Kapalı Mekan Korkusu

Kapalı yerde kalma korkusuna klostrofobi adı verilir. Klostrofobi yaşayan bireyler kapalı alanlarda kaygı ve korku duygusu hissederler.

Kapalı alanda kalındığında sağlıklı bir kişi, yardım gelene kadar bir süre bu ortamda durabilirken, klostrofobisi olan kişi buna kısa bir süre bile katlanamaz. Boğulma, panik, çarpıntı, terleme, bayılma hissi, baş dönmesi, ellerde ve ayaklarda kilitlenme, nefes alamama hissine kapılır.

Kapalı alanda, duvarların üstüne geldiğini, sıkışıp kaldığını hissedebilir. Hemen dışarı çıkmak ister. Yardımı bekleyemeden oradan çıkmanın yollarını arar.

Bu kişiler; asansör, toplu taşıma araçları, sinema, sınıf, dar alanlar gibi yerlerde rahatsızlık hissedebilirler. Bu bireyler daha çok, çıkışa yakın yerleri seçerler. Genellikle yanlarında birilerini götürürler. Güvenlik için yanlarında su, nefes açıcı, mendil vs. taşırlar.

Birey kapalı alanlara giremiyorsa, ofise gidemiyorsa, arkadaşlarıyla buluşamıyorsa yaşam kalitesi de düşer. Bu sorunu ertelerse ileride panik bozukluk, depresyon sorunlarını yaşayabilir.

Klostrofobi, bireyin çocukluğundan ya da sonraki dönemlerinden getirilen bir korkunun, sonradan zamanla tekrar ortaya çıkabileceği gibi acı bir olay karşısında verilen tepkiye bağlı olarak da meydana gelebilir. Bir yerde kilitli kalma yaşantısı olan bireylerde de klostrofobi görülebilir. Anne babaları çok evhamlı olan kişilerde kapalı alan korkusu görülme sıklığı fazladır.

Hipnoterapi- psikoterapi ile bireyin kapalı alan korkusuna sebep olan yaşantılar, bilinçaltı düzeyde ortaya çıkarılarak anlamlandırılır çözümlenir. Korku ve kaygının ortadan kalkması sağlanır. Bunlar ortadan kaldırılınca birey artık kapalı alanlarda rahat olabilir. Geçmişinde herhangi bir yaşantı bulunmuyorsa telkinlerle devam edilir.

Uzman Psikolog

Yasemin Aydoğdu

www.yaseminaydogdu.com.tr

Uzman Psikolog Yasemin Aydoğdu

Klostrofobi neden olur?

Kapalı alan fobisi genellikle erken çocukluk döneminde yaşanan travmatik bir olaydan kaynaklanır.

hapsedilmiş veya kapalı bir alanda tutulma
zorbalık veya tacize uğrama
klostrofobik ebeveyn

Klostrofobi ayrıca, uçarken, türbülans veya istasyonlar arasında bir tüp tünelinde sıkışmış gibi hoş olmayan deneyim veya durumlar tarafından da tetiklenebilir.

Kapalı alan korkusu olan bir ebeveyn ile büyüyen bir çocuk, kapalı alanlarını ebeveynlerinin kaygılarıyla ilişkilendirerek ve sevdikleri kişiyi rahatlatmak için çaresiz hissederek klostrofobiyi kendileri geliştirebilir.

Klostrofobi tedavisi

Fobisi olan çoğu insanın bir tane olduğunun farkındadır. Birçok kişi resmen teşhis edilmeden kapalı alan korkusu ile yaşamakta ve kapalı alanlardan kaçınmak için büyük özen göstermektedir.

Ancak, doktorunuzdan ve psikolog gibi davranış terapisinde uzmanlığa sahip bir uzmandan yardım almak genellikle yararlı olabilir.

Klostrofobi, korkunuza neden olan duruma yavaş yavaş maruz kalmak suretiyle başarıyla tedavi edilebilir ve iyileştirilebilir. Bu klostrofobi tedavisi desensitizasyon veya kendini pozlama tedavisi olarak da bilinir. Kendi kendinize yardım tekniklerini kullanarak bunu kendiniz deneyebilirsiniz ya da bir profesyonelin yardımıyla yapabilirsiniz.

Bilişsel davranışçı terapi (BDT) genellikle fobisi olan kişiler için çok etkilidir. BDT, düşüncelerinizi, duygularınızı ve davranışlarınızı araştıran ve fobinizle etkin bir şekilde başa çıkmanın pratik yollarını geliştiren konuşma terapisidir.

Panik atak ile baş etmek

Mümkünse, panik atak sırasında bulunduğunuz yerde kalın. Bir saat kadar sürebilir, bu nedenle, eğer sürüyorsanız, güvenli bir yere gelmeniz ve park etmeniz gerekebilir.

Atak sırasında, korkutucu düşünceler ve hislerin panik belirtisi olduğunu ve sonunda geçeceğini kendinize hatırlatın. Saatinizde geçen süre veya bir süpermarketteki ürünler gibi tehdit edici olmayan ve görünür olan bir şeye odaklanın.

Bir panik atak belirtileri genellikle 10 dakika içinde zirve yapar, çoğu atak beş dakika ile yarım saat arasında sürer.

Kapalı Alan Korkusu Nasıl Yenilir

Klostrofobi tedavi olmazsa, korkunuzun nesnesinden kaçınarak klostrofobi ile baş ettiğinizi fark edebilirsiniz. Dar yerlerden uzak durabilir, asansör yerine merdivenleri kullanabilir veya metroya binmek yerine yürüyebilirsiniz. Çıkışlar için her kalabalık odayı tarayabilir veya kapıya yakın durabilirsiniz. Bazı insanlar kaygıları yeterince şiddetliyse evlerini terk etmekten korkabilirler.

Dar alanlardan kaçınmak, fobinizi ortadan kaldırmaz. Tedavi görmenin ilk adımı, bir psikolog veya başka bir ruh sağlığı uzmanına görünmektir. Birkaç tür tedavi yardımcı olabilir.

• Maruz kalma tedavisi. Korkunuzu aşmanıza yardımcı olmak için sizi yavaş yavaş korkutan durumlara sokar. İlk başta, dar bir alanın fotoğrafına bakabilirsiniz. Ardından, terapistinizin yardımıyla dar bir alanın içinde olmaya çalışın.
• Bilişsel davranışçı terapi (CBT). Bu, eğitimli bir terapistle bire bir görüştüğünüz bir tür konuşma terapisidir. Korkunuzu harekete geçiren olumsuz düşüncelerden bahsediyor ve bunların üstesinden gelmenin yollarını öğreniyorsunuz. CBT’yi tek başına veya maruz kalma terapisi ile birlikte alabilirsiniz.
• Sanal gerçeklik (VR). Bu, asansörler veya MRI makineleri gibi dar alanların bilgisayar simülasyonlarını kullanır. Sanal dünyada dar bir alan deneyimini yaşamak, kendinizi güvende hissettiren bir ortamda korkunuzun üstesinden gelmenize yardımcı olabilir.
• Rahatlama ve görselleştirme. Genellikle sizi korkutan bir durumdayken korkunuzu yatıştırmanın yollarını öğrenebilirsiniz.
• Tıbbi tedavi. Terapi yeterli değilse, doktorunuz korkunuza neden olan durumlarla başa çıkmanıza yardımcı olmak için anksiyete ilaçları veya antidepresanlar yazabilir.

Kapalı Alan Korkusu ve Sanal Gerçeklikle Çalışma

Kapalı Alan Korkusuna son vermek için son yıllarda uygulanan ve başarılı sonuçlar elde edilen sanal gerçeklikle maruz bırakma yöntemi ile kişi aşamalı olarak korkusuna maruz bırakılarak bu duygu durumunu ortaya çıkaran etmenlerin neler olduğu anlaşılmaya çalışılır. Buna yönelik olarak yürütülen ödev ve telkin uygulamalarıyla kişinin bu fobisi ortadan kaldırılmaya çalışılır.

Birçok neden Sanal Gerçekliği klostrofobi tedavisi için geleneksel maruz kalma tekniklerine iyi bir alternatif olarak göstermektedir. İn vivo maruz kalmadan farklı olarak sanal gerçeklik, terapistin maruz kalma parametreleri üzerinde tam kontrol sahibi olmasını sağlar.

Bu teknoloji, panik atakları önleyerek var olan korkuyu güçlendirme riskini ortadan kaldırabilir ve ayrıca, maruz kalmanın yanı sıra, maruz kalmanın terapiden en iyi şekilde yararlanmaya yardımcı olmak için gerektiği kadar tekrarlanması da mümkündür.

Kapalı alan korkusu, kapalı, basık, küçük alanlarda kalma korkusuyla kendini gösteren ve burada başına bir şey geldiği zaman buradan kurtulamayacağı düşüncesiyle seyreden bir bozukluktur. Hangi durumlarda ortaya çıkıyor? İşte kapalı, küçük yerler dedik. Mesela asansör veya çıkamayacağını düşündüğü yerler. Uçak, otobüs, feribot metro gibi ulaşım araçları. Yine efendim küçük basık odalar, karanlık odalar, penceresi olmayan odalar. Yine kalabalık yerler. Mesela işte sinema, AVM, tiyatro gibi alanlar bu korkuların yaşanabileceği alanlardır. Ne oluyor? Kişi bu ortamlara girdiği zaman aşırı bir işte tehlike ve tehdit algısı olacak kişide. Buna bağlı olarak bir reaksiyon işte titreme, terleme, taş yıkardı, aşırı kasılma, gerginlik, korku gibi birtakım reaksiyonlar oluşuyor. Hayal nasıl etki ediyor bu? Düşünün işte bu ortamlarda korkan bir insan. Mesela asansörden korkan bir insan işte on iki katlı bir veya otuz katlı bir binada işi varsa otuzuncu kata merdivenle çıkmak zorunda kalıyor. Veya bir iş adamı uluslararası Çin'e seyahate gitmesi, iş seyahate gitmesi gerekiyor. Gidemiyor uçak korkusu olduğu için. Veya şehirler arası seyahat etmek istiyor.

Otobüs korkusu var, tren korkusu var. Bir türlü seyahat edemiyor. Hatta Avrupa yakasından efendim Asya yakasına, işte Kadıköy yakasına geçemiyor kişi. İşte bazı korkmadığı şeylerdir. Mesela köprünün üstünden geçerken bile korkan insanlar oluyor bu insanlar. Yine sinema, tiyatro, AVM gibi yerlere gitmekten kaçınıyorlar. Çünkü buralarda herhangi bir yangındır, bir tehlikeli bir durum olursa kaçamam, kurtulamam korkusu yaşıyorlar. Hatta gitseler bile diyelim sinemaya gidiyor, sinemada çıkış kapısına en yakın yere, yerden bilet alıp ancak o şekilde izleyebiliyor ki o izleme de çok korku, panik içerisinde oluyor. Sonuçta geçmiş yaşantılarının etkisiyle. Yani bu nasıl oluyor bu kapalı yer korkusu? Ya kapalı kapalı yer korkusu? Ya kapalı yerde kalıyor. Mesela bir asansörde kalma hikayesi olabilir kişide. Veya uçakta aşırı bir türbülans söz konusu olabiliyor. Veya hiç bunlarla alakalı olmayan hani kapalı yerle ilgili bir yaşantısı olmaksızın yaşamış olduğu bir olay, işte çaresizlik tehdit algısı, güvende olamama düşüncesi yaratan bir travmatik olay bile kişide kapalı yer korkusunu oluşturabiliyor peki tedavisi var mı? Eh tabii ki tedavisi var.

Fobilerde eh bizim psikiyatrinin en başarılı olduğu alanlardan bir tanesi de fobilerdir. Kapalı yer korkusu olan eh kişilerde etkeni bulup, onun üzerine yoğunlaştığınızda ve efendim eh tetikleyicilerle yani tetikleyen ortamlara karşı duyarsızlaştırma çalışması yaptığınızda yüzde yüze yakın eh olumlu sonuç alıyorsunuz. Burada tabii eh en önemli yöntem olarak karşımıza çıkan yöntem de terapisi. Son yıllarda yıldızı parlayan bir terapisi ne yapıyor? Tetiklenen travmatik yaşantıları tespit edip bunları söndürüyor bir manada. Normal sıradan yaşantılara dönüştürüyor. Bir de tetikleyicilere karşı duyarsızlaştırarak kişinin ııı rahatlamasını ve bu ortamlarda rahatlıkla bulunmasını sağlıyor.