İstanbul Altın Borsası sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 40/A maddesi hükmüne dayanarak SPK tarafından hazırlanan "Kıymetli Madenler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Genel Yönetmelik", 3 Nisan tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Genel Yönetmeliğe dayanarak Hazine Müsteşarlığı tarafından "Kıymetli Maden Borsaları Üyelik Yetkisi ve Kıymetli Maden Borsası Aracı Kurumlarının Kuruluş ve Faaliyet Şartlarına İlişkin Yönetmelik" tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
Kıymetli Madenler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine dayanılarak 13 Şubat tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İstanbul Altın Borsası Yönetmeliği ile de emlağın'nın çalışma kural ve esasları belirlenmiştir.
İstanbul Altın Borsası, 26 Temmuz tarihinde resmi olarak faaliyetlerine başlamıştır. Borsada sadece külçe altın alım satımı değil, vadeli işlemler de yapılır. 'dan itibaren gümüş ve platin işlemleri de yapılmaya başladı. Altın borsasında uluslararası rafine çıkışlı / ile / saflıktaki altınlar işleme girebiliyor. İşlemde altınlarda standart külçeler 1, 10, 50, , , , gramlık ve kilogramlık, ons arası külçe standardındadır. Kıymetli Madenler Piyasası'nda işlemler, sabah ve öğle olmak üzere Borsa'nın açık olduğu her işgününde iki seansta gerçekleşir. Sabah seansı - arası seans öncesi ve - arası ilk seans olarak yapılır. Öğleden sonra seansı saatleri arasında gerçekleştirilir. TL/gr işlemleri aynı gün valörlü, ötekiler ertesi gün veya iki işgünü valörlüdür. En küçük işlem birimi 5 kgdır. En küçük fiyat hareketi TL'de lira, ötekilerde 5 cent'tir. Üyelerin alıp satabilecekleri altın miktarı Borsa Takas Merkezi'ne teslim ettikleri altınların 20 katı ile sınırlıdır. Alım satım emirleri Reuters ve Telerate ile duyurulur.
Vadeli işlemlerde her bir sözleşme / ayar ve 3kg'lıktır. Sözleşmeler TL/gr ve $/ons cinsinden düzenlenir. Altın, teslim tarihinde fiziki veya nakdi uzlaşma ile gerçekleştirilir. İşlemler kesintisiz saatlerinde yapılır.
Türkiye, uluslararası ham elmas ticaretinin kontrol altında tutulabilmesi amacıyla Güney Afrika Cumhuriyeti'nin öncülüğünde başlatılan 46 ülkenin üye olduğu Kimberley Süreci Sertifika Sistemi üyeliğine 14/08/ tarihi itibarıyla kabul edilmiştir.
İstanbul Altın Borsası, ham elmasın ithal ve ihracı işlemlerinde yetkili otorite olarak tayin edilmiştir. Buna göre, ham elmasın ithal ve ihraç işlemlerini Kimberley Süreci Sertifika Sistemi çerçevesinde yürütmeye ve ibraz edilen sertifikaların Kimberley Sürecine ilişkin belgelerde belirtilen asgari standartları taşıyıp taşımadığını incelemeye, katılımcı ülke ihracat otoritesi nezdinde sertifikaların teyidini almaya ve sertifika düzenlemeye İstanbul Altın Borsası yetkilidir.
ALTINLAR | ALIŞ | SATIŞ | % | YÜKSEK | DÜŞÜK |
---|---|---|---|---|---|
Altın ONS $ | % | ||||
Gram Altın | % | ||||
Çeyrek Altın | % | ||||
Cumhuriyet | % | ||||
22 Ayar Altın | % | ||||
Yarım Altın | % | ||||
Tam Altın | % | ||||
Gremse | % | ||||
Reşat Altın | % | ||||
18 Ayar Altın | % | ||||
14 Ayar Altın | % | ||||
Kilo/TL | % | ||||
Kilo/Dolar | % | ||||
Kilo/Euro | % |
yılında Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar'da yapılan değişikliklerle altının fiyatının belirlenmesi ile ithalatı ve ihracatı serbestleştirilmiştir. Altın ticaretinin liberalleştirilmesi yönünde alınan kararlarla, altının ithal ve ihraç aşamasında kolaylıklar getirilmiştir. Bu gelişmeler sonucunda sektörde yaşanan hızlı büyüme, ekonomik açıdan büyük potansiyel taşıyan altın konusunda yeni kararlar alınmasını hızlandırmıştır. Alınan yeni kararlarla altın sektörünün yeniden yapılandırılması amaçlanmıştır. İstanbul Altın Borsasının kuruluşu ile ilgili ilk düzenleme olan Kıymetli Madenler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Genel Yönetmelik yılında yayımlanmıştır. Söz konusu Yönetmeliğe dayanılarak 26 Temmuz tarihinde İstanbul Altın Borsası faaliyete geçmiştir.
İstanbul Altın Borsasının kuruluş amaçları arasında; son yıllarda kazandığı ivme ile hızla büyümekte olan altın sektörü ile finans sektörü arasında köprü görevini üstlenmek, sektörün kurumsallaşmasına, uluslararası rekabete açılmasına ve altının önemli ihracat kalemlerinden biri durumuna gelmesine katkı sağlamak, kıymetli madenlerin dünya piyasalarına paralel şartlarda işlem gördüğü bir piyasa ortamını oluşturmak, teşkilatlı bir kurum kimliğinde likidite sağlamak, kıymetli maden işlemlerinde referans fiyatı belirlemek, başta altın olmak üzere kıymetli madenlere dayalı yatırım araçları vasıtasıyla finansal ürün yelpazesini genişleterek ulusal ve uluslararası piyasalara entegrasyonu sağlamak ve ayrıca kıymetli taş işlemleri ile de sektöre ihtiyaç duyduğu alanlarda organize piyasa şartları sunmak sayılabilir.
Diğer taraftan, Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri çerçevesinde İstanbul Altın Borsası ile İstanbul Menkul Kıymetler Borsasının tüzel kişiliklerinin sona ermesi ve yeni bir borsanın kurulması sonucunda, Borsa İstanbul A.Ş. tarihinde faaliyete geçmiştir. Kıymetli maden ve kıymetli taş işlemleri İstanbul Altın Borsası yerine Borsa İstanbul A.Ş. bünyesinde kurulan Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası Bölümü tarafından yürütülmeye başlanmıştır.
Kıymetli madenler ve kıymetli taşlar alanında organize ve şeffaf bir piyasa olmasının yanı sıra Borsa İstanbul Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası Bölümü mevzuattan kaynaklanan bazı görevleri de yerine getirmektedir. Bu görev ve yetkilerden bazıları aşağıda yer almaktadır:
Borsa İstanbul bünyesinde kıymetli madenlere ve kıymetli taşlara ilişkin olarak standart, standart dışı, cevherden üretim altın, gümüş, platin ve paladyum üzerine spot işlemlerin yapıldığı Kıymetli Madenler Piyasası, ödünç ve sertifika işlemlerinin yapıldığı Kıymetli Madenler Ödünç Piyasası ile elmas ve kıymetli taşların işlem görebildiği Elmas ve Kıymetli Taş Piyasası yer almaktadır.
Piyasaların üyelerinin sayısı ve detayları için tıklayınız.
Piyasalara ilişkin önemli bazı tarihler aşağıda belirtilmiştir:
26 Temmuz | İstanbul Altın Borsasının faaliyete başlaması |
9 Temmuz | Gümüş ve platinin işlem görmeye başlaması |
24 Mart | Kıymetli Madenler Ödünç Piyasasının açılması |
4 Nisan | Elmas ve Kıymetli Taşlar Piyasasının açılması |
17 Kasım | Paladyumun işlem görmeye başlaması |
17 Kasım | Kıymetli Madenler Piyasası üyelerine standart dışı kıymetli maden ithalatlarını da Borsaya bildirme zorunluluğunun getirilmesi |
3 Nisan | İAB ile İMKB'nin Borsa İstanbul A.Ş. adı altında birleşmesi ve Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası Bölümünün Kurulması |
5 Haziran | Kıymetli Madenler Piyasası Danışma Komitesinin ilk toplantısının yapılması |
12 Aralık | Finansman şirketlerine Zorunlu Karşılık için altın saklama hizmeti verilmeye başlanması |
8 Ocak | T+90 İşlemlerinin başlaması |
17 Nisan | KMTP API yazılımının devreye alınması |
6 Haziran | Mini Külçe Uygulamasının devreye alınması ve asgari emir miktarının 1 gram olarak belirlenmesi |
19 Eylül | Dönüşüm işlemlerinin başlaması |
26 Eylül | Erken Nakit Takas uygulamasının devreye alınması |
30 Eylül | Elmas ve Kıymetli Taş Piyasasında ilk işlemin yapılması |
12 Ekim | Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası Bölümünün Kuyumcukent'e taşınması |
26 Kasım | OECD'nin “Çatışmalardan Etkilenmiş ve Yüksek Riskli Bölgelerin Madenlerine İlişkin Sorumlu Tedarik Zinciri için OECD Uyum Rehberi" nin Türkçe'ye çevirilmesi ve üyelere dağıtılması |
4 Aralık | Kıymetli Madenler Piyasasında İlk fiksing işleminin gerçekleşmesi |
18 Aralık | İlk Erken Nakit Takas Uygulamasının Gerçekleşmesi |
23 Şubat | Kıymetli Madenler Piyasasında ilk müşteri işleminin gerçekleştirilmesi |
3 Mayıs | Zincirleme işlemlerin erken nakit takas uygulamasına dahil edilmesi |
29 Temmuz | Kapalıçarşı Teslimat Merkezi faaliyete geçti |
13 Şubat | Yeni hizmet binasının faaliyete geçmesi |
2 Temmuz | Kıymetli Madenler Piyasasının BISTECH altyapısına geçmesi |
22 Şubat | Gümüş fiksing işlemlerinin başlaması |
26 Şubat | İlk gümüş fiksing işleminin gerçekleşmesi |
05 Mart | Uluslararası uygulamalar çerçevesinde Sorumlu Tedarik Zinciri Uygulamalarının devreye alınması |
19 Nisan | Borsa İstanbul A.Ş. Antrepo/BİSTANTREPO’ nun açılışı |
01 Temmuz | Sorumlu tedarik zinciri düzenlemelerinin yürürlüğe girmesi |
05 Temmuz | ELTAS -Elektronik Talimat Sisteminin Kasa yazılımında devreye alınması |
05 Temmuz | İndikatif Emir Tipinin devreye alınması |
18 Mart | Güncel Rafineri Grubu/Önceki Rafineri Grubu uygulamasının devreye alınması |
04 Nisan | Altın Cinsinden Fiziki Varlıkların Finansal Sisteme Kazandırılması Projesi Borsa İstanbul Entegrasyonu |
01 Ağustos | Dönüşüm İşlemlerinin Tüm Kıymetli Madenler İçin Yapılmaya Başlanması |
Borsa İstanbul | |
COMEX | |
Shanghai Futures Exchange | 5,47 |
Shanghai Gold Exchange | 3,68 |
LME | 0,16 |
Diğerleri ** | 1,1 |
* Milyar dolar cinsinden günlük ortalamalardır.
** Dubai Gold & Commodities Exchange, ICE Futures, US Metals, Bursa Malaysia, Moscow Exchange - RTSX, Tokyo Commodity Exchange.
Kaynak:GOLDHUB TRADING VOLUME (monash.pw)
Kıymetli madenler ve kıymetli taşlar mevzuatına ilişkin yönetmelik, tebliğ, karar, yönerge ile uygulama usulü ve esasları bulunmaktadır. Bunlardan bazıları aşağıda yer almaktadır.
Borsa İstanbul A.Ş. Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar İle İlgili Borsacılık Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Yönetmeliği
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar (Değişiklikler için pdf (monash.pw) adresine bakınız)
Ham Elmas Dış Ticaretinin Düzenlenmesine ve Denetlenmesine Dair Karar
Kıymetli Madenler Borsası Aracı Kuruluşlarının Faaliyet Esasları İle Kıymetli Madenler Aracı Kurumlarının Kuruluşu Hakkında Yönetmelik
Kıymetli Madenler Piyasası ve Kıymetli Madenler Ödünç Piyasası Yönergesi
Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ
Ham Elmas Dış Ticaretinin Düzenlenmesine ve Denetlenmesine Dair Kararına İlişkin Tebliğ
Kıymetli Maden Standartları ve Rafinerileri Hakkında Tebliğ
Hakemlik Grubu Çalışma Usulü Ve Esasları Yönergesi
Borsa İstanbul A.Ş. Sorumlu Tedarik Zinciri Uyum Yönergesi
Borsa İstanbul A.Ş. Sorumlu Tedarik Güvence Denetimi Yönergesi
Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası Prosedürü (PRO)
Borsa İstanbul A.Ş. Kıymetli Madenler Aracı Kuruluşları ile Rafinerilerin İç Kontrol Sistemi ve Uyum Esasları Hakkında Yönerge
Borsa İstanbul A.Ş. Kıymetli Madenler Sorumlu Tedarik Zinciri Uyum Rehberi
KİT Kullanıcı Kılavuzu
ELTAS Kullanıcı Kılavuzu
İndikatif Emir Kullanıcı Kılavuzu
Kıymetli Maden İşlem Terminali Toplu Large Bar Emir Girişi Kılavuzu
Günlük Cevher Üretim Bildirimleri Kullanıcı Kılavuzu
Aylık Cevherden Üretim Kıymetli Maden Bildirimleri Kullanıcı Kılavuzu
Yenibosna Merkez Mahallesi, Ladin Sok. No – Bahçelievler İstanbul
Tel: () 66 00 Fax: () 66 18
Özel Ayar Evleri Listesi için Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğüne ait monash.pw adresine bakınız.
Borsada Bar, Külçe ve Granülleri şlem Görebilecek Rafineriler ListesiBorsada Bar, Külçe ve Granülleri şlem Görebilecek Rafineriler Listesinde Yer Alan Altn Rafinerileri ve LogolarCevher Üretim BildirimleriKymetli Madenler ve Kymetli Taşlar Piyasas Tantm KitapçğElmas ve Kymetli Taş Piyasas Tantm KitapçğOECD Uyum RehberiKMKTP Operasyon Direktörlüğü Üye Temsilcisi Eğitim SunumuTek Pencere Sistemi Hakknda AçklamaKymetli Maden thalat TablosuBISTANTREPO Kymetli Madenler ve Kymetli Taşlar Saklama Sözleşmesi
Bülten VerileriPiyasa VerileriVeri SorgulamaSorumlu Tedarik ZinciriReferans FiyatlarMetal FiyatlarSkça Sorulan SorularKymetli Madenler ve Kymetli Taşlar
Altın, tarih boyunca insanlık için en önemli kıymetli madenler arasında yer almıştır. Yakın geçmişe kadar para olarak kullanılmıştır ve para birimlerine baz oluşturmuştur. Günümüzde ise daha ziyade tasarruf aracı ve ziynet olarak talep görmektedir. Elektronik ve tıbbi cihazlar gibi teknolojik ürünlerde de yaygın olarak kullanılmaktadır.
Tasarruf sahipleri, altını öncelikli olarak enflasyona karşı koruma sağlayan yatırım araçları arasında tercih etmektedir. Altın özellikle döviz kurlarının çalkalandığı, ekonomide krizlerin yaşandığı dönemlerde yatırımcılar için güvenli bir liman olmuştur. Bu kıymetli maden, aynı zamanda doğal güzelliği sayesinde her dönem üzerimizde taşıdığımız bir mücevher olagelmiştir.
Peki, altın fiyatları nasıl oluşur? Altının fiyatını etkileyen faktörler nelerdir? Altın neden yükseliyor? Altın neden düşüyor? Bu yazımızda altın fiyatlarını belirleyen faktörleri inceleyeceğiz.
Altın dünya çapında ticareti yapılan bir kıymetli maden olsa da, altının gram fiyatının oluşmasında sektörün merkez üssü Londra’dır. Dünya genelinde resmen kabul gören tek külçe altın piyasası olan Londra Külçe Piyasası Birliği (LBMA) burada yerleşiktir. Burada oluşan altın fiyatı, bütün sektör ve merkez bankaları tarafından dünya genelinde kıstas alınır.
Gram altın fiyatı Londra saatiyle ’de ve ’te olmak üzere günde iki defa, ABD doları üzerinden resmen sabitlenir. Bu, altının vadeli teslimat fiyatı olmakla birlikte, öte yandan altının spot fiyatı, yani günlük işlem ve teslimat fiyatı da oluşur. LBMA haricinde, Borsa İstanbul’un Kıymetli Madenler Piyasası (eski adıyla İstanbul Altın Borsası) dahil olmak üzere, dünyada çeşitli noktalarda altın borsaları ve altın piyasaları bulunur.
Netice itibarıyla, altın neden yükseliyor veya altın neden düşüyor diye baktığımızda, altının fiyatı piyasadaki tüm alıcıların ve satıcıların toplu davranışı sonucunda belirlenir. Bu hem uluslararası altın gram fiyatı için, hem de ülkemizdeki sarrafiye altın fiyatları için geçerlidir.
Sarrafiye ve özellikle ziynetlik altın fiyatları ise külçe altın fiyatlarının üzerine bir yandan işçilik ve işletme maliyetlerinin eklenmesiyle, öte yandan da yurtiçi piyasadaki alıcı ve satıcı davranışıyla oluşur. Kapalıçarşı ve Kuyumcukent de buna dahildir.
Alımı-satımı yapılan her üründe olduğu gibi, altının da fiyatı öncelikle arz-talep dengesiyle oluşur. Piyasaya sunulan altın miktarında sıkıntı yaşandığı zaman veya müşteri talebinde artış yaşandığı dönemlerde, altının fiyatı genelde yükselir.
Hem dünya genelinde hem de Türkiye koşullarında, belirsizlik ve ekonomik durgunluk yaşanan dönemlerde de genelde altın fiyatlarında yükselme trendi görülür. Bu durum, bu kıymetli madenin hem bireysel yatırımcılar hem de kurumsal yatırımcılar tarafından tasarruflar için sağlam bir liman olarak görülmesinden kaynaklanmaktadır.
Sadece ekonomik sıkıntı dönemlerinde değil, aynı zamanda politik çalkantılar yaşandığında da altın, talepte ve fiyatta ciddi artışların yaşandığı bir kıymetli madendir. Açıkçası, altına yatırım yaptığınızda, paranızın tamamını kaybetme riskiniz yoktur. Diğer yatırım araçlarında ise böyle bir risk her zaman vardır.
Öte yandan, para birimimizin, yani Türk lirasının yabancı paralara karşı değer kaybına uğraması da sık sık karşılaştığımız bir durumdur. Böyle durumlarda, yerli yatırımcılar birikimlerinin değerini korumak için altına yatırım yapmayı tercih edebilirler. Bu da altının fiyatlarını yurtiçinde yükselten bir harekete yol açar.
Çoğu üründen farklı olarak, altın talebinde bireysel birikim oluşturma ve ziynet ön plandadır. Dünya Altın Konseyi verilerine göre, örneğin yılında altın talebinin kabaca yarısı mücevherat ve kuyumculuk kaynaklı olmuştur. Ekonomik kriz dönemlerinde nisbeten daralan ziynetlik altın talebi, altın fiyatlarını geçici olarak düşürebilir. Ancak ekonomi iyileşmeye başlayınca bu talep hızla geri gelir. Böylece gayet güneşli ekonomik ortamlarda ve iyi piyasa koşullarında da altın genelde değerini korur.
Altın arzı tarafına baktığımızda ise, az sayıda ülkede madencilikle elde edilen bir ürün olması itibarıyla altın üretimi her zaman sınırlı miktarda kalmaktadır. Ancak piyasaya sunulan altın miktarında dönemsel bir artış yaşandığı zaman, altın fiyatları düşüş gösterebilir.
Bunlara ek olarak, ülkemizde özellikle dolar düşünce altın da ucuzlar, altının fiyatını belirleyen diğer önemli faktörlerin sabit kalması kaydıyla tabii.
Unutmamak gerekir ki, altının uluslararası piyasada oluşan gram fiyatı Amerikan doları üzerindendir. Dolayısıyla, doların ne kadar güçlü olduğu, yani euro dahil olmak üzere diğer belli başlı para birimleri karşısındaki seyri, bu fiyatı yakından etkiler. Aynı zamanda, Türkiye altın sektörü de büyük ölçüde ithalata dayalıdır.
Sonuç olarak, altın fiyatları nasıl belirlenir diye baktığımızda, Türkiye’de altın fiyatları özellikle dolar/TL kurundan çok yakın bir şekilde, doğrudan etkilenmektedir. Genelleme yapacak olursak, dolar yükselince altın da pahalanır, dolar düşünce altın da ucuzlar.