Kalça Arası Kaşıntısı
Anal Kaşıntı (Pruritus Ani)
Anal Kaşıntı (Pruritus) Nasıl Tedavi Edilir?
Makatta Kaşıntı, Makat Kaşıntısı Neden Olur, Nasıl Geçer, Ne İyi Gelir?
Anal kaşıntı (pruritus) nedir?
Anal kaşıntı; anüs içerisinde, deliğinde ya da çevresinde meydana gelen ve çok sık rastlanabilen kronik bir sorundur. Oluşan bu kaşıntı (pruritus) birçok nedenden kaynaklanabileceği gibi, bazı hastalıkların sonucunda da ortaya çıkabilmektedir.
Anal kaşıntının nedenleri nelerdir?
Paraziter hastalıklar
Kıl Kurdu,
Makat bölgesinin taharetlenme sonrası ıslak ve nemli bırakılması
Baharatlı yiyecekler, kafeinli içecekler, süt-süt ürünleri, domates, fındık, kabuklu kuruyemiş gibi besinlerin çokça tüketilmesi,
Dar kıyafetler, iç çamaşırları giymek anüs bölgesinin hava almasını engellemesi,
Hijyen eksikliği yetersiz temizlik nedeniyle idrar ve dışkı kalıntılarının cildi tahriş etmesi,
Aşırı temizlik takıntısı sonucunda anüs etrafında cilt üzerindeki koruyucu salgıyı kaldırarak makat etrafı hassas hassas hale gerek daha çok kaşınması,
Alerjik reaksiyonlar,
Psikolojik nedenler ( stres, anksiyete, depresyon sonucu oluşan cilt hastalıkları)
Bütün bu sebeplerin yanında bazı hastalıkların sonucunda da anal kaşıntı gerçekleşebilmektedir. Bu hastalıklar: hemoroidal hastalık, anal fissür, Crohn hastalığı gibi sebeplerdir.
Anal Kaşıntının Diğer Nedenleri:
Makat etrafındaki siğiller,
Cilt Kanseri,
Uyuz hastalığı,
Mantar enfeksiyonu
Sedef ve egzama hastalığı
Paraziter solucanlar anal kaşıntının bir diğer nedenlerdir.
Anal kaşıntının belirtileri nelerdir? Hangi durumda doktora başvurulmalıdır?
En fazla görülen belirti, bağırsak hareketleri sonucunda oluşmaktadır Cildin yapısında oluşan kızarıklık, akıntı, cilt derisinin tahrişi kaşıntının belirtilerindendir.
Doktora başvurmanızı gerektirecek belirtiler ise:
Anal kaşıntı döküntülü ise,
Akıntı, kanama ve özellikle ateş varsa,
Kıl kurdu bulunuyorsa doktora görünmek gereklidir.
Tanı ve tedavi süreci ne şekildedir?
Tanılamak için muayenenin yanı sıra anal kaşıntıya sebep olan hastalıkları belirlemek için: Anoskopi, rektoskopi, sigmoidoskopi, kolonoskopi, dışkı analizi, deri biyopsisi ya da alerji testi gibi çeşitli tanı yöntemleri kullanılmaktadır.
Tedavi süreci
Tedavide ilk olarak anal kaşıntıya sebep olabilecek parazit hastalıkların kaşıntıya sebep olup olmadığı araştırılmaktadır. Bu aşamada: gaita tetkiki, kan testleri, anoskopi, nadiren kolonoskopik değerlendirme, deri biyopsisi gibi çeşitli tetkikler uygulanabilmektedir. Anal kaşıntıya sebebiyet veren bu tür bir hastalık belirlenmediği takdirde tedavi yöntemleri çok yönlü olarak uygulanmaktadır. Bu tedavileri arasında;
Kaşıntıya sebebiyet veren bazı yiyeceklerin tüketilmediği kişiye özel diyetler,
Banyo ve gerekli hijyenik bakımların sağlanması
Pomat uygulaması,
Mantar tedavisi,
Metilen mavisi enjeksiyonu gibi uygulamalar bulunuyor.
Tedavide steroid içeren / kortizonlu kremler çok kısa süreli kullanılabilmekte ayrıca çinko-oksitli pomatlardan da yararlanılabilmektedir.
Anal kaşıntıyı ortadan kaldırmak için neler yapabiliriz?
Anal kaşıntıyı bazı önlemler ve uygulamalarla, önleyebilmek ve tedavi sürecini hızlandırmak mümkündür. Kaşıntıyı ortadan kaldırmak ve daha kaliteli bir yaşam sürmek için dikkat edilmesi gerekenler şu şekildedir:
Kaşıntılı bölgeyi deforme etmekten kaçınılmalıdır
Anal bölgenin temizliği yalnızca su ile yapılmalı, kaşınan bölgeye sabun gibi kimyasal içerikler kullanılmamalıdır
Aşırı temizlemeden cildi korumak için salgılanan sıvıları yok etmemek için kaçınılmalıdır.
Kaşınmaktan kaçınılmalıdır. Çünkü anal bölgeyi kaşıma, kaşıntının şiddetini arttırabilmektedir.
Cildin hava alması sağlanmalıdır. Bunun için dar ve cilde yapışan iç çamaşırları kullanılmamalı, daha çok pamuksu çamaşırlar kullanılmalıdır
Anal bölgenin ıslak veya nemli bırakılması kaşıntının artmasına sebep olmaktadır. Bu sebeple anal bölgenin kuru ve temiz olmasına dikkat edilmelidir.
Kaşıntı yapan gıdalar genellikle: kahve, çay, kola, kabuklu kuruyemişler, alkol, domates gibi besinlerdir. Bu besinlerin tüketimi azaltılmalı ve kişiye kaşıntı yapan yiyecekler takip edilerek tespit edilmelidir.
İlaç kullanımı yalnızca doktorun önerdiği gibi olmalı, doktor tarafından tavsiye edilmeyen ilaç, krem gibi ürünler kullanılmamalıdır.
Makatta Kaşıntı (Pruritus Ani)
Makat (anüs) çevresinde karşı konulmaz kaşıntı isteği ve çoğu zaman beraberinde yanma hissinin eşlik ettiği bir klinik durumdur. Toplumda görülme oranı yaklaşık %5 olup, erkeklerde dört kat daha sık görülmektedir. Kırk ve altmış yaş gurubundakiler daha çok etkilenmektedir.
NEDEN KAŞINTI OLUR?
Kaşıntının nedeni, %50-90 olguda ortaya konamamaktadır kısaca sebebi bilinememektedir. Geri kalanlarda ise kaşıntı yapabilecek 100’den fazla hastalık sıralamak mümkündür. Ancak burada umutsuzluğa kapılmaya gerek yoktur, kaşıntının nedeni bilinmeyen olgularda ki bu grup çok büyük çoğunluğu oluşturmaktadır, sadece basit önlemler alınması bile kişinin şikâyetlerini hafifletebilmektedir.
Kaşıntıya neden olabilecek rahatsızlıklardan en sık karşılaşılanları Şekil 1’deki gibi sıralamak mümkündür.
Enfeksiyonlar; bakteri ya da mantar enfeksiyonları nadir alarak kaşıntı nedeni olmakla birlikte mutlaka araştırılmalıdır. Mantar olasılığı, özellikle diyabetik bireylerde, steroid kullanımı olanlarda ya da uzun süreli sistemik antibiyoterapi görenlerde dikkatle incelenmelidir. Kılkurdu gibi parazitler de kaşıntıya neden olabilmekte ancak bu durumda tüm aile üyelerini etkileyebileceğinden dolayı hasta ve aile fertlerinde büyük abdestte parazit araştırılmalıdır.
Diyet; Kafeinli içecekler, alkol, süt ve süt ürünleri, fındık, domates, çikolata, baharat ve baharatlı yiyecekler, üzüm, turunçgiller (limon, portakal, mandalina vb.) gibi gıdalar makatta kaşıntıya neden olabilmektedir. Bu nedenle ilk olarak bu gıdaların 14 gün süresince diyetten çıkarılması, şikâyetlerin gerileyip gerilemediğinin araştırılması gerekmektedir.
Kalın bağırsak (kolon-rektum) ve makat (anüs) hastalıkları; kaşıntı şikâyeti olanlarda hemoroidal hastalık (basur, mayasıl) sık rastlanan bir makat (anal) bölgesi hastalığıdır. Birçok makat bölgesi hastalığında kaşıntı sık rastlanan ve rahatsızlık verici bir bulgudur. Bu hastalıkların tedavisini takiben şikâyetlerde düzelme olabileceği gibi hiçbir semptomu olmayan hastalarda bu bölgenin cerrahisini takiben makat fonksiyonlarındaki azalmaya bağlı sürekli ıslaklık hissi ve o bölgede yine kaşınma yakınmaları ortaya çıkabilmektedir. Çok nadir olmakla birlikte kaşıntının kalın bağırsak kaynaklı nedenleri arasında bu bölgenin kanserleri de bulunabilmektedir.
Dış etkenlere bağlı tahrişsıkı ya da dar iç giyim, deterjanlar, sabunlar, kuru tuvalet kâğıdı ile tahriş ederek temizlenme, çeşitli amaçlarla kullanılan krem ve merhemler makat çevresinde ıslaklık ya da neme ve tahrişe neden olabilmektedir. Uzun süreli dışkı temasına bağlı olarak bölgenin nemli olması ya da hijyen (temizlik) problemi durumunda anal kaşıntının meydana gelmesi kaçınılmazdır. Perianal bölgedeki derinin vücudun herhangi bir yerindeki deriden daha hassas olduğu bilinen bir gerçektir. Bu nedenle de sert ve sabunlu yıkamalar ile makat bölgesini gereğinden fazla temizlemesi şikâyetleri daha da kötü hale getirebilir.
KAŞINTIYI ENGELLEMEK İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Tahrişe neden olan maddelerin kullanımı ve yiyecek-içeceklere yönelik önlemler;
• Öncelikli olarak kaşıntıya neden olan kremler, sabunlar, şampuanlar, banyo köpüğü, ıslak mendil ve tuvalet kâğıdı gibi irritanların kullanımı kesilmelidir.
• İç çamaşırlar deterjanlar yerine sabun tozları ile yıkanmalı, makat bölgesine sabun vb. kozmetikler sürülmemelidir.
• Kafeinli içecekler, alkol (bira, şarap), süt ve süt ürünleri, fındık, domates, ketçap, çikolata, baharat ve baharatlı yiyecekler, üzüm ve turunçgiller (limon, portakal, mandalina vb.) gibi gıdaların yenilmesi ve tüketilmesi kesilmelidir.
Makat bölgesindeki cildin temiz, kuru tutulması ve deri bütünlüğünün korunmasına yönelik önlemler;
• Dışkılama sonrası o bölgenin temizliğinin sıcak su ile yapılması, ideal olan çömelme pozisyonunda perianal bölgeye telefon duş 3–5 dakika ılık su (banyo sıcaklığında) uygulanmalıdır.
• Yıkama sonrası, bölgenin ya özel pamuklu kurutma havlusu ile kurulanması ya da saç kurutma makinesi ile kurutulmalıdır.
• Günlük içi çamaşırı değiştirilmesi, makat bölgesine küçük bir gazlı bez konulması hem terlemeyi hem de özellikle geceleri meydana gelebilecek dışkıyla kirlenmeye bağlı (büyük abdesti tutmada sorunu olan hastalarda) kaşıntıları önleyecektir.
• El tırnaklarının kısa kesilmesi kaşıma sırasındaki bölgedeki derinin travmasını minimuma indirecektir. Ayrıca şiddetli kaşıma arzusu olması halinde yine cildin tahrişini engellemek için kıyafetlerin üzerinden kaşıması önerilmektedir.
İlaçlar ve diğer önlemler;
• Dışkı kaçırma sorunu ve dışkıya temasa bağlı kaşınması olanlarda, lifli gıdaların tüketilmesi gaitanın normal kıvamda (sulu ya da sert değil) çıkarılmasını sağlamakta, kaçakları engellemektedir. Yine bu durumda yukarıda sözü edilen sıvı ve yiyeceklerden kaçınılması ve en fazla 6 bardak sıvı alınması önerilir.
• Sadece doktor tarafından verilen ilaçların kullanılması önerilir. Reçetelendirilmiş ilaçları anal bölge etrafındaki deriye uygulanmalı ve sürtülmemelidir.
Bu önerileri ne kadar süre uygulamalıdır?
Yukarıda sayılan önerilerin bir kısmını alışkanlık haline getirmeniz ve hayatınız boyunca uygulamanızda yarar vardır (sert sabunla sürterek yıkama veya tuvalet kağıdı ile tahriş ederek kurulamadan uzak durmak gibi). Ancak genel olarak yukarıdaki önerileri uygulamaya başladıktan sonra bir haftada kaşıntı geçer, bazen tedavi 4-6 hafta sürebilir.