Arpacık neden çıkar, toplumda sıklıkla karşılaşılan arpacık ya da diğer adıyla “it dirseği”, göz kapağı bezlerinde meydana gelen bir enfeksiyondur. Elin sürekli göz ile temas etmesi sebebiyle göze bakteriyel enfeksiyon bulaşması sebebiyle oluşur. Bununla beraber, makyajı çıkarmadan uyumak, kontakt lens kullanılıyorsa hijyene dikkat etmemek gibi durumlar da arpacık oluşumuna zemin hazırlamaktadır. Arpacık, göz kapağında şişlik ya da kızarıklıkla karakterizedir. Arpacık oluşumunun ilk belirtileri, gözde kaşıntı ve batma hissi ile gündeme gelir. Ardından bir ya da iki gün içerisinde ciltte gözle görünür bir hal alır. Kendi kendine geçmez ve doğru tedavi uygulanmadığında arpacık kistleşir, sertleşerek şalazyon oluşumuna sebep olabilir. Gerekli tedavi uygulandığında bir hafta içerisinde geçmesi mümkündür.
Göz kapağındaki yağ salgılamakla görevli gözyaşı bezlerinin enfeksiyon kapması sebebiyle iltihaplanması sonucu oluşan arpacık, göz çevresinde sivilceye benzer bir şekilde kızarık ve ağrılı bir şekilde ortaya çıkar. Kişiye oldukça rahatsızlık veren arpacığın tedavisi yapılırsa bir hafta içerisinde iyileşmesi mümkündür. Çeşitli sebeplerden dolayı göz kapaklarındaki yağ bezlerinin tıkanması ve bu bezlerin içerisinde bakteriyel enfeksiyon oluşması söz konusu olur.
Arpacığın iyileşmemesi durumunda göz kapağı şişebilir, kapanabilir; arpacık kistleşir, sertleşir ve şalazyon oluşumuna sebep olabilir. Genellikle bağışıklığın düşük olduğu zamanlarda gündeme gelen arpacığın oluşmaması adına ellerin temiz değilse gözle temas etmemesi gerekir. Ellerde bulunan bakteriler gözle temas ettiğinde, makyaj çıkarılmadan uyunduğunda, kontakt lens hijyenine dikkat edilmediğinde vb. hijyenik olmayan koşullar durumunda arpacık oluşabilir.
Arpacık türleri ikiye ayrılır: genellikle kapağın üst kısmında oluşan iç (internal) arpacık ve kirpik dibinde oluşan dış (external) arpacıktır. İç arpacığı ve dış arpacığı detaylı olarak açıklamak gerekirse:
İç Arpacık
İç arpacıklar, göz kapağındaki yağ bezlerinin tıkanması sebebiyle meydana gelir ve geliştikçe gözü zorlar. Bu arpacık türü, dış arpacığa göre daha acı verici olabilir. Göz kapağında şişlik şeklinde bir kızarıklık, göz etrafında hassasiyet, ağrı gibi belirtiler ile gözlemlenir.
Dış Arpacık
Bu arpacık türü gözün kirpik dibinde sivilce görünümünde oluşur. Akut bir şekilde meydana gelen ve bakteriyel enfeksiyon sebebiyle oluşan dış arpacık, iltihaplıdır ağrılıdır ve şişliğe neden olur.
Ayrıca düşük bağışıklık sistemi, uykusuzluk ve yorgunluk arpacığın oluşmasını tetikleyen etkenler arasındadır.
Arpacığın belli başlı bazı belirtileri bulunmaktadır. Arpacık oluşması durumunda en sık karşılaşılan belirti göz kapağında şişliktir. Sivilceye benzeyen ve bakteriyel enfeksiyon sebebiyle iltihaplanmanın olduğu arpacık, çoğunlukla üzerinde sarımtırak bir irin ile oluşur. Aynı zamanda göz çevresinde kızarıklık, ışık hassasiyeti, ağrı ve yanma hissi, gözde batma, sulanma, kaşıntı, kirpik bölgesinde kabuklanma ya da kepeklenme görülebilir.
Arpacık tedavisinde göz kapağı ve göz çevresinin hijyeni önemlidir. Düzenli olarak bu bölgeye bakım yapılmalı ve bölge sıcak pansuman ile tedavi edilmelidir. 5-10 dakika arası yapılacak pansuman ardından, göz yakmayan bebek şampuanı ile kirpik dipleri nazikçe ovuşturularak yıkanır. Bununla beraber, sıcak pansuman ile yağ bezlerinin açılarak içerisindeki kist yapısının dışarı çıkması amaçlanır. Bu yöntem tedavi sürecini hızlandırır. Hijyen sağlandıktan sonra ve göz çevresi temizlendikten sonra antibiyotikli damla ve merhem problemin olduğu bölgeye uygulanır. Arpacık patladıktan ve iyileştikten sonra bir süre lens kullanımından ve makyaj yapmaktan uzak durulması sağlıklı olacaktır.
Arpacık oluşması durumunda kişisel hijyen ve bakım önemlidir. Tedavi süresince hassas ve titiz olunması durumunda ortalama bir hafta süre kapsamında arpacığın iyileşmesi söz konusudur. Bir göz doktoruna muayene olunması dâhilinde, doktorunuz pomat ve göz damlası gibi ilaçlar önerebilir. Bu ilaçlar hem rahatsızlığın iyileşmesinde hem de şikâyetlerin azalmasına yardımcı olur. Arpacık tedavi edilmesi ardından, 2 ila 3 hafta süre içerisinde iyileşir fakat iyileşmemesi durumunda cerrahi ameliyat çözüm olabilir. Cerrahi ameliyat ile göz kapağının iç kısmına atılan kesikle, kese içerisindeki iltihap tamamıyla boşaltılır. Arpacığın kist oluşturması durumunda ise arpacık ameliyatı uygulanır. Bu ameliyatta ise göz kapağı içindeki iltihap temizlenerek, bölge kiste sebep olan yağ birikiminden arındırılır. Bu işlem yaklaşık 20 dakika kadar sürebilir ve ardından göz bandajlanarak korumaya alınır. İşlem sonrasında dikiş gerekmez ve iz kalması gibi bir durum da oluşmaz. Göz bandajı ertesi gün çıkarılır ve yaklaşık bir hafta göze antibiyotik damla uygulanır.
Arpacık kendiliğinden geçebilir fakat şalazyon olarak kalma ihtimali vardır. Arpacık kesin olarak tedavi edilmediğinde kistleşme riski artar ve bu durum da cerrahi müdahale gerektirebilir.
Arpacık bulaşıcı bir rahatsızlık değildir fakat arpacığın iyileşmesi için kullanılan havlu gibi kişisel, hijyenik olması gereken eşyaların başkaları ile ortak kullanılmaması önemlidir. Göz ile elin teması öncesi muhakkak eller yıkanmalıdır. Arpacık iyileştikten sonra bir süre makyaj yapılmamalıdır. Ayrıca arpacık asla sivilce gibi sıkılarak ya da benzeri bir müdahale de bulunarak içerisindeki iltihap çıkarılmaya çalışılmamalıdır. Bu durum hem enfeksiyonun yayılmasına sebep olur hem de arpacığın iyileşmesini önler.
Çay ile göze pansuman yapmak arpacık tedavisi için etkili yöntemlerden biridir. Çayın içerisinde bulunan çay özü maddesi antiseptik özelliği taşır. Çay özü içeren; şampuan, mendil vb. ürünlerin kullanımı tercih edilebilir. Bununla beraber piyasada bulunan çeşitli bitkisel tedavilerin uygulanması doğru değildir ve önerilmez. Göz vücudun hassas bir organıdır. Bu yüzden doğal ya da alternatif bitkisel yöntemlerin uygulanmasından kaçınılmalıdır.
Güncelleme Tarihi: 17 Mart 2022
Yayınlama Tarihi: 18 Mart 2022
Sayfa içeriğinde yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İlgili sayfada tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğeler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
Sıcak kompresler başladıktan sonraki 48 saat içinde rezolüsyon başlamazsa kesi ve drenaj yapılır. Tıp uzmanları bazen özellikle inatçı veya tahriş edici bir arpacığın boşalmasını hızlandırmak için bir iğne ile mızrak gibi vururlar.[9] Arpacık tedavisinde cerrahi son çaredir. Herhangi bir tedaviye yanıt vermeyen arpacıklar genellikle cerrahi olarak çıkarılır. Arpacık ameliyatı bir göz doktoru tarafından ve genellikle lokal anestezi altında yapılır. İşlem, arpacığın dışa dönük olup olmamasına bağlı olarak göz kapağının iç veya dış yüzeyinde küçük bir kesi yapılmasından ibarettir. Kesi yapıldıktan sonra, irin bezden boşaltılır ve lezyonu kapatmak için çok küçük dikişler kullanılır. Bazen çıkarılan arpacık cilt kanseri olasılığını araştırmak için histopatolojik inceleme için gönderilir.
Arpacığın ilk belirtisi, yumrunun merkezinde pus olarak gelişen ve bölgede genişleyen küçük, sarımsı bir noktadır.[15]
Arpacığın diğer belirtileri şunlardır: