Kadınlık Hormonu Olarak Da Bilinir

Hormonal Bozukluk Nedir?

Kadınların fizyolojik ve biyolojik olarak değişime girdiği bir süreç olarak adlandırılan ergenlik dönemi; tüm hormonal sistemin aktif olarak çalıştığı ve değiştiği bir dönemdir. Beyin, yumurtalıklar ve rahim gibi birçok alana etki eden hormonlar, çeşitli sebeplerden ötürü fonksiyonel olarak görevlerini yerine getiremeyebilir. İşte bu gibi durumları tarif etmek içinse hormonal bozukluklar tabirini kullanırız.

Kadın üreme sistemi de hormonlara bağlı olarak çalışır. Beyindeki hipofiz bölgesinden salgılanan FSH ve LH hormonları, yumurtalıkları harekete geçirir. Östrojen ve progesteron hormonları da rahim iç tabakasını etkileyerek adet döngüsünü tetikler. Böylece, hamile kalınmadığında adet döngüsü başlarken, adet döngüsü bitiminde “gebelik “için yumurtalık üretimi başlar. Rahmin içerisinde yaşanan tüm bu döngülere etki eden hormonlar, işlevsel olarak sekteye uğrarsa birçok kadın hastalığı ve şikayeti ile karşı karşıya kalabiliriz.

Kadınlarda En Sık Görülen Hormon Bozuklukları Nelerdir?

Kadınlarda görülen hormon bozuklukları oldukça çeşitlilik gösterir. Genç kızlık döneminde başlayan “aşırı tüylenme” sorununa ek olarak ileriki dönemde “ gebe kalamama” gibi durumlara sebebiyet veren hormonal bozukluklar, çeşitli hastalıkları beraberinde getirir.

• Östrojen Hormonu Bozuklukları

Kadınların adet döngülerinde önemli rol oynayan bir grup streoid hormoa, östrojen hormonu denir. Hem erkekte hem de kadınlarda bulunan östrojen hormonu, üreme dönemindeki kadınlarda daha fazla salgılanmaktadır. Memelerde küçülme, vajinada kuruluk, cinsel ilişki sırasında ağrı, saç dökülmesi, vajina sarkması, cinsel ilişkiden zevk alamam gibi şikayetlere sebep olabilen azalan östrojen hormonu, fizyolojik olarak kadınları olumsuz yönde etkilediği gibi psikolojik bağlamda da olumsuz yönde etkilemektedir.

Östrojen hormonu eksikliğinde ise; erken menopoz görülebilir. Terleme atakları, psikolojik dengesizlikler gibi çeşitli şikayetlere yol açan östrojen hormonu eksikliği, ilaçlarla tedavi edilebilir bir durumdur.

Östrojen hormonu fazlalığında ise yumurtalıkların fonksiyonları bozulur. Meme ve rahim kanseri riskini de arttıran östrojen hormonu fazlalığı, vücuttaki yağ dokusunda da artışa sebep olur.

• Progesteron Hormonu Bozuklukları

Rahmi, hamilelik için hazırlayan kadınlık hormonu ise progesterondur. Yumurtalıklar tarafından salgılanan progesteron hormonu, her ayın ikinci haftasında yükselişe geçer. Gebeliğin oluşmaması halinde ise adet siklusu ile yüksek progesteron seviyesi, düşüşe geçer. Bu mantıkla üretilen doğum kontrol hapları ise progesteron hormonunun sentetik formlarıdır.

Progesteron hormonu, östrojenin etkilerini bastırdığı için birçok hastalığın tedavisinde etkin olarak kullanılır.

Tiroit hormonlarının doğrudan çalışmasına etki eden TSH hormonu, beyindeki hipofiz bezinden salgılanır. Vücudun komutanı olarak nitelendirilen TSH hormonu eksildiğinde ise çeşitli problemler yaşanır. Guatr hastalığı başta olmak üzere; kısırlık ve adet düzensizliği gibi problemlere yol açan TSH hormonu, kadın sağlığı için oldukça önemli bir hormondur.

• Testosteron Hormonu Bozukluğu

Erkeklik hormonu olarak bilinen testosteron hormonu, kadınlarda az miktarda bulunur. Aşırı tüylenme şikayetlerinde yükselen testosteron hormonlarını görebilmekteyiz. Saç dökülmesi, aşırı sivilcelenme, kısırlık ve gerginlik gibi şikayetler de yükselen testosteron hormonu sebebiyle yaşanabilir.

• Androjen Hormonu Bozukluğu (Hiperandrojenizm)

Androjen fazlalığı anlamına gelen hiperandrojenizmde; andojen hormonu çok fazla salgılanır. Kadınlarda ses tellerinde kalınlaşmaya sebep olabilen androjen fazlalığı, kol ve bacak kaslarında hipertrofiye neden olabilir. Erkek tipi vücut yapısına sebep olabilen hipertrofi, androjen hormonuna bağlı olarak gelişir.

Hipofizden salgılanan Prolaktin hormonu, süt hormonu olarak da bilinir. Gebelik yada doğumun olmadığı durumlarda da Prolaktin hormonu artabilir. Adet görememe, adet düzensizliği, hamile kalamama gibi sorunlara yol açan Prolaktin hormonu fazlalığı; ilaç tedavisi ile çözümlenmeye çalışılır.

Kadındaki hormonal bozukluklarının bir kısmını ele aldığımız bu içerikte, hormonal bozukluklara bağlı olarak gelişebilen durumlardan da bahsettik. Yukarıda bahsedilen yada bahsedilmeyen tüm hormonal bozuklukların tedavisi için kadın doğum ve endokrinoloji uzmanları “birlikte” çalışarak, sorunların üstesinden gelebilirler.

Vücudunuzun hormonları genellikle inişli çıkışlıdır. Hormonlar en iyi şekilde dengelendiklerinde, vücudunuz olması gerektiği gibi çalışır. Ancak hormonların dengesinde bir sorun olduğunda, problem yaşamaya başlayabilirsiniz.

Östrojen Nedir?

Östrojen kadınlık hormonu olarak da bilinir. Testosteron ise erkeklik hormonu olarak bilinir. Her hormon belirli bir cinsiyetle tanımlansa da, bu hormonlar hem kadınlarda hem de erkeklerde belirli miktarlarda bulunur. Ortalama olarak, kadınlar daha yüksek östrojen seviyelerine sahiptir ve erkeklerde ise daha fazla testosteron vardır. Kadınlarda östrojen hormonu cinsel gelişimin başlamasına yardımcı olur. Progesteron olarak bilinen başka bir kadın cinsiyet hormonuyla birlikte, aynı zamanda bir kadının adet döngüsünü de düzenler ve tüm üreme sistemini etkiler. Menopoz öncesi kadınlarda östrojen ve progesteron seviyeleri adet döngüsünün bir aşamasından diğerine değişiklik göstermektedir. Ayrıca erkeklerde de östrojen hormonu cinsel fonksiyonda önemli bir rol oynar. Özetlemek gerekirse östrojen, kadınların sahip olduğu iki ana cinsellik hormonundan biridir. Diğeri ise progesterondur. Östrojen kadınların fiziksel özelliklerinden ve üremeden sorumludur. Erkeklerde de östrojen vardır, ancak daha az seviyelerde seyretmektedir (1).

Östrojen Ne İşe Yarar?

Östrojen, kadınlarda fiziksel değişikliklerin gerçekleşmesine yardımcı olur. Bu sürece ergenlik adı verilmektedir. Bu değişiklikler şunları içerir:

• Göğüslerin büyümesi
• Kasık ve koltuk altı kıllarının büyümesi
• Adet döngüsünün başlangıcı

Östrojen adet döngüsü kontrolüne yardımcı olur ve çocuk sahibi olmak için oldukça önemlidir. Östrojen başka fonksiyonlara da sahiptir. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Kolesterolü kontrol altında tutar
• Hem kadınlar hem de erkekler için kemik sağlığını korur
• Beyninizi (ruh hali dahil), kemikleri, kalbi, cildi ve diğer dokuları etkiler

Östrojen seviyelerinizin düşük olduğunu düşünüyorsanız doğal beslenme ile östrojen seviyelerinizi arttırmak için “Östrojen Arttırıcı Yiyecekler Nelerdir?” yazımızı okuyabilirsiniz.

Östrojen bahsedildiği üzere bir kadının üreme işlevi ve döngüsü için çok önemlidir. Östrojen hormonu hamilelik ve diğer süreçlerde kadınlarda vücudun aşağıdaki alanlarını etkiler:

• Yumurtalıklar: Östrojen bir yumurta folikülünün büyümesini uyarmaya yardımcı olur.
• Vajina: Vajinanın yetişkin büyüklüğüne, vajinal duvarın kalınlaşmasına ve bakteriyel enfeksiyonları azaltan vajinal asiditenin artmasına neden olur.
• Fallop tüpleri: Fallop tüplerinde kalın, kaslı bir duvarın büyümesinden, yumurta ve sperm hücrelerini taşıyan kasılmalardan östrojen sorumludur.
• Uterus: Östrojen uterusu çevreleyen mukoza zarı geliştirir ve korur. Kan akışını, protein içeriğini ve enzim aktivitesini arttırmanın yanı sıra endometriyumun boyutunu da arttırır. Östrojen ayrıca rahimdeki kasların gelişmesini ve büzülmesini sağlar. Kasılmalar bir bebeğin ve plasentanın doğumunda yardımcı olur ve ayrıca menstrüasyon sırasında rahim duvarının ölü dokudan kurtulmasına yardımcı olur.
• Serviks: Östrojenin uterus mukoz salgılarının akışını ve kalınlığını düzenlediği düşünülmektedir. Bu, bir sperm hücresinin bir yumurtaya hareketini arttırır ve döllenmesini sağlar.
• Meme bezleri: Östrojen memedeki diğer hormonlarla benzersiz ilişkiler kurar. Ergenlik sırasında memelerin büyümesinden, meme uçlarının pigmentasyonundan ve sonunda bebek emziremediğinde süt akışını durdurmaktan sorumludurlar.

Erkek ve kadın bedenleri arasındaki farklılıklardan östrojen sorumludur. Örneğin, kadın vücudunda östrojen kemikleri küçültür ve kısaltır, pelvisi genişletir ve omuzları daraltır. Kalça ve uyluk bölgelerinin etrafındaki yağ depolanmasını arttırır, bu da vücudun daha kıvrımlı ve şekilli olması anlamına gelir. Östrojen hormonu ergenlik döneminde kadınların büyümesini yavaşlatmaya yardımcı olur ve insüline duyarlılığı arttırır. İnsülin, bir kişinin geliştirebileceği yağsız kas miktarını ve vücut yağ oranını etkiler (2). Ayrıca saçları daha kalıcı hale getirirken vücut kıllarının daha ince ve daha az belirgin hale gelmesini sağlar. Östrojenler, yağlı maddeler üreten ciltteki bezlerin aktivitesini baskılar. Bu, kadınlarda sivilce olasılığını azaltır. Östrojenin üzerinde etkisi bulunan diğer alanlar şunlardır:

• Beyin: Vücut ısısını korumaya yardımcı olabilir, beynin cinsel gelişim ile bağlantılı kısmını düzenleyebilir ve beynin “kendini iyi hisset” kimyasallarının etkilerini artırabilir.
• Cilt: Östrojenler, cildin kalınlığını ve kalitesini etkiler, ayrıca yaşlanmayı önleyen kolajen içeriğini iyileştirir.
• Kemikler: Östrojen kemik gücünü korumaya ve kemik kaybını önlemeye yardımcı olur.
• Karaciğervekalp: Hormon, karaciğerdeki kolesterol üretimini düzenleyerek kalbin ve arterlerin korunmasına yardımcı olur.