Ishal Halsizlik Yapar Mı

Akut barsak enfeksiyonları, mikroorganizmaların neden olduğu mide ve bağırsakların iltihabıdır. Bakterilere bağlı ishaller; genellikle monash.pw, Salmonella ve Camplylobacter gibi bakteriler ve besin zehirlenmesine neden olan bakteri türleri ile gelişir. Virüslere bağlı ishaller; rotavirüs, adenovirüs, norovirüs gibi virüslerin neden olduğu ishallerdir. Çoğunlukla çocuklarda görülür. Parazitlere bağlı ishaller ise; tenya ve barsak solucanları gibi parazitlerin barsağa yerleşmesi sonrasında ortaya çıkan barsak enfeksiyonlarıdır.

İshal etkenleri, dışkı bulaşmış olan yiyeceklerin yenilmesi ve suların içilmesi, etkenle temas etmiş kirli ellerin ağıza götürülmesi, hijyenik olmayan şartlarda hazırlanmış veya saklanmış yiyeceklerin tüketilmesi ile bulaşır.

Hastalığın en önemli belirtisi ishaldir. Bağırsak hareketleri, dışkı miktarı ve dışkı sayısı artar, dışkı kıvamının bozularak yumuşak, sulu bir görünüm alır. Virüsler ile gelişen ishalde dışkıda kan görülmez iken bazı bakteriler kanlı, sümüksü bir ishale neden olur. Akut barsak enfeksiyonlarında ishale, bulantı, kusma, karın ağrısı ve ateş sıklıkla eşlik eder. Sıvı kaybına bağlı olarak cilt ve ağız kuruluğu, tansiyon düşüklüğü, halsizlik ve yorgunluk görülür.

Akut barsak enfeksiyonlarında tanı, hastanın öyküsü, muayene bulguları ve laboratuvar testleri ile konulur. Hastanın anamnezinde ishalin başlama süresi, seyahat öyküsü, antibiyotik ve diğer ilaçların kullanımı, ishalden önce beslenme durumu, sistemik hastalık öyküsü sorgulanır. Gaita numunesinin mikroskobik olarak direkt incelenmesi, gaita kültürü, serolojik testler, PCR ve patolojik incelemeler ile ishale neden olan mikroorganizma tespit edilir.

Akut barsak enfeksiyonlarının çoğu kendiliğinden düzelir. Tedavi genellikle semptomlara yönelik verilir. İshal kesici ilaçlar kullanılmamalıdır. İshal düzelene kadar yağsız ve posasız gıdalarla ishal diyeti uygulanmalı, besin değeri yüksek yoğurt, ayran, yağsız et, katı yumurta gibi besinler tercih edilmelidir. İshal durana kadar liften zengin besinler (fazla posa bırakan çiğ sebze ve meyveler) bağırsak hareketlerini arttırdığı için önerilmemektedir. Çok yağlı besinler bağırsaklardan geçişi hızlandırdığı için birkaç gün verilmemelidir. İshale bağlı gelişen sıvı ve tuz kaybının yerine konulması için ağızdan bol sıvı alınması sağlanmalıdır.

Bağışıklığı bozulmuş hastalar, yenidoğan dönemi ve 50 yaş üzeri hastalar, ateş ve ishalin 5 günden fazla süren hastalar ve vücudunda protez gibi yabancı madde taşıyan hastalara antibiyotik tedavisi verilir.

Akut barsak enfeksiyonlarından korunmak için; ellerin, yemeklerden önce ve sonra, yemek hazırlamadan önce ve sonra, tuvaletten önce ve sonra, bebek beslemeden önce ve bebeğin altını temizledikten sonra sabunla ve temiz su ile yıkanması gerekir. Mutlaka kaynağının bildiğiniz ve temizliğinden emin olunan sular tüketilmeli. Tüm meyve sebzeler tüketilmeden hemen önce bol ve temiz su ile yıkanmalı, etlerin ve kümes hayvanları tam olarak pişirildikten sonra tüketilmeli, pişmiş gıdalar uygun şekilde saklanmalı, açıkta satılan gıda maddeleri kullanılmamalı, pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri kullanılmamalıdır.

Aile içinde hastalığın yayılımını önlenmek için hastanın kullandığı tabak, çatal, kaşık, bıçak temizlenmeden başkalarınca kullanılmamalı, hastanın özellikle dışkı ile temas etmiş kirli kıyafetleri sıcak su ile yıkanmalı, tuvalet klor içeren temizleyicilerle ya da çamaşır suyuyla temizlenmelidir.

Gıdalar birçok enfeksiyon hastalığının bulaşmasında aracı rol oynayabilirler. Gıda zehirlenmesi herhangi bir yiyecek ya da içeceğin tüketimi sonucu meydana gelen enfeksiyon veya intoksikasyon durumuna verilen genel isimdir. Yaz aylarının gelmesi ve hava sıcaklığının yükselmesi ile gıda zehirlenmelerinin görülme sıklığı artar. Tüketilecek olan gıdaların sıcak ortamda unutulması, uygun ortamda saklanmaması sonucunda zararlı bakteriler ve bakterilerin salgıladığı toksinler ile enfeksiyöz durumlar daha sık meydana gelir. Özellikle protein içeriği fazla olan et ve süt ürünleri,  deniz mahsülleri, yumurta, mayonez gibi gıdalar risk altındadır. Patates, pirinç ve konservelerde saklanan gıdalarda zehirlenmelere neden olabilir.

Bakteriler geniş bir sıcaklık aralığında canlı kalmalarını sürdürebilmekle beraber, en iyi ?C’de çoğalırlar. Uygun nem, oksijen, pH değerlerinde yeterli zaman geçirmeleri gerekmektedir. Yaz ayları bu koşulları kolaylıkla sağlar.

Genellikle hafif seyirli ve kısa süreli hastalıklardır, fakat zehirlenmeye yol açan besinler ve kişiyle ilişkili bazı faktörler (etkilenen kişinin bağışıklık sisteminin zayıf olması veya yaşlı, gebe, bebek olması gibi)  hastalığın zaman zaman daha ağır seyret­mesine hatta ölümcül olmasına yol açabilir. Hastalığa neden olan bakteri veya toksinin özelliği, besinin ne oranda bakteri veya diğer ajanlar ile kirlendiği, tüketilen miktar ve kişinin bakteriye karşı gösterdiği duyarlılığa göre klinik tablo değişiklik gösterebilir. Aynı kontamine besini tükettikten sonra oluşan belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Kiminde hiç belirti görülmezken, kiminde de belirtiler çok ağır seyredebilir. Belirtiler sıklıkla kontamine olmuş gıda tüketiminden 30 dakika ile 72 saat sonra aniden başlar. Bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı, karında kramp, mide yanması gibi sindirim sistemini ilgilendiren belirtilerin yanı sıra ateş, üşüme, titreme, sıcak basması, halsizlik gibi yakınmalar da gözlenebilir.

Kusma ve ishal vücudun zararlı bileşenleri uzaklaştırmak için gösterdiği tepkilerdendir. Bu nedenle klinik tablo aydınlanana kadar bulantı ve ishali önleyici ilaçlar kullanılmamalıdır. İshal ve kusmayı arttıracak düşüncesiyle hiçbir şey yememek yanlış bir davranıştır. İshal tedavisinin en iyi şekli dinlenmek ve bol miktarda sıvı ( temiz içme suyu, ayran, maden suyu, şekersiz çay vb.) tüketmektir. İshal geçene kadar yoğurt, pirinç lapası, haşlanmış patates gibi besinler tüketilmeli, bağırsak hareketliliğini arttıran çiğ sebze, erik, kayısı, incir, üzüm, karpuz gibi meyveler tüketilmemelidir. Meyveler iyice yıkandıktan ve kabuğu soyulduktan sonra tüketilmelidir. Kanlı ishal, boyun sertliği, şiddetli baş ağrısı, ateş varlığında ve şikayetlerin 2 günden fazla devam etmesi durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Bağırsak hareketlerinde artış, dışkı miktarında artış, günlük dışkı sayısında artış ve dışkı kıvamının yumuşak olması, sulu gibi bir görüntüye sahip olması ishal sorununu tanımlar. İshal ile birlikte vücutta halsizlik başlar. Su miktarı normal orana göre giderek düşer. Bu durum bebeklerde ve çocuklarda çok sık görülür. Susuzluk; dışkılama yapmakta zorlanma, gözyaşında azalma, ağız ve dudak kuruluğu, uyku isteği gibi etkenlerle kendini gösterir. İshal gibi durumlarda sıvı dengesi çok önemlidir. Sıvı kaybının önüne geçmek için bu süreçte bol bol sıvı tüketilmelidir. İshalin çeşitlerime göre sıvı dengesi sağlanabilir. Bebeklerde ve yetişkinlerde ishal çeşitleri nelerdir? Su gibi, köpüklü ve zehirli ishal için çözüm önerileri.

YETİŞKİNLERDE İSHAL ÇEŞİTLERİ

İshal her insanın her yaş grubunda başına gelebileceği bir durumdur. Dışkılama ile ilgili bir durum olduğu için beslenmeye dikkat etmek önemlidir. Yetişkinlerde ishalin sebepleri genelde tüketilen besinlerden dolayıdır. Yazın havaların ısınmasıyla bozulan yiyecekler, dengesiz beslenme gibi durumlar örnek verilebilir. Bunların dışında enfeksiyonlar, alerjiler, bağırsak sorunları ishale yol açar. Yetişkinlerde ishal çeşitlerine örnek verecek olursak:

• Gıda zehirlenmesine bağlı ishaller
• Gıda alerjileri ile başlayan ishal
• Mide gribi ile oluşan ishal
• Huzursuz bağırsak sendromu ishali
• Bakteriyel bağırsak enfeksiyonundan sonra ishal
• Ülseratif kolit ve ishal
• Laktoz intoleransı ve ishal

BEBEKLERDE İSHAL ÇEŞİTLERİ

Bebeklerde ishal çok sık görülür. Anne sütü ile beslenmeyen bebeklerde, ek gıdaya geçen bebeklerde ve hastalıkların etken olduğu durumlarda bebeklerde ishal görülür. Yenidoğan bebeklerde günde dışkılama normal olarak değerlendirilir. Sulu ya da katı olması koşullara göre de normal sayılabilmektedir. 1 yaşına kadarda bebeklerde dışkılama sayısı 'e kadar düşer. Bunun dışında oluşan yumuşak kıvamlı dışkılama ishali ortaya çıkarır. En sık rastlanan nedeni de enfeksiyonlardır. Kirli su, yemeklerin veya mamaların hijyenik ortamda hazırlanmaması, biberonların ve emziklerin yeterince temizlenmemesi gibi durumlar bebeklerde ishale yok açar. Bebeklerde ishal çeşitleri şu şekildedir:

• İnce bağırsağa yerleşen enfeksiyonlara bağlı ishaller
• Üst solunum yolu enfeksiyonları nedeniyle ishaller
• Gıda zehirlenmeleri kaynaklı ishal
• Viral enfeksiyonlardan sonra oluşan ishaller
• Gastroenterit
• Rota virüs ishalleri

GEÇMEYEN İSHALİN SEBEPLERİ NELERDİR?

Geçmeyen ishallere kronik ishal adı verilir. Bu ishal türü için genelde hafta geçmeyen ishaller için tanı konulur. Uzun süren ishallerin altında yatan ciddi bir hastalık olabilir. Çölyak hastalığı, kolon hastalığı örnek verilebilir. Geçmeyen ishal yorumları ve şikâyetlerinde çoğunlukla; susuzluk, halsizlik, karın ağrıları, baş ağrıları gibi belirtiler gözlemlenmiştir. Kronik ishal tedavi süreci mutlaka doktor kontrolünde olmalıdır. Gerekli tahliller yaptırılarak hastalığın nedeni araştırılmalıdır. Dışkı tahlili ile bakteri ve parazit gibi durumlar araştırılır. Kan testi ve açlık testi de uygulanabilir. Ayrıca bağırsaklar için genel bir araştırma yapılmalıdır. Uzun süreli ishal nedenleri ne olursa olsun sıvı tüketimi unutulmamalı, bol bol su içilmelidir.

SÜREKLİ İSHAL OLMAK NE ANLAMA GELİR?

Besinlere bağlı ishallerde, ishalin geçme süresi 3 ya da 4 gündür. Bu süre içerisinde gerekli önemler alınarak ishal tedavi edilir. Dışkılama normal haline döner. Orta derece ishalde ise huzursuzluk ve halsizlik görülse de susuzluk daha çok hissedilir. İshalin geçme süresi ise en fazla 7 gündür. İleri düzey ishal yani kronik ishalde durum ciddiye alınmalıdır. Kronik ishallerin geçmesi için belirli süre yoktur. En az hafta ishal görülür.

Sürekli ishal olan bir insan en çok yediği ve içtiği şeyleri gözden geçirmelidir. Yeşil sebze, süt ve süt ürünleri, kavun ve karpuz, meyve suları ishale neden olacağı için tüketimine dikkat edilmelidir. Sürekli ishal olan insanlarda bağırsak sorunları daha çok görülür. Bağırsak tetkikleri doktor kontrolleri altında yapılarak tedavi sürecine gidilebilir.

SU GİBİ İSHAL, KÖPÜKLÜ İSHAL, ZEHİRLİ İSHAL

İshalin çeşitlerine bakıldığına en belirgin üç farklı tür karşımıza çıkıyor. Bunlar zehirli ishal, köpüklü ishal ve su gibi ishal. Her türünde oluşum etkeni farklıdır.

1. Zehirli ishal: Bu tür çocuklarda görülür. Rota virüsü zehirli ishale neden olur. Tedavisi rota virüsü aşısı ile mümkündür.
2. Su gibi ishal: Daha çok fazla su tüketimi, gıda zehirlenmesi, bozulmuş yiyecekler, antibiyotik kullanımı bu duruma yol açar.
3. Köpüklü ishal: Bu ishale neden olan yiyecekler ve bazı hastalıklardır. Yağ ve mukoza oluşumu etken olur. Kolon hastalığı belirtilerinde de görülür.

İshal, mikrobik veya mikrobik olmayan birçok nedenle oluşabilen bir barsak hastalığıdır. Günde üç kez veya daha fazla, yumuşak kıvamlı ya da sulu dışkılama ile kendini gösterir ve çoğu zaman beraberinde bulantı, kusma, kramp ve karın ağrısı gibi belirtileri olmaktadır. İshal çok hafif olabileceği gibi vücutta ileri derecede su kaybına da yol açabileceğinden mutlaka tedavi edilmelidir.

Medstar Antalya Hastanesi İç Hastalıkları Bölümü Uzmanları, sıcaklarla artış gösteren yaz ishalleri hakkında bilgi verdi.

Tedavi edilmeyen ishal birçok hastalığa sebep olabilir.

Aşırı su ve tuz kaybına bağlı olarak kalp damar sisteminde ritim problemlerine, inatçı tansiyon düşüklüğüne, bilinç bulanıklığına, böbrek yetmezliğine neden olabilir. Baş dönmesi, ayağa kalkınca göz kararması, dilin kuruması, cildin parlaklık- nem ve yumuşaklığını kaybetmesi, gözlerin göz çukuruna çökmesi, idrar miktarında azalma, aşırı susuzluk hissi gibi belirtiler, ciddi su kaybının işaretleridir.

Yaz aylarında içme sularına dikkat edilmeli

Yaz ishalleri, çoğunlukla mikroplu suların içilmesi veya bu sularla yıkanmış meyve ve sebzelerin yenilmesiyle ortaya çıkar. Aynı zamanda yaz mevsiminde seyahatlerin artması ve beslenme düzeninin değişmesi, bu mevsimlerde artan sineklerin besinler arasında bulaş taşıyan köprü vazifesi görmesi de sebepler arasındadır. Bazen de insanlar ishal olup bu mikropları dışkıları ile çevreye yayabilir yada dışkıyla bulaşmış ellerin iyi yıkanmaması - ağıza götürülmesi sonucu da ishal olabilir.

İshal yapan mikroplar, ağız yoluyla alınarak insanların barsaklarına ulaşır. Bunların bir kısmı barsak duvarında iltihap oluşturarak, bir kısmı da barsakta iltihap yapmadan, salgıladıkları toksin denilen zehirli maddelerin etkisiyle su ve tuz geçişini artırmak suretiyle ishale neden olur.

Bir günden uzun süren yaz ishalleri mutlaka tedavi edilmeli

İlk olarak kaybedilen su ve tuzu geri koymak için pratik olarak hazırlayacağımız su solusyonu içebiliriz. 1 litre kaynatılmış soğutulmuş suya 1 çorba kaşığı şeker, 1 tatlı kaşığı sofra tuzu ve 1 çay kaşığı karbonat konularak karıştırılır ve hazırlanan karışım içilebildiği kadar sık aralıklarla içilir. Ancak mikrobik ishallerin hepsi 24 saatten fazla devam eder ve ilaç tedavisi almadan düzelmez. Bu nedenle, 24 saatten fazla süren ishallerde en yakın sağlık merkezine başvurularak muayene olunması ve tetkik yaptırılması gerekir.

Yaz ishallerinden korunma yolları

• Kişisel temizliğe dikkat edilmeli, özellikle her fırsatta ellerimizi yıkamalıyız
• Kaynağı bilinmeyen, açıkta satılan veya dağıtılan, denetimsiz içme suları ve bu sularla yıkanmış sebze ve meyveleri tüketmemeliyiz.
• Yiyeceklerin taze olmasına, paketlenmiş olarak pazarlanan yiyeceklerin üzerindeki son kullanma tarihinin geçmemiş olmasına dikkat etmeliyiz.
• İyi ambalajlanmamış, üzeri açıkta satılan gıdalar, pişirilmemiş ya da az pişirilmiş gıdalar, pastörize olmayan süt ve süt ürünleri güvenli değildir, bunları tüketmemeliyiz.
• Genel kullanıma açık tuvaletleri kullanırken dikkatli olup, sık sık el yıkamayı unutmamalıyız.