler edinmesi, müminleri tertemiz yapıp kâfirleri imhâ etmesi için, zafer günlerini insanlar arasında nöbetleşe döndürür dururuz. Allah zalimleri sevmez.” (Al-i İmran, 3/140-141)

“İnsanlar 'İman ettik.' demekle bırakılıp da imtihan edilmeyeceklerini mi sandılar? Gerçek şu ki, biz onlardan öncekileri de imtihan ettik. Sözünde doğru olanları ve yalancıları Allah böylece birbirinden ayırt edecektir.”(Ankebut, 29/2-3)

mealindeki ayetlerde, iman eden müminlerin imanlarından da imtihana çekileceklerine işaret edilmiştir.

Sadece “İman ettim.” demekle imtihanın bitemeyeceği, hayatın her alanında ortaya çıkan söz, fiil, tutum ve davranışların hepsinde, imandaki samimiyetin derecesini gösteren iman şuurunun ne kadar etkili olduğu konusunda mutlaka imtihanın devam edeceği vurgulanmıştır.

Burada aynı zamanda, “İman ettim.” diyenlerin hangisinin yalancı, hangisinin dürüst olduğunu ortaya koyacak imtihanların eskiden beri devam edip gelen ilahi bir prensip olduğuna dikkat çekilmiştir.

- Rivayete göre Mekke’de müşriklerin eziyetlerinden bunalan bazı sahabilerin şikayeti üzerine Peygamber Efendimiz (asm) şöyle buyurdu:

“Sizden önceki ümmetler içerisinde öyleleri vardı ki toprak kazılır, sonra bir demir testere getirilir, başının üstüne konurdu da onları dinlerinden caydırmazlardı. Demir taraklarla etleri taranır, kemiklerinden ayırt edilirdi de onlar dininden yine vazgeçmezdi. Allah elbette bu davayı tamamlayacak ve bütün dinlerden üstün kılacaktır. Öyle ki, hayvanına binip San’a’dan Hadremut’a kadar tek başına giden bir kimse, Allah’tan başkasından korkmayacak, koyunları için de kurt saldırmasından başka bir şeyden endişe duymayacaktır. Fakat siz acele ediyorsunuz.” (bk. Ahmed b. Hanbel, 5/109; Buharî, Menakıbu’l-Ensar, 29)

Bu da imana yönelik bir imtihandır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

İmtihan!

Sözlükte İmtihan, bir kimsenin bilgi, beceri ve kabiliyetlerini ölçmek için yapılan yazılı veya sözlü yoklama. Allah’ın kullarını denemek için sıkıntılara uğratması.  Manevi bakımdan direnme olarak tarif edilmekte.

Hayatın bazen inişleri, bazen de çıkışları olur. Lâkin insanın iman bakımından hangi seviyede olduğunu gösteren ve gönül dünyasını aslî surette ortaya koyan, bu iniş-çıkışlarda sergilediği hâl ve tavırlardır.

Unutulmamalıdır ki insanı olgunlaştıran, çilelerdir. Bu sebeple en büyük çileler, başta Cenabı Hakk’ın en sevgili kulları olan peygamberlerin, daha sonra da peygamber vârisi Hak dostlarının ve derecelerine göre Salih kulların başından geçmiştir.

Rabbimiz Ankebut suresi 2 ve 3.ayette: “İnsanlar, denenip sınavdan geçirilmeden, sadece "İman ettik" demekle bırakılacaklarını mı sanıyorlar? An dolsun ki biz, onlardan öncekileri de sınamıştık. Allah, elbette doğru olanları ortaya çıkaracaktır. Hayat güzelliklerle dolu fakat yaşantımız boyunca tabi tutulacağımız imtihanları ne yapacağız. Hepimiz insanız hayattan beklentilerimiz çok fazla yaşadığımız hayat güzelliklere açık olduğu gibi imtihanlara da açık.

***

Peygamberlerin imtihanları

Mevla’mızda Kur’an-ı Kerîm’in üçte birinden fazlasını teşkil eden kıssalar vesilesiyle, bizlere peygamberlerin başından geçen meşakkatli ve çileli hâlleri bildirmiştir. Ta ki, onların çilelerle dolu ebediyet yolculuklarında gönül huzurlarını nasıl daima koruduklarını, hangi ahvalde olursa olsun, nasıl daima Cenabı-ı Hakk’a iltica edip sığındıklarını ve hiçbir zaman ümitsizliğe düşmediklerini tefekkür edip, kendimiz için gerekli dersleri çıkarabilelim.

İbrahim -aleyhisselâm- Cenâb-ı Hak ile dostluk yolunda ne büyük çileler çekti. Gönül meyvesi olan evlâdıyla imtihan olundu. Malıyla imtihan olundu. Ateşe atılmak suretiyle canıyla imtihan olundu. Lâkin Allah’a olan engin tevekkül ve teslimiyeti sebebiyle hepsinden de muvaffakıyetle geçti. Neticede Halîlullah oldu, Allah’a dost oldu.

Eyyûb -aleyhisselâm- bütün musibet ve sıkıntılarına rağmen, hâlinden şikâyetçi duruma düşmemek ve takdîre rızâda kusur göstermemek için, hastalığını Cenabı-ı Hakk’a arz etmekten, kendisi için sıhhat ve âfiyet dilemekten bile çekindi. Nihâyet zevcesinin ısrarları karşısında sadece: “…(Rabbim!) Başıma bu iptilâ geldi. Sen, merhametlilerin en merhametlisisin!..” (el-Enbiyâ, 83) diye niyazda bulundu.

Bu dua üzerine Cenabı-ı Hak, kullukta daim olanlara bir rahmet hâtırası olmak üzere onun derdini giderdi, hastalığına şifa verdi ve kendisine yeniden mal ve evlâtlar lütfetti. Cenabı-ı Hak sabır, şükür ve hâle rıza makamından zirveleşen Eyyûb -aleyhisselâm- için:

“…O ne güzel kuldu!..” (Sâd, 44) iltifatında bulundu.

Yusuf -aleyhi selam- kardeşleri tarafından kuyuya atıldı, çok sevdiği babasına uzun bir müddet hasret yaşadı, iftiraya uğradı ve neticesinde senelerce zindanda kaldı. Fakat bir an dahi düştüğü bu mihnet ve sıkıntıdan dolayı Cenabı-ı Hakk’a karşı isyana sürüklenmedi. Kulluk şuur ve idrakiyle sabretti. Cenabı-ı Hak da en sonunda onu Mısır’a sultan yaptı ve bütün sevdiklerine kavuşturdu.

Mûsâ -aleyhi selam- inatçı ve nankör bir kavimle binbir türlü sıkıntı yaşadı. Onların imana gelmesi için çok gayret gösterdi. Lâkin onlar en ufak bir boşlukta daima isyan ettiler. Cenabı-ı Hakk’ın onlara olan büyük ihsanlarını gördükleri hâlde; “…Sen ve Rabbin gidip savaşın! Biz burada oturacağız!” (el-Mâide, 24) diyecek kadar küstahlaştılar.

Sâlih, Hûd ve Şuayb -aleyhi selam-; imana davet için hak ve hakikati anlatmak istediklerinde devamlı kavimlerinin taşkınlıklarıyla karşılaştılar. Hatta kavimleri tarafından;

“–Eğer tevhîdi tebliğden vazgeçmezsen seni öldürürüz!” tehditlerine muhatap oldular.

Lût -aleyhisselâm- ahlâksızlıkta hayvanlardan daha öteye geçmiş bir kavimle ne büyük bir çileye muhatap oldu! Kendi hanımı bile fâsıkların tarafında yer aldı.

Nuh -aleyhisselâm- dokuz yüz elli sene kavmini hidayete dâvet etti. Oğluyla imtihan edildi.

Yine bu kıssalar içerisinde Ashâb-ı Uhdûd’un, ateş dolu hendeklerin içine atıldığı, ilk Îsevîlerin Roma sirklerinde aslanların dişleri arasında can verdiği, Habîb-i Neccar’ın zâlim bir kavim tarafından taşlanarak şehit edildiği, Firavun ‘un sihirbazlarının ise Mûsâ -aleyhisselâm-’a îman etmeleri sebebiyle kolları ve bacaklarının kesilip hurma dallarına asıldığı nakledilmektedir. Lâkin onlar bir an dahi iman zafiyetine uğramadılar. “…Yâ Rabbi! Üzerimize sabır yağdır ve canımızı Müslümanlar olarak al!” (el-A‘râf, 126) diyerek son nefeslerinde iman mücadelesi verdiler ve şehîden Rab’lerine kavuştular.

Kur’an-ı Kerîm’de bahsedilen Ashâb-ı Kehf’de, zalim Dakyanus’un zulmünden kurtulmak ve tevhidi yaşamak için bir mağaraya sığındılar. Cenabı-ı Hak da onları üç yüz dokuz sene o mağarada muhafaza eyledi.

Mükemmel bir örnek şahsiyet olarak insanlığa armağan edilen Hz. Peygamber  -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’in hayatı ise, çileler ve ıztıraplar manzûmesidir. Nitekim kendisi bu hâlini; “…Allah yolunda hiç kimsenin görmediği eziyetlere mâruz kaldım…” buyurarak ifâde etmişlerdir. (Tirmizî, Kıyâmet, 34/2472)

Ancak çektiği çilelerin hiçbiri, Allah Resul’ünün metanetini ve muvâzenesini bozamamıştır. O, bütün bunları büyük bir olgunluk ve rızâ hâliyle karşılamıştır. Gönlü nice acılarla dağlanmasına rağmen, gül yüzünden tebessüm hiç eksik olmamıştır. O’nu hiç kimse, hiçbir zaman asık bir yüzle, çatık kaşla ve abus bir çehre ile görmemiştir. Zira O, Hak Teâlâ ile beraberliğin neşe ve huzuru içinde dâimâ tebessüm hâlinde bulunmuş, her hâlükârda İslâm’ın güler yüzünü aksettirmiştir.

Peygamber Efendimiz ’in zamana yayılmış temsilcileri olan Hak dostları da, başlarına gelen çileleri; hiçlik, acziyet ve kulluk hislerini inkişaf ettiren, kalbin Cenabı-ı Hakk’a yakınlaşmasını temin eden bir nimet bilmişlerdir. Zira Hakk’a yakınlığın lezzeti karşısında dünyadaki bütün çile ve ıstıraplar, onların gözünde ve gönlünde ehemmiyetini kaybetmiştir.

***

Bir öğretmen bütün talebelerin sınıfı geçmesini ister. Fakat kim çalışkan kim değil belli etmek için imtihan eder. İmtihan etmese idi herkes aynı seviyede kalırdı. Bu da çalışkanlar için bir adaletsizlik olurdu.

İşte Allah da insanların cevherleri ortaya çıksın. Kimin cevheri kömür kimin elmas ise belli olsun diye imtihan ediyor. Hem kabiliyetlerin ortaya çıkması ve gelişmesi için de imtihan ediyor. İmtihan olmasa idi kabiliyetler gelişmezdi. Hem verdiği bu kadar nimetlere karşı kim teşekkür edecek ve sevgiyle karşılık verecek bunu belirlemek için imtihan ediyor.

Kabiliyetlerinin inkişafı için imtihan olur insan. Madenler işlenmeden değeri düşüktür. İnsanlar madenler gibidir. İyi ile kötünün, elmas ile kömürün ortaya çıkması, Ebu Bekir’i Sıddık ile Ebu Cehil ’in farkının anlaşılması, hakiki mümin ile münafığın belli olması için imtihan olur insan.

Dünya imtihanını başaranlardan olmak duasıyla.

Baki selamlar.

Kaynak: https://www.islamveihsan.com/peygamberlerin-imtihanlari.html