Irsaliye Düzenlenmeyen Haller

e-İrsaliye uygulamasına kayıtlı mükellefler her mal hareketi için e-irsaliye düzenlemeli midir, hangi durumlarda e-irsaliye düzenlenmesine gerek duyulmaz? Sıklıkla yöneltilen bu soruların yanıtları Sibel Yorohan’ın yeni yazısında.

Yazı: Sibel Yorohan, İdea Teknoloji Çözümleri

e-İrsaliye uygulamasına kayıtlı mükellefler her mal hareketi için e-irsaliye düzenlemeli midir? Sıklıkla yöneltilen bu soruyu cevaplamadan önce e-irsaliye uygulamasının tanımını hatırlayalım. e-İrsaliye Uygulaması esas olarak mal hareketlerinin elektronik ortamda düzenli bir şekilde izlenebilmesi amacıyla; 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 230 uncu maddesinin birinci fıkrasının beşinci bendine göre kağıt ortamda düzenlenmekte olan “sevk irsaliyesi”nin, elektronik belge olarak elektronik ortamda düzenlenmesi, alıcısına elektronik ortamda iletilmesi ve elektronik ortamda muhafaza ve ibraz edilmesine olanak sağlayan uygulamadır. e-İrsaliye belgesi de kağıt ortamdaki “sevk irsaliyesi” belgesi ile aynı hukuki niteliklere sahiptir.

Sevk irsaliyesi esas itibarıyla taşıtlar ile taşınan mallara yönelik bir kontrol belgesi olma vasfına haizdir. e-İrsaliye / Sevk irsaliyesi belgesinin temeli de bir mal hareketinin varlığıdır.

Peki hangi durumlarda e-irsaliye düzenlenmesine gerek olmayacaktır?

• e-Fatura veya e-Arşiv Fatura Sevk İrsaliyesi Yerine Geçtiği Durumlar

e-Fatura ya da e-arşiv faturanın kağıt çıktısının sevk irsaliyesi yerine geçtiği durumlarda ayrıca e-irsaliye düzenlenmesine gerek bulunmayacaktır.

• Malın teslimi anında e-fatura ya da e-arşiv fatura düzenlenmesi,
• Belge üzerinde düzenleme tarihi yanında düzenleme zamanının da saat ve dakika olarak gösterilmesi
• Belge üzerinde “İrsaliye yerine geçer.” ibaresine yer verilmesi
• Kâğıt çıktısının satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanması koşuluyla,

e-Fatura ya da e-arşiv faturanın kağıt çıktısı sevk irsaliyesi yerine geçer.

Bu durumda ayrıca e-irsaliye düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır. 

• Ödeme Kaydedici Cihazlardan Düzenlenen İrsaliye Yerine Geçen Fatura Bilgi Fişinin Bulunduğu Durumlar

ÖKC mevzuatı çerçevesinde belirlenen kurallara uygun olarak ÖKC'lerden düzenlenen ve irsaliye yerine geçen bilgi fişleri irsaliye yerine geçeceğinden ayrıca matbu veya e-irsaliye şeklinde başka bir sevk irsaliye belgesinin düzenlenmesi zorunluluğu bulunmamaktadır. 

• Mükelleflerin Faaliyetlerine İlişkin Olarak İşyerlerinde Kullanılmak Ve Tüketilmek Amacıyla Satın Aldıkları (Kırtasiye, Büro Ve Temizlik Malzemeleri, Yemek, Ekmek Gibi) Ufak Hacimli Malları Taşımaları Veya Taşıttırmaları Halinde

Mükelleflerin faaliyetlerine ilişkin olarak işyerlerinde kullanılmak ve tüketilmek amacıyla satın aldıkları kırtasiye, büro ve temizlik malzemeleri, yemek, ekmek gibi ufak hacimli ve değeri fatura düzenleme limiti tutarını (2021 yılı için 1.500 Türk Lirası) aşmayan malları taşımaları veya taşıttırmaları halinde,

• Bu mallara ait faturanın taşıma esnasında taşıtta bulundurulması 
• Faturanın üzerine "Bu mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmemiştir." şerhinin verilmesi şartı ile

e-irsaliye düzenlenme zorunluluğu bulunmamaktadır.

• Özel Mevzuatlarında Sevk İrsaliyesi Yerine Geçen Belgelerin Düzenlendiği Durumlarda

Belediye, Et ve Balık Kurumu, Orman İşletmeleri, Etibank İşletmeleri, Tekel İdareleri ve benzeri kamu kurum ve kuruluşlarınca satılan çeşitli mamullerin sevkiyatında, sevk için düzenlenen belgelerde malın cinsi, miktarı, alıcının adı ve soyadı veya varsa ticaret unvanı, vergi dairesi ve hesap numarasının bulunması halinde bu belgeler sevk irsaliyesi olarak kabul edilmektedir. Bu durumlarda Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlenecek olan sevk irsaliyesi ayrıca aranmaz. Aynı şekilde bu durumlar için e-irsaliye de aranmayacaktır.

Maden Kanununa göre maden sevkine ilişkin düzenlenen belgeler (sevk fişleri) ile uluslararası taşımacılıkta kullanılan hamule senedi, konşimento gibi belgeler ve gümrük giriş, çıkışlarında nakil vasıtalarında malların mevcudu tespit edilip mühürlendikten sonra Gümrük İdarelerince verilen resmi belgeler sevk irsaliyesi olarak kabul edileceğinden bu durumlar için de e-irsaliye düzenleme zorunluluğu bulunmayacaktır.

• Boru Hatları İle İşletmenin Depoları (Tankları) Arasında Gerçekleştirilen Akaryakıt Sevkiyatları

Herhangi bir taşıt ile sevk edilmeyen ve mal sevkiyatı ve fiilen teslim miktarları özel sayaçlarla ölçülen boru hatları ile yapılan teslimlerde, teslim eden ve teslim alan tarafından sevk irsaliye belgesinin düzenlenmesi mecburiyeti bulunmamaktadır.

Ancak dileyen işletmeler bu suretle yapılan teslimat miktarlarını dikkate alarak teslimatın gerçekleştirilmesi ile birlikte stok takip işlemlerini ERP sistemleri üzerinden takip edebilmek için e-irsaliye de düzenleyebilirler.

e-İrsaliyenin düzenlenmesi durumunda fiili teslimat miktarını tevsik edici belgelerin de düzenlenerek muhafaza edilmesi gerekliliği unutulmamalıdır.

• Boru Hatları İle İşletmeler Arasında (Rafineriden Dağıtıcı Depolarına Ya Da Dağıtıcılar Arasında Boru Hatlarıyla) Yapılan Akaryakıt Sevkiyatları

Herhangi bir taşıt ile sevk edilmeyen ve mal sevkiyatı ve fiilen teslim miktarları özel sayaçlarla ölçülen boru hatları ile yapılan teslimlerde teslim eden ve teslim alan tarafından sevk irsaliye belgesinin düzenlenmesi mecburiyeti bulunmamaktadır. Sevkiyat işlemi, sayaç bilgilerinden hareketle hazırlanan tevsik edici harici diğer belgelerle (Teslim alan ve teslim eden taraflarca ıslak imzalı ve kaşeli; teslim ve tesellüme ilişkin tutanak, makbuz, form teslim/tesellüm belgesi, sayaçların ürettiği ve taraflarca imzalı belgeler vb. harici diğer kağıt ortamdaki belgeler) tevsik olunabilir. Ancak dileyen işletmeler bu suretle yapılan teslimat miktarlarını dikkate alarak teslimatın gerçekleştirilmesi ile birlikte stok takip işlemlerini ERP sistemleri üzerinden takip edebilmek için e-irsaliye de düzenleyebilirler.

e-İrsaliyenin düzenlenmesi durumunda fiili teslimat miktarını tevsik edici belgele bilgilerine e-irsaliye üzerinde yer verilmeli ve bu belgeler tevsik edici belge olarak muhafaza edilmelidir. 

• Ortak (Aynı) Akaryakıt Depolama Alanını (Tank) Kullanan Şirketlerin Birinden Diğerine Akaryakıt Satışında, Herhangi Bir Şekilde Malın Mekan Değişikliği Veya Akaryakıt Sevkiyatı Olmayan Durumlarda

Herhangi bir taşıt ile sevk edilmeyen ve mal sevkiyatı ve fiilen teslim miktarları özel sayaçlarla ölçülen boru hatları ile yapılan teslimlerde teslim eden ve teslim alan tarafından sevk irsaliye belgesinin düzenlenmesi mecburiyeti bulunmamaktadır.

Belirtilen nitelikteki mal satışlarında bir mal hareketi, sevkiyatı söz konusu olmadığından sevk irsaliyesi düzenlenmesi zorunluluğu da bulunmamaktadır. Ancak, dileyen işletmeler bu suretle yapılan mal satış miktarlarını dikkate alarak stok takip işlemlerini ERP sistemleri üzerinden takip edebilmek için, sevk irsaliyesi ( e-irsaliye düzenlenmesi gereken hallerde e-irsaliye) de düzenleyebilirler.

• İlaç Satış Mümessilleri Tarafından Taşınan Promosyon Ürünleri ile Numune İlaçlar için Sevk irsaliyesi düzenlenmeli midir?

Vergi Usul Kanunu 379 numaralı tebliğ gereğince ticari mal niteliğinde olmayan broşür, bloknot, kalem gibi promosyon ürünleri ile numune ilaçların, hekimlere verilmek üzere firmaların satış mümessilleri tarafından taşınması sırasında (ticari mal sevkiyatı izlenimi verecek büyüklükte veya mahiyette olmamak şartıyla) sevk irsaliyesi düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır. Bahsi geçen bu durumlarda e-irsaliye düzenlenmesine de gerek olmayacağı kanısındayız.

Mükellefin İşyerleri, Depoları ve Şubeleri Arasındaki Mal Sevkiyatlarında veya Kiralanan İktisadi Kıymetin Aynı Müşteriye Satışında İrsaliye Düzenlenmeli mi?

213 Sayılı Vergi Usul Kanununda sevk irsaliyesi belgesine ilişkin olarak “Faturanın Şekli” Başlıklı 230. maddesinin 5.bendinde; “Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası, (Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlemesi ve taşıtta bulundurulması şarttır.
Malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşındığı veya satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hallerde de malın gönderen tarafından sevk irsaliyesine bağlanması gereklidir. Bu bentte yazılı irsaliyeler hakkında fiyat ve bedel ile ilgili bilgiler hariç olmak üzere, bu madde hükmü ile 231’inci madde hükmü uygulanır. İrsaliyelerde malın nereye ve kime gönderildiği ayrıca belirtilir.
Şu kadar ki nihai tüketicilerin tüketim amacıyla perakende olarak satın aldıkları malları kendilerinin taşıması veya taşıttırması halinde bu mallara ait fatura veya perakende satış fişinin bulunması şartıyla sevk irsaliyesi aranmaz.)” hükmü yer almaktadır.
Bu bağlamda mal hareketinin mutlak suretle sevk irsaliyesi ile belgelenmesi gerekmektedir. Malın, bir işletmenin birden çok işyerleri ile şubeleri arasında taşındığı veya depoya gönderildiği hallerde malı gönderen tarafından sevk irsaliyesi düzenlenmesi zorunludur.
Örnek maliye idaresi görüşleri aşağıdaki gibidir.
1-“… hazır giyim perakende satışı faaliyetinden dolayı Başkanlığımız... vergi kimlik numaralı mükellefi olan şirketinizin, faaliyeti gereği şubeler ve depolar arasındaki mal transferlerinde dahili sevk irsaliyesi düzenlediği, 487 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğindeki açıklamalar doğrultusunda e-irsaliye uygulamasına geçmeyi planladığı ve bu kapsamda alt yapı çalışmaları yapıldığı belirtilerek, e-irsaliye uygulamasının şubeler ve depolar arası mal transferlerinde kullanılıp kullanılamayacağı hususunda tereddüt oluştuğundan Başkanlığımız görüşü.
…
… e-İrsaliye belgesinin yeni bir belge türü olmayıp, kağıt ortamdaki sevk irsaliyesi ile aynı hukuki niteliklere sahip olması, malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşındığı hallerde de sevk irsaliyesine bağlanması gerektiği hükmünün yer alması ve bu tür sevkiyat işleminde belgeyi düzenleyen ile düzenlenen muhatabın aynı kişi olması, bir başka ifade ile dahili sevkiyatlara ilişkin düzenlenecek irsaliyenin düzenleyicisi ve muhatabının aynı kişi olması ve bu kişiliğin de e-İrsaliye sisteminde kayıtlı kullanıcı olmasından dolayı, şirketinizce gerek e-İrsaliye uygulamasına kayıtlı üçüncü kişilere, gerekse kendi depo ve şubelerinize yapılan mal sevkiyatlarında kendinize olmak üzere e-İrsaliye düzenlenerek sevk işleminin belgelendirilmesi gerekmektedir.” (64597866-105[230 ]-E.22294) 2-“… adınıza kayıtlı sabit iş yeri ve deponuzun bulunmadığını, aracınızla cep telefonu aksesuarı toptan satışı ile uğraştığınızı belirterek sevk irsaliyesi düzenleme ve bulundurma zorunluluğunuzun olup olmadığı hususunda Başkanlığımızdan bilgi talebinde bulunduğunuz anlaşılmıştır.
…
Bunun yanı sıra;
-173 Sıra No.lu Vergi usul Kanunu Genel Tebliğinin (C/a) bölümünde, “Alıcıların kimler olacağı ve ne miktarda mal alacakları belli olmayan ve alıcılara iş yerlerinde teslim edilmek üzere, satıcı tarafından kendi nakil vasıtası ile mal gönderilmesi halinde; nakil vasıtasına yüklenen tüm mallar için tek bir sevk irsaliyesi düzenlenmesi ve düzenlenen sevk irsaliyesinin müşterinin adı ve adresi bölümüne “Muhtelif Müşteriler” ibaresi ile nakil vasıtasının plaka numarası ve sürücünün veya araçta bulunan satışa yetkili kimsenin adının yazılması mümkündür. Bu tür sevk irsaliyesi ile alıcılara gönderilen ve alıcının talep ettiği miktarda teslim edilen malların faturaları malın teslimi anında düzenlenecek ve bu faturalara sevk irsaliyesinin numarası kayıt edilecektir. Ayrıca, her satış için sevk irsaliyesi düzenlenmeyecek, ancak, faturaya işyerinde teslim edildiğine ilişkin şerh verilecektir.
Bu şekilde düzenlenmiş sevk irsaliyesi ile sevk edilen mallar için on günlük süre beklenilmeksizin faturanın malın teslimi anında düzenlenmesi zorunludur. Perakende satışlarda ise perakende satış fişinin malın teslimi anında düzenleneceği esasen tabiidir.
...
Diğer taraftan, faturanın malın teslimi anında düzenlenmesi şartıyla önceden tek bir sevk irsaliyesi düzenlenebilmesi imkânı tanınan mükelleflerin, faturayı anında düzenlemeyip daha sonra on günlük süre içinde düzenlemek istemeleri halinde belirtilen kolaylıktan yaralanmaları mümkün bulunmamaktadır. Bu takdirde genel esaslara göre malın sevki anında her alıcı için ayrı birer sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekmektedir.”,
-345 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin (D) bölümünde, “… bir iş yeri ve deposu bulunmadan pazar takibi veya köy-köy kendi namına taşıtıyla emtia satan kimselerin, bağlı bulundukları vergi dairesinden alacakları faaliyet durumlarını gösteren bir yazıyı taşıtlarında bulundurmaları kaydıyla, sevk irsaliyesi düzenleme zorunlulukları Vergi Usul Kanunun mükerrer 257’nci maddesinin verdiği yetkiye istinaden kaldırılmıştır.”
düzenlemeleri yer almaktadır.
Buna göre, aracınızla seyyar olarak cep telefonu aksesuarı toptan satışı faaliyetinizin 345 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin (D) bölümü kapsamında değerlendirilmesi mümkün olamayacağından, söz konusu faaliyetiniz kapsamında 173 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin (C/a) bölümünde belirtilen doğrultuda sevk irsaliyesi düzenleme zorunluluğunuz bulunmaktadır.
Diğer taraftan, taşıması tarafınızca gerçekleştirilen, alıcısı ve miktarı belli olan mal sevkiyatlarınız için genel esaslar çerçevesinde her bir müşteri adına ayrı ayrı sevk irsaliyesi düzenleneceği tabiidir.” (95133703-105-116474)
3-“… modüler iskele (inşaat ve yapı) sistemlerinin satışı ve kiralaması faaliyeti ile iştigal ettiğiniz, kiralamaya konu olan sistemlerin taşınması esnasında sevk irsaliyesi düzenlediğiniz, ancak belirli veya belirsiz bir sürenin sonunda kiralamaya konu sistemleri kiraya verdiğiniz müşterilere satışını da yapabildiğinizi belirtilerek irsaliye ile teslim edilen kiralamaya konu sistemlerin satışı gerçekleştiğinde tekrar irsaliye düzenlenip düzenlenmeyeceği ile düzenlenecek faturada ilk sevkiyatta düzenlenen sevk irsaliye numarasının belirtilip belirtilmeyeceği hususunda Başkanlığımız görüşü.
…
Bu bağlamda, sevk irsaliyesi, ticari mal hareketinin izlenmesi için düzenlenen bir belge mahiyetindedir. Dolayısıyla işletmenin aktifine kayıtlı ve amortisman konusu olan bir iktisadi kıymetin taşınması esnasında satılan veya satışa sunulan bir malın hareketinden söz edilemez.
Ancak, amortisman konusu edilen iktisadi kıymetlerin kiralanması ve ticaretinin yapılması işleriyle birlikte uğraşılması durumlarında, bu malların ticari amaçla taşınıp taşınmadığının tespiti mümkün bulunmamaktadır.
Buna göre, modüler iskele (inşaat ve yapı) sistemlerinin (kiralama ve ticaret dahil) müşterilerinize teslim edilmek üzere şirketiniz tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde şirketinizin; müşterileriniz tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde ise, müşterilerinizin sevk irsaliyesi düzenlemesi ve sevk işleminin hangi amaçla yapıldığına ilişkin olarak sevk irsaliyesi üzerine şerh düşülmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, kiralamaya konu edilen söz konusu iktisadi kıymetin daha sonra aynı müşteriye (kiracıya) satışının yapılması halinde, bu aşamada iktisadi kıymetin şirketinizce taşınması/taşıttırılması söz konusu olmayacağından, ayrıca sevk irsaliyesi düzenleme zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak, satışın yapıldığı tarihi takip eden yedi gün içinde işleme ait faturanın tanzim edilmesi ve daha önce kiralama aşamasında düzenlenen sevk irsaliyesinin tarih ve numarasının (kiralama nedeniyle daha önce sevk edildiğine yönelik gerekli açıklamalarla birlikte) bu faturada belirtilmesi gerekmektedir.” (70280967-105[608 051 8650]-E.92480)
4-“... metro inşaat işinin ana yüklenicisi olan şirketinizin inşaat şantiyesinin inşaatın tüm güzergahını kapsadığı, inşaat için gerekli olan betonun da şantiyenin bir noktasında şirketinizce üretildiği ve yine şirketinize ait mikser kamyonlarıyla 24 saat boyunca inşaat güzergahlarına taşındığı belirtilerek, aynı şantiye içerisindeki beton sevkiyatında sevk irsaliyesi düzenlenip düzenlenmeyeceğini, sevk irsaliyesi düzenlenmesinin zorunlu olması durumunda sevkiyat 24 saat boyunca devam ettiğinden her gün için mikser kamyonu başına tek sevk irsaliyesi düzenlenmesinin mümkün olup olmadığı hususlarında Başkanlığımız görüşü.
…
Madde hükmünden anlaşılacağı üzere, sevk irsaliyesi ticari mal hareketinin izlenmesi için düzenlenen bir belge olup mal sevkiyatı yapan veya yaptıran alıcı veya satıcıların sevk irsaliyesi düzenlemeleri gerekmektedir.
Yukarıda yer alan yasal düzenlemeler uyarınca; ihale yoluyla taahhüdünüz altına aldığınız metro inşaatı için gerekli olan betonun inşaat şantiyesinin bir noktasında şirketinizce üretilmesi ve yine şirketinize ait mikser kamyonlarıyla 24 saat boyunca inşaat güzergahlarına taşınması işlemlerinin şantiye içerisinde gerçekleştirildiğinin kabulünü gerektirdiğinden ve söz konusu işlemlerin merkez-şube yada şube-şube arasında gerçekleştirilen işlemler olarak kabul edilmesi mümkün olmadığından dolayı, aynı şantiye içerisindeki bahse konu beton sevkiyatlarınızda sevk irsaliyesi düzenlemenize gerek bulunmamaktadır.
Ancak, gerek şantiye içindeki beton üretim tesisinden şantiye güzergahı dışındaki yerlere, gerekse şantiye dışındaki alanlardan şantiye bölgesine yapılacak sevkiyatlar için sevk irsaliyesi düzenleneceği tabiidir.” (64597866-105[230-2014]-44)
Dikkat edilecek hususları özetlemek gerekirse;
1-Sevk irsaliyesi malın taşınması sırasında mutlaka düzenlenmiş olması gerekmektedir.
2-Taşıma işi sevk irsaliyesinin düzenlendiği tarihten sonra yapılması halinde düzenleme tarihi ile sevk tarihleri ayrı ayrı belirtilmelidir.
3-Alıcıların belli olmadığı durumlarda taşıta yüklenen mallar için tek bir sevk irsaliyesi düzenlenmeli ve düzenlenen sevk irsaliyesinin müşterinin adı ve adresi bölümüne “Muhtelif müşterilere satılmak üzere” ibaresi ile taşıttın plaka numarası ve pazarlama elemanın ismi yazılmalıdır. Malın satışının yapıldığı anda fatura düzenlemeli ve faturaya sevk irsaliyesinin numarası yazılmalıdır.
4-Mükelleflerin merkez, şube ve depo gibi birden fazla işyeri varsa bu yerler arasında mal sevkiyatı yapılıyorsa sevk irsaliyesi kesinlikle düzenlenmelidir. İrsaliye üzerine “… deposuna sevk için gönderilmiştir.”, “… şubesine stok için gönderilmiştir.” gibi şerhlerin düşülmesi uygun olacaktır.
5-Kiralanan iktisadi kıymetin satışı sonrasına, kiralama aşamasında düzenlenen sevk irsaliyesinin tarih ve numarasının (kiralama nedeniyle daha önce sevk edildiğine yönelik gerekli açıklamalarla birlikte) faturada belirtilmesi gerekmektedir.

KAYNAKLAR
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
64597866-105[230 ]-E.22294 Sayılı 22.10.2018 Tarihli GİB Özelgesi
95133703-105-116474 Sayılı 11.12.2017 Tarihli GİB Özelgesi
70280967-105[608 051 8650]-E.92480 Sayılı 03.09.2019 Tarihli GİB Özelgesi
64597866-105[230-2014]-44 Sayılı 11.04.2014 Tarihli GİB Özelgesi

İşbu yukarıda yer alan metnin (makale, görüş, sirküler, bülten, yorum vb. hangi ad ile tanımlandığının bir önemi olmaksızın) yasal olarak herhangi bir bağlayıcılığı bulunmayıp, bilgi verme amacıyla hazırlanmıştır. İşbu metnin tek yasal dayanak olarak kullanılması sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda alınan kararlar ve yapılan işlemler nedeniyle doğmuş / doğabilecek zararlardan yazar / yazarların hukuki bir sorumluluğu bulunmamaktadır.

e-İrsaliye, sevk irsaliyesinin elektronik ortamda düzenlenmesi, iletilmesi, muhafaza ve ibraz edilmesine ilişkin düzenlemeleri kapsayan uygulamadır.

e-İrsaliye zorunluluğu

509 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğ ile belirli sektör ve mükellef gruplarına e-İrsaliye uygulamasına geçme zorunluluğu getirilmiştir. Düzenleme kapsamında; Hal Kayıt Sistemine bildirim yapma zorunluluğu olan ve komisyoncu veya tüccar olarak sebze ve meyve ticareti ile iştigal eden mükellefler 1 Ocak 2020'de e-İrsaliye uygulamasını kullanmaya başladı. Diğer mükellef gurupları ise 1 Temmuz 2020'ye kadar e-İrsaliye uygulamasına geçiş yapmak zorunda.

E-İRSALİYE DÜZENLENİRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

E-İrsaliye düzenlenme zamanı

İstisnai durumlar haricinde, malın fiili sevkinden önce E-İrsaliyenin düzenlenmiş ve başarılı bir şekilde GİB sistemlerine gönderilmiş olması gerekmektedir.

E-İrsaliye'de yer alması gereken zorunlu bilgiler nelerdir?

• e-İrsaliyenin düzenlenme tarihi ve belge numarası
• e-İrsaliyeyi düzenleyenin adı soyadı, ticaret unvanı, adresi, vergi dairesi ve vergi kimlik numarası
• Müşterinin adı soyadı, ticaret unvanı, varsa vergi dairesi ve vergi kimlik numarası, işyeri adresi ve farklı ise teslimat adresi
• Taşınan malın türü, miktarı
• Fiili sevk tarihi ile saat ve dakika olarak fiili sevk zamanı
• Malı taşıyan aracın plaka ve şoför adı soyadı ve TCKN veya taşımayı yapan kargo lojistik firmasının bilgileri adı soyadı, TCKN-VKN
• GİB tarafından bilgi içeriği belirlenen karekod veya barkod
• Mükellefler e-İrsaliye üzerindeki zorunlu bilgilere ek olarak ihtiyaçları doğrultusunda farklı bilgilere de yer verebilir.

E-İrsaliye'de fiyat bilgisi bulunmasına gerek yoktur.

E-İrsaliye üzerindeki tarihlerin kullanımı

E-İrsaliye üzerinde irsaliyenin düzenlenme tarih ve zamanının yanında fiili sevk tarih ve zamanına da yer verilmesi zorunludur. Fiili sevk tarihi/zamanı düzenleneme zamanı ile aynı olabileceği gibi, daha ileriki bir tarih/zaman olabilir. Bununla birlikte fiili sevk zamanı, istisnai haller dışında, düzenleme zamanından önceki bir tarih/zaman olamaz.

E-İrsaliye'nin kağıt çıktısının bulundurma zorunluluğu

Fiili sevkiyat esnasında E-İrsaliyenin kağıt çıktısının bulundurulması gerekmektedir. Herhangi bir talep durumunda elektronik ortamdaki hali veya üzerinde karekod bulunan çıktısının gösterilmesi zorunludur. E-İrsaliye çıktısında kaşe veya imza bulunması zorunlu değildir.

e-Fatura veya e-Arşiv Fatura'nın İrsaliye yerine kullanıldığı durumlar

• Alıcı e-İrsaliye kullanıcısı değilse belirtilen kurallara uygun düzenlenmiş e-Fatura veya e-Arşiv fatura, irsaliye yerine geçer.
• Ayrıca malın tesliminde e-Fatura veya e-Arşiv Fatura düzenlenir ve düzenleme tarihinin yanında saat ve dakikası yazılırsa ayrıca belge üzerinde "İrsaliye yerine geçer" ibaresi eklenirse e-Fatura ve e-Arşiv Fatura, sevk irsaliyesi yerine geçer. Kağıt çıktısının alınması ve satıcı veya yetkili tarafından imzalanması da gerekmektedir.

Bu tür durumlarda ayrıca e-İrsaliye düzenlenmesine gerek yoktur.

E-İrsaliye Yanıtı

E-İrsaliye uygulamasında "irsaliye yanıtı" belgesi de mevcuttur. Alıcı gönderilen e-İrsaliye muhteviyatı malların tamamını kabul yanıtı ile kabul edilebilir ya da kısmi kabul yanıtı ile bir kısım malları kabul edilebilir diğer kısım malları reddedilebilir.

E-İrsaliye yanıt süresi:E-İrsaliye yanıt verme süresi 7 gündür. 7 gün içinde yanıt verilmeyen irsaliyeler otomatik kabul edilmiş sayılır.

E-İrsaliye kısmi kabul yanıtı: Alıcı "Kabul edilmeyen miktar", "Eksik miktar" veya "Fazla miktar" belirterek, kısmi kabul gerçekleştirebilir. Geri gönderilmesi planlanan mallar için yeni irsaliye düzenlenmesi gerekir.

E-İrsaliye red yanıtı: Alıcı, "E-İrsaliye RED" yanıtı ile belgenin tamamını reddedilebilir. Ancak bu durum sadece fiili sevkten önce ve mal muhteviyatının ya da alıcının hatalı olması halinde mümkündür. Bu durum ve süreler dışında yapılan retler hükümsüzdür.

Her irsaliye için tek bir yanıt verilebilmektedir. Uygulama kapsamında irsaliye yanıtı belgesinin düzenlenmesi bir zorunluluk değildir.

E-İrsaliye iptal edilebilir mi?

E-İrsaliye belgesinin iptali söz konusu değildir. Ancak malın fiili sevkinden önce, malın muhteviyatının ya da alıcının hatalı olduğunun tespiti durumunda, alıcı tarafından E-İrsaliye muhteviyatının tamamına "İrsaliye yanıtı" ile "RED" yanıtı verilebilir.

Muhtelif Müşteriler İrsaliye

Malın sevki sırasında alıcının bilinmediği durumlarda, (kağıt sevk irsaliyesinde olduğu gibi) muhtelif müşteriler adına olmak üzere "Muhtelif Müşteriler" türünde E-İrsaliye düzenlenir.

Muhtelif Müşteriler E-İrsaliye nasıl düzenlenir?

VKN/TCKN alanına 5555555555 yazılır, Ad-Soyad/unvan bölümüne "muhtelif müşteriler" yazılarak e-İrsaliye düzenlenir.

E-İrsaliye uygulamasına kayıtlı olmayanlara düzenlenecek E-İrsaliyelerde dikkat edilmesi gerekenler

Alıcının E-İrsaliye uygulamasına kayıtlı olmadığı durumlarda kağıt sevk irsaliyesi yerine elektronik ortamda E-İrsaliye düzenlenmesi gerekir. E-İrsaliye uygulamasına kayıtlı olmayan alıcıya e-İrsaliye düzenlenirken, alıcının bilgilerine göre düzenlenmelidir.

Düzenlenen E-İrsaliye, kullanılan yöntem ya da özel entegratörün sunmuş olduğu sistem dahilinde "3900892152" VKN'li "Gelir İdaresi Başkanlığı e-İrsaliye Sanal Alıcı"sına gönderilir.

Unutulmamalıdır ki, alıcının E-İrsaliye sistemine kayıtlı olmadığı durumlarda düzenlenen E-İrsaliyeler, alıcısına sistem içinden gönderilmez. Düzenleyen tarafından diğer elektronik ortamlar vasıtasıyla veya kağıt çıktı verilmek suretiyle teslim edilmesi gerekmektedir.