Biguanidler
Buna Metformin gibi maddeler dahildir
Metformin, biguanid sınıfına aittir ve tıbbi rehberlerde tip 2 diyabet tedavisinde kalp damar hastalıkları (kardiyovaksüler hastalıklar) için artmış bir risk yoksa, 1. tercih ilaç olarak önerilmektedir. Etken maddesi karaciğerden şeker (glukoz) salınımını azaltır ve vücut hücrelerinin insülin duyarlılığını (insülin hassasiyeti) artırır. LDL kolesterol seviyesinin düşürülmesi üzerinde faydalı etkileri vardır ve iştahı kısmen azaltır (azkanıtlı araştırma). İnsülin salgılanması metforminden etkilenmez, bu nedenle metformin tek başına kullanıldığında düşük kan şekeri (hipoglisemi) riski bulunmaz. Diğer tüm antidiyabetik ilaçlarla ve insülin ile bir arada kullanılabilir.
Mevcut araştırmalar Metformin’in diyabete bağlı kalp damar hastalıklarının sıklığını ve toplam ölüm oranını düşürebildiğine işaret eder (az kanıtlı araştırma).
Metformin kullanılırken ilk başta çok sık bulantı, iştahsızlık, karın ağrısı, kusma ve ishal gibi mide-bağırsak şikayetleri ortaya çıkabilir. Ayrıca tat alma duyusunda değişiklikler meydana gelebilir. Bu nedenle önce düşük dozla başlanır ve bu yavaş yavaş artırılır. Metformin kullanımı özellikle, böbrek yetmezliği durumunda sınırlıdır. Metformin kullanırken böbrek fonksiyonunun her 3 ila 6 ayda bir kontrol edilmelidir. 30 ml/dak değerinin altındaki bir tahmini glomerüler filtrasyon hızında Alman Diyabet Kurumu’nun “Tip 2 diyabet terapisi” () uyarınca Metformin kullanılmamalıdır.
Alfa-glukozidaz inhibitörleri
Buna akarboz ve miglitol gibi maddeler dahildir
Alfa-glukozidaz inhibitörleri yiyeceklerle birlikte alınır ve bağırsakta karbonhidratları küçük şeker bileşenlerine (basit şeker) parçalamaktan sorumlu enzimleri engelleyerek karbonhidratların parçalanmasını geciktirir. Şekerin (glukoz) kana emilimi yavaşlar ve bu da özellikle yemek sonrası kan şekeri seviyelerinin (tokluk hiperglisemisi) düşmesine neden olur. Alfa-glukozidaz inhibitörleri, kan şekeri üzerinde yalnızca sınırlı bir etkiye sahiptir ve günümüzde diyabet tedavisinde nadiren kullanılmaktadır.
Alfa-glukozidaz inhibitörleri düşük kan şekerine veya kilo alımına neden olmaz. Tipik yan etki olarak şişkinlik, diğer mide-bağırsak problemleri veya ishal görülebilir. Ayrıca karaciğer enzimleri de artabilir. Alfa-glukozidaz inhibitörleri ile yapılan tedavinin başlangıcında kademeli bir doz, mide-bağırsak problemlerini sınırlayabilir.
Glitazonlar / Tiazolidindionlar
Buna pioglitazon gibi maddeler dahildir
Pioglitazon gibi glitazonlar veya tiazolidindionlar da metformine benzer bir etkiye sahiptirler ve yağ dokusu hücrelerinin, iskelet kaslarının ve karaciğerin insülin duyarlılığını artırarak açlık kan şekerini ve yemeklerden sonraki kan şekerini iyileştirir.
Bununla birlikte bu ilaç grubu, yağ dokusunda artış, üst solunum yolları enfeksiyonu, su tutma ve görme bozuklukları ile (terapi başlangıcında kan şekeri dalgalanmalarına bağlı olarak) osteoporoz ve kemik kırılmaları için artmış risk gibi yan etkilere sahiptir. Yan etkileri nedeniyle glitazonlar sadece istisnai durumlarda tip 2 diyabet tedavisinde kullanılırlar.
Mevcut araştırmalar pioglitazon nedeniyle kalp damar hastalıklarının olası risk azalmasına işaret eder (az kanıtlı araştırma).
Sülfoniüreler
Buna glibenklamid, glimepirid, gliklazid ve gliquidon gibi maddeler dahildir
Sülfoniüreler, pankreasın insülin salgılamasını uyarırlar. Bu, mevcut kan şekeri seviyesinden bağımsız olarak gerçekleştiğinden, düşük kan şekeri daha kolay ortaya çıkabilir. Çok sayıda başka ilacın (örneğin, aspirin, diğer ağrı kesiciler ve pıhtılaşmayı azaltıcı ilaçlar) karşılıklı etkileşimiyle kan şekeri düşüşü daha da şiddetlenebilir.
Şimdiye kadar yapıla araştırmalar sülfoniürelerin, diyabete bağlı ikincil hastalıkların gözlerde (Retinopati), böbreklerde (Nefropati), sinirler (nöropati) ve ayaklarda (Diyabetik ayak sendromu) gibi hastalıkları engelleyebildiklerini göstermiştir (düşük seviyede kanıt).
Uzun süreli kullanıldıklarında, sülfonilürelerin tip 2 diyabet üzerindeki etkisi zamanla azalır ve bu tedavi sırasında genellikle kilo alımı gerçekleşir. Diğer tipik yan etkileri örneğin mide ve bağırsak problemleridir.
Glinidler
Buna repaglinidler ve nateglinidler gibi maddeler dahildir
Sülfonilürelere benzer şekilde, glinidler de mevcut kan şekeri seviyesinden bağımsız olarak pankreasın insülin üretimini ve salınımını arttırır. Sülfonilürelerin aksine, bu ilaçların etkileri hızlı bir şekilde ortaya çıkar ve kısa bir süre devam eder. Düşük kan şekeri riski hala olmasına rağmen oldukça düşüktür. Glinidler yemekten önce alınırlar ve kan şekerinin yemekten kaynaklanan artışını azaltırlar. Özellikle düzensiz beslenen kişilerde etki süresinin kısa olması, sülfonilürelere göre daha esnek bir kullanım sağlar.
Ayrıca glinidler de sülfonilüreler gibi örneğin hafif kilo alımına ve karın ağrısı, bulantı ve ishal gibi mide bağırsak sorunlarına neden olabilir.
Terapötik faydalarının ispatının olmaması nedeniyle glinidler sadece gerekçeli istisnai durumda tip 2 diyabet tedavisinde kullanılır.
DPP-4 inhibitörleri (gliptinler)
Buna saksagliptin, sitagliptin, vildagliptin ve linagliptin gibi maddeler dahildir
DPP-4 (dipeptidil peptidaz-4) inhibitörlerinin kullanılmasıyla, kandaki DPP-4 enzimi engellenir. Bu enzim, insülin salınımı üzerinde olumlu bir etkisi olan kandaki bazı bağırsak hormonlarını yavaşlatır. Sonuç olarak, kan şekeri seviyesi yemeklerden sonra düşer, ancak aç karnınayken düşmez. Ayrıca karaciğerde şeker üretimini azaltırlar. Mono tedavide düşük kan şekeri tehlikesi daha düşüktür. Düşük kan şekeri, kilo alımı veya uzun süreli kullanımda etki azalması görülmez. Mevcut araştırmalar şimdiye kadar diyabete bağlı ikincil hastalıkları engelleyebildiğine dair bir ispat sunmadı.
DPP-4 inhibitörleri diğer antidiyabetik ilaçlarla iyi bir şekilde kombine edilebildiği gibi sabit kombinasyonları da (örneğin tek tablette metformin ve sitagliptin) bulunmaktadır.
Tipik yan etkileri üst solunum yolları ve idrar yolları enfeksiyonu mide ve bağırsak sorunları ve yorulma belirtileri, cilt döküntüleri, baş ağrısı be baş dönmesi ve sinüzit, mide bağırsak ve/veya pankreas iltihabıdır.
SGLT-2 inhibitörleri (gliflozinler)
Buna Dapagliflozin, Empagliflozin, Ertugliflozin ve Canagliflozin gibi maddeler dahildir
SGLT-2 (Sodium dependent glucose co-transporter 2) inhibitörleri (gliflozinler) kan şekeri seviyesini böbreklerde SGLT-2 enzimini bloke ederek düşürür. Bu enzim olmadığında daha az şeker (glukoz) böbreklerden kana geri iletilir ve daha fazla glukoz böbreklerden idrarla atılır. Kan şekeri seviyesi düşer.
“Kalori atımına” bağlı olarak vücut ağırlığı da düşer. Buna ek olarak kan basıncı da düşebilir. Ayrıca birden fazla araştırmada SGLT-2 inhibitörü etken maddeli bazı ilaçların böbrek hastalıkları (nefropati) ve kalp yetmezliği gidişatını olumlu etkileyebildiğini ve erken ölümü engelleyebildiğini ve tip 2 diyabetli ve kalp damar sisteminde önceden var olan hastalıklarda kalp krizi ve ölüm riskini belirgin oranda düşürebildiğini göstermiştir (yüksek veya orta seviyede kanıt).
SGLT-2 inhibitörleri mono terapide düşük kan şekeri seviyesi riskini arttırmaz. Olası yan etkileri örneğin idrar yolları ve genital enfeksiyonlar, sıvı kayıpları, cilt döküntüleri ve kaşıntı, baş dönmesi, kabızlık ve/veya bulantı, artmış susuzluk ve/veya tuvalet ihtiyacı ve diyabetik ketoazidoz dır.
GLP-1 reseptör agonistleri (glutidler)
Buna dulaglutid, eksenatid, liraglutid, semaglutif, liksisenatif ve albiglutid gibi maddeler dahildir
GLP-1 kısaltması, bağırsak hormonlarından biri olan “Glukagon benzeri Peptit-1” anlamına gelir. GLP-1, gıda alımına bir reaksiyon olarak salgılanır ve şeker metabolizmasının kontrolünde rol oynar: İnsülinin pankreastan salınmasını teşvik eder ve aynı zamanda bir insülin “karşıtı” olan glukagon hormonunu engeller. GLP-1 reseptör agonistleri (glutidler), bağırsak hormonu GLP-1'in etkilerini taklit eder. Tokluk hissi de daha erken başlar ve kilo kaybı yaşanır.
Listelenen diğer ilaçların aksine, GLP-1 reseptör agonistlerinin halen deri altı yağ dokusuna subkütan enjekte edilmesi gerekmektedir. Hastalar bunu günde 1 veya 2 kez veya haftada 1 kez kendileri yapabilirler. Nisan tarihinden beri Semaglutid etken maddesi Avrupa'da tablet olarak da onaylanmıştır.
Etken maddeler özellikle vücut ağırlığı üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir. Güncel araştırmalar bazı GLP-1 reseptör agonistlerin ayrıca özellikle önceden var olan kalp hastalığı olan hastalarda kalp damar (kardiyovasküler) ve böbrek hastalıkları (nefropati) riskini ve erken ölüm riskini düşürebildiğini göstermiştir (yüksek veya orta seviyede kanıt).
Mide bulantısı ve şişkinlik gibi mide-bağırsak şikayetleri sık görülmekle beraber tedavi süresince genellikle azalırlar. Diğer tipik yan etkileri örneğin cilt döküntüleri, baş ağrısı ve baş dönmesi yorgunluk, burun ve boğaz ve/veya safra kesesi enfeksiyonu, artmış enzim değerleri, yükselmiş kalp frekansı ve/veya kalp ritim bozuklukları.