Kaç Çeşit Motor Tipi Vardır

Otomobil seçerken performans ve yakıt verimliliği gibi kriterleri göz önünde bulunduruyorsanız motorlar hakkında bilgi sahibi olmanızda fayda var. Yakıt ve havayı yakarak önce ısı enerjisi ardından mekanik enerji üreten motorlar birbirinden farklı çeşitlere sahip. Motor çeşitleri söz konusu olduğunda motorun kullandığı yakıt türünden sahip olduğu silindir sayısına kadar farklı değişkenleri göz önünde bulundurmanız gerekir. İşte bu değişkenleri ve motor türleri hakkında merak ettiğiniz tüm bilgileri bu yazıda bulabilirsiniz.

Yaktığı yakıta göre motor çeşitleri

Benzinli motor: Benzinli motorlar yakıt ve hava karışımı yanma odasına girmeden önce ateşleme için bujiyi kullanıyor. Sıralı, V tipi veya boksör tipi gibi çeşitli düzenlerde üretilebiliyor. Silindirlerin tek bir krank milinde düz bir çizgide konumlandığı sıralı motorlar hafif ve yakıt tasarrufu sağlayan yapısıyla öne çıkıyor. Otomobilinizden yüksek bir performans bekliyorsanız yakıt olarak benzinin kullanıldığı motorları tercih edebilirsiniz.

Dizel motor: Dizel motorlar benzinli motorlar gibi buji ile ateşleme yerine yakıt ve hava karışımını yakmak için sıkıştırma yöntemini kullanıyor. Yanma sırasında meydana gelen aşırı basınca dayanacak şekilde daha dayanıklı bir şekilde üretiliyor. Daha doyurucu tasarımı sayesinde dizel motorların geleneksel benzinli motorlardan daha uzun ömürlü oldukları söylenebilir. Daha yüksek tork üretimi, çekiş gücü yüksek bir motor ve yakıt tasarrufu arayışında olanlar için en iyi seçenek olabilir.

Yakıtın yakıldığı yere göre motor çeşitleri

İçten yanmalı motor: Yakıtın motorun içinde yakıldığı motor türlerine içten yanmalı motor deniyor. Farklı ateşleme sistemleriyle patlama şeklinde gerçekleşen yanma sırasında benzin, motorin ve hidrojen gibi yakıtlar kullanılıyor.

Dıştan yanmalı motor: Otomobillerde kullanılmayan dıştan yanmalı motor sistemlerinde yakıt motorun dışında yakılıyor. Buhar makinesi, buhar türbini ve stirling motoru bu gruba giriyor.

Zamanlama sistemine göre motor çeşitleri

İki Zamanlı: Bu tip motorlarda silindirler bir güç vuruşunda iki kez hareket ediyor. İlk hareketinde emme ve sıkıştırma, ikinci hareketinde ise yanma ve egzoz gerçekleştiriliyor. Küçük motorlarda kullanılan bu zamanlama sistemi, dört zamanlılara göre daha fazla yakıt tüketimine neden oluyor.

Dört zamanlı: Dört zamanlı motorlarda pistonlar bir güç vuruşunda iki yukarı iki aşağı olmak üzere silindirler içinde dört kez hareket ediyor. Günümüzdeki otomobiller genellikle dört zamanlı motorlara sahip.

Silindir sayısına göre motor çeşitleri

İki silindirli motor: Yalnızca küçük kapasiteli motorlarda kullanılan çift silindir sistemi otomobiller arasında pek yaygın değil.

Üç silindirli motor: Genellikle küçük otomobil motorlarında bulunan üç silindir, yakıt verimliliğinden ödün vermeden yeterli gücü elde edebilmek için turbo motorlarla birlikte kullanılıyor.

Dört silindirli motor: Otomobil motorları arasında en yaygın silindir sayısını dört silindirliler oluşturuyor. Dört silindirli motorların neredeyse tamamı sıra tipi silindir sıralanışına sahip.

Beş silindirli motor: Oldukça nadir görülen beş silindirli motor üniteleri ateşleme sırasında ayırt edici derecede farklı bir ses çıkarıyor.

Altı silindirli motor: Üst segment araçların çoğunda altı silindirli motor bulunuyor. Genellikle düz ve V tipi sıralanışa sahip olan altı silindirli motorlar, dört ve sekiz silindirli olanlara göre daha yüksek perdeden, yarış motorunu andıran bir ses çıkarıyor.

Soğutma sistemine göre motor çeşitleri

Su soğutmalı: Motorlar parçaları yüksek devirlerde çalıştığı için yüksek miktarda ısı üretiyor. Motor parçalarının aşırı ısınması motor sağlığı için iyi bir şey olmadığından soğutma sistemlerine ihtiyaç duyuluyor. Su soğutmalı motorlardaki sıcaklık su sirkülasyonu kullanılarak düşürülüyor. Hava soğutmalı rakiplerine göre daha sessiz ve yüksek performansta çalışan bu soğutma sistemine sahip motorlarda antifriz sıvısı kullanılıyor.

Hava soğutmalı: Hava soğutmalı motorlarda aşırı ısınmayı engellemek için atmosferik basınçtan faydalanılıyor. Hava dolaşımı sayesinde soğuyan bu tip motorlar su soğutmalı modellere göre soğuk havalarda daha iyi bir performans sunuyor.

Hava besleme sistemine göre motor çeşitleri

Atmosferik motor: Motorlardaki yakıtın yakılabilmesi için havaya da ihtiyaç duyuluyor. Atmosferik motorlarda motorun enerji üretebilmek için ihtiyacı olan hava ise atmosfer basıncından faydalanılarak alınıyor. Çoğu benzinli otomobilde atmosferik motor kullanılıyor. Bazı spor arabalar turbo gecikmesini önlemek için atmosferik hava besleme sisteminden yararlanıyor.

Turbo motor: Turbo hava besleme sistemi küçük hacimli motorlardan daha yüksek güç elde etmek için kullanılıyor. Turbo sisteminin içinde yer alan türbin çarkı ve kompresör çarkı yanma odasından çıkan egzoz gazlarını çekerek yüksek basınçlı bir şekilde motorun içine tekrar gönderiyor. Bu da motora ekstra hava girmesini sağlayarak daha fazla yakıtla birleşmesini, dolayısıyla daha çok güç üretmesini sağlıyor. Turbo motorlar düşük devirlerde iyi performans sağladığı gibi kullanıcılarına daha ekonomik bir yakıt tüketimi de sunuyor.

Yakıt enjeksiyon şekline göre motor çeşitleri

FSI motor: Direkt enjeksiyonlu motorlar olarak da bilinen FSI motorlar yakıtın yanma odasına doğrudan aktarıldığı motor tiplerini oluşturuyor. FSI motorlar bu sayede daha iyi yakıt tasarrufu ve düşük emisyon değerleri amaçlıyor.

TSI motor: Açılımı Turbo Stratified Injection olan TSI motorlar küçük hacimli motorlara turbo eklenmesiyle elde edilen bir teknolojiye sahip. Turbo teknolojisi sayesinde küçük hacimli motorlardan daha fazla güç elde etmeyi amaçlayan bu motor tipi düşük yakıt tüketimi gibi bir avantaja da sahip.

TFSI motor: FSI motorların turbo beslemeli versiyonu olan TFSI motorlar, diğer motor türlerine kıyasla çok daha yüksek performans ve düşük yakıt tüketimi sunuyor. Turbo motoru sayesinde atık gazları tekrar dönüştürerek düşük emisyon değerleri de sağlayan bu motor tipinin LPG dönüşümlerine uygun olmadığını belirtmek gerekiyor.

GDI motor: Gasoline Direct Injection yani GDI motorlar, güçlü ve dayanıklı motor bloğu sayesinde yüksek basınçlarda çalışıyor. Bu sayede çok daha iyi bir performans sunan GDI motorlar için FSI motorların gelişmiş versiyonu tanımlaması yapılabilir.

T-GDI motor: GDI motorlara turbo eklenerek geliştirilen T-GDI motor teknolojisi bunu yaparak daha fazla performans almayı amaçlıyor. T-GDI motorlarda turbo sayesinde yanma odasına daha fazla hava gönderildiği için normal kapasitesinden daha fazla güç üretiliyor.

Ateşleme tipine göre motor çeşitleri

Buji ile ateşlemeli motor: Bu tip motorlarda yanma odasındaki yakıt-hava karışımını ateşlemek için buji adı verilen parça kullanılıyor. Buji ile ateşlemeli motorlarda yakıt olarak genellikle benzin kullanılıyor.

Sıkıştırma ile ateşlemeli motor: Bu tip motorların silindir kafasında buji parçası bulunmuyor. Ateşleme işlemi yüksek basınçlı havanın ısısı ile sağlanıyor. Dizel motorlarda kullanılan sıkıştırma ile ateşleme sistemi daha yüksek termodinamik verim sağlıyor.

Silindir sıralanışına göre motor çeşitleri

Sıralı (Düz) motor: En yaygın silindir sıralanışını sıralı motorlar oluşturuyor. Bu tip motorlarda silindirler yan yana aynı düzlem üzerine sıralandığı için hafif, daha maliyetsiz ve yakıt tasarrufu yüksek motorlar olarak biliniyor.

V tipi: V tipi motorlarda pistonlar ve silindirler arasında üstten bakıldığında V harfini andıran belirli bir açı bulunuyor. Motorun sahip olduğu bu şekil titreşimi minimuma indirerek denge sorununu ortadan kaldırıyor.

Boksör tipi: Bu tip motorlarda silindirler karşılıklı konumlarda yer alıyor. Bu sayede mükemmel bir dengeye sahip olsalar da yakıt tüketiminde diğerlerine kıyasla verimli bir performans sunamıyorlar.

W tipi: 12 ve 16 silindirli araçlarda görülen W tipi motorlarda silindirler üç sıra halinde düzenleniyor. Yüksek performansa sahip güçlü motorlarda bu silindir düzeni kullanılıyor.

Motosiklet türleri arasında tip, kullanım ve karakter olarak her ne kadar fark olsa da, hepsi iki teker sevgisinde birleşiyor.

Kimileri asi sever mesela, kimileriyse ağırbaşlı. Kimisi motosikletin rahatına düşkündür, kimisi de sesine. Ee, motosiklet üreticileri de her zevke, her tutkuya uygun farklı modeller üretmişler. Farklı motosiklet çeşitleri, kullanıcıların farklı ihtiyaç ve zevklerine cevap veriyor.

Peki, bu motosiklet çeşitleri ve bu motosiklet türlerinin en güçlü ve zayıf yanları nelerdir?

COMMUTER : BAŞLANGIÇ MOTORU

Tayland’daki dünyaca ünlü Mea Hong Son Motosiklet Rotası’nı şiddetle tavsiye ederiz!

Buradan başlamasak olmazdı. Bazıları bu sınıfa kurye motoru der, bazıları başlangıç motoru. Bazıları eşek kullanır gibi kullanır, bazılarıysa ikinci motor olarak. Aslında her birinin haklılık payları da var. Neden mi?

• Çünkü genelde az yakıt tüketen bir sınıf olduğundan kuryeler arası kullanımı yaygındır.
• Yeni başlayan bir insanın kontrol etmekte zorlanmayacağı kolay bir kullanımı olduğundan başlangıç motoru olarak sıkça tercih edilirler.
• Genelde hafif, dayanıklı (Çin mallarını hariç) ve parçaları ucuz olduğundan dağa bayıra sürmeye, arada düşürüp kaldırmaya da gelirler. Yani eşek gibi tüm yükü taşıyıp gıklarını çıkarmazlar.
• Eğer uzun seyahatleriniz için 300-400 kg ağırlığında bir motorunuz varsa onu şehir içi trafikte kullanmak yorucu olacağından yine imdadınıza kıvrak, hafif ve aralardan geçmeye uygun commuter sınıfı motosikletler yetişecek.

Bu sınıfın genel avantajları; Biraz önce de değindiğimiz gibi hafif, kıvrak, bakım maliyetlerinin ucuz, kullanımlarının kolay ve yakıtlarının düşük olmasıdır.

Bu sınıfın dezavantajları; Güçlerinin düşük olması sebebiyle hız sınırının yüksek olduğu bölünmüş yollarda ve şehir dışı seyahatlerinizde sizi zorlayacaktır. Aynı şekilde uzun seyahatlerinizde birde arkanızda artçınız varsa konforunuz oldukça düşer. Peki, bunları problem etmezsek uzun yola gider mi bu aletler? Alasına gider hem de. Bu tarz motosikletlerle 86.900 kmlik dünya turunu tamamlayan insanlar olmazdı yoksa değil mi?

Son olarak bu sınıfa örnek olarak Yamaha Ybr 125’i ve Honda Cbf 150’yi gösterebiliriz.

(Başlangıç motoru kullanıcılarının, MOTOSİKLETE BAŞLANGIÇ REHBERİ , MOTOSİKLET MARKALARI

MOTOSİKLET AKSESUARLARI ve MOTOSİKLET KASKI yazılarımıza göz atmaları şiddetle tavsiyemiz olur.)

SCOOTER

Scooter en yaygın olarak kullanılan motor çeşitlerinden biri. Bunun en büyük sebepleri ekonomik ve ebatları ve otomatik oluşu gereği çok pratik olması. Beyaz yakalısından, pizzacısına bir çok insan scooter kullanıyor.

Aynı zamanda memleketimizin en çilekeş motorlarından da. Şehir içi trafikte çok pratik oldukları için kuryeler tarafından sıkça tercih edilmeleri sebebiyle bazı scooter modelleri pizzacı motoru olarak nam saldı. ‘30 dakikada yemek’ çılgınlığını uygulayan firmalar, yiyeceğin hazırlanma süresinden artan 15 – 20 dakikalık sürede – çalışanın canını tehlikeye atmak pahasına – müşteriye ulaşılması hedeflendiği için şehir içi en pratik ve hızlı ulaşımın sağlanabildiği scooterlar genellikle tercih ediliyor. Ki firmalarda bir motoru 4 – 5 farklı insanın en hoyrat şekilde kullandığını da hesaba katarsak, bu çileyi bütün motosiklet çeşitleri içinde çekse çekse bir scooter ya da bir commuter çekermiş ancak.

Öte yandan, bu çilekeş scooterların bir de fiyakalı, cool kardeşleri var: Vespa. Beyaz yakalının, hipsterların, Beats kulaklıklarla Oscar and The Wolf dinleyen tayfanın tercihi olan bu motorun avantajları aynı olmakla birlikte bambaşka bir algısı var.

Bu sınıfın avantajları; Şehir içinde fazlasıyla kıvrak ve pratik oluşu, koltuk altında bagaj oluşu, kullanımı en kolay motosiklet tipi oluşu (otomatik vites vs.), bakım maliyetlerinin ve yakıtının düşük oluşu şeklinde sıralanabilir. Ayrıca otomatik vitesli bir motorsiklet türü olması da büyük rahatlık sağlıyor.

Bu sınıfın dezavantajları; Düşük güç, trafikte diğer motosiklet tiplerinden bile daha belirgin olarak araç yerine koyulmama, küçük tekerlek boyutları sebebiyle yol sarsıntılarını maksimum düzeyde hissettirme…

Scooterlara örnek olarak da Honda Beat veya Yamaha Delight gösterilebilir. Ki scooterların birde maxileri vardır ancak onlar bir sonra ki konumuz.

MAXI SCOOTER

Foto: suzuki2wheels.be

Maxi scooterlar için scooterların abileri desek çok da yanlış olmaz. Genelde 250cc ve üstünde motosiklet hacmine sahip olan maxi scooterlar scooterlara oranla daha iri yapıdadırlar. Daha geniş bagaj ve oldukça rahat koltukları sebebiyle uzun yola ve artçılı sürüşe de fazlasıyla yatkındırlar. Maxi scooterlar da otomatik vitesli olmalarına karşın daha ağır ve geniş yapıda oldukları için kullanımları nispeten daha fazla tecrübe gerektiriyor.

Bu sınıfın avantajları; Yüksek sürücü ve artçı konforu, geniş bagaj hacmi, dik oturuş pozisyonu, rüzgâr etkisini azaltan aerodinamik yapı…

Bu sınıfın dezavantajları; Kötü yol koşullarına uygun olmayışı, ağırlık…

Suzuki’nin Burgman serisi de maxi scooter için en güzel örneklerden birisi.

CHOPPER / CRUISER / COSTOM 

Foto: bikerbrackets.com

Bu kadar fazla isim olduğuna bakmayın her birinin farklı farklı anlamı var ancak bizim ülkemizde hepsine toptan chopper (çapır) demişler geçmişler. Bu tarzı aslında Amerikan filmlerinde gördüğünüz deri yelekli, dövmeli, çetevari amcalarla özdeşleştirdik senelerdir. Ancak işin iç yüzü hiç öyle değil. Amerika da kültür bu şekildedir belki ancak Türkiye’de bu tarz motora binen insanlar hiç de toplanıp birilerini falan kesmiyorlar (en azından şu an J).

Önce Chopper – Cruiser – Custom farkından başlayalım isterseniz:

Aslında bu motosikletlerin çok büyük bir çoğunluğu fabrikadan çıktığı halleriyle yollarımızda bulunuyor ve bu şekilde seri üretim motosikletlerin gerçek adları aslında Cruiser.

Custom olarak tabir edilen motosikletlerse cruiser motosikletlerin sürücü tarafından kendisine uygun biçimde eklemeler, çıkarmalar, değişiklikler yapılmış hali.

En çok ismini duyduğumuz chopper motosikletler ise isminin aksine sokaklarda en az gördüklerimizden. Chopper yapım aşamasından itibaren sürücüsüne göre şekillendirilen ve dünyada bir başka eşi olmayan motosikletlerdir. Ki ismi de İngilizcede kesme – biçme anlamına gelen ‘chopping’ kelimesinden gelir.

Bu sınıfın avantajları; Bu motosiklet çeşidinde tasarım ön planda olacağı gibi bindiğiniz aracı şekillendirmeyi seviyorsanız buna en uygun motosikletlerde yine cruiserlar. Cruiser aksesuar bulma konusunda en rahat motosiklet türü olmasının yanı sıra görece olarak da rahattırlar. Ayrıca trafikte gördüğünüz saygıda diğer motosiklet türlerine göre oldukça yüksektir.

Bu sınıfın dezavantajları; Bazı istisnalar dışında cruiserların viraj kabiliyeti aynı güçteki diğer motosiklet tiplerine göre daha zayıftır.

Bu motosiklet sınıfına örnek olarak Kawasaki’nin Vulcan serisini veya Yamaha Dragstar serisini örnek gösterebiliriz.

NAKED (ÇIPLAK)

Foto:  motorcyclespecs.co.za 

Genellikle bir supersport motosiklet gücüne ve viraj kabiliyetine sahip oldukça asi bu motosikletler supersportlardan farklı olarak adı üstünde çıplak üretilmekteler. Çıplaktan kastımız aslında şu, motosikletin üzerinde depo, far, akü kapağı gibi bir iki mecburi alan dışında neredeyse hiç grenaj (ki aslında ‘karenaj’dır) bulunmaz. Bu çıplaklık motosikleti daha asi bir delikanlı gibi gösterse de bir takım dezavantajlara da sebep oluyor elbet.
Bu sınıfın avantajları; Genellikle güçlüdürler ve manevra kabiliyetleri yüksektir. Benzer güçte ki motorlara oranla şehir içi kullanıma daha yatkındırlar. Olası bir kaza durumunda grenaj bulundurmadıklarından açabilecekleri masraflar daha düşüktür.

Bu sınıfın dezavantajları; Performans daha ön planda olduğundan genellikle yakıt sarfiyatları yüksektir. Ayrıca grenajsız tasarımları sebebiyle rüzgârdan çok fazla etkilenirler. Bu sebeple uzun seyahatlerde sürücüyü yoran bir tarzdır.

Bu tarza örnek olarak da Ducati’nin Monster’ını veya Yamaha Mt serisini gösterebiliriz.

SUPERSPORT (RACING MOTOR)

Foto: more-sky.com

‘Abi kaçlık bu?’, ‘En son kaç gördün?’, ‘300 yapıyor mu hakikaten?’ ve benzeri bir sürü sorunun gizli öznesi namı değer yarış motorları. Aslında namı boşuna değil. Bu motosikletlerin doğası pist. Ancak bu pist motosikletleri çok sevildiği ve talep edildiği için az biraz uysallaştırılıp evcilleştirilerek şehre salınıyorlar.
Son yıllarda düşük motor hacminde modelleri üretilse de bu tarz motorlar genelde 600cc ve 1000cc olarak piyasaya sürülmekteler.

Bu sınıfın avantajları; Yarışa hazır olarak üretilen bu motosikletler genellikle iyi giderler ve iyi dururlar. Bu da ihtiyacınız olduğunda sizi sıkıştıran araçtan kaçabilmenizi veya önünüze kıran araca çarpmadan durabilmenizi kolaylaştırır. Ayrıca supersport kullanmanın okulda, işyerinde vs. getirdiği mini bir şöhrete de sahip olmanız kaçınılmaz. Tabi bu avantaj mı yoksa dezavantaj mı tartışılabilir.

Bu sınıfın dezavantajları; Yüksek performansı düşük yakıtla yakalamak pek kolay değil maalesef. Bu sebeple yakıt hususunda ciddi bir sarfiyat söz konusu.(Düşük motor hacmine sahip daha az güçlü motosikletleri bir kenara bırakırsak) Ayrıca bu tarz motosikletler pist asfaltı gibi üst düzey bir asfalta uygun yapıldıklarından Türkiye’nin malum yollarında böbrek taşı düşürtebilir.

Bu motosiklet tipine örnek olarak da Yamaha R serisi veya Honda Cbr serisini gösterebiliriz.

TOURING (TUR MOTORU)

Foto: totalmotorcycle.com

Adı üstünde. Üstüne binip uzun kilometreler yapmak amacıyla üretilmiş motosiklet türü. Genelde kalıplıdırlar. Çantalar ya orijinalinde vardır ya da takmak için yerleri hazırdır. Öyle ki klimalı modelleri bile bulunmakta! Ayrıca uzun yolda zorlanmaması adına belli bir gücün üzerindedirler.

Bu sınıfın avantajları; Konfor, eşya taşımaya uygunluk, güç…

Bu sınıfın dezavantajları; Şehir içi kullanım zorluğu, çok fazla teknoloji barındırmak ve dolayısıyla bir arıza durumunda çıkabilecek masrafların fazlalığı, bozuk yola uygun olmamak…

Bu sınıfa örnek olarak da Honda’nın efsanesi Goldwing’i gösterebiliriz.

ENDURO

Foto: bmwblog.com

Son 20 yılda yaptığı patlamayla içeriği genişleyen ve şimdilerde yeni bir motosiklet tipine daha gebe bir tarz endurolar. Sürücüsünü her türlü yol koşulunda bir şekilde hedefe ulaştırmayı hedefler endurolar. Yerden oldukça yüksektirler. Beygir gücünden ziyade tork (dönme momenti) ön plandadır. Bunu kabaca son süratin yerine hızlanma ivmesinin daha çok önemsenmesi olarak niteleyebiliriz.
Arazi şartlarında oldukça iyi işler çıkaran endurolardan sonra şimdi de yol endurosu kavramı yaygınlaşmış durumda. Yol enduroları ise touringlerin yapamadığı işleri yapmayı, gidemediği yolları gitmeyi hedefleyen ama uzun yola da uygun kuvvette her iki işi de biraz yapan modeller.

Bu sınıfın avantajları; Doğayla iç içe bir sürüşün en keyifli halini sunarlar ve suya, çamura, darbelere daha dayanıklıdırlar. Hem doğa, hem asfalt ile en yakından bağ kuran motosiklet çeşidi.

Bu sınıfın dezavantajları; Bakım sıklığı, asfalt koşullarına çok uygun olmayışları (yol enduroları dışında kalan safkan endurolar için), yine safkan endurolarda artçılı sürüşe elverişli olmama.

Safkan endurolara örnek olarak Yamaha’nın Xt serisini veya Kawasaki’nin Wr serisini örnek gösterebiliriz. Yol endurolarına örnek olaraksa Suzuki Vstorm veya Bmw Gs Serisi iyi birer örnek olacaktır.

CROSS (MOTOCROSS)

Foto : YouTube/ 1000PS – Motorcycle Channel

Enduroyla çokça karıştırılan bir diğer dağ keçisi. Bu keçinin endurodan farkı şu bunu isteseniz de şehre indiremezsiniz. Neden mi? Cross motosikletler yalnızca arazide sürüşü hedeflerler ve bir ulaşım aracı değillerdir. Bu sebeple arazide maksimum performansı göstermek için hafiflik ve güç ön plandadır. Hem daha hafif olmak hem de düşüp kalkmalarda zarar görebilecek bir parça bulundurmamak adına cross motosikletler far, yan ayak, orta ayak, gösterge, sinyal vs. bulundurmaz. Ee haliyle trafiğe çıkma izinleri yoktur. Parkurun başına başka bir araçla getirilip yine asfalta değmeden araca yüklenirler.

Cross motosikletler avantaj ve dezavantaj sayılamayacak kadar diğer motosiklet türlerinden farklı. Bu sebeple cross motosikletlere bir hobi veya spor olarak bakmak daha sağlıklı olacaktır. Günlük kullanım için birşeyler arıyorsanız diğer motosiklet çeşitlerini değerlendirmelisiniz.

Bu tarza Ktm’nin exc serisini örnek verebiliriz.

PEKİ YA MOBİLET ?

Mobiletleri de bir tür olarak almak zor. Temelde motorlu bisiklet çünkü. Ajda Pekkan ile yaşıt olan teknolojiyi ilerletiğ 1-2 model üretme denemesi olsa da 70’lerde ki Peugeot mobiletlerden pek ileri gidemedi.

İçten yanmalı motorlar uygun yakıtı yakarak, yakıtın bünyesinde barındırdığı kimyasal enerjiyi kullanmak üzere güce dönüştüren motorlardır. Buhar makinelerinden farklı olarak içten yanmalı bir motor bu yakıtı motorun içinde bulunan yanma odasında yakarak veya oksitleyerek enerji üretme prensibine dayanır. Bu motorların en yaygın yakıtı benzin olup benzin veya dizel motoru olarak da adlandırılır. Bunların yanında metan, hidrojen, propan da bu tür motorlarda yakıt olarak kullanılabilir.

Karbüratörlü Benzin Motoru

19.yüzyılda çeşitli şekillerde geliştirilen bu motorlar 1850 yılında petrol üretim çalışmaları ile birlikte ilk kullanımı gerçekleştirilmiştir,fakat seri ve pratik hale dönüşememiştir. 19.yüzyıla gelinmesiyle birlikte içten yanmalı motorlar, gelişen mühendislik çalışmaları ile birlikte yaygınlaşmaya başlamıştır. İlk içten yanmalı motor 1859 yılında Etienne Lenoirtarafından geliştirilmiştir. Geliştirilen ilk motorda kömür-gazı ile hava karışımını atmosfer basıncında yakılmıştır. Ateşleme ise bir elektrik kıvılcımı ile sağlanmıştır. Egzoz stroku ilave edilen motor 1860 – 65 arasında yaklaşık %5 verim ve 6 HP güçte 5000 adet üretilmiştir

Etiene Lenour tarafından geliştirilen ilk motor

İçten yanmalı pistonlu motorların bugünkü temel yapısı önerileri ilk defa Nicolaus August Otto tarafından 1867  yılında önerilmiş, 1876 yılında da ilk prototip motor  çalıştırılmıştır. 1890’a kadar yaklaşık 50000 adet motor Amerika ve Avrupa’da satılmıştır. Bu motor, sabit hacimde yanma çevrimi ile çalışan 4-zamanlı benzin motoru olup efektif verimi daha 1894 yıllarında %20-25’e kadar yükseltilmiştir. Bugün ise efektif verim %30 – 37 arasında değişmektedir. Motorlar genel olarak gidip-gelme hareketli piston, biyel ve krank milinden oluşur. Ancak bunun yanında Felix Wanbel’in tasarımına dayanan dönel pistonlu motorlarda denenmiştir. Motorlar günümüze kadar yaklaşık 100 yıl boyunca petrolden üretilen sıvı yakıtlara uygun olacak şekilde gelişmiştir. Başlangıçta motor ve  motorlu taşıt sayısı az olduğu için ham petrolden basit damıtma ile elde edilen hafif yakıtlar, düşük ısıtma oranlı ve düşük verimli motorlarda bol bol kullanılıyordu. 1920 lere doğru motor ve motorlu taşıtların sayısının hzıla artması sonucu yakıt miktarını düşürüp, verimi artırmaya yönelik çalışmalar artmıştır.

Motor Çeşitleri

Isı motorları iki gruba ayrılır;

1. Dıştan yanmalı motorlar
2. İçten yanmalı motorlar

Dıştan yanmalı motorlarda yanma ile oluşan sıcak gazlardaki ısı enerjisini başka bir akışkana transfer ederler ve bu akışkandaki ısı enerjisi mekanik enerjiye dönüşür. Bu motorlar gaz ve buhar türbinleri içerirler. İçten yanmalı motorlarda yanma ile oluşan sıcak gazların ısı enerjisi doğrudan mekanik enerjiye dönüşür.

Bir buhar türbini, dıştan yanmalı motorlara iyi bir örnek oluşturabilir. Yakıtın yanmasından veya nükleer reaktörden gelen ısı, suyu bir kaynatıcı ile buhara çevirir. Borular buharı bir mile tutturulmuş kanatçıkları olan türbinin içine taşır. Yüksek sıcaklıktaki buhar genleşerek türbin boyunca sıkıştırma yaparak kanatçıkları iter ve milin dönmesine sebep olur. Dönen mil, bir elektrik jeneratörü, bir gemi pervanesi veya başka bir iş için güç sağlayabilir.

SİLİNDİR ŞEKİLLERİNE GÖRE ;

SIRALI TİP MOTOR

Sıralı tip motor, silindirlerin krank mili üzerinde bir çizgi üzerinde sıralandığı motor tipidir. Günümüzde otomobillerde kullanılan en yaygın modeldir.Silindirlerin yanyana dizilmesinden dolayı bu adı almıştır.Dizel veya benzinli olabilirler.

Sıralı bir motorun görüntüsü

İki, üç, dört, altı silindirli olarak yapılabilirler. Altı silindirden sonrasında motor boyu uzadığından motor dengesi bozulduğundan dolayı yapılmamaktadır.Bazı sıralı tip motorlar eğik olarak yapılmaktadır. Bunun sebebi araçtaki motor bölmesini küçültmek içindir. Örneğin 1967 model Plymouth’ların 6 silindirli motorları bu şekildedir.Yatay vaziyette yapılan sıralı tip motorlar da vardır.

Sıralı tip motorlarda silindirler DIN 73021’e göre ifade edilirler. Silindirlerin numaralandırmasına güç çıkışının karşısından başlanır.

V TİPİ MOTOR

V tipi motor, silindirlerin krank şaftı üzerinde “V” şeklinde iki sıra halinde dizildiği motor tipi. Sıralı tip motorlara göre daha yüksek bir güç/hacim oranına sahip olan bu tip motorlar nispeten yüksek performans gereken uygulamalarda kullanılırlar.

Silindirler arasındaki açı benzinli motorlarda 600 veya 900 olabilir , dizel motorlarda 300 ila 1200 arasında değişebilir. Silindirlerin numaralandırmasına DIN 73021’e uygun bir şekilde güç çıkışının karşı tarafındaki sol silindirden başlanır.

silindirlerin birbirine ”V” şeklinde konumlandırıldığını gördüğümüz bir motor örneği

Daha çok güç istenen ve fazla yer kaplamaması gereken yerlerde tercih edildiğinden V4 , V6 , V8 en çok kullanılan tiplerdir.

BOXER (BOKSÖR) TİPİ MOTORLAR

Boksör motor (boxer) ya da diğer adıyla düz motor pistonları yere paralel olan bir içten yanmalı motordur.Boksör motorda silindirler tek bir krank milinin her iki tarafına 2 sıra halinde yerleştirilmiş ve böylece tüm pistonların hareketinin tek bir düzlemde olması sağlanmıştır.

Yüksek performansı ve yüksek devir çevirmesi ile bilinen bir GT86 Boxer motoru. Kısa piston kolu, pistonun dakika/devir sayısının maximum’a yaklaşmasına daha elverişli

Yatay olarak pistonları karşılıklı olan bu içten yanmalı motorun patent hakkı 1896 yılında Karl Benz tarafından alınmıştır.Boksör motorların pistonları yatay ve karşılıklı dizilmiştir ve krank milleri ortada ve ortaktır. Ancak çoğu zaman bu motorları başka bir motor tipi olan ve yine pistonları karşılıklı ama bu sefer zıt dizili olan Zıt pistonlu motorlar ile karıştırırlar. Oysa bu iki motor tipinin en bariz farkı boksör motorda ortak ve ortada olan krank milinin diğer tipte ayrı (çoğunlukla) ve dışta olmasıdır.

Alfa Romeo, Porsche, Subaru ve Volkswagen gibi markaların bir dönem kullanmış oldukları hala da bazılarının kullanmaya devam ettiği bu motor tipi, dar alanda minimum dirençle maksimum güç alınması için kısa piston kolu kullanımına izin verir. Fakat yüksek yakıt tüketimi sebebi ile günümüzde pek tercih edilmemektedir. Ancak hala bazı araçlarda kulanılmaktadır.

YILDIZ TİPİ MOTOR

Yıldız tipi motor, silindirleri bir daire merkezine karşı sıralanmış motorlara denir. Bu motor türünde tüm piston kolları tek biyel muylusuna (resimde piston kollarının bağlı olduğu ortadaki döner kısım) bağlı olarak çalışırlar. Yıldız tip motorlarda ateşleme aralığının düzgün olabilmesi için 4 zamanlıları tek sayıda 2 zamanlıları çift sayıda silindirli olarak yapılır. Bu tertip şeklinde beygir gücü başına düşen motor ağırlığı 2 kg civarındadır. Bu nedenle uçaklarda ve bazı deniz taşıtlarında rahatlıkla kullanılır.

Yıldız Motor tipi görseli

W TİPİ MOTORLAR

W tipi motor, birleştirilmiş iki adet V-tipi motordan oluşur. Bu birleştirme seri bağlantı şekilnde gerçekleştirilir.Bugatti Veyron’da bu motordan kullanılmıştır.

İlk W tipi motor İtalyan Alessandro Anzani (1877-1956) tarafından 1906 yılında bisiklete uygulanan W3 motorudur.

BENTLEY W12 MOTOR

H TİPİ MOTOR

H tipi motor , silindirlerin birbirine göre konumları H şeklinde olan motordur. V açısı 180 derece olan iki V motorun kranklarının birer dişli ile ortak kullanıldığı düşünülürse H tipi motor ortaya çıkar. Silindir blokları aynı kartere bağlıdır. 2 krank mili ve bir iş alma mili mevcuttur. Böylece iki ayrı motorun gücü bir blokta toplanmış olur.Ancak bu gibi motorlarda hareketli parça ne kadar çok olursa aşınma, ısınma,mekanik ses,sık arıza v.s olacağından pek fazla rağbet görmezler.

ATEŞLEME TİPİNE GÖRE ;  

BUJİ İLE ATEŞLEMELİ MOTORLAR 

Buji ile ateşlemeli motorlar, piston üst ölü noktaya geldiğinde maksimum gücü elde etmek için yakıt hava karışımının buji kıvılcımı ile ateşlendiği motorlardır. Çevrimlerine göre sabit hacim çevrimli motorlardır.

Benzin , LPG , Doğalgaz yakıtlı olabilirler.

Buji’nin ateşleme sırasındaki konumu

Ateşleme sistemleri distribütörlü (Klasik Sistem) veya Transistörlü (Elektronik Sistem) ; yakıt sistemleri karbüratörlü , enjeksiyonlu ya da direkt püskürtmeli enjeksiyonlu olabilir.

SIKIŞTIRMA İLE ATEŞLEMELİ MOTORLAR 

Bu tip motorlar (İng: compression ignition engines, CI) yakıt ve hava karışımının yüksek basınç ve sıcaklığın etkisi ile tutuşmasıyla çalışır.

Sıkıştırma ile ateşlemeli motorlarda buji ya da herhangi bir ateşleme mekanizması bulunmaz. küçük patlamalar ile piston hareketi sağlanır. Bununla birlikte enjeksiyon sistemleri benzinli motorlara göre daha karmaşıktır, ve çok daha yüksek basınçlar altında çalışırlar.

Benzinli motorlarda görülen ateşleme sistemi bir noktadan tutuşma sağladığı için silindirin çapını belirli bir büyüklükle sınırlandırır(Genelde en çok 0.15 m.). Buda bujili motorların büyüklüğünü ve dolayısıyla gücünü sınırlar. Dizel motorlarda ise silindir çapı çok daha büyük olabilir (1 m.), ve çok yüksek güçler üretilebilir. Yanma benzinli motorlara göre daha yavaş gerçekleştiği için sıkıştırma ile ateşlemeli motorların devri nispeten düşüktür.

Ekonomik olmaları nedeniyle bu tip motorlar kamyon, otobüs, iş makineleri gibi ticari araçlarda yoğun bir şekilde kullanılır. Ayrıca gemi, tren, denizaltı gibi yüksek güç gerektiren ve arabalara göre daha düşük devirlerde çalışan makinelerde tercih edilir.

Günümüzde gelişen dizel motor teknolojisi bu tip motorların binek otomobillerde de yaygınlaşmasını sağlamıştır. Yüksek fiyat ve bakım masraflarına rağmen ekonomik olması ve ivmelenme performansının benzinli motorlara çok yaklaşması sebebiyle önemli bir alternatif haline gelmiştir.

ZAMANLAMA SİSTEMİNE GÖRE ; 

2 ZAMANLI MOTORLAR : 

İki zamanlı motor, içten yanmalı bir motor tipidir. Daha yaygın olarak kullanılan dört zamanlı motordan farkı, pistonun lineer hareketlerinde 4 yerine 2 stroka sahip olmasıdır. Fakat bu iki strokta, 4 zamanlı motorda oluşan 4 işlemde (emme, sıkıştırma, yanma, egsoz) meydana gelmektedir. Yani emme ve sıkıştırma 1 strokta , yanma ve egsoz 1 strokta yapılır.

Çalışma Prensibi

Emme ve sıkıştırma

Bu motor tipinde emme ve egsoz sübapları yoktur. Emme ve egsoz işlemleri silindir içinde oluşan basınç farkları vasıtası ile yapılır. Piston yukarı hareket ederken, üst kısımdaki karışımı silindir içinde sıkıştırmaya başlar. Bu esnada pistonun yukarı hareketi ile krank bölümünde bir vakum oluşur ve karışım krank bölümüne dolar. Bu karışım yakıt, yağ ve hava karışımıdır. Sıkışan karışım buji ile ateşlenir ve patlama oluşur. Çıkan enerji pistonu aşağı iter.

Yanma ve egsoz

Pistonun aşağı itilmesi ile egsoz çıkışı açılıp, emiş ağzı kapanır. Yanma sonucu ortaya çıkan atık gaz, egsoz borusundan atılır. Pistonun hareketi ile aşağıda sıkışan karışım, taşıma cebinin açılması ile pistonun üst kısmına dolar. Üst kısıma yeni karışım dolması ve egsoz gazının tamamen atılması ile çevrim tamamlanır ve diğer çevrim başlar.

Avantaj ve Dezavantajları

* İki zamanlı motor, dört zamanlı motora göre daha basit ve az maliyetlidir.
* Soğuk havalarda çalıştırılması daha kolaydır.
* Yakıt karışımının bir kısmı yanmadan egsoz gazı ile atıldığı için çevre ve yakıt ekonomisi konularında başarılı değildir.
* Yakıt karışımının pistonun üst kısma ulaşması krank bölümü ile sağlandığından, krank bölümü devamlı yağlamaya maruz değildir ve yağlama yakıt karışımı içine karıştırılan yağ ile olur. Bu yağın yakılması çevre açısından zararlıdır.
* İki strokta çalıştığı için pistonun her yukarı çıkışında yanma olur ve aşırı ısınma meydana gelir.

Kullanıldıkları yerler

Genelde küçük yapıdaki benzin motorları iki zamanlı olarak kullanılırlar. Motosiklet,bazı küçük teknelerde, scooter, kar motosikletleri ve model uçaklarda kullanılır. Ayrıca motorlu bahçe araçlarında da (çim biçme makinası .) kullanılırlar.Büyük yapıdaki iki zamanlı dizel motorlar başta gemilerin ana makinası olmak üzere 2000 hp gücün üzerindeki güçlere ihtiyaç duyduğumuzda iki zamanlı dizeller kullanılmaktadır.

2 zamanlı bir motorun çalışma prensibi

4 ZAMANLI MOTOR

4 zamanlı motorlar (Dört Fazlı), pistonun bir çevriminin (cycle) 4 aşamada (4-stroke cycle) tamamlandığı motor tipleridir. İçten yanmalı motorlar (internal combustion engines) sınıfında yer alırlar.

Çalışma prensibi

Motorlarda güç üretimi önce yakıtın içindeki kimyasal enerjinin ısı enerjisine dönüşmesi, sonra da bu ısı enerjisinin pistonu harekete geçirmesiyle gerçekleşir. Bir dört zamanlı motorda bu işlem şu aşamaları izler:

1. Yakıt ve hava karışımı pistonun dışarı hareketiyle dolar.

2. Karışım pistonun içeri hareket etmesiyle sıkıştırılır.

3. Sıkışmış karışım benzinli motorlarda bir kıvılcım ile tutuşturulur, dizel motorlarda ise yüksek basınç ve sıcaklık altında kendiliğinden tutuşur ve yanma gerçekleşir. Yanma sonucu açığa çıkan enerji ile piston dışarı doğru itilir. Bu sayede krank şaftı döndürülür ve kinetik enerji elde edilmiş olur.

4. Pistonun geri dönüşü sırasında egzoz valfı açıktır ve egzoz gazları pistondan atılır. Döngü böylece başlangıç konumuna gelir ve 1. aşamadan itibaren işlemler yinelenir.

Motorun bir döngüsünü yukarıda anlatılan 4 aşamada tamamlamasından dolayı bu tip motorlara 4 zamanlı motorlar ismi verilir. Hareket halindeki benzinli bir araçta bu döngü dakikada ortalama 3.000-3.500 defa tekrarlanır.

2 zamanlı motorlara göre daha verimli olan 4 zamanlı motorlar günümüzde en çok kullanılan içten yanmalı motor tipidir.

Soldan sağa sırası ile 4 aşama

Motor çeşitleri günümüz araçlarında merak edilen konularındandır. Motorlar araçların en önemli parçasıdır. Bir motor, aracın hemen her şeyini etkilediği için kalitesi, markası ve ömrü oldukça önemlidir. Motor gücü yani beygir gücünün fazla olması araçlarda aranan en önemli özelliklerindendir. Bu nedenle kaç çeşit motor tipi vardır, sorusunun yanıtları oldukça önemlidir. Ayrıca günümüzde artış gösteren elektrikli motor çeşitleri de merak edilmeye başlanmıştır.

Motor Çeşitleri Nelerdir?

Motor arabaların en önemli parçasıdır. Motorun kalitesi demek bir aracın en önemli unsuru demektir. Bunun için araç sahipleri ya da araç alaca kişiler öncelikle motora önem verirler. Motorun görevi elektrik, benzin, dizel, LPG gibi bir enerji formunu alıp mekanik enerjiye çeviren aparat olarak tanımlanabilir. Burada söz konusu mekanik enerji araçları hareket ettirmeyi sağlamaktadır. Bunların yanında günümüzde araç motorlarının birden fazla çeşidi mevcuttur. Burada en sık duyulan motor çeşitleri ise: içten yanmalı motorlar ve dıştan yanmalı motorlardır. Ancak sadece bu motor çeşitleriyle sınırlı değildir.

Motor çeşitlerini bilmenin en önemli nedeni motor çeşitleri bilinirse eğer motorun kullandığı yakıtın türünden iç mekanizmasına kadar birçok değişkenin önemli olduğunu ortaya çıkaracaktır. Burada önemli olan motor türlerine göre araç tiplerinde de pek çok unsur önem arz etmektedir. Bu nedenle motor gücüne göre araçların neler olduğunu ve ne gibi özellikleri kapsadığını da araç motorlarının çeşitlerine göre belirlenmektedir.

Arabalarda Kaç Çeşit Motor Tipi Vardır?

En bilinen çeşitleri içten yanmalı ve dıştan yanmalı olan motorların farklı çeşitleri de bulunmaktadır. Günümüz araçlarının motorları; motor gücüne göre araçlar silindir dizilişlerine göre, düz ya da sıralı motor, V tipi motor, boksör tipi motor ve W tipi motorlar olarak 4 çeşit olarak sınıflandırılmaktadır. Yine yakıt tipine göre motorlar, yanma yerine göre motorlar, silindirlerine göre araba motoru çeşitleri vardır. Bunlara kısaca göz atacak olursak:

Yakıt tipine göre motorlar: bu motorlar kendi içinde dörde ayrılır. Dizel, benzinli, LPG'li ve elektrikli motorlardır. Bu motorlarda aracın kullandığı yakıt türü önemlidir.

Yanma yerine göre motorlar: bu motorlar içten yanmalı ve dıştan yanmalı motor olarak ikiye ayrılır ve en bilinen motor çeşitleridir. İçten yanmalı motorlarda yakıt, motorun içerisinde bulunan ve yanma odası adı verilen silindirlerde yanar. Dışarıda yanan yakıttan bir ısı enerjisi elde edilmektedir.

Silindirine göre motorlar: motorda bulunan silindir sayısı çeşitlilik göstermektedir. Silindirine göre motorlar 10 çeşittir. Bunlardan bazıları şunlardır: Silindirli Motor, Üç Silindirli Motor, Dört Silindirli Motor, Beş Silindirli Motor, Altı Silindirli Motor, Yedi Silindirli Motor, Sekiz Silindirli Motor, Dokuz Silindirli Motor ve On Silindirli Motordur.

Elektrikli Motor Çeşitleri Nelerdir?

Elektrikli araçlar günümüzde çok fazla artmıştır hem ekonomik olması hem de çevreye zarar vermemesinden ötürü çok sık kabul edilmektedir. Elektrikli araçlarda kullanılan bataryalar güç yönetim sistemi kadar elektrik motorları da aracın menzili, performansı ve verimliliği gibi konularda hakkında önemli bir paya sahiptir. Şimdi dilerseniz elektrikli motor çeşitlerine göz atalım:

1. Doğru Akım Motorları (DC Motor)
2. Asenkron Motorlar (ASM, IM - Induction Motor)
3. Anahtarlamalı Relüktans Motorlar (ARM, SRM - Switched Reluctance Motor)
4. Sabit Mıknatıslı Senkron Motorlar (SMSM, PMSM - Permanent Magnet Synchronous Motor)

Elektrikli Motorların Diğer Motorlardan Farkları Nedir?

Elektrikli motorların tercih edilmesi bir rastlantı değildir. Çevreye ve tasarrufa önem veren insanlara tarafından tercih edilen elektrikli motorların diğer motorlardan farkları şunlardır:

• Şehir içi için düşük hız ve otoyol için yüksek hız
• Küçük boyut, küçük hacim, hafiflik ve yüksek güç
• Hızlı başlatma ve durma
• Hızlı dinamik yanıt
• Yüksek aralıklı aşırı yüklenme kapasitesi (tipik olarak nominal torkun 2 katı)
• Zorlu çalışma koşulları için yüksek güvenirlilik ve sağlamlık
• Mümkün olduğunca düşük bir maliyet ve basit bakım
• Düşük tork dalgalanması, düşük tork sesi ve akustik gürültü
• Minimum soğutma gereksinimleri