Şimşek elektrik yüklü bir bulut ile diğer bir bulut arasındaki elektrik boşalmasıdır. Önceden tahmin edilmesi oldukça zordur. Fakat belli hava koşullarında meydana gelir.
Yıldırım ise; bulut ile yeryüzü arasındaki elektrik boşalmaları olarak tanımlanır. Yıldırım, zikzaklı bir yol takip ederek kollar hâlinde aşağı doğru iner. Genellikle şiddetli bir yağmurla birlikte görülür.[1][2]Yıldırım, gök gürültüsü ve şimşekten oluşan, gökyüzü ile yeryüzü arasındaki elektrik boşalmasıdır.[3][4]
Şimşek, bir bulut kümesi aşırı miktarda + veya - elektrik yükü ile yüklendiğinde meydana gelen, gözle görülür elektrik boşalmasıdır.[5] Elektrik yükünün hava direncini kıracak kadar çok olması gerekir.[5] Şimşek ve yıldırım sadece kümülonimbüs bulutlarında görülür. Diğer bulutlarda sadece enerji akımı sayesinde görülebilir.[5] Kar fırtınalarında, kum fırtınalarında ve hatta volkanlardan çıkan gaz ve toz bulutlarında da şimşeklere rastlanır.[5] Bir oraj esnasında şimşekler; bulutlar arasında, bulutla hava arasında ve bulutla yer arasında gerçekleşebilir.[5] Dünya genelinde saniyede 50 ila 100 şimşek çakar.[5]
Gök gürültüsü Allah’ı överek tenzih eder; O’nun korkusundan dolayı melekler de buna katılır. Onlar Allah hakkında tartışıp dururken O, yıldırımlar gönderip bunlarla dilediğini çarpar. O’nun azabı pek şiddetlidir. (13:13) [22]
Şimşek ve yıldırım arasında bulunan fark pek çok insan tarafından bilinmez. Bu nedenle yıldırım ve şimşek çok karıştırılır. Oluşumları bilindiği takdirde ikisi arasında bulunan fark anlaşılır. Bu bağlamda şimşek ile yıldırım nasıl oluşur sorunun yanıtı oldukça önemlidir. Şimşek iki bulut arasında oluşan bir olay olarak karşımıza çıkarken, yıldırım bulut ile yeryüzü arasında meydana gelen bir olay olarak karşımıza çıkar.
Şimşek, negatif yüklü ve pozitif yüklü bulut arasında meydana gelen elektrik atlamasıdır. bulutlar arasında oluşan bir olay olması nedeni ile şimşek düşmez. Bu nedenle "Şimşek düştü" kullanımı yanlış bir kullanım şekli olacaktır. Ancak yıldırım negatif yüklü bulut ile pozitif yüklü yer arasında gerçekleşen elektrik atlamasıdır. Bu neden ile yeryüzüne düşen yıldırımdır. Yıldırım olayında genellikle olay yerden buluta doğru gerçekleşir.
Yerden buluta olduğu zaman yıldırım düşmesi olmaz. Ancak bu olay tam tersine yanı buluttan yeryüzüne doğru olursa; artı yükle yüklenmiş buluttan düşen damlalar eksi yüklü yer ile buluşursa ve elektrik boşalması gerçekleşirse yıldırım düşmüş olur.
Pozitif yükün en yüksek olduğu noktadan çıkan yıldırım negatif yüke doğru genişleyerek farklı yönlere doğru ayrılır. Yıldırım düşmesi yaklaşık olarak 1 saniye kadar sürer. Saate hızı 140.000 kilometreye kadar çıkabilir. Genellikle yıldırımları önlediği bilinen paratonerler aslında yıldırımı önlemezler. Yalnızca yıldırımı kendilerine çekerler. Bu nedenle elektrik boşalması sırasında oluşabilecek hasarları minimuma indirmeyi amaçlarlar.