Depremzedelere yaplan yardmlarda su ve gdann tüketimine dikkat etmek gerekiyor. Uzmanlar enkaz altndan çkartlan ve günlerce susuz, aç kalan depremzedelere ani sv ve gda verilmesinin yanl olduunu belirtiyor. Vatandalar bir insann kaç gün susuz ve aç kalabileceini merak ediyor. Bilimsel kaynaklar bu konuda belirli bir gün verse de baz zamanlarda mucizeler yaanabilir.
Vücudumuzun kan pompalamas nefes vermemiz yaamsal olaylarn devamll ve aklnza gelebilecek her türlü ilev su ile salanr. Bir insann günde ortama en az 1,5 lt. su içmesi gerekir. Bu uzmanlar tarafndan hala tartlan; kimilerine göre 8 bardak en az iken kimiler 10 bardak ve üzerinin doru olduunu savunur.
Peki, bir insan susuz ne kadar yaayabilir? Bu sorunun cevabna en yaygn bilinen 3 cevabn vermek isterdik fakat bulunulan ortamn koullar, nem dengesi, iklim ve çevresel birçok faktör bunu etkileyecektir. Bilimin verdii cevap ise 7 gündür. Bir insan susuz en fazla 7 gün hayatta kalabilir. Bu süre saat olarak söylenebilir. Çocuklar için veya salk durumu iyi olmayan biri için ise bu durum deiiklik gösterebilir.
Kaytlara geçmi en uzun susuz hayatta kalma hikayesi, bir hapishanede yaanmtr. Bir hücrede unutulan mahkûm 18 gün boyunca susuz hayatta kalabilmitir. Bu kadar uzun süre dayanmasnda serin ve kapal bir ortamda olup, güne görmemesinin katks olmutur.
Buna göre bir insan susuz kald zaman vücudunda tüm hücreleri susuzluk yaamaya balayacaktr. Vücutta bitkinlik, kan basncnda düme, idrara az çkma ve hiç çkamama, youn ba ars gibi belirtiler ba göstermeye balayacak ve en gözlenebilir etkisi ise vücutta kuruluk balayacaktr. Vücuttaki suyun azalmas sindirim sistemi bozukluklar, barsak skmalar, zihinsel performansta bozulmalar beraberinde getirir. Uzun süreli susuzluk sonrasnda vücuttaki sv miktarnn yüzde 15'inin kaybedilmesi, komaya ve hatta yaamn kaybedilmesine bile neden olabilir.
Vücudun yemeksiz dayanabilecei süreyi birçok farkl faktör etkilediinden, bu süre kiiden kiiye deiiklik gömonash.pw adamlar, etik kayglar nedeniyle geleneksel çok katlmcl deneyleri kullanarak insan açln aratrmamtr. Veriler genellikle açlk grevleri, doal afetler ve ktlk dönemleriyle ilgili gözlemsel çalmalardan gelir.
70 kilogram arlndaki tipik, iyi beslenmi bir erkek, teknik olarak 1 ila 3 ay arasnda hayatta kalmak için depolanan yeterli kaloriye sahiptir. Ancak, açlk grevlerine katlmak için gönüllü olarak yemeyi brakan insanlar gün sonra yaamn kaybettiler, bu da bir kiinin 3 ay boyunca hayatta kalma olaslnn düük olduunu gösteriyor.
Vücudun hayatta kalmak için gdalardaki besin maddelerine ihtiyac vardr. Hücreleri yenilemek ve hayati vücut süreçlerini beslemek için protein, karbonhidrat ve yalarn yan sra vitamin ve mineralleri kullanr. Yiyecek olmadan vücut kendi dokusunu yakt olarak kullanmaya balar, ancak bunu uzun süreli yaplamaz.
Bilim insanlar, ortalama bir insann yiyeceksiz ne kadar dayanabileceinden tam olarak emin deiller. Geleneksel deneylerde açlk üzerine çalmadlar çünkü sonucu incelemek için bir kiiden uzun bir süre yememesini istemek etik olmazd. Aratrmaclarn insanlarn ne kadar uzun süre hayatta kalabileceklerine dair sahip olduklar en iyi gösterge, açlk grevinde olanlardan geliyor.
ANASAYFAYA DÖNMEK ÇN TIKLAYINIZ
Bu sesli yayına Bilim Genç Spotify, Google Podcasts, Apple Podcasts ve YouTube kanalları üzerinden de ulaşabilirsiniz.
Çok sıcak hava koşullarında yetişkin bir insan sadece ter ile neredeyse 1,5 litreye yakın su kaybeder. Böyle bir günde susuz kalındığında karşılaşılan en önemli sağlık problemi ise vücut sıcaklığının artmasının neden olduğu sıcak çarpmasıdır. Susuz kalındığında başta ağız kuruluğu olmak üzere, idrarda koyuluk ve daha keskin bir koku görülür. Ardından sersemlik, tepki verme süresinde yavaşlama gibi belirtiler ortaya çıkar. Daha ileriki aşamalarda cilt rengi grimsi mavi bir renge dönüşür. Normal koşullar altında yani bulunulan ortamın aşırı sıcak veya soğuk olmadığı ya da aşırı güç harcanmadığı durumlarda bir insan gün susuz kalabilir. Kişinin sağlık durumuna da bağlı olarak bu süre birkaç gün uzayabilir. Mayo Klinik tarafından tavsiye edilen günlük su tüketimi 8 bardak. Ancak bu konuda tartışmalar sürüyor. Kimi uzmanlara göre daha az miktarda su içilmesi gerekirken, kimi uzmanlar günde 10 bardak ya da daha fazla su içilmesi gerektiğini söylüyor.
Tüm canlılar gibi bizim de hayatta kalmak için yiyecek ve suya ihtiyacımız var. Ancak savaşlar, afetler gibi belirli koşullarda yiyeceğe ve hatta suya erişimimiz bazen mümkün olmayabilir. Bunun örneklerini yaşadığımız son afet esnasında da acı bir biçimde gördük. Bu noktada da bir çok kişinin aklına yemek yemeden ve su içmeden bir kişinin kaç gün hayatta kalacağı sorusu takıldı.
Öncelikle şunu söyleyelim. Vücudumuz temelinde muazzam bir makinedir ve sandığımızdan daha güçlüdür. Bunun sonucunda da belli koşullar altında aç ve susuz bir süre kendini idare edecektir. Ancak ne kadar sorusunun net ve tek bir cevabı yoktur. Çünkü bu sorunun cevabı temelinde kişiden kişiye değişecektir.
Bu nedenle biraz sonra sizlere aktaracağımız rakamların ortalamalara göre elde edilmiş, yaklaşık sayılar olduğunu bilmeniz önemlidir. Genel anlamda konuşursak susuz kalmak daha hızlı sorunların ortaya çıkmasına neden olacaktır. Ancak yine de yemek yemeden ve su içmeden çok daha uzun süre hayatta kalmayı başaran insanlar olduğunu hepimiz görüyoruz.
Vücut, yiyecek bulunamadığı durumlarda enerji için yakabileceği yağ ve kaslara sahiptir. Oysa ki su stokları çok daha azdır. Vücudumuz çoğunlukla sudan oluşur. Ancak her gün terlediğimizde, idrara çıktığımızda ve hatta nefes verdiğimizde çok fazla su kaybederiz. Bu nedenle suyun sürekli olarak yenilenmesi gerekir.
Bir kişinin günlük olarak ne kadar suya ihtiyacı olduğu fiziksel aktiviteye, yaşa, vücut sıcaklığına (ateşli olmak için daha fazla su gerekir), çevreye ve havanın nemine bağlıdır. Solunum ve terleme yoluyla su kaybı, normal koşullar altında 24 saatte 0,3 ila 1 litre arasındadır.
Bununla birlikte, aşırı sıcak iklim koşullarında bir yetişkin saatte 1,5 litreye kadar ter kaybedecektir. Bir yetişkin aynı zamanda idrar yoluyla da günde yaklaşık 1,5 litre su kaybeder. Bu ikisini toplarsanız, günde yaklaşık 2,5 litre su kaybedilmektedir. Sonucunda sıvı dengesini korumak için her yetişkin yiyecek ve içeceklerden en az kaybettiği kadar su almaya çalışmalıdır.
Suya erişimimizin olmaması durumunda belli bir zamanın devamında vücudunuz kan basıncını korumakta zorlanmaya başlar. Hayatta kalmak için hayati olmayan organlara, örneğin böbreklere ve bağırsaklara kan akışını yavaşlatır. Bu da organ hasarına yol açar.
Beş gün boyunca hiç su içmemekle veya 32 derece sıcaklıkta 11 saat koşmakla aynı şeydir. Sonuçlarından kurtulmak için hemen su içmeniz gerekir. Bunu gerçekleştirmezseniz, kanda biriken toksik maddeler nedeniyle, karaciğer ya da böbrek yetmezliğinden ölüm kaçınılmazdır. ( Detaylar için: Ne Kadar Su İçmeliyiz? Yeterince İçmezsek Ne Olur?)
Vücudun su kaybetmesine tıp dilinde dehidratasyon denir. Dehidratasyon saatler ve günler için hızla gerçekleşir. Dehidrasyon herkesi aynı şekilde etkilemez. Bunun nedeni her insanın, dehidrasyona karşı farklı bir tolerans seviyesine sahip olmasıdır. Bunun sonucunda da susuzluğun yıkıcı etkileri kişiden kişiye değişecektir. Genel bir kural olarak, bir kişi yaklaşık 3 gün susuz hayatta kalır. Ancak dediğimiz gibi bu aslında ortalama bir sayıdır.
Kayıtlara geçmiş en uzun susuz hayatta kalma hikayesi, bir hapishanede yaşanmıştır. yılında bir hücrede unutulan Andreas Mihavecz adlı bir Avusturyalı, 18 gün boyunca susuz kalabilmiştir. Bu kadar uzun süre dayanmasında serin ve kapalı bir ortamda olup, güneş görmemesinin katkısı olmuştur.
Bu sorunun da aslında kesin olarak bildiğimiz bir cevabı yoktur. Emin olduğumuz tek şey, insanların yiyeceksiz, susuz olduğundan daha uzun süre hayatta kalabilecekleridir. Vücut, hayati biyolojik süreçleri beslemek ve ihtiyaç duyduğu enerjiyi hücrelere sağlamak için gıdalardaki kalorilere ve besinlere güvenir. Ancak vücut gıdadan mahrum kaldığında mevcut stoklarına döner. Bu sayede 70 kilogram ağırlığındaki sağlıklı bir erkek, 1 ila 3 ay arasında hayatta kalacaktır.
İnsanların ne kadar süre yemek yemeden yaşayabileceklerine dair elimizdeki en güvenilir kanıt açlık grevi yapanlardan gelir. Sonucunda, kontrollü ortamlarda açlık deneyleri yapmak imkansızdır. Sonucunda bir kişiden uzun süre yemek yemeyi bırakmasını istemek veya zorlamak son derece etik dışıdır. ( Göz atmanızı öneririz: Minnesota Açlık Deneyi Beslenme Bilimi Hakkında Ne Öğretti?). Genel kanı herhangi bir sağlık sorunu olmayan bir kişinin 45 ile 61 gün arasında hayatta kalabileceği biçimindedir.
Normal bir insanda günlük enerji harcamalarının yüzde ’i (yaklaşık kilokalori) bazal metabolizmaya gider. Merkezi sinir sistemi ise tek başına günde kcal enerji harcar ve bunun tamamı glukozdan gelir.
Vücudumuzda enerji; glikojen ( kcal), mobilize edilebilen protein ( kcal), ve yağ ( kcal) olarak depolanır. Açlık başlayınca vücudumuz ilk önce glikojen depolarını kullanmaya başlar. Açlığın ilk saati boyunca kan basıncı değişmezken nabız sayısında artış görülür. Merkezi sinir sistemiz ise hemen hiç etkilenmez. Organizma, besin arayıp bulması için gereken yeteneklerini korumaktadır.
Açlık 3 günden uzun sürerse, ilk günlerde boşalan glikojen depolarının yerini enerji kaynağı olarak protein yıkımıyla elde edilen amino asitler almaya başlar. Bu tempoda bir protein yıkımı ile organizma, yağ dokusu ne kadar bol olursa olsun, yaşamını 3 haftadan fazla sürdüremez. Ancak yine de bu süre bir ortalamadır. Bir insanın yemek yemeden hayatta kalabileceği en uzun süre bildiğimiz kadarı ile 74 gündür. Bu üzücü rekor, yazar Terence MacSwine’ye aittir. Kendisi İrlanda bağımsızlık savaşı () sırasında “isyana kışkırtma suçu” gerekçesi ile tutuklanmış ve 74 günlük açlık grevinden sonra vefat etmiştir.
Sonuç olarak bir insanın yemek yemeden ve su içmeden kaç gün yaşayabileceği net değildir. Genel bir yaklaşım ile bu soru 3 kuralı ile akılda kalır. Bu oksijensiz üç dakika, susuz üç gün ve yiyeceksiz üç hafta biçimindedir. Devamında göz atmak isterseniz: Kilo Ve Metabolizma İlişkisi Zannettiğimiz Gibi Değil
Kaynaklar ve ileri okumalar
Matematiksel, yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel