Yetişkin bir bireyde kalp atım hızı dakikada 60 ila 100 arasında olmalıdır. Eğer nabız sayısı 60'ın altına düşüyorsa bradikardi (kalbin yavaş atması) durumu söz konusudur. Bu hız 40'ın altına düşerse ya da 60’ın altında iken belirtilere yola açıyorsa tehlikelidir.
Bradikardi mutlaka dikkatle takip edilmelidir. Eğer kontrol altına alınmazsa bayılmaya, kalp yetmezliğine ve ani ölümlere yol açabilir. Genç insanlarda ve yoğun antreman yapan sporcularda nabız 60’ın altında olabilir ve bu bir soruna yol açmaz.
Bradikardi olunca kalbin oksijenden zengin kanı yeterli derecede pompalayamamasına bağlı olarak aşağıdaki belirtiler olabilir:
Bradikardiyi teşhis etmek için nabzın dakikada ne kadar attığını bilmemiz gerekir. Bunun için en basit yöntem nabza parmakla baskı yaparak atım sayısını hesaplamaktır. Ancak bu yöntem kesin teşhis anlamına gelmez. Kesin tanı ritim holteri ile konulur. Ritim holteri hastaya takılan ve 24 saat boyunca yaşanan ritim düzenini kayıt alan cihazdır. Daha fazla bilgi için ritim holteri yazımızı okuyabilirsiniz.
Bradikardinin tedavisi nedene yönelik yapılır. Altta yatan hipotiroidi, uyku apnesi,elektrolit bozukluğu gibi hastalıklar varsa önce bunların tedavisi yapılmalı; ilaçlara bağlı görülüyorsa ilaçların değiştirilmesi gerekir. Eğer tehlikeli boyutta bir yavaşlama söz konusuysa kalp pili takmak gerekebilir.
Nabız, kalbin her atışıyla birlikte pompaladığı kanın damarlar üzerinde oluşturduğu basınçtır.
Basınç, esnek damar duvarlarında bir dalgalanmaya sebep olur. Bu dalgalanmalar; el bileği, boyun gibi bölgelerde el yardımıyla hissedilir. Bir dakika boyunca sayılmasının sonucunda kalbin dakikalık atış sayısı tespit edilir.
Halk arasında kalp atışı diye bilinen nabız, cinsiyet, fiziki yapı, vücut sıcaklığı, fizyolojik değişiklik gibi birçok etkene bağlı olarak farklılık gösterir.
Vücut sıcaklığı, fizyolojik değişiklik, fiziksel aktivite ve duygusal değişiklik, ilaç kullanımı, hastalık ve stres gibi farklı sebeplerden dolayı da nabız değişiklikleri gözlenebilir.
Nabız yalnızca kalp hızı ile ilgili bilgi vermez. Aynı zamanda kalbin düzenli çalışıp çalışmadığı bilgisi ve bazı sağlık sorunlarınız hakkında bilgi verir.
İDEAL NABIZ KAÇ OLMALI?
Kişiden kişiye değişiklik gösteren kalp atışı, belirli bir aralık içinde olması gerekir.
Yetişkin ve sağlıklı insanlarda kalp atış hızı dakikada 60-100 aralığında olması normaldir. Uzun zamandır sporla ilgilenen kişilerde nabız 45-60 seviyelerine kadar düşer. Dinlenme esnasında, kalp atış hızınız ne kadar düşük ise o kadar iyidir.
Kalbiniz dakikada 50-70 arasında atıyorsa çok iyi, 70-85 arasında atıyorsa normal nabız, 85 ve üzeri atıyorsa yüksek nabız olduğu söylenebilir.
Genellikle fiziksel ve duygusal bir değişiklik sonucu artan nabız bir süre sonra kendiliğinden dengelenir. Ancak nabız dinlenme esnasında da sürekli hızlı seyretmesi ciddi bir sorundur.
Sigara kullanımı ve halk arasında kansızlık olarak bilinen anemi de nabzı yükselten etkenlerdendir.
Nabız, kalp vuruşlarının oluşturduğu kan basıncı nedeniyle özellikle bilekteki ve boyundaki atardamarda parmakla basıldığında duyumsanan çarpma hissidir. Bir diğer deyişle kalbin her atışıyla birlikte pompaladığı kanın, damarlar üzerinde oluşturduğu basınçtır. Bu basıncı, parmaklarınızı belli bölgelerden geçen atardamarlarınızın üzerine koyarak kolayca hissedebilirsiniz.
Yetişkinlerde nabız sayısı, kişinin fiziksel olarak dinlenmiş ve ruhsal olarak sakin olduğu bir dönemde dakikada 60–100 arasında olmalıdır. Sporcularda kalp hızı daha düşük olabilir ve dakikada 40–60 arası olması normal kabul edilir.
Nabzınızı en iyi sayabileceğiniz yerler; başta bilekler ve boyunda şah damarı olmak üzere,
Parmaklarınızı nabzı en iyi hissettiğiniz yere koyduktan sonra bir dakika boyunca hissettiğiniz vuruş sayısını sayınız. Bu sayı size kalp atış yani nabız sayısını verir. Efor sonrası dinlenmeden nabız ölçülmesi, nabız sayısının olduğundan yüksek çıkmasına neden olur. Aynı şekilde stres altındaki kişinin de nabız sayısı olduğundan yüksek çıkacaktır. Bu iki durumda nabız sayısının yüksek olması doğaldır.
Kişi istirahat halindeyken nabız sayısının normalden daha yüksek olmasına 'taşikardi' denir. Taşikardi belirtileri şunlardır:
Yüksek nabız nedenlerini üç grupta değerlendirmek gerekir.
1- Kalp, bazı durumlarda vücudun oksijen ihtiyacını karşılamak için hızlı atabilir. Bu durum patolojik (hastalık tanısı olarak) kabul edilmez ve tedavi gerektirmez. Efor sarf etmek, stres (heyecanlanmak, korkmak, sinirlenmek vb.) veya kişinin bir yerinin ağrıyor olması bu duruma verilebilecek en iyi öneklerdir.
2- Kalp bazı durumlarda bir hastalığa veya bir dış etkene bağlı olarak hızlı atabilir. Nabız sayısının fazla olabileceği başlıca hastalıklar;
Dış etkenlerin başında ise sigara gelir. Ayrıca;
3- Bazı durumlarda da nabız sayısı kalbin elektriksel sistemindeki bozukluklardan dolayı yüksektir. Bunlar gerçek ritim bozukluklarıdır ve 'aritmiler' grubunda yer alırlar. Bazıları hayati tehlike yaratabilir ve acil tedavi edilmeleri gerekir. Bazıları ise kısmen iyi huylu ritim bozukluklarıdır ve dikkatle ele alınmaları gerekir.
Tedaviye başlamadan önce taşikardinin nedeninin bulunması gerekir. Çoğu durumda taşikardiye neden olan hastalığın veya durumun tedavisi taşikardiyi de tedavi eder. Örneğin, ateşi olan bir hastanın enfeksiyonunun antibiyotiklerle tedavisi veya hipertiroidisi olan birinin tiroit hormonunun normal seviyelere getirilmesi kalp hızının da normale gelmesini sağlayacaktır. Eğer taşikardi ileti sistemindeki bozukluklar nedeniyle gelişmişse uygun ilaçlarla veya “kardiyoversiyon” dediğimiz, kişiyi uyutarak göğsüne elektrik şoku vermek suretiyle düzeltilebilir. Bazı durumlardaysa “ablasyon” olarak adlandırılan girişimsel yöntemle tedavi edilmesi gerekir.
Kişinin nabız sayısının normalden daha düşük olmasına “bradikardi” denir.
Bradikardi belirtileri şunlardır:
Nabız düşüklüğü, bir hastalığa ya da duruma bağlı gelişebileceği gibi bazen de kalbin ileti sistemindeki bozukluklar nedeniyle olabilir.
Nabız düşüklüğüne neden olan hastalık ve durumlara;
Kalbin ileti sistemindeki bozuklar ise daha çok ileri yaşlarda, ileti sisteminin de yaşlanması nedeniyle olmaktadır. Ancak ileti sisteminin bozuklukları her yaşta görülebilir. Bu duruma kalp damar tıkanıklıkları, doğuştan gelen kalp hastalıkları veya kalp içi enfeksiyonlar yol açabilir.
Öncelikle bradikardinin nedeninin saptanması gerekir. Hastada hipotiroidi veya uyku apnesi gibi hastalıklar varsa bu rahatsızlıklar tedavi edilmelidir. Nabız düşüklüğü ilaçlara bağlı ise bu ilaçların kesilmesi veya dozunun ayarlanması gerekir. Bradikardi hayatı tehdit ediyor ve nedeni ortadan kaldırılamıyorsa “kalp pili” gibi cihazlar takmak gerekebilir.
Kalbin ileti sistemindeki bozuklar haricindeki kalp atış anormallikleri genelde kalp dışı nedenlere bağlıdır. Bunların birçoğu ilgili doktor tarafından tedavi edilir. Ancak hastalığa bağlı olmayan kalp hızı anormalliklerinin düzenlenmesinde asıl iş, kişinin kendisine düşmektedir. Kişi uygun yaşam tarzı değişikliklerini gerçekleştirmelidir.
Kalp hızını düzenlemek için hastanın yapması gerekenler şunlardır:
Aritmilerde ise bir doktordan profesyonel destek alınmalıdır. Hasta, kardiyoloji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Ritim bozukluğunun türüne göre;
Nabız vuruşları dolgun ve ritmik olmaktadır. Her ne kadar nabız sayısı kişiden kişiye göre farklılık gösterse de belirli bir aralık içerisinde olması beklenmektedir. Sağlıklı ve yetişkin kadınlarda nabız, 60-100 aralığında olmaktadır. Uzun süredir spor yapan kişilerde nabız 45-60 seviyelerine kadar düşmektedir.
Kadınlarda Nabız Kaç Olmalı?
Her yaş aralığı için nabzın ritmik ve düzenli olması beklenmektedir. Fiziksel aktiviteler nabzı artırdığından, nabız ölçümü yapılmadan önce birkaç dakika dinlendikten sonra ölçüm gerçekleştirilmektedir. Kadınlarda nabız, erkeklere oranla 7-8 atım daha az olmaktadır. Yaş gruplarına göre kadınlarda nabız farklı seyirlerde görülmektedir.
10-12 yaş kız çocuklarında nabız alt değeri 70 iken, üst değeri 110 ve ortalama 90 beklenmektedir. 12-14 yaş kız çocuklarında nabız alt değeri 65, üst değer 105 ve ortalama 85 olmaktadır. 18 yaş ve üzeri kadınlarda nabzın 60-100 aralığında olması beklenmektedir. Daha düşük veya yüksek nabız, hastalığın habercisi olarak görülmektedir. Kadınlarda 60-100 arası nabız görülebilmesi için kişinin ruhsal olarak sakin ve dinlenmiş olması gerekmektedir.
Kadınlarda Nabız Düşüklüğü ve Yüksekliği Nedenleri
Yetişkin kadınlarda nabzın 60 ve altında olması, düşük nabız göstergesi olmaktadır. Düzenli olarak egzersiz yapan kişilerde ve atletlerde nabzın 60 ve altında olması, normal olduğu gibi herhangi bir sağlık sorunu teşkil etmemektedir. Fakat normal kişilerde görülen nabız düşüklüğü, ilaç yan etkisi ve yaşlanmaya bağlı kalp dokusunda zayıflama nedenleri bulunmaktadır.
Nabzının düşük olduğunu fark eden kadınların bu durumu önemsemesi ve doktora başvurması gerekmektedir. Ayrıca tiroit bezinin az çalışması, doğuştan gelen bir kalp anomalisi ve kalp krizine bağlı oluşan hasar, kadınlarda nabız düşüklüğünün nedenleri arasında yer almaktadır. Düşük nabız tedavi edilmediğinde, sürekli düşme ve bayılma gibi etkileri görülmektedir.
Yetişkin kadınlarda nabzın 100 ve üzerinde olması, nabız yüksekliğini işaret etmektedir. Ateşli hastalık, kafein tüketimi ve egzersiz gibi nedenlere bağlı olarak geçici bir süre yüksek nabız görülebilmektedir. Fakat yüksek nabzın görüldüğü bazı durumlarda, altta yatan ciddi sebepler olabilmektedir. Yüksek nabız problemi ile karşılaşanların vakit kaybetmeden doktora gitmesi gerekmektedir.
Yorgunluk, ateş, sigara içmek, stres ve yoğun alkol tüketimi, yüksek nabız nedenleri arasında yer almaktadır. Nabız yüksekliği uzun süre tedavi edilmezse, ciddi problemlere sebep olmaktadır. Uzun zamandır kontrol altına alınmamış yüksek nabız, kalp krizi ve kalp yetmezliği gibi durumlara yol açmaktadır. Yüksek nabız tedavisindeki temel amaç, kalp hızının yavaşlatılması ve altında yatan sebebin düzeltilmesi olmaktadır.
Kadınlarda Nabız Aralığı
18-25 yaş aralığında normal bir bünyeye sahip olan kadınlarda, nabız aralığının 74-78 olması beklenmektedir. 26-35 yaş aralığındaki kadınlardaysa, 73-76 atım olması gerekmektedir. 65 yaş üzerindeki kadınlar sağlıklı bir bünyeye sahiplerse, nabız aralığı 73-76 olmaktadır. Ölçülen sonucun normal değerlerden az veya fazla çıkması, altta yatan sağlık sorunlarını işaret edebilmektedir.
Yetişkin bir kadında nabız ölçümü yapıldığında 60-70 arası bir değer çıkıyorsa, nabzın çok iyi olduğunu göstermektedir. 70-85 arasındaki değerler, yetişkin kadınlar için normal olmaktadır. Her ne kadar kişinin şikayeti olmasa da belirli aralıklar ile nabzını ölçmesi gerekmektedir. Nabız ölçümlerinde sınır dışına çıkıldığında, mutlaka bir doktora başvurarak tedavi sürecine girilmesi önerilmektedir.