Işın Tedavisinin Yan Etkileri

Radyoterapinin amacı tümör hücrelerini yok etmektir, ama tedavi alanı içinde bir kısım normal hücrelerin de bulunması kaçınılmazdır. Bu durum, radyoterapiye bağlı bazı yan etkilerin ortaya çıkmasına yol açar. Yan etkileri en az seviyede tutabilmek için radyoterapi günlük seanslara bölünerek ve haftada 5 gün olarak uygulanır ve ayrıca tedavi planlaması sırasında normal dokular maksimum düzeyde korunmaya çalışılır. Tedaviye başlamadan önce hasta olası yan etkiler hakkında mutlaka bilgilendirilmelidir. Aksi taktirde tedavi sürecinde oluşabilecek bazı yan etkiler hasta ve yakınları tarafından tümörün nüksü ya da ilerlemesi şeklinde yorumlanabilir.
 
Radyoterapi yan etkilerinin oluşması ve şiddeti bazı faktörlere bağlıdır. Örneğin yaşlı veya ileri evre, genel durumu kötü hastalarda yan etkiler daha erken ortaya çıkar ve daha şiddetli seyreder. Yine hastaya verilecek toplam radyoterapi dozu ve günlük doz yükseldikçe yan etki olma olasılığı da, yan etkilerin şiddeti de artacaktır.
 
Tedavi alanının hacmi ve bu alan içinde yer alan radyoterapiye  hassas organ sayısı, karşılaşılabilecek yan etkileri belirleyen diğer önemli monash.pw alanının hacmi arttıkça yan etki riski de artacaktır. Öte yandan tedavi alanı içinde “kritik organ” diye adlandırdığımız, radyoterapiye direnci nispeten düşük organlar ne kadar fazla yer işgal ediyor ise yan etkilerin ciddiyeti de o kadar artacaktır. Batın ışınlamalarında karaciğer, böbrekler, kalça ışınlamalarında barsaklar, beyin ışınlamalarında her iki göz lensi kritik organ örnekleridir.

Yan etkilerin en az seviyelere indirilebilmesi, sağlık ekibi ve ekipmanı ile de doğrudan ilişkili bir konudur. Tedavi için uygun cihaz ve tekniğin seçimi, ideal tedavi planlaması, ideal günlük tedavi uygulaması ve tedavi sürecinde hastanın dikkatli ve özenli takibi, yan etki riskini belirgin derecede azaltan unsurlardır. Radyoterapi dünyasında son yıllarda baş döndürücü bir hızla geliştirilen yüksek teknolojili cihaz ve planlama sistemlerinin temel amacı, söz konusu yan etkileri en aza indirebilmektir ve bu konuda çok büyük ilerleme sağlanmıştır.

Radyoterapi yan etkileri tedavi sürecinde ve hemen sonrasında gelişen “akut yan etkiler” ya da tedaviden aylarca sonra ortaya çıkan “geç yan etkiler” şeklinde olabilir. Radyoterapi lokal bir tedavi yöntemi olduğu için oluşabilecek yan etkiler de lokaldir, yani tedavi hangi bölgeye uygulanıyorsa yan etkiler de o bölge ile ilgilidir.
 
Baş-boyun bölgesine uygulanan tedaviler belki deradyoterapi de en sık yan etkilerin görüldüğü tedavilerdir. Ağız boşluğuna yapılan tedaviler özellikle diş ve diş eti sağlığını tehdit edebilir. O nedenle bu hastalara eğer mevcut bir diş sorunları varsa radyoterapiden önce diş hekimine başvurup diş ile ilgili sorunlarını tedavi ettirmeleri önerilir. Baş-boyun bölgesi tedavilerinde ayrıca tükrük bezlerinin etkilenmesine bağlı ağız kuruluğu, yutma güçlüğü, fırsatçı mantar enfeksiyonları ; yine ağız içinde dil ve çevresinde yer alan tat alma hücrelerinin etkilenmesine bağlı tat alma bozukluğu, ağızda kötü tat hissi ve tüm bunlara paralel olarak iştahsızlık, halsizlik görülebilir. Bu belirtiler hastanın günlük sosyal yaşamını ve psikolojik durumunu etkileyebilir, ancak kullanılacak bazı ilaçlar yardımıyla ya da tedaviye bir süre ara vermek yoluyla bu sorunlar aşılabilir. Ayrıca bu bölge tedavilerinde ses tellerinin etkilenmesine bağlı ses kısıklığı yaşanabilir ve bu durum tamamen geçicidir.

Göğüs kafesi bölgesine uygulanan tedavilerde yemek borusuna dair yan etkiler ön plandadır ve kendini yutma güçlüğü ile gösterir. Tedavinin ortalama haftasından itibaren önce katı gıdaları yutma güçlüğü sonraki günlerde sıvı gıdalar için de geçerli olabilir. Bu durum hastanın beslenmesini etkileyecek düzeye ulaşabilir ama uygun beslenme ve bazı ilaçlar yardımıyla bu yakınmaları en aza indirebilmek mümkündür. Bu bölge ışınlamalarında daha seyrek olmakla birlikte kuru öksürük, nefes darlığı, bulantı-kusma gibi yan etkiler de izlenebilir.
Karın bölgesine uygulanacak tedavilerde barsaklara dair yan etkiler ön plana çıkacaktır. Tedavi alanı içinde ne kadar çok barsak dokusu yer alıyorsa bu tür yan etkiler de o derece etkili olacaktır. İshal karşılaşılan en sık yan monash.pw yanı sıra kramp tarzı karın ağrısı, bulantı-kusma, yemek kokularından aşırı rahatsızlık hissi, karında şişkinlik, hazımsızlık, iştahsızlık görülebilir.
 
Kalça bölgesine uygulanan tedavilerde ise barsaklara ait yan etkilerin yanı sıra idrar torbasının etkilenmesine bağlı gelişen yan etkiler rahatsızlık verir. İdrar torbasının ışından etkilenmesine bağlı sık ve ağrılı idrar yapma, idrar olmamasına rağmen varmış hissi, bu bölgede ağrı gibi yan etkilerolabilir.
Bunların dışında radyoterapinin en genel yan etkilerinden biri cilt reaksiyonlarıdır. Radyoterapi uygulanan bölgedeki cilt, dozun yükselmesine paralel olarak tedaviden etkilenecektir. Koltuk altı, boyun, kasık gibi cildin nispeten ince olduğu bölgelerde risk daha fazladır. Tedaviye bağlı ciltte hafif kızarıklıktan, açık, sulu ve ciddi yaralara kadar yan etkiler izlenebilir. Bazı ilaçlar kullanılarak ya da tedaviye ara vermek yoluyla bu sorun giderilir. Cilt reaksiyonları tedavi sonrası geçer, kalıcı olmaz. Son yıllarda kullanılan ileri teknoloji cihazlar ve planlama sistemleri ile radyoterapiye bağlı cilt sorunları önemli derecede azalmıştır.

Radyoterapinin etkilediği sistemlerden biri de hematolojik sistem yani kan hücreleridir. Radyoterapinin kan hücrelerine etkisi kemoterapi kadar belirgin olmamakla birlikte ışınlanan bölgedeki kemik iliği yoğunluğuna ve doza bağlı olarak artış gösterir. Erişkin organizmasında kan hücrelerinin yapımında kemik iliği ön plandadır. Omurga kemikleri, kalça kemikleri gibi kan hücresi yapımında önem taşıyan bölgelere yapılan ışın tedavisi kan hücrelerinin yapımını etkileyebilir. Beyaz kan hücrelerinin (Lökositler) azalması hasta tarafından hissedilmez ve hastanın enfeksiyonlara karşı savunma gücünü azaltır. Trombositlerin azalması yine hasta tarafından hissedilmez ve hastanın pıhtılaşma mekanizmasını etkileyerek ciddi kanamalara yol açabilir. Kırmızı kan hücrelerinin azalması ise hastada halsizlik, yorgunluk, bitkinlik, iştahsızlık gibi belirtiler verebilir. Bu nedenle özellikle riskli durumlarda belli sürelerde kan tahlili ile kan hücrelerinin tedaviden etkilenip etkilenmediği kontrol edilir.

Radyoterapiye bağlı akut etkiler çok büyük oranda geçicidir. Tedaviden sonra bazıları günler, bazıları haftalar içinde azalarak kaybolur. Nadiren daha uzun sürede kaybolan ve çok daha nadiren hiç kaybolmayan yan etkiler de olabilir.

Radyoterapiye bağlı geç yan etkiler ise daha sıkıntılı durumlar yaratabilir. En sık görülen geç yan etkilerden biri Radyasyon Pnömonisidir. Akciğer, meme gibi göğüs kafesi içinde yer alan tümörlere yapılan ışın tedavilerinde, tedavi bitiminden ay kadar sonra, ışına maruz kalan akciğer dokusunda sertleşme şeklinde kendini gösterir. Bazen hiç belirti vermez ve rutin akciğer grafisinde fark edilir. Bazen ise öksürük, nefes darlığı gibi belirtilerle anlaşılır ve çoğu zaman ilaç tedavisi hasta rahatlar. Yine karın ve kalça bölgesi ışınlamalarında, tedaviden birkaç ay sonra barsak dokusunda yapışıklık, tıkanıklık ve idrar torbası hasarına bağlı uzun süreli idrar yakınmaları gelişebilir.
 
Radyoterapinin geç yan etkileri, akut yan etkilerin aksine çoğu zaman kalıcı olur.

Bu yazı, kansere karşı radyoterapi gören hastalarımızın tedavi esnasında ve sonrasında karşılaşabilecekleri soru ve sorunlar için bir referans kaynağı olmak üzere hazırlanmıştır.

Radyoterapi ile İlgili Temel Notlar

• Radyoterapi acısızdır.
• Harici radyoterapi sizi radyoaktif yapmaz.
• Radyoterapi genellikle Cumartesi ve Pazar günü hariç haftanın her günü yapılır.
• Radyoterapi seansının süresi birkaç dakika ile yarım saat arasında sürebilir. Radyoterapi seanslarının uzunluğu hizmet aldığınız merkezde kullanılan cihazın özelliklerine bağlı olarak değişir, teknoloji ile bu sure dakikaya kadar düşürülmüştür. Tedavi seanslarında hazırlık aşamaları vb. için yaklaşık 30 dakika ayırmalısınız.
• Radyoterapi esnasında dengeli bir beslenme rutini uygulanması ve bolca dinlenme önerilir.
• Cildin radyoterapiye maruz kalan bölgesi hassaslaşabilir ve kolay tahriş olabilir.
• Radyoterapinin yan etkileri genellikle geçicidir ve vücudun tedavi edilen bölgesine bağlı olarak değişirler.

Radyoterapi Nedir?

Radyoterapi yüksek enerji dalgaları veya partikül akımlarından oluşan ışınların vücuda nüfuz etmesi ile gerçekleştirilen bir tedavidir.

Radyoterapi Nasıl Çalışır?

Yüksek dozlu radyasyon hücrelerin büyümesini önler veya hücreleri öldürür. Kanserli hücreler çoğu normal hücreden daha hızlı bölündüğü ve büyüdüğü için, radyoterapi birçok kanser türünün tedavisinde başarılı sonuç verir. Bu esnada normal hücreler de radyasyondan etkilenir ancak çoğu radyasyonun etkilerinden kurtulur.

Sağlıklı hücreleri korumak için doktorlar hastaya verilen radyasyon dozunu sınırlarlar ve tedaviyi zamana yayarlar. Bunun yanısıra radyasyonu kanserli bölgeye ışınlarken, sağlıklı hücreleri mümkün olduğunca korumak için çeşitli yöntemler kullanılır.

Radyoterapinin Amaçları ve Faydaları Nelerdir?

Radyoterapinin amacı sağlıklı hücrelere mümkün olduğunca az zarar vererek kanserli hücreleri öldürmektir. Radyoterapi vücudun neredeyse her yerindeki birçok çeşit kanseri tedavi etmek için kullanılabilir.

Radyoterapi cerrahi yöntemlere benzer olan lokal bir tedavi yöntemidir, vücudun belli bir bölümündeki kanserli hücreleri hedef alır. Bazen hekimler tedavi sonuçlarını iyileştirmek için radyoterapiyi, kemoterapi ve biyoterapi gibi vücudun tamamına ulaşan tedavi yöntemleri (sistemik tedaviler) ile beraber kullanmayı tercih ederler.

Radyoterapinin Riskleri Nelerdir?

Kanser hücrelerine zarar veren veya hücreleri öldüren kısa ve yüksek dozlu radyasyon ışını sağlıklı hücrelere de zarar verebilir, hatta bu hücreleri öldürebilir. Işının normal hücreler üzerindeki bu etkisi tedavinin yan etkilerine yol açar. Radyoterapinin çoğu yan etkisi iyi bilinmektedir. Bu yan etkiler, doktor ve hemşirenizin yardımı ile kolayca ortadan kaldırılabilir. Yan etkilerin riski genelde kanser hücrelerini öldürmenin faydalarından daha hafiftir.

Radyoterapi Nasıl Uygulanır?

Radyoterapinin iki yöntemi vardır: harici veya dahili. Bazı hastalara her iki tedavi birden peş peşe uygulanır.

Kansere karşı radyoterapi tedavisi gören çoğu hastaya harici radyoterapi uygulanır. Bu tedavi türü genelde hastane ve tıp merkezlerinde günübirlik (outpatient) hastalara uygulanır. Harici radyoterapide kullanılan cihaz, yüksek-enerji ışınlarını, kanserli bölgeye ve bu bölgenin etrafını çevreleyen sağlıklı dokuya doğru uygular.

• Harici – Radyoterapide en yaygın olarak kullanılan cihaza “lineer akseleratör” adı verilir.

TrueBeam:

• IMRT (yoğunluk ayarlı radyoterapi), IGRT (görüntü kılavuzlu radyoterapi), IGRS (görüntü kılavızlu radyocerrahi), SBRT (stereotaktik vücut radyoterapisi) ve RapidArc (hacimsel yoğunluk ayarlı ark terapi) gibi tüm ileri radyoterapi ve radyocerrahi yöntemlerinin bir arada toplandığı tek sistemdir.
• Eş zamanlı görüntüleme, hasta pozisyonlama, hareket ve ışın yönetimi ve doz ayarlama işlemlerini bir arada kullanarak hedef ile ışının uyuşmasını sağlayarak, hedef çevresindeki sağlıklı dokuları korur.
• Tümörün etrafında hareket ederek tedavi süresini dakikaya indirir. Klasik yöntemlerde bu süre dakika arasıdır.
• Vücuttaki her tür tümörün tedavisinde etkilidir.

• Dahili – Dahili radyoterapi uygulandığında, radyasyon kaynağı doğrudan tümörün içine yerleştirilir. Bu radyasyon tedavisi yöntemine “Brakiterapi” adı verilir.

  Brakiterapi, radyoaktif materyalin (sealed) iğne, tohum, kablo veya kateter ile tümörün içine veya yakınına yerleştirilmesi ile gerçekleştirilir. Bu yöntem harici radyasyon, implant radyasyon veya interstitial radyoterapi olarak da adlandırılır. Brakiterapi; jinekolojik, akciğer, mide, yemek borusu, meme ve prostat birçok farklı kanser türünün tedavisinde kullanılabilir.

• Yüksek Dozlu Brakiterapi High Dose Rate Brachytherapy (HDR): Radyasyon onkoloğunuz tarafından önerilen radyasyon dozu vücudun içine tümöre yakın olarak yerleştirilen bir aplikatör vasıtası ile uygulanır. Bu tedaviler ağrı vermez ve seanslar yaklaşık 5 ile 15 dakika arasında sürer.
• HDR tedavileri genelde radyasyon onkoloğunuz tarafından planlanan bir seri seans ile zamana yayılarak gerçekleştirilir. Bu yöntem ile doktorunuza daha yüksek bir radyasyon dozunu etrafındaki sağlıklı dokuya zarar vermeden direkt olarak tümöre uygulama fırsatı verir.

Kanseri radyasyon ile tedavi eden bir doktor – radyasyon onkoloğu – hastalığınıza uygun tip ve dozda tedaviyi önerir. Tedaviniz konusunda uzmanlaşmış bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Bu ekipte genellikle:

• Medikal fizikçi,
• Radyoterapist,
• Radyoterapi hemşiresi

bulunur.

Sağlık ekibinizde ayrıca bir radyolog, diyetisyen, fizik tedavi uzmanı ve asistanı, psikiyatrist/psikolog ile diğer sağlık uzmanları bulunmalıdır.

RADYASYON TEDAVİ BİRİMİ

Planlama ve Simulasyon:

Radyasyon tedavi bölümüne ilk ziyaretiniz tedavinizin planlanması içindir. Çoğu kişi simulasyon adı verilen süreçten geçer. Üç boyutlu tedaviler bilgisayarlı tomografi cihazıyla ilgili vücut bölgesi ince kesitler halinde taranarak alınan görüntüler üzerinde organ ve tümöral yapı volümleri belirlenerek yapılır. Vücudu sabitlemek için bazı materyaller kullanılabilir.

Radyasyon BT Planlama -1 kattadır. Birim koordinatörü dosyanızı kontrol edecektir.

Dozimetrist veya tekniker sizi BT odasına götürecektir. Hastane önlüğü giymeniz istenebilir. Cildinize bazı işaretler koyabiliriz. Bu işaretler tedavi alanını gösterir. BT çekiminden önce doktorunuzu görebilirsiniz, doktorunuz BT sırasında yanınızda olup planlamanızı yönetir. Diğer yandan tekniker veya dozimetrist size ne olacağını açıklayacaktır.

Tekniker size simulatör yatağında doktorun istediği pozisyonu verecektir. Hareketsiz durmaya çalışın ve size verilen komutlara uyun. Hareketsiz durmak çok önemlidir çünkü ekip doğru yere tedavi uyguladığından emin olmaya gereksinim duyar. Simulasyon sırasında normal nefes alıp verebilirsiniz. Kendinizi çok kasmayın ve BT masasında rahat ve gevşek bir şekilde yatın.

Tedavi edilen bölgenin ölçümü tedavi planınıza yardımcı olmak için alınır. Ayrıca pozisyonu kaydetmek için dijital fotoğraf alabiliriz.

Planlama esnasında tekniker cildinize bazı işaretler koyar. Bunlar keçeli kalem ile yapılır. Bu işaretleri koruyarak yıkanabilirsiniz, şeffaf bant yapıştırarak işaterleri koruruz. Bazen bu işaretleri steril mürekkep ve steril iğne ile minik nokta şeklinde dövme olarak yaparız. Bunlar çok küçük ve kalıcıdır.

Simulasyon 10 dakikadan bir saatten fazlaya kadar zaman alır. Tedaviniz karmaşık ise bir simulasyon seansından fazlasına ihtiyaç olabilir.

Bazı özel durumlarda PET-BT ile planlama ve MR ile görüntü füzyonu ile tedavi alanınızın daha hassasiyetle planlanması gerekebilir.

MASKE ODASI

Bazen tek bir pozisyonda kalmak zordur. Baş-boyun bölgesinden tedavi alan insanlar için termoplastik maske yaparız. Bu maske tedavi esnasında sizi sabit tutar. Ayrıca maskenin üstüne tedavi için işaretler çizilebilir. Bu işaretlerin yüzünüzde olmayacağı demektir. Maske başın sabitlenerek göz gibi hayati organların doz almasını engeller. Tedavi sırasında kilo kaybı gibi nedenlerle maskeniz bollaşırsa maskeyi yeniden yaparak yeni BT planlama yapmak gerekebilir.

Eğer maskeye ihtiyacınız varsa simulasyondan önce maske yapılır. Maskenin gerektiği gibi oturması için maske yapıldıktan sonra lütfen saçınızı kestirmeyin ya da sakalınızı traş etmeyin. Mould room çalışanları maskeyle ilgili beklentileriniz hakkında sizinle konuşacaklardır.

Maskeyi vücudun diğer bölgelerine de yapabiliriz. Bu tedavi planlanan tüm bölgelerdir.

Sonraki Adım

Elde edilen BT, PET-BT, MR görüntülerine ait tüm bilgiler tedavinizin planlanmasında kullanılır. Planın tamamlanması hafta alabilir. Tedaviyi planlarken özel gelişmiş yazılımlar ile hazırlanmış bilgisayar programları kullanırız. Doz duyarlı sağlam yapılara verilen radyasyonun istediğimiz sınırlarda olduğundan doz-volüm histograı denilen grafiklerle emin oluruz. Tedavi planınızda doktor, radyofizik uzmanı ve dosimetrist birlikte çalışır.

Tedavi

Genellikle ilk simulasyon ziyaretinizde tedavi randevunuzu da alacaksınız. Merkeze geldiğiniz zaman sağlık dosyanızı unutmayınız. Her kontrolünüzde bu dosyaya ihtiyacınız var. Randevu kartınızı da getiriniz. Bu kartta aynı zamanda bazı irtibat numaraları da bulunmaktadır.

Teknikeriniz cihaz alanınında size eşlik edecektir. Size tedaviniz esnasında neler olacağını açıklar. Herhangi bir endişeniz varsa lütfen bildiriniz. Tedavi için sizden hastane önlüğü giymeniz istenebilir. Giymesi ve çıkarması çok kolay olan bu önlükleri giyiniz.

Tedavi öncesi elektronik portal filmler çekilerek alanlarınız tayin edilir.

Tedavi ile ilgili bazı bilgiler:

• Terapist tedavi alanının ayarlanması için laser kullanılır. (Bu bölümde ışıklar loştur.)
• Tedavi genellikle dakika sürer. Bu sürenin büyük kısmı size doğru pozisyon verebilmek için harcanır. Radyasyon verilmesi genellikle birkaç dakika sürer..
• Bazen planınız özel koruyucu kullanmayı içerir. Bu koruyucu hassas bölgeleri radyasyondan korur. Bu koruyucular cihazı açmadan önce cihazın içine konulur.
• Cihazı açmadan önce tekniker odadan ayrılır. Tedavi sırasında odada sizden başka kimse olamaz.
• Tedavi esnasında hiçbir şey hissetmezsiniz.
• Odada yalnız kalacaksınız fakat tedaviniz dışarıdan kameralarla dikkatle gözlenir.
• Tedavi esnasında teknikerin sizi izlemesini sağlayan iki televizyon kamerası vardır. Aynı zamanda iç telefon hattı da vardır böylece terapistinizle konuşabilirsiniz.
• Hareket etmemeye çalışın. Normal nefes alabilirsiniz. Nefesinizi size söylenmedikçe tutmayın.
• Bazen cihaz açılırken ses yapar. Vızıltı veya korna sesi gibi ses duyabilirsiniz.
• Tedavi bitince radyasyon otomatik olarak kapanacatır. İhtiyaç olan herhangi bir zamanda da kapatılabilir.
• Birçok tedavi farklı açılardan uygulama için cihazın hareket etmesini gerektirir. Bunu sağlamak için terapistiniz sık sık odaya gelecektir. Bazen terapistiniz bunu oda dışından da yapabilir. Bu sırada siz hareket etmeden sabit yatmaya devam ediniz.

Tedaviniz devam ederken haftada bir gün doktor ve hemşirenizi göreceksiniz. Bu haftalık kontrol olarak adlandırılır. Eğer doktorunuz uzaktaysa hemşireniz veya diğer bir doktor sizi görebilir. Doktorunuz yan etkileri gözler ve gerekliyse size ilaç verebilir. Sorularınız olursa her zaman ekibimizle görüşebilirsiniz.

Destek Tedavisi

Hastanın yaşam kalitesini ve yan etkilerin azaltılmasını sağlayan ek tedavilerdir. Kemoterapi ve radyoterapi sürecini daha kolay geçirmeniz için verilir.

Tedavinin Yan Etkileri Nelerdir?

Harici radyoterapi vücuduzun radyoaktif olmasına yol açmaz. Bu nedenle, tedaviniz süresince diğer insanlarla aynı ortamda bulunmaktan sakınmanıza gerek yoktur.

Radyoterapinin çoğu yan etkisi tedavi edilen alanla ilgili ortaya çıkar. Birçok hastada neredeyse hiç yan etki görülmez. Doktor ve hemşireniz size olası yan etkiler hakkında ve ne yapmanız gerektiği hakkında bilgi verecektir.

Radyoterapinin yan etkileri her ne kadar hoş olmasa da, genellikle ciddiyet arz etmez ve genelde ilaç tedavisi ve diyet değişiklikleri ile control edilebilir.

Radyoterapi değişik kan hücrelerinin sayısını azaltabilmektedir. Tedavi edilen bölgeye bağlı olarak, kanınızdaki alyuvar, akyuvar ve trombosit sayısını ölçtürmek için rutin kan sayımı yaptırabilirsiniz.

Terapi Esnasında Kendime Bakmak İçin Neler Yapabilirim?

Her hastanın vücudu radyoterapiye farklı yanıt verir.

Radyoterapi gören hemen hemen her hastanın, kendi sağlığını koruması ve tedaviye ek fayda sağlaması için kendilerine ekstra özen göstermesi gerekir. Akıl tutulması gereken bir takım genel kurallar şöyledir:

• Tedaviye başlamadan once doktorunuzu kullandığınız her türlü ilaç ve varsa alerjileriniz ile ilgili bilgilendirin.
• Radyoterapi esnasında bitkinlik hissi çok yaygındır.
• İyi beslenme çok önemlidir.
• Vitamin destekleri ve bitkisel prepatlar kullanmadan once doktorunuza danışın.
• Vücudunuzun tedavi edilen bölgesinde giysilerinizin size sıkmamasına özen gösterin.
• Tedavi edilen bölgenin derisine nazik olun:

• Tedavi edilen bölge için özel olarak hazırlanmış sabun, krem, deodorant, güneş koruma faktörlü krem, ilaç, parfüm, talk pudrası, vb. kullanın.
• Tedavi edilen bölgeyi kapatacak giysileri yumuşak pamuklu kumaşlardan tercih edin.
• Tedavi edilen bölgeye değen sıkı, kolalı giysiler giymeyin.
• Tedavi edilen bölgenin derisini ovmayın, keselemeyin, kaşımayın.
• Tedavi edilen bölgenin derisine yapışkan yara bantı, vb. kullanmayın.
• Sıcak veya soğuk kompres yapmayın.
• Tedavi edilen bölgeyi traş etmeniz gerekiyorsa, doktorunuza veya hemşirenize danıştıktan sonra elektrikli traş makinesi kullanın.
• Tedavi edilen bölgeyi güneş ışınlarına karşı koruyun.

Brakiterapi Ne Zaman Kullanılır?

Brakiterapi doktorunuzun harici tedavi ile kısa bir sürede uygulayamayacağı yüksek doz radyasyonun uygulayabilmesini mümkün kılar.

Dahili radyoterapi, radyasyonun kaynağını tümöre mümkün olduğunca çok yaklaştırmak için kullanılır. Büyük bir radyasyon cihazı kullanmaktansa, radyoaktif materyal sızdırmayacak özellikte ince bir kablo, kateter veya tüp (implant) kullanılarak doğrudan kanserli bölgeye uygulanır. Bu tedavi yöntemi radyasyonun kanser hücreleri üzerindeki etkisini yoğunlaştırır ve kanserli bölgenin yakınındaki sağlıklı hücrelerin göreceği zararı azaltır.

Yan Etkiler İle Başa Çıkmak

Yan Etkiler Herkes İçin Aynı mıdır?

Radyoterapinin yan etkileri bir hastadan diğerine değişiklik gösterir. Tedaviniz esnasında ılımlı kabul edilebilecek yan etkiler yaşayabileceğiniz gibi, hiç yan etki hissetmemeniz de mümkündür.

Radyoterapinin en sık görülen ilk yan etkileri, bitkinlik ve deride değişimlerdir. Bu yan etkiler vücuttaki her türlü tümörün tedavisinde belirebilir. Diğer yan etkiler vücudunuzun hangi bölgesinin tedavi edildiğine gore değişebilir. Örneğin, baş bölümünde yapılan radyoterapi geçici veya kalıcı kelliğe neden olabilir. Tedavi mide, bağırsaklar veya ağız bölümü ile ilgili ise iştahınızı kaybedebilirsiniz.

Neyse ki, birçok yan etki zamanla ortadan kaybolur. Bu esnada da rahatsızlığınızı azaltmanın çeşitli yolları bulunmaktadır.

Yan Etkiler Aktivitelerimi Etkiler mi?

Yaşadığınız yan etkiler aktivitelerinizi ve yaşam şeklinizi etkilemek zorunda değildir. Bu genellikle yan etkilerin şiddetine gore değişir. Birçok hasta tedavisi boyunca işine devam eder, yemek pişirir ve hobilerini sürdürür. Zaman zaman doktorunuz tedavi edilen bölgeyi irite edecek davranışlardan kaçınmanızı isteyebilir.

Bitkinliğimin Nedeni Ne?

Yorgun ve enerjisiz hissetmek, yani bitkinlik, kanser hastalarının çoğu tarafından belirtilen en yaygın yan etkidir. Bunun tam nedeni her zaman belli olmayabilir. Kan hücrelerinin sayısının azalması, uykusuzluk, ağrı, iştahsızlık ve bitkinliğe yol açabilir.

Birçok insan birkaç haftalık radyoterapinin ardından yorgun hissetmeye başlar. Radyoterapi esnasında vücut iyileşmek için fazla miktarda enerji harcar. Hastalığınız ve radyoterapi için günlük seyahatleriniz ve radyasyonun sağlıklı hücreleriniz üzerindeki etkisi nedeni ile de yorgun hissedebilirsiniz. Bitkinliğiniz ve yorgunluğunuz tedavinizin bitmesinden sonra yavaş yavaş kaybolacaktır.

Yorgun hissettiğinizde fiziksel aktivitelerinizi azaltın ve boş zamanlarınızı dinlenmeye ayırın. Bazen yürüyüş gibi hafif egzersizler yorgunluğunuzu üzerinizden atmakta yardımcı olabilir.

Eğer tam zamanlı bir işte çalışıyorsanız aynı tempoyu korumak isteyebilirsiniz, ancak bazı hastalar radyasyon tedavisi esnasında izin kullanmayı veya çalışmayı saatlerini azaltmayı seçerler. Her iki durumda da aile bireylerinizden size günlük işlerinizle ile ilgili destek istemeniz önerilir.

Derime Nasıl Bakmalıyım?

Tedavi edilen bölgede kızarıklık veya tahriş olabilir, deriniz yanık veya bronzlaşmış bir görüntü alabilir. Tedaviye başladıktan bir kaç hafta sonra deriniz çok kuru bir hal alabilir. Doktorunuzdan kaşınmaya ve acıya karşı yardımcı olacak ek bir tedavi isteyebilirsiniz.

Bazı radyoterapi türlerinde deriniz “nem reaksiyonu” “moist reaction” gösterebilir. Bu durum genelde cildin katlanan bölgelerinde ortaya çıkar.

Radyoterapi esnasında tedavi gören bölgedeki deriye ekstra özen göstermeli ve hassas davranmalısınız. Bu konuda aşağıdaki tavsiyelere uyulması önerilir:

• Işına maruz kalan bölgeyi tahriş etmekten kaçının.
• Bu bölgeyi yıkadığınızda sadece ılık su ve yumuşak bir sabun kullanın, kurularken ovuşturmayın.
• Bu bölgeye değen kıyafetlerinizin sıkı olmamasına özen gösterin.
• Bu bölgeyi ovmayın, kaşımayın, keselemeyin.
• Bu bölgeye sıcak ya da soğuk kompres yapmaktan kaçının.
• Doktorunuz veya hemşirenizden tahrişe neden olmayacak cilt bakım ve temizlik ürünleri hakkında bilgi alın. Tedaviniz ve akabindeki bir kaç hafta süresince doktorunuz veya hemşireniz tarafından onaylanmayan pudra, krem, deodorant, parfüm, vücut yağları, losyonları, merhemleri veya evde üretilen kremleri, vb. kullanmayınız.
• Doktorunuz veya hemşireniz tarafından onaylansa dahi bu bölgedeki deriye tedavi seansının üzerinden en az iki saat geçmeden krem, vb. sürmeyin.
• Tedaviniz sürdüğü müddetçe bu bölgeyi güneş ışınlarından sakının. Eğer güneşte bir kaç dakikadan fazla kalacaksanız çok dikkatli olmalısınız. Bu durumda tedavi bölgesini kapatacak kıyafetler (geniş çevreli bir şapka veya uzun kollu bir gömlek) giyin ve doktorunuz tarafından tavsiye edilen güneş ışınlarından koruyucu bir krem kullanın. Tedaviniz bittikten sonra bir süre daha güneşten korunmalısınız. Bu süreyi doktorunuz veya hemşirenize danışabilirsiniz.

Saç Kaybı Konusunda Neler Yapılabilir?

Radyoterapi saç ve tüylerin dökülmesine neden olabilir ama bu durum sadece ışına maruz kalan bölgede oluşur. Örneğin tedaviniz kalçanızda bir alanda yapılıyor ise saçınız dökülmez. Radyoterapi baş ve boyun bölgesine uygulandığında saç kaybı yaşanabilir. Birçok hastanın saçı tedaviler bittikten sonra tekrar çıkmaya başlar.

Saçınızın tekrar çıkma oranı size uygulanan ışın tipi ve dozuna bağlı olarak değişebilir. Saçınız tekrar çıktığında dokusu ve rengi eskisinden biraz farklı olabilir, bu normal kabul edilir. Radyoterapi dışındaki diğer kanser tedavi yöntemleri, örneğin kemoterapi de saçınızın tekrar çıkmasını etkiler.

Eğer postiş veya peruk kullanmayı tercih ederseniz astarının saç derisini tahriş etmemesine özen gösterin.

Radyoterapi Kan Yapınızı Nasıl Etkiler?

Radyoterapi akyuvar ve trombosit sayımlarınızın düşmesine neden olabilir. Bu kan hücreleri vücudunuzun enfeksiyonlarla savaşmasını ve kanınızın pıhtılaşmasını sağlar. Eğer kemik iliği tedavisi görüyorsanız alyuvar sayınız da tedaviden etkilenebilir.

Tedavi Yemek Şeklinizi Değiştirir mi?

Bazı durumlarda radyasyon tedavisi iştah kaybına neden olabilir ve yemek yeme alışkanlıklarınızı etkileyebilir. Yediğiniz yemeğin hazmında da sorun olabilir ancak, zarar gören dokularınızın yenilenmesini sağlamak için yeterli beslenmeye dikkat etmelisiniz. Radyoterapi esnasında bir haftada yarım ile bir kilo arasında değişen bir kilo kaybı yaşayabilirsiniz. Tedaviniz esnasında kilo kontrolünüzü sağlamak için her hafta tartılacaksınız.

Eğer çiğnemek veya yutmak sizin için acı verici ise pudra ve sıvı beslenme destekleri kullanabilirsiniz.

Aşağıdaki listeyi takip ederek iştahınızı artırabilirsiniz.

• Öğün saati olmasa da, acıktığınızda yemek yiyin.
• Günde üç kez büyük posiyonlarda yemek yemektense, daha küçük porsiyonlarda daha sık yemek yemeyi deneyin.
• Yemek yediğiniz mekana özen gösterin, hafif ışıklandırma ve müzik eşliğinde canlı ve renkli sofra düzenlerini tercih edin.
• Beslenme şeklinizi değiştirin ve yeni yemek tarifleri deneyin. Yemek yerken aile fertleriniz ve arkadaşlarınızı davet edebilir, hoşlanıyorsanız yemek yerken televizyon veya radyoyu açabilirsiniz.
• İştahınızı artırmak için yemeğin yanında bir bardak şarap veya bira alıp alamayacağınızı doktorunuza sorabilirsiniz. Alkol alımı özellikle baş, boyun, göğsünüzün üst kısımları ve yemek borunuz için tedavi görüyorsanız tedavinize ters etki yapabilir.
• Acıktığınızda hazır olması için buzlukta basit yemekleri hazır bulundurun.
• Acıktığınızda atıştırmak için sağlıklı atıştırmalıkları hazır bulundurun.

Radyoterapi Ruhsal Durumunuzu Etkiler mi?

Kanser tedavisi gören tüm hastalar tedavileri süresince değişik zamanlarda duygusal olarak zor dönemler yaşayabilirler. Endişe, bunalım, korku, sinir, yalnız ve yardıma muhtaç hissetmeniz normaldir. Radyoterapinin neden olduğu bitkinlik ve hormon dengenizdeki değişiklikler ruhsal durumunuzu etkileyebilir ama tedavinin kendisi direkt olarak duygularınızı etkilemez.

Yakın arkadaşlarınız, aile bireyleriniz veya bir psikolog ile hissettiklerinizi konuşmak sizi rahatlatabilir. Ayrıca, kendinizi rahat hissettiğiniz destek gruplarına katılarak benzer sorunlar yaşayan kişilerle konuşmak da sizi rahatlatabilir.

Baş ve Boyun Bölgesine Uygulanan Radyoterapinin Yan Etkileri Nelerdir?

Baş ve boyun bölgesinden radyoterapi alan bazı hastalarda ağızda kırmızılık, tahriş ve yaralar olabilir, ağızda kuruluk, yutkunmada zorluk, ağız tadının değişmesi ve bulantı yaşanabilir. Bu belirtilerin beslenmenize engel olmasına izin vermeyin.

Baş ve boyun bölgesindeki tedavilerde görülebilen sorunlar ise tat alma duygusunun azalması ve kulak ağrılarıdır. Ayrıca boyun ve gıdı bölgesinde şişlik ve sarkmalar ortaya çıkabilir, bu bölgedeki derinizin dokusu değişebilir ve çenenizi tedavi öncesindeki kadar açamayabilirsiniz. Böyle bir durumda çene egzersizleri yapmanız önerilir.

Baş ve boyun bölgesinden radyoterapi alıyorsanız, diş ve dişetlerinize, ağız ve boğaz bakımınıza ekstra özen göstermelisiniz.

Ağız problemleri ile baş etmek için bunlara özen gösterin:

• Baharatlardan ve çiğ sebze, kuru kraker ve kuruyemiş gibi sert yiyeceklerden kaçının.
• Asitli yiyecek ve içeceklerin ağzınızda tahrişe neden olabileceğini unutmayın.
• İçki ve sigara içmeyin, tütün çiğnemeyin.
• Dişlerinizin çürümesine yol açacağından şekerli atıştırmalıklardan uzak durum.
• Doktorunuzun veya dişçinizin önerdiği yöntem ile ağzını ve dişlerinizi sık sık temizleyin.
• Alkol içermeyen gargara kullanın. Piyasada satılan birçok gargaranın içeriğinde alkol bulunabilmektedir. Alkol ağzınızdaki dokuları kurutur.

Ağız Bakımı

Baş ve boyun bölgesindeki kanserlerin radyoterapi ile tedavisi dişlerinizde çürük oluşma olasılığını arttırır. Ağız sorunları önleyici bir bakım rutini tedavinizin önemli bir parçasıdır. Radyoterapiniz devam ettiği müddetçe diş doktorunuz sizi daha sıklıkla görmek isteyecektir.

Aşağıdaki önerilerimizin yanısıra diş doktorunuzun tavsiyelerine uymayı ihmal etmeyin:

• Diş ve dişetlerinizi yumuşak bir fırça ile günde en az 4 kez (yemeklerden sonra ve yatmadan once) fırçalayın.
• Aşındırıcı içermeyen fluoridli diş macunu kullanın.
• Hastalanmadan önce diş ipi kullanıyor idiyseniz, günde bir kez mumlu diş ipi kullanın.
• Dişinizi fıçaladıktan sonra ağzınızı nazikçe tuz ve karbonat (kabartma tozu) solüsyonu ile çalkalayın. Solüsyonu büyükçe bir bardak ılık/sıcak su, yarım çay kaşığı tuz ve yarım çay kaşığı karbonat ile hazırlayabilirsiniz. Bu karışımdan sonra ağzınızı temiz su ile tekrar çalkalayın.

Ağız ve Boğaz Sorunları ile Başa Çıkmak

Harici radyoterapinin ikinci veya üçüncü haftasında ağzınızda ve boğazınızda yanma olabilir. Bu durum radyoterapiniz bittikten bir ay kadar sonra düzelir. Ağzınızda kuruluk hissi olacağı için yutkunmakta zorlanabilirsiniz. Doktorunuz ya da dişçiniz size sıkıntılarınıza karşı ürünler önerebilir. Eğer takma diş kullanıyorsanız, eskisi gibi uymayabilirler.

Bu bölgeye uygulanan radyoterapi nedeniyle tükürük bezleriniz çok iyi çalışmayabilir, bu nedenle ağzınızı fazla kuru hissedebilirsiniz. Ne yazık ki ağzınızdaki kuruluk hissi tedaviniz bittikten sonra da devam edebilir. Bu yan etkiyi azaltmak için bir takım ilaçlar mevcuttur. Gün boyunca serin içecekler içmek yardımcı olabilir.

Yerken Nelere Dikkat Etmelisiniz?

Aşağıdaki noktalara dikkat ederek yemek yemeği daha zevkli bir hale getirebilirsiniz:

• Tadını beğendiğiniz ve yemesi kolay olan besinleri seçin.
• Yemeklerinizin kıvamını değiştirmeyi deneyin, soslarla daha yumuşak olmalarını sağlayın.
• Çok baharatlı yemeklerden ve kraker gibi kuru ve sert yiyeceklerden kaçının.
• Küçük ve sık öğünlerle beslenin.
• Yemeğinizi küçük, lokma ebadında parçalara bölün.
• Doktorunuza boğazınızdaki ağrıyı azaltacak sıvı ilaçlar hakkında danışın. Bu ilaçlar daha kolay yemek yemenizi sağlayacaktır.
• Doktorunuza sıvı besin destekleri hakkında danışın. Bu şekilde kilo kaybetmez ve yeterli kalori alabilirsiniz.
• Akciğer kanseri için tedavi görüyorsanız, tükürük ve balgamınızın yapısının ince kalmasını sağlamak için bol sıvı almalısınız.
• Alışkın olduğunuz gıdaların tadı artık hoşunuza gitmiyorsa, yeni yiyecekler deneyebilir, yemek pişirmede farklı yönlemler kullanabilirsiniz.

Göğüs Bölgesine Radyoterapi Yapıldığında Ne Gibi Yan Etkileri Olur?

Göğüs bölgesine yapılan radyoterapi bazı değişiliklere neden olabilir. Örneğin, yutkunmanın zorlaştığını ve acı vermeye başladığını hissedebilirsiniz. Öksürmeye başlayabilirsiniz ve ateşiniz çıkabilir. Öksürdüğünüz zaman balgamınızın miktarının ve renginin farklı olduğunu görebilirsiniz. Nefesin daralması da sık yaşanan durumlardan biridir. Eğer bu belirtilerden herhangi birini gösteriyorsanız tedavi ekibinize haber vermelisiniz.

Meme Kanserine Karşı Radyoterapinin Yan Etkileri Nelerdir?

Meme kanserine karşı uygulanan radyoterapinin en olağan yan etkileri bitkinlik ve ciltteki değişimlerdir. Omuzlarınızın tutulduğunu hissederseniz, doktorunuza ve hemşirenize kolunuzu rahat oynatmak için yapabileceğiniz egzersizler hakkında danışabilirsiniz. Diğer yan etkiler göğsünüzün veya göğüs ucunuzun acıması, tedavi gören bölgenin sıvı birikmesi nedeniyle şişmesi ve cildin kızararak renginin koyulaşmasıdır. Cilt renginin koyulaşması dışındaki yan etkilerin çoğu 4 ila 6 hafta arasında kaybolur, cildin eski rengine dönmesi 6 ayı bulabilir.

Radyoterapinin Mide ve Karın Bölgesine Etkileri Nelerdir?

Mideniz veya karnınızın bir bölgesinden radyoterapi alıyorsanız, mide bozukluğu, bulantı veya ishal gibi sorunlar yaşayabilirsiniz. Doktorunuz bu sorunlarla başa çıkmak için çeşitli ilaçlar önerebilir.

Bulantınız Olduğunda Neler Yapmalısınız?

Mide veya karın bölgenizden aldığınız radyoterapi seansınızı takip eden birkaç saat boyunca bulantı hissetmek normaldir.

Eğer bulantı veya mide bozukluğunu tedavi seansından hemen önce hissediyorsanız bu durum tedavi ile ilgili endişeden kaynaklanan psikolojik bir durum olabilir. Bu tip durumlarda tedavi seansından önce grissini veya kraker atıştırabilirsiniz.

Midenizin bozulmasını önlemek için aşağıdaki önerileri uygulayabilirsiniz:

• Doktorunuz, hemşireniz veya diyetisyeninizin verdiği beslenme programına sadık kalın.
• Ufak öğünler yiyin.
• Lokmalarınızı iyice çiğneyin ve yavaş yiyin. İçeceklerinizi de aynı şekilde yavaş için.
• Yağda kızartılmış veya çok yağlı yiyeceklerden uzak durun.
• Öğünler arasında soğuk içecekler için.
• Ağır tadı olan yiyeceklerden kaçının.

Şiddetli bulantı ve kusma durumlarında keskin tadları olmayan yiyecekleri ve sindirmesi kolay olan sıvı gıdaları tercih edin.

İshal Olduğunuzda Neler Yapmalısınız?

Karın ve pelvis bölgesinden alınan radyoterapi seanslarının üçüncü veya dördüncü haftasında bağırsak bozuklukları (ishal) görülebilir. Terapiye başladığınızda düşük lifli gıdalar tüketerek, çiğ meyve sebze, fasülye, lahana ve tam tahıllı ekmeklerden uzak durarak ishali önleyebilirsiniz. Aşağıdaki tavsiyelere uyabilirsiniz:

• İshal başladığında veya başlamak üzere olduğunu hissettiğinizde sıvı alımınızı arttırın (su, açık çay, elma suyu, et suyu).
• Yüksek lif oranlı, çiğ meyve sebze gibi gaz veya kramplara yol açabilecek gıdalar, kafeinli içecekler, fasulye, tam tahıllı ekmekler, tatlılar ve baharatlı yiyeceklerden uzak durun.
• Sık ve ufak öğünler yiyin.
• Süt ve süt ürünleri sindirim sisteminizi etkiliyorsa tüketmemeye çalışın veya laktozsuz süt ürünleri kullanın.
• Radyoterapinizi sonlandırdıktan sonra iki hafta boyunca yağ ve lif oranı düşük, laktozsuz beslenme rejimini devam ettirin. Bu besinleri beslenme rutininize yavaş yavaş geri alabilirsiniz. Pirinç, muz, haşlanmış patates, az yağlı lor peyniri gibi besinlerle başlayabilirsiniz.
• İshal esnasında kaybedilen çok önemli bir mineral olan potasyum yönünden zengin gıdaları (muz, patates, kayısı) tüketmeye özen gösterin.

Pelvis Bölgesinden Alınan Radyoterapinin Yan Etkileri Nelerdir?

Pelvis bölgesinden radyoterapi alıyorsanız daha önce bahsedilen bazı sindirim problemlerini yaşamanız muhtemeldir. Bunların yanı sıra idrar yollarında tahriş hissedebilirsiniz. Bu durumda bol bol sıvı almanız rahatsızlık hissini azaltır. Kafeinli ve gazlı içeceklerden uzak durmalısınız.

Radyoterapinin cinsel ve üreme organlarına etkileri hangi bölgenin ve organların radyoterapi ışınlarına mezun kaldığı ile ilgilidir. Radyasyon dozuna bağlı olarak, pelvis bölgesinden radyoterapi alan kadınlarda adetten kesilme ve vajinal kaşıntı, kuruluk ve yanma gibi menapoza benzer belirtiler görülebilir.

Radyoterapinin Doğurganlığa Etkileri

Çocuk yapma yaşlarında bir kadınsanız doktorunuzla doğum kontrol ve doğurganlık konularını mutlaka konuşmalısınız. Radyoterapi süresince kesinlikle hamile kalmamalısınız çünkü radyoteapi fetüse, özellikle de ilk 3 ay boyunca, zarar verebilir.

Cinsel İlişki

Bir çok radyoterapi türünde, ne erkeklerin ne de kadınların cinsel yaşamlarından zevk alma durumlarında değişilik yaşanmaz. Ancak iki cinsin de istek düzeylerinde azalma yaşanabilir. Tedavi sona erdiğinde cinsel istek düzeyi yeniden tedaviden önceki seviyelere yükselecektir.

Pelvik bölgeye radyoterapi alan bazı kadın hastaların tedavi boyunca cinsel ilişkiye girmemesi tavsiye edilmektedir.

Tedavi Sonrası Medikal Takip

Birçok hasta tedavi sonrası bakım için radyasyon onkologlarına takip ziyareti yapar. Diğer hastalar orijinal doktorlarına, cerrahlarına veya bir medikal onkoloğa yönlendirilirler.

“Medikal Tedavi Takibi” Ne Demektir?

Radyoterapi tedavi seanslarınız sona erdikten sonra doktorunuzun tedavinin sonuçlarını düzenli aralıklarla kontrol etmesi gerekmektedir. Bu kontroller radyasyonun yan etkilerini takip ederek tedavi edebilmek ve hastalığın nüks edip etmediğini görmek için gereklidir. Bu kontroller esnasında doktorunuz sizi muayene eder; laboratuvar testi ve görüntüleme yapılmasını isteyebilir. Radyasyon onkoloğunuz tedaviniz sonlandıktan sonra sizi medikal takip için çağırabilir ve doktorunuzla beraber tedavi takip programınızı planlayabilir.

Tedavi takip programınız kapsamında devam eden kanser tedavisi, rehabilitasyon ve danışmanlık hizmetleri bulunabilir. Radyoterapiden sonra sağlığınıza dikkat etmeniz son derece önemlidir.

Başka Ne Gibi Bakımlara İhtiyacım Olabilir?

Her hastanın durumunun farklı olması gibi, her hasta için tedavi sonrası bakım da değişkenlik gösterir.

Durumunuzu daha iyi anlamak için doktorunuza aşağıdaki soruları sorabilirsiniz:

• Takip randevularına ne sıklıkla gelmeliyim?
• Yeni yaptırdığım x-ray ve CT scan’ler, kan testleri ne için kullanılıyor? Bunların sonuçları ne anlatıyor?
• Kemoterapi, ameliyat veya başka bir tedaviye ihtiyacım olacak mı?
• Kanserden kurtuluğumu ne zaman ve nasıl bileceğiz?
• Kanserin nüksetme olasılığı nedir?
• Normal aktivitelerime ne zaman geri dönebilirim? İş? Cinsel hayat? Spor?
• Güneşten sakınma veya bulaşıcı hastalıklara sahip bireylerden uzak durmak gibi önlemler almalı mıyım?
• Özel bir beslenme rejimine ihtiyacım var mı?
• Egzersiz, spor yapmalı mıyım?
• Protez kullanabilir miyim?
• Rekonstrüktif cerrahi ameliyatını ne zaman yaptırabilirim?

Ağrım Varsa ne Yapabilirim?

Radyoterapi ağrı vermez. Radyoterapi palliation için kullanıldığında biraz rahatsızlık ve ağrı hissedilebilir. Ağrınızı azaltmak için radyoterapi ile tedavi edilmiş herhangi bir yere kesinlikle ısı veya sıcak kompres uygulamayın.

Daha fazla bilgi için “Kanser Ağrısı ile Başa Çıkmak” adlı kitapçığımıza başvurunuz.

Radyoterapiyi Takiben Kendime Nasıl Bakmalıyım?

Radyoterapi gören hastalar kısa bir süre için bile olsa tedavi esnasında aldıkları özel bakıma devam etmelidirler. Tedavi bölgesindeki tahriş tamamen ortadan kalkana kadar cildinize özen gösterin ve hassas olun. Tedavi bölgesindeki izleri keseleyerek vb. çıkartmaya çalışmayın.

Tedaviniz bittikten sonra da eskisinden daha çok dinlenmeye ihtiyacınız olduğunu hissedebilirsiniz. Geceleri daha fazla uyumaya çalışın ve ihtiyacınız oldukça kestirin.

Doktorumu Ne Zaman Aramalıyım?

• Zamanla kaybolmayan, hep aynı yerde oluşan bir ağrınız olduğunda,
• Yeni ve normal olmayan bir yumru veya şişlik ortaya çıktığında,
• Mide bulantısı, kusma, ishal veya iştah kaybı olduğunda,
• Açıklanamayan kilo kaybı olduğunda,
• Bitmeyen ateş veya öksürüğünüz olduğunda,
• Anormal kızarıklık, morarma veya kanama olursa,
• Sizi endişenlendiren herhangi bir belirti olduğunda,
• Doktorunuz veya hemşirenizin uyardığı bir belirti görüldüğünde.

İşime Ne Zaman Geri Dönmeliyim?

Bir çok kişi radyoterapi seansları kısa olduğundan, çalışmayı bırakmamayı tercih eder. Ancak, işinize ara verdiyseniz de, kendinizi rahat çalışabilecek gibi hissettiğinizde geri dönebilirsiniz.

Son Olarak

Kanserin radyoterapi ile tedavi edilmesi konusunda bilgi sahibi olmanız için hazırladığımız bu kitapçığı yararlı bulduğunuzu umuyoruz. Tedavi seanslarınız ve sonrası ile ilgili ne kadar bilgi sahibi olursanız, o kadar rahat hissedebilirsiniz. Sağlığınız ile ilgili olarak aklınıza takılan bir şey olursa doktorunuz, hemşireniz veya medikal ekibinizin diğer üyelerine çekinmeden sorabileceğinizi unutmayın.