Potasyum, insann yaamn sürdürebilmesi için gerekli olan önemli bir mineraldir. Fazlal gibi eksiklii de salk sorunlarna yol açabilir. Doal ürünlerle beslenmeyi ve salkl yaamay ilke edinen insanlardansanz yeterince vitamin ve mineral aldnzdan emin olmalsnz.
Bu yazda insan sal için deerli bir mineral olan potasyum hakknda örenmek isteyeceiniz tüm bilgileri bulabilirsiniz. Potasyum yükseklii ve eksikliinin ne gibi sorunlara yol açtn, faydalarnn neler olduunu ve potasyum özellikleri arasnda nelerin bulunduunu yazy okuyarak örenebilirsiniz.
Potasyum, vücudun düzenli olarak çalmas için gerekli bir mineraldir. Potasyum eksiklii ve fazlal insan sal için risk oluturup baz rahatszlklara yol açabilir. Kanda görülen potasyum fazlal bir organn salkl olarak çalmamasndan kaynaklanabilir. Bu durumun nedeni aratrlmal ve çözümü bulunmaldr. Aksi halde istenmeyen sorunlara neden olabilir.
Potasyum, vücudun her hücresinde bulunan bir mineraldir. Bedenimiz potasyumu hücrelerin düzenli çalmasn salayan elektrii üretmek için kullanr. Bunun yan sra potasyum, kalp atlarnn belli bir ritimde olmasna yardmc olur. Vücut svlarnn osmotik basncn ve asit-baz dengesini ayarlar. Sinirleri uyarmak, kan basncn ayarlamak, kas dokusunun düzgün çalmasna yardm etmek gibi hayati önem tayan görevleri vardr.
Kanda potasyum yükseklii vücuttaki organlardan birisinin, çounlukla da böbreklerin görevini tam olarak yapamamasndan oluabilir. Hücrelerin düzenli çalmasn salayan potasyum miktar gereinden fazla olunca hücreler ve kaslar zarar görür.
Potasyum fazlal tek bir nedenden kaynaklanmaz. Gün içinde çok fazla kahve tüketmek de ya da baz yiyecekleri ar yemek de potasyum seviyesini artrabilir. Nedenini bulmak için tüm testlerin yaplmas ve tehisin konulmas gerekir. Daha sonra tedavi yoluna gidilebilir.
Kanda potasyum yükseklii belirtileri öyle sralanabilir:
Potasyum yükseklii potasyum diyeti uygulanarak tedavi edilebilir. Doktor tavsiyesi ile yaplacak diyette potasyum içeren yiyecekler yasaklanr. Diyete ramen potasyum seviyesi dümez ve yükselmeye devam ederse hasta doktoru tarafndan diyalize yönlendirilir. Diyaliz tedavisiyle kan temizlenir. Bir süre sonra sorun ortadan kalkar.
Potasyum düüklüü birçok nedenden kaynaklanabilir. Potasyum eksikliine neden olan etkenlerden birisi, vücuttan sv atan (diüretik) ilaçlarn kullanmdr. Bu tarz ilaçlar potasyumun idrar yoluyla vücuttan atlmasna neden olur. shal ve kusma sonucu da eksiklik oluabilir.
Potasyum zengini besinlerin tüketilmemesi bir dier nedeni olutursa da çok nadir görülür. Tiroid bezinin ar çalmasyla tiroid hormonlar yükselirse potasyum eksiklii yapabilir. Youn egzersiz yapan atletlerde meydana gelen potasyum düüklüü doal bir durumdur. Vücutta yeterli miktarda potasyum olmamas kalp ritminin bozulmasna ve solunum yetmezliine yol açar. Kaslarda yorgunluk ve genel bir halsizlik yaanr. Sinirlerde uyar iletimi azald için kaslar da zarar görür.
Potasyum eksikliinin belirtileri unlardr:
Potasyum eksiklii tans doktor denetiminde yaplan testler sonucunda konulabilir. Az orandaki düüklükler için doktorun önerdii miktarda potasyum takviyesi yaplr. Hasta potasyum ilac kullanr. Yüksek orandaki eksiklikler için doktor denetiminde ve hastane ortamnda, damardan potasyum takviyesi yaplr. Bu uygulama monitörle takip edilerek yavaça yaplr.
Yetikin bir insanda normal düzeydeki potasyum miktar 1 litre kanda ile milimol arasnda olmaldr. Kanda potasyum düzeyi ( mmol/l) seviyelerine indii zaman insan yaam için risk oluturur. Doktor müdahalesi gerektiren bir durumdur.
Potasyum zengini besinlerin hangileri olduunu aadaki listeden örenebilirsiniz:
Yukardaki liste youn potasyum içeren yiyeceklerin sraland listedir. Bunlara ek olarak potasyumdan zengin u yiyecekleri de sralayabiliriz:
Potasyumun vücutta fazla ve az oranlarda olmas birçok rahatszla neden olabilir. Fakat bu mineral olmadan vücudun düzenli olarak çalmas mümkün deildir. Yaamn devamll için elzem olan bir mineraldir. En büyük faydas yaamn sürekliliini salamasdr.
Potasyum faydalar ve vücuda olan katklar hayati önem tayan bir mineraldir:
Çinko Nelerde Bulunur? Eksiklii Belirtileri ve Faydalar
Folik Asit Eksiklii, Faydalar, Nelerde Var? Folik Asit çeren Besinler
Kalsiyum çeren Besinler Nelerdir? Kalsiyum Oran Yüksek 10 Besin
Demir Eksiklii Belirtileri, Ne yi Gelir? Demir Oran Yüksek Besinler
Omega 3 Faydalar ve Görevleri, Omega 3 çeren Besinlerin Listesi
POTASYUM YÜKSEKLİĞİ (HİPERKALEMİ) NEDİR?
Hiperkalemi kanda potasyum değerinin mEq/L’nin üzerinde olmasıdır. Hiperkalemi genellikle böbrek fonksiyonları yetersiz olduğunda ortaya çıkmaktadır. Ağır egzersiz sonrası da kanda potasyum düzeyi yükselebilmektedir.
POTASYUM DEĞERİ KAÇ OLMALIDIR?
Kandaki potasyum seviyesinin mEq/L-5 mEq/L değerleri arasında olması gerekmektedir. Referans değerler sağlık kuruluşları arasında bir miktar farklılık gösterebilmektedir.
POTASYUM YÜKSEKLİĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Özellikle potasyum düzeyi mEq/L'yi aştığında semptomlar kritik olmakla beraber; solunum güçsüzlüğü, kas krampları, kardiyak aritmi ve felç gibi durumlar ortaya çıkabilmektedir.
HİPERKALEMİ NEDEN OLUR?
Bazı metabolik rahatsızlıklar ve böbrek rahatsızlıkları fazla potasyum tüketimi ile ortaya çıkar ve bu da hiperkalemi oluşturur.
POTASYUM YÜKSEKLİĞİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Hiperkalemi durumunda kişiye potasyum atımını sağlayacak ilaçlar ve potasyumdan kısıtlı diyet verilmektedir.
Hiperkalemi hızlı bir şekilde tedavi edilebilmekte ve ilerlemesi önlenebilmektedir.
Potasyum yüksekliğini normal seviyelere getirmek için doktor kontrollerinin yanı sıra sebze, meyve ve bitkilerle yapacağınız beslenmeler de hastalığı olumlu yönde etkilemektedir.
Kulağımıza yabancı gelmeyen potasyum, besinlerde bulunur. Yaşamsal bir öneme sahiptir. Eksikliği pek çok soruna neden olur. Peki potasyum nedir? Potasyum vücudun ihtiyaç duyduğu bir mineral ve elektrolittir. Çoğumuzun özellikle muzda var olduğunu bildiğimiz potasyum, aslında vücudun tüm fonksiyonları için yüksek öneme sahiptir. Sinirler, kaslar ve kalbin sağlıklı bir şekilde çalışmasına besin değerlerinin ve atıkların hücreler arasında taşınmasına yardımcı olur.
“Potasyum ne işe yarar?” dendiğinde yaşam için vazgeçilmez olduğu cevabı verilebilir. Elektrolit olması sebebiyle sinirlerin uyarılara karşı yanıt vermesi ve kasların kasılmasında önemli bir rol oynar. Bu kaslara kalp kasları da dahildir. Tuzdaki sodyumun kan basıncını yükseltmedeki etkisini dengeler. Böbrekleriniz vücudunuz için uygun miktarda potasyum alınmasını sağlar. Ancak kronik böbrek rahatsızlıkları olanlarda fazla potasyum vücuttan atılamayabilir. Bazı ilaçların potasyum seviyesini yükseltebileceğini unutmayın.
Sinir sinyallerinin iletilmesi, kas kasılmaları, sıvı dengesinde ve çeşitli kimyasal reaksiyonlarda büyük rol oynar. Peki potasyumun sodyumdan farkı nedir? Sodyum da sıvı dengesini sağlar ama potasyum ayrıca kasların kasılması ve normal kan basıncını destekler. Potasyumun düşmesini önlemek önemli. Özellikle yüksek tansiyonu tedavi etmek ve felci önlemek için potasyum düşüklüğü tedavi edilmelidir. Potasyum faydaları şöyle sıralanabilir:
Peki potasyum hangi besinlerde bulunur? Potasyum içeren besinler çeşitlidir. Potasyum kaynakları şöyle sıralanabilir:
Ispanak gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler, üzüm ve muz gibi meyveler, havuç ve patates gibi kök sebzeler, limon ve greyfurt gibi asidik meyveler iyi birer potasyum kaynaklarıdır.
Potasyum normal değeri yaşa ve cinsiyete göre değişkenlik gösterir. Günlük potasyum değerlerinin şöyle olması uygundur:
Günlük potasyum alımının ortalama olarak kadınlarda mg, erkeklerde mg olması yeterlidir. Günlük potasyum alımınız bu sayıların altındaysa potasyum eksikliği gelişebilir. Ayrıca doktorunuz kalp kontrolü amacıyla elektrokardiyogram isteyebilir. Potasyum düşüklüğü ve yüksekliği kan testi ile anlaşılabilir.
Potasyumun mmol/l’nin altında olması potasyum eksikliğidir. Böbrekler potasyum dengesinin sağlanmasında kilit roldedir. Potasyum fazlası böbrekler tarafından idrar yoluyla atılır ve böylece kan seviyeleri korunabilir.
Potasyum dışkı ve ter yoluyla da atılabilir. İshal, kusma ve diüretik (idrar atıcı) tansiyon ilaçları gibi bazı ilaçlar sıvı kaybının artmasının nedenleridir. Aşırı sıvı kaybı hipokalemi olarak bilinen potasyum eksikliğini de beraberinde getirir.
Potasyum eksikliği hastanede yatan, ishal ve besin emilim bozuklarına neden olabilen Crohn ve ülseratif kolit gibi iltihaplı bağırsak hastalıkları olan kişilerde yaygın olarak görülür.
Potasyum eksikliği genellikle yetersiz gıda sebebiyle olmaz. Çünkü pek çok besin potasyum bakımından zengindir. Aşırı terleme, diüretik ve müshil gibi ilaçların kullanımı, bulantı ve kusma potasyum eksikliğinin en yaygın nedenleridir. Magnezyum eksikliği de potasyum eksikliği ile ilişkilendirilir. Çünkü böbrekler potasyumun yeniden emilmesi ve normal seviyelerde kalmasına yardımcı olmak için magnezyuma ihtiyaç duyar. Bu nedenle magnezyum eksikliği potasyum eksikliğini beraberinde getirir.
Potasyum eksikliği en çok kaslarda kendisini hissettirir. Yeterli potasyumun alınamadığı durumlarda hem sinirler hem kaslar sağlıklı çalışamaz ve vücutta sıvı dengesi sağlanamaz. Tansiyon da kontrol altında tutulamaz, böbrek taşı riski ve düşük kalsiyuma yol açar. Aşırı potasyum eksikliği felce kadar götürebilir. mmol/l altında olması ciddi bir idrar üretimi, glikoz intoleransı, nefes sorunları, böbrek hastalığı olanlarda bilinç bulanıklığı getirebilir. Aşırı düşük potasyum kalbi etkileyebileceğinden dolayı yaşamı tehdit eder.
Potasyum eksikliğinin etkileri, potasyum yüksekliğine göre görece vücutta daha belirsizdir. Potasyum eksikliği belirtileri şunlardır:
Potasyum eksikliği her zaman belirti vermez. Geçici bir potasyum düşüklüğü olduysa sinyal vermez. Örneğin; ağır bir antrenmandan sonra düşen potasyum yemek yedikten sonra normal seviyesine döner.
Potasyum eksikliği sebebiyle ağızdan potasyum takviyesi almak potasyum yüksekliğine neden olabilir. Potasyum eksikliğini beslenmeyle birlikte gidermeye çalışın.
Potasyum eksikliği kadar potasyum yüksekliği de görülebilir. Peki kanda potasyum yüksekliği nedir? ila mmol/l potasyum değeri potasyum yüksekliği olarak kabul edilir. Kanda potasyum yüksekliği hiperkalemi olarak adlandırılır. Sağlıklı böbrekler fazla potasyumu atar ancak bazı durumlarda potasyum yüksekliği meydana gelir. Potasyum yüksekliği neden olur? İleri böbrek rahatsızlıkları ve bazı potasyum tutan ilaçlar potasyum yüksekliğinin en yaygın nedenleridir. Yüksek potasyum diyeti uygulayan kişilerde, yani günlük mg’den fazla potasyum alanlarda, potasyum temelli tuz ikameleri kullananlarda potasyum yüksekliği görülür.
Potasyum yüksekliği vücutta fark edilebilir sonuçlar doğurur. Potasyum yüksekliği belirtileri şunlardır:
Potasyum yüksekliği özellikle böbrek hastalığı veya kan dolaşımı sorunu olanlar için risk teşkil eder.
Potasyum yüksekliğinde yenmemesi gerekenler yukarıda sayılan potasyum zengini besinlerdir.
Potasyum içeren yiyecekler tüketilmesi günlük potasyum ihtiyacını karşılamak için genellikle yeterlidir. Örneğin yarım kase kuru kayısı günlük potasyum ihtiyacınızın yüzde 23’ünü, 1 kase mercimek yüzde 16’sını, 1 orta boy yüzde 9’unu karşılar. Mercimek, fasulye, patates, muz, balkabağı, ıspanak, brokoli, avokado, pancar yaprağı, portakal, domates, kavun, badem ve soya sütü, süt ve süt ürünleri, badem, kaju, somon ve tavuk gibi besinleri günlük öğünlerinizde tüketmeye çalışın. Kuru üzüm ve kuru kayısı gibi besinleri de sağlıklı potasyum kaynağı olarak ara öğünlerinizde yiyin. Günlük besinlerden alacağınız en az mg kadar potasyum almanız gereklidir. 12 aya kadar olan bebeklerin potasyum ihtiyacı anne sütü ve ek gıdalardan karşılanabilir. Potasyum takviyesi sadece doktor kontrolünde alınmalıdır.
*Bu içeriğin geliştirilmesinde Tıbbi Direktörlük katkı sağlamıştır.
*Web sitemizdeki bilgiler kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Acıbadem Sağlık Grubu'nun tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer almamaktadır.
Potasyum Yüksekliği Nedir?
Genel olarak potasyumun bedende bulunsa bile vücut tarafından üretilmesi mümkün olmayan ve dışarıdan alınan bir mineral olduğu uzmanlar tarafından devamlı belirtilmektedir. Kişi potasyumu genellikle vücuduna besinler yardımıyla alır. Bedende bulunan potasyumun neredeyse hepsi hücrelerin içlerinde bulunmaktadır. Bununda önemli bir kısmı kas hücrelerinde bulunurken yüzde 20’lik kısmı da kemik hücreleri, kırmızı kan hücreleri ve karaciğerde bulunmaktadır. Potasyumun sadece yüzde ikilik kısmı hücrelerin dış kısmında yer almaktadır. Hücre içinde bulunan potasyum hücrelerin çalışmasına destek verirken hücrelerin dış kışında bulunan ise sodyumla beraber çalışıp yine hücrelerin sağlıklı çalışmasına destek vermektedir. Hücre dışında sodyumla çalışan potasyum hücrelerde bulunan sıvı elektrolitin dengesi korur ve sinirlerin iletimini düzenler. Genel olarak bakıldığında potasyum vücudumuz için hayati bir mineraldir. Vücudun yapı taşı olan hücreleri korur ve doğru çalışmasına destek verir.
Potasyum düşüklüğü çok fazla bilinmesine rağmen potasyum yüksekliği çok fazla bilinmez. Potasyum yüksekliği nedir diye merak edenlere ilk olarak potasyum yükseklinin isminin “hiperkalemi” olduğunu söyleyebiliriz. Potasyum yüksekliği vücutta çok fazla potasyum olduğunu göstermektedir. Bu durumda potasyumun aşırı tüketilmesinden kaynaklanmaktadır. Potasyum yüksekliği çok olumsuz bir durumdur ve vücutta pek çok organın çalışmasını olumsuz etkiler. Böbrekler ve kalp potasyum yüksekliğinden olumsuz etkilenen organlar arasındadır. Bu iki organ vücut için temel teşkil ettiğinden potasyum yüksekliğinde tahrip olduklarında bu durum hayati bile olabilmektedir.
Diğer yandan potasyum yüksekliği potasyumun kandaki oranının yüksek olması anlamına gelmektedir. Nasıl ki potasyum vücutta düştüğünde vücudun temel işleyişi bozulmaktadır benzer şekilde potasyum yüksekliğinde de bedenin işleyişi bozulur ve organlar zarar görür.
Potasyum Yüksekliği Neden Olur?
Potasyum yüksekliği neden olur sorusu pek çok kişi tarafından sorulmaktadır. Potasyum yüksekliğinin bazı nedenleri olabilir. Örneğin egzersizin fazla yapılması, yaralanma ve yanıkların da potasyumun yükselmesine neden olduğu bilinmektedir. Ancak beslenme burada ana faktördür. Sürekli potasyum açısından zengin besinlerin tercih edilmesi vücutta potasyumun yükselerek hücrelerin dışında gereğinden fazla potasyumun dolaşmasına yol açmaktadır.
Potasyum Yüksekliği Nelere Sebep Olur?
Potasyum yüksekliği düşüklüğü gibi vücutta pek çok olumsuz duruma neden olur. Potasyum yüksekliği nelere sebep olur dendiğinde ilk olarak kalpte ritmin bozulmasına yol açabilmektedir. Diğer yandan böbreklerin fonksiyonlarını da bozan potasyum fazlası bazı durumlarda kalbin durmasına ve kişinin yaşamına kaybetmesine bile neden olabilir.
Potasyumu Yüksek Olan Hasta Ne Yemeli?
Potasyumu yüksek olan hasta ne yemeli diye sormak yerine aslında ne yememeli diye sormak daha doğrudur. Özellikle potasyum açısından zengin olan; muz, erik, avokado, maydanoz, ıspanak, kuruyemiş ve patatesten uzak durmalıdır.
Potasyum Fazlalığı Belirtileri
Vücutta potasyum fazla olduğundan bu durumdan en fazla olumsuz etkilenen organlar kalp ve böbreklerdir. Potasyum fazlası çoğunlukla kendini kalp çarpıntısıyla göstermektedir. Bunun yanı sıra potasyum fazlalığı belirtileri arasında öne çıkanları sizler için sıraladık;
Potasyum Fazlalığı Tedavisi
Potasyum fazlalığı tedavisi için ilk olarak vücuttaki potasyumun düşürülmesi hedeflenmektedir. Tedavi için potasyum düşürücü ilaçlar ve potasyumu yüksek gıdalara karşı bir diyet uygulanır. Potasyumu yüksek olan kişi devamlı doktor kontrolünde olmalıdır.